ứ ấ ủ ơ ộ ệ ề ẫ Đ bài: S c h p d n trong bài th "V i vàng" c a Xuân Di u.
Bài làm
ả ẫ ệ ậ Không ph i ng u nhiên mà Hoài Thanh trong Thi nhân Vi t Nam (1941) đã nh n xét v ề
ư ừ ấ ở ệ ệ ạ ơ ơ ộ ồ ố th Xuân Di u: Th Xuân Di u còn là m t ngu n s ng rào r t ch a t ng th y ố ch n
ướ ặ ẽ ệ ắ ắ ả ờ ố ộ n c non l ng l này. Xuân Di u say đ m tình yêu, say đ m c nh tr i, s ng v i vàng
ố ậ ố ưở ủ ủ ư ắ ộ ờ cu ng quýt, mu n t n h ồ ng cu c đ i ng n ng i c a mình. Khi vui cũng nh khi bu n,
ườ ề ồ ế ậ ậ ế ượ ấ ọ ộ ớ ng i đ u n ng nàn tha thi t. Th t v y, đ c V i vàng chúng ta m i th y h t đ ồ c ngu n
ẫ ủ ứ ấ ư ừ ạ ạ ấ ơ ố s ng rào r t ch a t ng th y đó và cũng chính nó t o nên s c h p d n c a bài th .
ự ượ ố ổ ư ể ả ể ậ ộ D a theo n i dung hình t ng và l i chuy n đ i x ng hô, chúng ta có th c m nh n bài
ố ụ ừ ầ ầ ầ ơ ắ ắ ế ệ th theo b c c hai ph n rõ r t: Ph n đ u (T Tôi muôn t ư t n ng đi cho đ n Mùa ch a
ả ở ộ ạ ư ớ ọ ườ ớ ề ng chi u hôm): ố đây thi sĩ x ng tôi là mu n b c b ch v i m i ng ộ ộ ờ i, v i cu c đ i. N i
ở ề ấ ướ ả ắ ầ ướ ả dung c m xúc đây là ni m ng t ngây tr c c nh s c tr n gian đang bày ra tr ắ c m t
ư ộ ữ ệ ậ ệ ớ ậ ồ ộ ế nh m t b a ti c l n dành cho giác quan và tâm h n. N i dung lí lu n là vi c t p thuy t
ữ ẽ ả ố ủ ế ấ ộ ừ ứ ậ trình bày nh ng lí l vì sao ph i s ng v i vàng mà ch y u là xu t phát t nh n th c và
ề ạ ệ ẻ ầ ầ ầ ổ ạ ờ quan ni m v h nh phúc tr n gian, th i gian, tu i tr . Ph n hai là ph n còn l i. Thi sĩ
ể ự ố ố ượ ệ ầ ố ớ ố ưở xung ta là mu n đ i di n v i toàn th s s ng tr n gian đ i t ầ ậ ng c n t n h ộ ng. N i
ồ ậ ữ ủ ế ầ ả ộ ố ố dung c m xúc đó là nh ng v v p ch nh choáng c a m t cái tôi đ y ham h đang mu n
ữ ề ậ ậ ầ ươ ắ ủ ầ ậ ưở t n h ng cho th t nhi u, th t đã đ y nh ng h ế ng s c c a tr n th .
ơ ạ ậ ầ ế ấ ự ể ẽ ề ề ả ặ Tuy v y, hai ph n th l i chuy n ti p r t t ậ ấ nhiên v c m xúc, r t ch t ch v lí lu n.
ư ộ ơ ề ứ ế ả ạ ỉ ạ ư ỡ Nó khi n cho bài th li n m ch và hoàn ch nh c nh m t dòng ch y ào t. Ng nh thi
ệ ấ ạ ả ụ ế ậ ế ắ ậ sĩ không ph i d ng công trong vi c c u t o, thi t l p, s p x p gì v y. Đây chính là thành
ư ứ ấ ẫ ủ ụ ể ẽ ấ ơ ơ ề công cũng nh s c h p d n c a bài th . Đi vào phân tích c th bài th ta s th y đi u
đó:
ể ệ ở ầ ệ ơ ộ ọ ạ ế ồ M đ u bài Th , Xuân Di u th hi n m t khát v ng kì l đ n ngông cu ng:
ố ắ ắ Tôi mu n t t n ng đi
ạ ấ ừ Cho màu đ ng nh t m t
ụố ộ Tôi m n bu c gió
ươ ừ Cho h ng đ ng bay đi.
ơ ớ ờ ấ ả ế ấ ộ ổ Trong làng th m i, Ch Lan Viên th y cu c đ i t t c là vô nghĩa, là kh đau. Không
ườ ố ướ ữ ằ thích mùa xuân, ng i thanh niên này mu n ngăn b c chân nó b ng nh ng gì sót l ạ ừ i t
ướ ớ ấ ả ữ ơ ạ ạ mùa thu tr c. Nh ng lá và r i, muôn cánh hoa tàn... v i t t c ý thu góp l ộ i t o nên m t
ưở ể ắ Ở ệ ườ ộ ư ạ hàng rào tâm t ẻ ng đ ch n n o xuân sang. bài V i vàng, Xuân Di u d ng nh l i có
ề ủ ạ ố ắ ắ ẳ ạ ộ ộ ố thái đ khác h n: thi sĩ cũng mu n đ t quy n c a t o hóa: mu n t ố t n ng, mu n bu c gió
ươ ắ ủ ừ ể đ cho h ng s c c a mùa xuân đ ng bay đi.
ố ệ ấ ễ ả ề ữ ệ ơ ộ ằ B ng l i đi p ng , đi p c u trúc câu, nhà th đã di n t đi u này m t cách thành công.
ệ ọ ở ạ ướ ắ ủ ầ S dĩ Xuân Di u có khát v ng kì l đó là do d ầ ứ ấ i con m t c a ông mùa xu n đ y s c h p
ầ ứ ế ẫ d n, đ y s c quy n rũ:
ướ ủ ầ ậ C a ong b m này đây tu n tháng m t
ộ ủ ồ Này đây hoa c a đ ng n i xanh rì
ủ ơ Này đây lá c a cành t ấ ơ ph ph t
ủ ế C a y n anh này đây khúc tình si.
ủ ự ố ủ ơ ư Mùa xuân mùa c a tình yêu, c a s s ng đã đi vào trong th ca hàng nghìn năm, nh ng
ướ ệ ẽ ư ơ ươ ự tr c Xuân Di u, có l ch a ai có t ứ ơ ờ th l i th t ng t . Đây là mùa xuân t ươ ẹ i đ p,
ấ ậ ơ ở ồ ộ ướ b m ong d p dìu, chim chóc ca hát, lá non ph ph t trên cành, hoa n trên đ ng n i....
ầ ứ ố ư ạ ậ ơ ướ ằ Đáng nói h n là v n v t nh căng đ y s c s ng, giao hòa vui s ử ụ ng. B ng cách s d ng
ệ ừ ạ ậ ồ ữ ủ ệ ạ ơ linh ho t, d n d p các đi p t ọ ữ , đi p ng c a này đây; nh ng dòng th trên t o cho c n
ấ ậ ộ ng ườ ọ ấ ượ i đ c h t ư ờ ợ ng m t mùa xuân viên mãn, thiên nhiên phong phú b t t n nh ch đ i,
ờ ẵ ư ế ặ ườ nh chào m i s n sàng dâng hi n, trao t ng cho con ng i.
ẻ ạ ạ ấ ấ ớ ẽ ơ ế ấ T o b o nh t, m i m nh t có l chính là m y câu th ti p:
ớ Và này đây ánh sáng ch p hàng mĩ,
ổ ớ ử ằ ỗ ầ M i bu i s m th n Vui h ng gõ c a,
ư ộ ặ ầ Tháng riêng nh m t c p môi g n.
ứ ậ ở ắ ỗ ổ ượ ộ ả ứ ế ượ M i bu i sáng, thi sĩ th c d y, m m t ra là đ c ch ng ki n m t c nh t ẻ ớ ng m i m ,
ệ ế ớ ế ư ấ ồ ừ ễ di m l ự ỡ : ánh bình minh r c r chi u sáng th gi i. Ngu n ánh sáng y nh phát ra t đôi
ủ ắ ườ ỗ ầ ữ ế ớ ớ ộ ẹ m t xinh đ p c a ng i thi u n , m i l n nàng ch p ch p hàng mi. Trong m t bài th ơ
ấ ạ ệ ợ ả ả khác, Xuân Di u đã l y l i hình nh g i c m này:
ớ ướ Tà áo m i cũng say màu gió n c;
ặ ộ ươ R ng mi dài sao đ ng ánh d ng vui
(Xuân đ u)ầ
ế ờ ấ ượ ệ ơ ấ ươ ẹ Th Xuân Di u câu nào cũng xanh non, bi c r n. Song n t ng nh t, t ấ ẫ i đ p nh t v n
ư ộ ặ ầ Ở ự ậ ơ là câu: Tháng giêng ngon nh m t c p môi g n. ạ đây, nhà th có s so sánh th t táo b o,
ề ả ạ ườ ọ ắ ủ ướ thiên v c m giác, gây đ ượ ấ ượ c n t ng m nh cho ng i đ c. D i con m t c a thi sĩ, mùa
ư ộ ự ề ễ ồ ồ ứ ầ ẫ Ở xuân t a h nh m t cô gái ki u di m, h ng hào, tình t ấ , đ y h p d n... đây, con
ườ ế ữ ả ệ ủ ạ ộ ượ ệ ẩ ng ẩ i là m t thi u n s n ph m kì di u c a t o hóa, đ ự c Xuân Di u coi là chu n m c
ộ ẻ ẹ ấ ừ ệ ệ ẩ ấ ế cho m t v đ p trên th gian này. Xu t phát t quan ni m th m mĩ y, Xuân Di u sáng
ớ ạ ầ ứ ấ ề ẫ ắ ỏ ơ ạ t o ra nhi u câu th kh e kho n, m i l đ y s c h p d n:
ư ộ ễ ... Lá li u dài nh m t nét mi
ở ư ự ơ ườ ấ ... H i gió th nh ng c ng i yêu d u...
ế ờ ư ậ ệ ạ ằ ặ ắ ậ ộ ờ Nh v y, b ng c p m t xanh non, bi c r n, Xuân Di u đã nhìn cu c đ i, v n v t có
ề ạ ệ ớ ơ ở ở ể nhi u đi m khác l so v i các nhà th cũ, ông phát hi n ra thiên nhiên, con ng ườ ầ i g n
ị ế ớ ạ ậ gũi bình d quanh ta đây bi ề t bao đi u m i l th t dáng yêu đáng quý.
ộ ờ ậ ẹ ể ổ ế ấ ẫ ư Cu c đ i là th ! Th t đ p và h p d n nh ng không ai có th s ng mãi mãi đ t n h ể ậ ưở ng
ọ ạ ả ổ ộ ờ m i l c thú. Năm tháng ch y trôi tu i xuân m t đi không bao gi ờ ở ạ tr l i, đúng là th i gian
ộ ờ ăn cu c đ i.
ươ ớ ươ Xuân đ ng t i, nghĩa là xuân đ ng qua
ẽ Xuân còn non, nghĩa là xuân s già.
ứ ệ ố ạ ủ ệ ủ Cách th c trình bày c a Xuân Di u là ch ng l ơ ư ơ i quan ni m c a th cũ. Trong th x a,
ệ ầ ờ ờ ượ ư ộ quan ni m th i gian là tu n hoàn. Nghĩa là th i gian đ c hình dung nh m t vòng liên
ễ ế ừ ệ ầ ấ ụ t c tái di n, h t vòng này phát t cái nhìn tĩnh, có ph n siêu hình, l y sinh m nh vũ tr ụ
ướ ệ ế ờ ỏ ờ ờ làm th c đo th i gian. Bác b quan ni m khác là th i gian tuy n tính. Nghĩa là th i gian
ượ ư ộ ở ạ ề ả ộ đ c hình dung nh m t dòng ch y xuôi chi u, m t đi không tr l ả ế ỗ i. Vì th m i kho nh
ễ ệ ấ ắ ấ ừ ệ ộ kh c trôi qua là vĩnh vi n m t đi. Quan ni m này xu t phát t ứ cái nhìn đ ng, bi n ch ng
ể ờ v th i gian:
ươ ớ ươ Xuân đ ng t i, nghĩa là xuân đ ng qua
ẽ Xuân còn non, nghĩa là xuân s già.
ạ ớ ờ ắ Cho nên, thi sĩ đã không ch n ng h m i hoài xuân.
ở ề ự ạ ơ ư ự ữ ủ ế ườ ừ ổ Th c ra, th x a không ít bài than th v s h n h u c a ti p ng i. C nhân t ng coi
ườ ử ổ ự ư ẳ ờ đ i ng i trôi qua nhanh chóng ch ng khác gì bóng ng a qua c a s . Nh ng ng ườ ư i x a
ụ ẽ ế ệ ậ ả ố ọ ử ủ ấ không vì th mà ho ng h t. H quan ni m vũ tr s nh p thêm vào cái vĩnh c u c a đ t
ờ ườ ủ ờ ạ ủ ơ ớ ỉ ấ ờ ộ tr i. Ng ệ i c a th i đ i, c a Th m i, Xuân Di u ch th y th i gian m t đi không tr l ở ạ i
ụ ế ớ ể ộ ậ ớ ườ ớ ự ứ ỉ ứ và vũ tr là th gi i khách th đ c l p v i con ng i. V i s th c t nh ý th c cá nhân,
ế ự ậ ổ ẻ ơ ả ẳ ầ ậ ấ ơ ồ ắ nhà th c m nh n th m thía h n ai h t s th t đáng bu n: Tu i tr ch ng hai l n th m
ủ ấ ờ ẫ ứ ầ ụ ể ằ ạ l i; cho dù mùa xuân c a đ t tr i v n c tu n hoàn, vũ tr có th vĩnh h ng.
ế ươ ạ ự ở ầ ườ ư ế ườ ỗ Đ n đây, cái t i vui r o r c ph n trên d ng nh đã tan bi n, nh ộ ng ch cho m t
ố ế ộ ố ồ ươ ẹ ồ ở ế ỗ ỗ n i u bu n nu i ti c không nguôi cu c s ng t i đ p trên th gian này. N i bu n đây
ủ ể ệ ẳ ộ ố ờ ế ch ng qua là m t cách bi u hi n khác c a lòng ham s ng, lòng yêu đ i thi ắ t tha, say đ m.
ả ệ ượ ữ ễ ạ ằ ả ộ Tình c m mãnh li t này đã đ c di n đ t m t cách tài hoa b ng chính nh ng hình nh,
ắ ầ ặ ở ủ ế ề ầ màu s c đ y quy n rũ c a mùa xuân, mà ít nhi u ta đã g p ơ ầ ph n đ u bài th :
Con gió xinh thì thào trong lá bi cế
ả ả ờ ỗ Ph i chăng h n vì n i ph i bay đi
ứ ế ộ ỗ Chim r n ràng b ng đ t ti ng reo thi
ắ ử ợ ộ ả Ph i chăng s đ phai tàn s p s a?
ề ờ ư ậ ế ấ ả ậ ừ ứ ề Cách c m nh n v th i gian nh v y xét đ n cùng là xu t phát t ý th c sâu xa v giá tr ị
ờ ố ể ề ể ắ ả ỗ ả ủ ự ố c a s s ng cá th ; M i kho nh kh c trong đ i s ng cá th đ u vô cùng quý giá. Ph i
ứ ấ ả ủ ờ ủ chăng vì ý th c r t rõ không có gì ngăn c n đ ượ ướ c b c đi c a mùa xuân c a đ i ng ườ i,
ưở ẫ ả ở ộ ờ nên trong tâm t ố ộ ng thi sĩ: C nh xuân càng tr nên l ng l y cu c đ i càng đáng s ng
ầ ộ đáng yêu b i ph n?
ề ả ủ ộ ồ ả ề ủ ạ ạ ố Đi u này gi i thích thái đ ngông cu ng c a tác gi mu n đo t quy n c a t o hóa đ t ể ắ t
ộ ở ầ ắ n ng, bu c gió ơ đ u bài th .
ươ ọ ờ ể ệ ơ Và đ ng nhiên, khát v ng này không bao gi ố ự có th thành hi n th c. Nhà th ham s ng
ả ậ ắ ệ ủ ấ ờ ấ ộ cũng ph i tuân theo quy lu t kh c nghi ỉ t c a đ t tr i. Do đó, ch còn m t cách duy nh t là
ậ ụ ả ố ộ ừ ừ ủ ố ố ộ ổ ph i s ng v i vàng s ng cu ng quýt, t n d ng cao đ t ng giây, t ng phút c a tu i thanh
ưở ượ ễ ả ộ ơ ố ậ ạ ớ xuân. Ý t ạ ng táo b o này đ c di n t ẻ m t cách th t m i m qua đo n th cu i bài:
Ta mu n ômố
ớ ắ ầ ả ự ố ơ ở C s s ng m i b t đ u m n m n
ố ế ượ Ta mu n ri ư t mây đ a và gió l n
ướ ố ớ Ta mu n say cánh b m v i tình yêu
...
ố ắ ỡ ồ ươ H i xuân h ng, ta mu n c n vào ng i!
ể ấ ề ả ạ ử ụ ế ệ ộ Có th th y c m xúc tràn tr ào ế t đã khi n Xuân Di u tìm đ n m t phép s d ng ngôn
ệ ạ ừ ộ ưở ừ t ặ khá đ c bi ữ t. Đó là t o ra nh ng làn sóng ngôn t đan xen nhau, c ng h ng nhau theo
ố ợ ế ệ ề ệ ố chi u tăng ti n, càng lúc càng dâng lên cao trào. Trong đó vi c ph i h p các h th ng
ệ ố ắ ạ ộ trùng đi p, l ơ ị ẩ i v t câu đã t o nên giá tr th m mĩ đ c đáo cho bài th .
ầ ơ ố ộ ứ ế ỗ Toàn b ph n th cu i này đ ượ ổ c t ủ ch c thành ti ng lòng c a n i khao khát mãnh li ệ t.
ế ệ ệ ẹ ấ ộ ồ ộ ả Ti ng lòng y là m t chu i đi p cú, hình thái thì đi p nguyên v n, còn đ ng thái và c m
ệ ố ế ố ế ố ố xúc thì đi p l ố i tăng ti ng: Ta mu n ôm, Ta mu n ri t, Ta mu n say, Ta mu n thâu và
ố ắ ể ệ ố ậ cu i cùng Ta mu n c n, vì v y tính cao trào th hi n khá rõ.
ự ỗ ợ ủ ệ ố ệ ừ ạ ừ ướ Bên c nh đó, s h tr c a h th ng đi p t khác: liên t — và non n c, và cây, và c ỏ
ớ ừ ệ ữ ẹ ạ ắ ớ ệ ạ r ng; gi i t đi p nguyên v n, g n v i nh ng tr ng thái càng lúc càng mãnh li t: cho
ế ầ ch nh choáng, cho đã đ y, cho no nê…
ả ể ế ệ ố ữ ừ ộ ỉ ừ ỉ ộ Ngoài ra, ph i đ đ n h th ng nh ng tính t ắ ch xuân s c, đ ng t ắ ch đ ng thái đ m
ừ ỉ ẻ ẹ ươ ẻ ạ ả ừ ế ữ say, nh ng danh t ch v đ p thanh tân t ữ i tr t o ra nh ng hình nh t ắ , quy n rũ: b t
ư ơ ở ượ ỏ ạ ề ơ ầ đ u m n m n, mây đ a gió l ắ n, cái hôn nhi u, c r ng, mùi th m, ánh sáng, thanh s c,
ờ ươ ồ th i t i, xuân h ng...
ấ ả ữ ươ ữ ệ ươ ệ ừ ấ ượ ầ T t c nh ng ph ng ti n ngôn ng và ph ng di n ngôn t y đ ụ c dùng thu n th c
ể ả ượ ữ ễ ầ ệ ạ ủ tinh vi, chuy n t i đ c nhu n nhuy n nh ng tình ý mãnh li t và táo b o c a cái tôi thi sĩ,
ỏ ộ ệ ừ ề ế ẻ ầ ệ ứ ch ng t m t Xuân Di u ngay t ộ ậ khi còn tr đã là m t b c th y v ti ng Vi t.
ủ ể ơ ộ ộ ớ ượ V i vàng đúng là bài th tiêu bi u c a m t thi sĩ l n luôn khao khát đ ớ ả c giao c m v i
ữ ư ể ẩ ậ ả ờ đ i. Tuy có th còn nh ng cách c m nh n tác ph m khác nhau nh ng nhìn chung, bài th ơ
ườ ọ ộ ố ế ậ ưở ề ầ đã giúp ph n đông ng i đ c thêm yêu cu c s ng, bi t t n h ầ ạ ng ni m h nh phúc tr n
ở ạ ế ọ ổ ộ ẽ ề th và thêm quý tr ng tu i thanh xuân m t đi không tr l i. Có l ạ chính đi u này đã t o
ẫ ủ ấ ơ nên tính h p d n c a bài th .
