Tác động của FDI, thương mại và lãi suất đối với đầu tư tài sản cố định tại Việt Nam

Việt Nam đã trải qua quá trình chuyển đổi kinh tế sâu rộng kể từ chính sách "Đổi Mới", với sự đóng góp đáng kể từ đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), mở cửa thương mại và các chính sách tiền tệ linh hoạt. Các yếu tố này đã cùng cố định đầu tư tài sản cố định, một nền tảng thiết yếu cho tăng trưởng kinh tế bền vững. Tuy nhiên, một khoảng trống nghiên cứu đáng kể vẫn tồn tại trong việc phân tích toàn diện mối quan hệ dài hạn và động thái điều chỉnh ngắn hạn giữa FDI, mở cửa thương mại và lãi suất thực với tổng tích lũy vốn trong bối cảnh Việt Nam. Nhiều nghiên cứu trước đây thường chỉ tập trung vào tác động ngắn hạn hoặc chưa tích hợp đầy đủ các biến số quan trọng này trong một khuôn khổ phân tích thống nhất. Do đó, nghiên cứu này nhằm áp dụng mô hình Vector Error Correction Model (VECM) để làm rõ cơ chế truyền dẫn kinh tế và tác động của các yếu tố vĩ mô này đối với đầu tư tài sản cố định tại Việt Nam giai đoạn 1996-2023, từ đó đóng góp vào việc nâng cao hiệu quả tích lũy vốn.

Các nhà kinh tế, nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu kinh tế vĩ mô, và sinh viên sau đại học chuyên ngành kinh tế, tài chính quan tâm đến thị trường Việt Nam.

Nghiên cứu này phân tích tác động của ba yếu tố kinh tế vĩ mô chính – đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), mở cửa thương mại và lãi suất thực – lên tổng tích lũy vốn đầu tư tài sản cố định (GFCF) tại Việt Nam trong giai đoạn 1996-2023. Để đạt được mục tiêu này, nghiên cứu đã áp dụng mô hình Vector Error Correction Model (VECM), một phương pháp phù hợp để phân tích các chuỗi thời gian có mối quan hệ đồng liên kết, cho phép xác định cả mối quan hệ cân bằng dài hạn ổn định và các động thái điều chỉnh ngắn hạn. Kết quả phân tích định lượng cho thấy có một mối quan hệ dài hạn bền vững giữa các biến số. Cụ thể, trong dài hạn, tăng 1% trong mở cửa thương mại (tính theo tỷ lệ GDP) làm tăng tổng tích lũy vốn 0.04%; tăng 1% FDI làm tăng tổng tích lũy vốn 0.76%; trong khi tăng 1% lãi suất thực làm giảm tổng tích lũy vốn 0.88%. Về động thái ngắn hạn, lãi suất thực có tác động tiêu cực đến đầu tư sau một độ trễ nhất định, còn FDI ban đầu có tác động tích cực nhưng giảm dần. Mở cửa thương mại và FDI đóng vai trò là cơ chế điều chỉnh quan trọng, giúp hệ thống trở về trạng thái cân bằng dài hạn. Những phát hiện này có giá trị ứng dụng cao, cung cấp cơ sở cho việc hoạch định chính sách tại Việt Nam. Nghiên cứu đề xuất các chính sách nhằm thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế, tiếp tục thu hút FDI hiệu quả, và duy trì điều hành lãi suất thận trọng để tối ưu hóa tích lũy vốn. Sự hiểu biết về cả động thái ngắn hạn và dài hạn giữa các biến này trong khung VECM, một cách tiếp cận mới trong bối cảnh Việt Nam, giúp nâng cao hiệu quả chính sách vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững.