Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu tác động của đại dịch COVID-19 đến sinh kế và chiến lược thích ứng của người lao động di cư trở về khu vực ven biển tỉnh Thừa Thiên Huế

Đại dịch COVID-19 đã gây ra những tác động sâu rộng và kéo dài đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội trên toàn cầu, đặc biệt ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhóm lao động di cư, vốn được xem là đối tượng dễ bị tổn thương. Nghiên cứu này đánh giá tác động của đại dịch đến sinh kế và chiến lược thích ứng của người lao động di cư trở về khu vực ven biển tỉnh Thừa Thiên Huế, từ đó đề xuất các giải pháp hỗ trợ ổn định đời sống và phát triển sinh kế cho họ trong bối cảnh mới.

Các nhà hoạch định chính sách, cán bộ chính quyền địa phương, các nhà nghiên cứu, tổ chức hỗ trợ người lao động di cư, và cộng đồng người dân ven biển.

Đại dịch COVID-19, bùng phát từ đầu năm 2020, đã tạo ra những hậu quả nghiêm trọng và kéo dài cho mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội toàn cầu, và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Người lao động di cư, một trong những nhóm dễ bị tổn thương nhất, phải đối mặt với nguy cơ mất việc làm, giảm thu nhập, và các rủi ro sinh kế cùng với những lo âu về sức khỏe, an ninh lương thực và bị cách ly xã hội. Mặc dù nhiều nghiên cứu đã khảo sát tác động của đại dịch trên diện rộng, rất ít nghiên cứu chuyên sâu tập trung vào các nhóm đối tượng cụ thể để hiểu rõ hơn về tác động và khả năng thích ứng của họ. Vì vậy, việc nghiên cứu tác động của đại dịch đến sinh kế và chiến lược thích ứng của người lao động di cư trở về quê là hết sức cấp thiết cả về mặt khoa học lẫn thực tiễn. Mục tiêu chung của luận án là đánh giá tác động của đại dịch COVID-19 đến sinh kế của người lao động di cư hồi hương tại khu vực ven biển tỉnh Thừa Thiên Huế và các chiến lược thích ứng của họ, nhằm đề xuất các giải pháp hỗ trợ ổn định đời sống. Các mục tiêu cụ thể bao gồm: tìm hiểu tác động của đại dịch đến sinh kế (thu nhập, tâm lý, chất lượng cuộc sống), phân tích chiến lược thích ứng của người lao động di cư, và đánh giá những thách thức mà họ phải đối mặt hậu đại dịch. Nghiên cứu áp dụng phương pháp cắt ngang, kết hợp phân tích định tính và định lượng, thu thập dữ liệu trong thời kỳ đại dịch bùng phát. Người lao động di cư trở về được phân loại theo trình độ học vấn, giới tính và loại hình công việc để phân tích sâu sắc tác động đến thu nhập, tâm lý và chất lượng cuộc sống của từng nhóm. Kết quả nghiên cứu cho thấy, đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của người lao động di cư, gây mất việc làm, giảm thu nhập, và khó khăn về chất lượng cuộc sống. Mức độ tác động này khác nhau tùy thuộc vào loại hình công việc (nghề tự do bị ảnh hưởng nặng nhất), trình độ học vấn (trình độ thấp bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn về thu nhập), và giới tính (nữ giới bị giảm thu nhập nhiều hơn nam giới, nam giới lo lắng về an ninh không được đảm bảo hơn). Người lao động di cư đã chủ động áp dụng nhiều chiến lược thích ứng như trở về quê, tiết kiệm chi tiêu, và tìm kiếm việc làm thay thế (ví dụ: bán hàng trực tuyến, giao hàng). Một tỷ lệ lớn trong số họ có ý định ở lại quê hương thay vì tiếp tục di cư. Tuy nhiên, họ vẫn đối mặt với các thách thức như chi phí di cư cao, thiếu thông tin việc làm, và những cú sốc tinh thần. Luận án đóng góp quan trọng vào lý thuyết di cư lao động trong bối cảnh khủng hoảng và phát triển khung lý thuyết mới về tác động của cú sốc. Về mặt thực tiễn, nghiên cứu cung cấp bằng chứng cụ thể về tác động của đại dịch đến sinh kế người lao động di cư trở về Thừa Thiên Huế, đồng thời đề xuất các giải pháp và khuyến nghị chính sách hỗ trợ kịp thời, toàn diện cho các nhóm đối tượng ưu tiên, giúp họ ổn định cuộc sống và phục hồi bền vững. Các kết quả này không chỉ có giá trị cho Thừa Thiên Huế mà còn là tài liệu tham khảo quý báu cho các địa phương khác có điều kiện tương đồng, cũng như gợi mở các chiến lược thích ứng hiệu quả cho các cú sốc tương tự trong tương lai.