ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn liªn hîp quèc
bé y tÕ n−íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam
c¬ quan ph¸t triÓn quèc tÕ èt-xtr©y-lia
t¸c ®éng cña HiV/aids ®Õn t×nh tr¹ng dÔ bÞ tæn th−¬ng vµ nghÌo ®ãi cña c¸c hé gia ®×nh t¹i viÖt nam
Lêi tùa
Hé gia ®×nh trë thµnh tuyÕn phßng thñ ®Çu tiªn chèng tr¶ l¹i HIV/AIDS vµ còng lµ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn høng chÞu hËu qu¶ cña c¸c t¸c ®éng nµy.
Nghiªn cøu ®· ph¸t hiÖn ra r»ng chi tiªu cho c¸c vÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe cã liªn quan ®Õn HIV/AIDS lµ kho¶n chi lín nhÊt lµm gia t¨ng tæng chi tiªu cña hé gia ®×nh, vµ chÝnh nh÷ng vÊn ®Ò søc kháe nµy còng ®−îc x¸c ®Þnh lµ nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n c¸c hé gia ®×nh cã ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS cã nhu cÇu ®−îc gióp ®ì nhÊt.
MÆc dï tû lÖ nhiÔm chung hiÖn nay cßn t−¬ng ®èi thÊp, nh−ng ë ViÖt Nam, nhiÒu ng−êi d©n ®· vµ ®ang ph¶i chÞu ®ùng c¸c t¸c ®éng cña HIV/AIDS. Do cã sè d©n ®«ng, nªn dï tØ lÖ hiÖn nhiÔm cßn thÊp, ViÖt Nam ®· cã sè ng−êi nhiÔm HIV/AIDS t−¬ng ®èi cao. Hay nãi c¸ch kh¸c, ViÖt Nam ngµy h«m nay cã sè l−îng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS nhiÒu h¬n Soa-di-len (Swaziland), mét quèc gia Ch©u Phi cã tØ lÖ nhiÔm ë ng−êi lín lµ h¬n 30%, ®©y lµ mét trong nh÷ng tØ lÖ nhiÔm cao nhÊt thÕ giíi. H¬n n÷a, ®iÒu quan träng cÇn l−u ý lµ bªn c¹nh con sè nh÷ng ng−êi ®ang mang lo¹i virót nµy, cßn cã nh÷ng ng−êi ph¶i chÞu c¸c t¸c ®éng do HIV/AIDS g©y ra. Hä lµ nh÷ng ng−êi cha, ng−êi mÑ, nh÷ng ®øa con, vî chång, anh chÞ em, hä hµng th©n thiÕt vµ b¹n bÌ cña nh÷ng ng−êi ®ang sèng chung víi HIV/AIDS. V× thÕ, viÖc ®Çu t− nh»m gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng do HIV/AIDS g©y ra vµ triÓn khai c¸c ch−¬ng tr×nh dù phßng can thiÖp ®ang ngµy cµng trë thµnh nh÷ng biÖn ph¸p xö lý quan träng ë cÊp ®é chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch t¹i ViÖt Nam.
HiÓu biÕt râ h¬n vÒ viÖc chi tiªu cho ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ liªn quan tíi HIV/AIDS sÏ gióp cung cÊp t− liÖu cho viÖc ra c¸c quyÕt s¸ch nh»m t¨ng c−êng sù hç trî cña Nhµ n−íc cho nh÷ng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS vµ gia ®×nh hä. §Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých nµy, mét nghiªn cøu ®iÓn h×nh thø hai víi tiªu ®Ò “ Nghiªn cøu t¸c ®éng t¹i bÖnh viÖn” ®−îc tiÕn hµnh nh»m xem xÐt c¸c kho¶n chi cña bÖnh viÖn vµ cña toµn ngµnh y tÕ cho HIV/AIDS. Tãm t¾t c¸c ph¸t hiÖn chÝnh - Hé gia ®×nh g¸nh chÞu hËu qu¶
• Chi phÝ rÊt lín cho ch¨m sãc søc kháe:
Tæng chi cho viÖc ch¨m sãc søc kháe cña hé gia ®×nh cã mét ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS cao h¬n gÊp 13 lÇn so víi møc chi tiªu trung b×nh cho môc ®Ých nµy cña mét hé gia ®×nh t¹i ViÖt Nam. T¹i thêi ®iÓm nµy, cßn cã qu¸ Ýt hiÓu biÕt vÒ t¸c ®éng do HIV/AIDS g©y ra cho kinh tÕ cña c¸c quèc gia cã tØ lÖ nhiÔm thÊp, nh− tr−êng hîp cña ViÖt Nam. Do cã tû lÖ nhiÔm thÊp, t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ b×nh qu©n thu nhËp ®Çu ng−êi d−êng nh− vÉn cßn rÊt nhá. Tuy nhiªn, trªn thÕ giíi ngµy cµng cã nhiÒu b»ng chøng trªn ph−¬ng diÖn lý thuyÕt còng nh− thùc tiÔn vÒ t¸c ®éng tiªu cùc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp do HIV/AIDS g©y ra cho c¸c hé gia ®×nh. • Chi phÝ tang lÔ lµm t¨ng thªm g¸nh nÆng:
C¸c gia ®×nh th−êng cã xu h−íng nhanh chãng ch«n cÊt bÖnh nh©n AIDS ngay sau khi hä qua ®êi. Tang lÔ th−êng ®−îc tæ chøc trong ph¹m vi nhá h¬n so víi nh÷ng ng−êi qua ®êi v× nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ c¸c kho¶n ®ãng gãp, hç trî cña hä hµng vµ xãm giÒng cho c¸c chi phÝ cña ®¸m tang còng nhá h¬n.
§Ó hiÓu biÕt râ h¬n t¸c ®éng vÒ kinh tÕ - x· héi do HIV/AIDS g©y ra ë cÊp hé gia ®×nh, víi sù hç trî cña AusAID, UNDP cïng phèi hîp víi Bé Y tÕ tiÕn hµnh cuéc nghiªn cøu ®¸nh gi¸ vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn hé gia ®×nh. Nghiªn cøu nµy ®· thu thËp th«ng tin, sè liÖu vÒ nh÷ng tæn thÊt vÒ thu nhËp vµ chi tiªu do HIV/AIDS g©y ra cho 125 hé gia ®×nh víi tæng sè 129 ng−êi nhiÔm HIV/AIDS t¹i bèn tØnh, thµnh phè cña ViÖt Nam.
1
H×nh thøc ®èi phã phæ biÕn nhÊt cña hé gia ®×nh lµ ch¹y v¹y ®Ó vay m−în tiÒn, th−êng víi tû lÖ l·i suÊt cao, tiÕp ®Õn lµ gi¶m møc ¨n uèng, sinh ho¹t, gi¶m c¸c chi tiªu cho ch¨m sãc søc kháe vµ b¸n tµi s¶n.
Tû lÖ chi phÝ cña hé gia ®×nh cho ch¨m sãc søc kháe t¹i ViÖt Nam hiÖn ë møc cao nhÊt thÕ giíi . Do vËy, tËp trung t×m hiÓu t¸c ®éng cña c¸c kho¶n chi tiªu ngµy cµng gia t¨ng cña hé gia ®×nh cho c¸c vÊn ®Ò søc kháe cã liªn quan ®Õn HIV/AIDS ®Æc biÖt phï hîp khi ®¸nh gi¸ t¸c ®éng vÒ kinh tÕ - x· héi cña HIV/AIDS t¹i ViÖt Nam
• MÊt viÖc lµm vµ mÊt thu nhËp cña c¶ ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS vµ ng−êi ch¨m sãc lµ ®iÒu ®¸ng quan t©m:
C¸c hé gia ®×nh cã ng−êi th©n chung sèng víi HIV/AIDS thuéc tÊt c¶ c¸c nhãm d©n c−, trõ nhãm 20% giµu nhÊt, sÏ bÞ ®Èy xuèng d−íi chuÈn nghÌo. C¸c gia ®×nh thuéc nhãm 40% sè hé nghÌo nhÊt thËm chÝ cßn bÞ tôt xuèng d−íi chuÈn nghÌo l−¬ng thùc v× c¸c t¸c ®éng vÒ chi tiªu vµ thu nhËp do HIV/AIDS g©y ra.
• MÊt ®i c¸c kho¶n ®Çu t− cho häc hµnh:
H¬n 1/3 sè ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS ®ang cã viÖc lµm t¹i thêi ®iÓm tr¶ lêi pháng vÊn, hoÆc cã c«ng ¨n viÖc lµm ngay tr−íc khi qua ®êi. Tæn thÊt vÒ thu nhËp hµng n¨m ®−îc b¸o c¸o lµ 7.416.000 ®ång (kho¶ng 480 USD), t−¬ng ®−¬ng víi kho¶n chi cho tiªu dïng cña nhãm 20% sè hé gia ®×nh nghÌo nhÊt . 3/4 sè ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS ®−îc hái cho biÕt hä cÇn sù gióp ®ì cña mét ng−êi ch¨m sãc. Trung b×nh, mét ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS cÇn mét ng−êi ch¨m sãc kho¶ng 5 giê mçi ngµy. 1/4 sè ng−êi ch¨m sãc cho biÕt hä ph¶i bá viÖc ®Ó giµnh thêi gian ch¨m sãc ng−êi th©n bÞ nhiÔm; vµ h¬n 1/3 sè ng−êi ch¨m sãc bÞ gi¶m thu nhËp do gi¶m giê lµm.
• PhÇn lín c«ng viÖc ch¨m sãc ng−êi th©n bÞ
C¸c ca nhiÔm HIV míi ngµy cµng gia t¨ng trong nhãm vÞ thµnh niªn. Gia ®×nh bÞ t¸c ®éng rÊt lín do viÖc qua ®êi cña ®øa con ch−a ®Õn tuæi tr−ëng thµnh; ®iÒu nµy cã nghÜa lµ sù hy sinh mÊt m¸t, lµ tæn thÊt c¸c kho¶n ®Çu t− ®· giµnh cho con ¨n häc, niÒm mong mái m¬ −íc cña gia ®×nh ®· kh«ng thµnh hiÖn thùc, vµ cßn kÐo theo hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò kh¸c. Nghiªn cøu ®iÓn h×nh vÒ t¸c ®éng t¹i bÖnh viÖn ®· thu thËp d÷ liÖu vÒ c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn HIV/AIDS cña bÖnh viÖn ®èi víi c¶ bÖnh nh©n ngo¹i vµ néi tró. Sau ®©y lµ c¸c kÕt qu¶ chÝnh thu ®−îc tõ nghiªn cøu nµy: nhiÔm dån lªn vai ng−êi phô n÷: C¸c bµ mÑ chiÕm mét nöa trong sè nh÷ng ng−êi ch¨m sãc, tiÕp ®Õn lµ nh÷ng ng−êi vî, råi c¸c «ng bè vµ chÞ em g¸i.
(cid:131) C¸c dÞch vô ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ liªn quan tíi HIV/AIDS cßn nghÌo nµn vµ bÞ h¹n chÕ nghiªm träng bëi nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån lùc hiÖn nay trong hÖ thèng y tÕ. (cid:131) HÇu hÕt c¸c chi phÝ cho ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ liªn quan tíi HIV/AIDS do gia ®×nh ®¶m nhËn.
(cid:131) Hµnh vi t×m sù gióp ®ì tõ c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe cña ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS bÞ ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu bëi t×nh tr¹ng kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö.
Gi¶m nghÌo trong hoµn c¶nh cã vµ kh«ng cã HIV/ AIDS (2003-2015)
Cã AIDS
with AIDS
Kh«ng cã AIDS without AIDS
• §èi phã lu«n cã nghÜa lµ vËt lén víi nh÷ng khã
kh¨n nµy: Th«ng tin ®Þnh tÝnh cho thÊy c¸c chiÕn l−îc ®èi phã ®a phÇn lµ “c¸c chiÕn l−îc vËt lén” víi nh÷ng khã kh¨n ®ang gÆp ph¶i. Trong nhiÒu tr−êng hîp, ng−êi cao tuæi ®· ®¶m nhËn c¸c c«ng viÖc phôc vô nh»m bï ®¾p thªm vµo phÇn thu nhËp cña gia ®×nh ®Ó cã thÓ trang tr¶i ®−îc c¸c kho¶n chi phÝ gia t¨ng.
2
§èi phã víi c¸c th¸ch thøc-Mét sè gi¶i ph¸p
Nh÷ng ®iÒu cÇn quan t©m ®Æc biÖt: HIV/AIDS lµm gi¶m tèc ®é cña c«ng cuéc gi¶m nghÌo
HIV/AIDS lµm suy gi¶m ®¸ng kÓ c¸c thµnh tùu ®· ®¹t ®−îc trong c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo v× nã ®· ®Èy c¸c hé gia ®×nh r¬i vµo danh s¸ch c¸c hé nghÌo míi hoÆc bÞ tôt xuèng d−íi chuÈn nghÌo.
§¸nh gi¸ c¸c c¬ héi vµ hiÓm häa cña ngµy h«m nay HIV/AIDS ®· g©y ra rÊt nhiÒu t¸c ®éng ®Õn hé gia ®×nh cã ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS - ®ã lµ nh÷ng ¶nh h−ëng vÒ chi tiªu, thu nhËp, hoÆc mÊt ®i sè tiÒn ®Çu t− cho häc hµnh - ®iÒu nµy chØ ra r»ng HIV/AIDS kh«ng chØ t¸c ®éng ®Õn b¶n th©n nh÷ng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS, mµ cßn ¶nh h−ëng ®Õn céng ®ång vµ gia ®×nh cña hä.
Mét sè ®Æc ®iÓm cña ViÖt Nam cã thÓ gãp phÇn lµm chËm l¹i tèc ®é l©y lan nhanh chãng cña HIV/AIDS. VÝ dô, phô n÷ ViÖt Nam cã vÞ thÕ t−¬ng ®èi tèt h¬n so víi nhiÒu quèc gia Ch©u ¸ kh¸c. Ngoµi ra, ViÖt Nam cã c¸c tæ chøc quÇn chóng hïng hËu vµ cã thÓ tæ chøc gi¶i quyÕt mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c vÊn ®Ò khã kh¨n nghiªm träng, nh− ®· ®−îc minh chøng qua sù thµnh c«ng cña ch−¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh. H¬n n÷a, ChÝnh phñ ®· cã kinh nghiÖm ®èi phã víi c¸c dÞch bÖnh mét c¸ch mau lÑ vµ hiÖu qu¶ (vÝ dô: nh− trong tr−êng hîp ®¹i dÞch SARS). Ngoµi ra, xÐt møc ®é ph¸t triÓn hiÖn nay cña ViÖt Nam, hÖ thèng y tÕ ho¹t ®éng nh− hiÖn nay lµ t−¬ng ®èi tèt.
XÐt vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi, cÇn ®Æc biÖt l−u ý r»ng c¸c hé gia ®×nh chÞu ¶nh h−ëng cña HIV/AIDS còng ®ång thêi chÞu t¸c ®éng cña n¨m trong sè b¶y nguyªn nh©n phæ biÕn nhÊt dÉn ®Õn ®ãi nghÌo, ®· ®−îc x¸c ®Þnh t¹i ViÖt Nam, ®ã lµ: èm ®au bÖnh tËt, rñi ro trong cuéc ®êi (vÝ dô: tang tãc), nghiÖn ma tóy, mÊt m¸t tµi s¶n vµ kh«ng c«ng ¨n viÖc lµm. Thùc sù, c¸c ®¸nh gi¸ vÒ nghÌo ®ãi cã sù tham gia cña ng−êi d©n ®· chØ ra r»ng èm ®au bÖnh tËt lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n phæ biÕn nhÊt ®Èy c¸c hé gia ®×nh l©m vµo t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. M« pháng c¨n cø vµo møc ®é gia t¨ng c¸c chi phÝ cho ch¨m sãc søc kháe vµ tæn thÊt vÒ thu nhËp ®· thu thËp ®−îc tõ nghiªn cøu cïng víi c¸c sè liÖu dù b¸o chÝnh thøc, −íc tÝnh trong n¨m 2004, cã kho¶ng 126.000 ng−êi d©n ®· bÞ HIV/AIDS ®Èy vµo con sè nh÷ng ng−êi nghÌo míi, hoÆc nhÊn s©u h¬n trong c¶nh nghÌo ®ãi. Con sè nµy cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn trong thËp kû tíi, vµ cã thÓ lªn ®Õn kho¶ng nöa triÖu ng−êi vµo n¨m 2015.
Kú thÞ lµm trÇm träng thªm c¸c hËu qu¶ vèn ®· khèc liÖt do HIV/AIDS g©y ra cho con c¸i, anh chÞ em, vî chång, cha mÑ, ng−êi th©n trong gia ®×nh vµ b¹n bÌ cña nh÷ng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS. Ng−êi d©n ph¶i chÞu ®ùng kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö ®óng lóc hä rÊt cÇn sù hç trî cña x· héi.
Sè ng−êi bÞ bÇn cïng ho¸ do HIV/AIDS (2004-2015)
450,000 350,000 250,000 150,000 50,000
-
NghÌo h¬n
Míi nghÌo
Tuy nhiªn, møc ®é kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö cã liªn quan ®Õn HIV/AIDS vÉn cßn t−¬ng ®èi râ nÐt vµ sÏ quyÕt ®Þnh liÖu c¸c yÕu tè nµy cã thÓ thùc sù c¶n trë ®−îc tèc ®é l©y lan vµ gi¶m nhÑ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ë ViÖt Nam hay kh«ng. Kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö lµm cho c¸c t¸c ®éng vÒ kinh tÕ - x· héi cña HIV/AIDS trë nªn nghiªm träng h¬n còng nh− lµm cho c«ng cuéc phßng chèng dÞch thªm phÇn khã kh¨n. V× thÕ, nç lùc nh»m gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö ph¶i liªn tôc ®−îc tiÕn hµnh ë mäi n¬i, mäi lóc.
Sù xuÊt hiÖn cña HIV/AIDS nh− mét sù rñi ro lµm gia t¨ng tÝnh dÔ bÞ tæn th−¬ng cña hé gia ®×nh cÇn ®−îc ghi nhËn ®Çy ®ñ trong c¸c ®¸nh gi¸ vÒ ®ãi nghÌo, ®ång thêi ph¶i ®−îc xem xÐt nh− mét nh©n tè cã thÓ sÏ lµm chËm tèc ®é gi¶m nghÌo trong t−¬ng lai. Trong t×nh h×nh nh− vËy, HIV/AIDS cÇn ®−îc chÝnh thøc lång ghÐp vµo c¸c nç lùc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ChÝnh phñ. Sù héi tô cña c¸c t¸c ®éng vÒ thu nhËp vµ chi tiªu trong thêi gian ng¾n, cïng víi c¸c ¶nh h−ëng l©u dµi h¬n nh− viÖc ®Çu t− cho häc hµnh kh«ng thùc hiÖn ®−îc ®· chØ ra r»ng c¸c hé gia ®×nh cã ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS sÏ tiÕp tôc chÞu ®ùng hËu qu¶ cña bÖnh dÞch. §©y chÝnh lµ lý do t¹i sao mäi nç lùc nh»m gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn hé gia ®×nh lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt.
ThËm chÝ, dï cã thùc hiÖn c¸c chiÕn l−îc ®èi phã kh¸c nhau ®Ó gi¶m mét nöa t¸c ®éng cña viÖc t¨ng chi cho c¸c vÊn ®Ò søc kháe vµ nh÷ng tæn thÊt vÒ thu nhËp, th× chi tiªu b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña hé gia ®×nh cã mét ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS cã thÓ gi¶m xuèng tíi 50%.
Gi¶m thiÓu c¸c hËu qu¶ cña nghÌo ®ãi Do HIV/AIDS g©y ra hËu qu¶ nghÌo ®ãi, nªn c¨n bÖnh nµy ph¶i ®−îc chÝnh thøc thõa nhËn nh− mét nguy c¬ dÉn ®Õn ®ãi nghÌo ë ViÖt Nam vµ ph¶i ®−îc ®−a vµo c¸c ®¸nh gi¸ vÒ nghÌo ®ãi còng nh− c¸c chiÕn l−îc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
3
HIV/AIDS, nÕu kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt, cã thÓ lµm chËm l¹i c¸c nç lùc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo hµng n¨m kho¶ng 1/10 vµo c¸c n¨m tõ 2004 ®Õn 2015
(2,5 triÖu USD) vµo n¨m 2007. NÕu céng thªm c¸c kho¶n chi cho viÖc dù phßng c¸c bÖnh nhiÔm trïng c¬ héi sÏ lµm gia t¨ng chi phÝ cho ch¨m sãc søc kháe lªn 17%. NÕu tÝnh c¶ liÖu ph¸p kh¸ng vi rót, th× chi phÝ cho c¸c dÞch vô ch¨m sãc y tÕ nãi chung sÏ cao gÊp 20 lÇn møc chi phÝ ë møc 1, kho¶ng 495 tû ®ång (33 triÖu USD). Dù tÝnh nµy c¨n cø vµo møc gi¸ hiÖn t¹i ®èi víi liÖu ph¸p kh¸ng virut, vµ hy väng trong nh÷ng n¨m tíi gi¸ cña c¸c lo¹i thuèc nµy sÏ h¹ xuèng.
§Ó bæ sung cho c¬ chÕ hç trî kh«ng chÝnh thøc nh− sù gióp ®ì cña céng ®ång vµ hä hµng, cÇn ph¶i x©y dùng c¬ chÕ hç trî chÝnh thøc, vÝ dô nh− Quü Hç trî y tÕ cho ng−êi nghÌo. CÇn t×m c¸ch gióp ®ì vÒ c¸c chi tiªu thuèc men vµ viÖn phÝ cho c¸c hé gia ®×nh cã ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS ch−a r¬i vµo nhãm nghÌo.
Cïng víi sù hç trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c ®èi t¸c ®a ph−¬ng, Nhµ n−íc cã thÓ gióp ®ì c¸c hé gia ®×nh b»ng c¸ch ®µm ph¸n víi c¸c c«ng ty d−îc ®Ó gi¶m gi¸ thuèc. VÒ vÊn ®Ò nµy, ViÖt Nam ®· thùc hiÖn mét sè b−íc ®i c¬ b¶n.
T¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu, mét nhu cÇu cÊp b¸ch ®Æt ra lµ Nhµ n−íc cÊp ng©n s¸ch cho quy tr×nh ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ c¬ b¶n, vµ nh− vËy sÏ gi¶i quyÕt vÒ c¨n b¶n t×nh tr¹ng ®iÒu trÞ kh«ng ®Çy ®ñ hiÖn nay cña hÖ thèng y tÕ, ®ång thêi lµm gi¶m bít g¸nh nÆng vÒ chi phÝ cho viÖc ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ cña c¸c hé gia ®×nh. CÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ hç trî chÝnh thøc cho c¸c hé nghÌo cã ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS, bao gåm c¶ c¸c hç trî tµi chÝnh trùc tiÕp vµ c¸c c¬ héi t¹o thu nhËp, nh»m gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng ®Õn thu nhËp vµ chi tiªu cña hé gia ®×nh. Dùa vµo c¸c h×nh thøc hç trî c«ng hiÖn cã cho c¸c hé nghÌo vµ hÖ thèng an sinh x· héi, sù hç trî tµi chÝnh cña Nhµ n−íc sÏ cã ®iÒu kiÖn ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ vµ mang tÝnh kh¶ thi.
Kh«ng cã sù hç trî cña Nhµ n−íc trong viÖc cung cÊp réng r·i liÖu ph¸p kh¸ng virót víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng th× c¸c hé gia ®×nh sÏ tiÕp tôc ph¶i chi mét kho¶n tµi chÝnh ®¸ng kÓ cho viÖc ®iÒu trÞ nµy. B»ng chøng tõ hai nghiªn cøu ®iÓn h×nh cho thÊy viÖc sö dông bõa b·i c¸c thuèc kh¸ng virót diÔn ra trµn lan sÏ gãp phÇn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh¸ng thuèc, vµ nh− vËy sÏ lµm cho cuéc chiÕn chèng l¹i HIV/AIDS trë nªn phøc t¹p h¬n vÒ l©u dµi.
§¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ nguån lùc cho dÞch vô ch¨m sãc søc kháe: Nghiªn cøu ®iÓn h×nh vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn hé gia ®×nh ®· chØ ra r»ng nhu cÇu khÈn thiÕt nhÊt cña c¸c hé gia ®×nh lµ ®−îc hç trî vÒ chi phÝ cho c¸c dÞch vô y tÕ vµ cung cÊp c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ cho nh÷ng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS. CÇn cung cÊp sù hç trî, ®Æc biÖt lµ t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi thuèc ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn.
Nh÷ng hç trî cÇn thiÕt trong t−¬ng lai cho hé gia ®×nh
%
35
31
30
Møc chi cho c¸c dÞch vô ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ gi¶m ®au c¬ b¶n ®èi víi c¸c bÖnh nhiÔm trïng c¬ héi cña nh÷ng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS ch−a ®Õn mét ®iÓm phÇn tr¨m trong tæng chi cña ChÝnh phñ cho c¸c dÞch vô y tÕ vµ cã tÝnh kh¶ thi ë ViÖt Nam.
25
22
15
7
5
3
5
Kho¶n vay
Kho¶n trî cÊp
Gióp viÖc néi trî
PhÝ ®i l¹i ®Õn c¬ së y tÕ
Ch¨m sãc ng−êi sèng chung víi AIDS
§iÒu trÞ cho ng−êi sèng chung víi AIDS
Chi phÝ hµng n¨m cho ®iÒu trÞ kh¸ng virót tÝnh theo ®Çu ng−êi theo thêi gi¸ hiÖn nay lµ 60 triÖu ®ång (4.000 USD). ViÖc chi tiªu mét kho¶n tiÒn lín cho ®iÒu trÞ kh¸ng virót l¹i chÊt thªm mét g¸nh nÆng vµo c¸c hé gia ®×nh, v× thÕ mét sè ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS kh«ng thÓ thu ®−îc nhiÒu lîi Ých g× tõ viÖc ®iÒu trÞ kh¸ng virót do t×nh tr¹ng kh¸ng thuèc xuÊt ph¸t tõ viÖc sö dông thuèc bõa b·i.
KÕt luËn
Do ®ang cßn ë giai ®o¹n t−¬ng ®èi sím cña dÞch, ViÖt Nam cã c¬ héi ®Æc biÖt ®Ó øng phã vµ kiÒm chÕ ®−îc sù l©y lan cña HIV/AIDS vµ gi¶m nhÑ c¸c t¸c ®éng cña c¨n bÖnh nµy. Tuy nhiªn, c¸nh cöa c¬ héi sÏ khÐp l¹i nÕu kh«ng khÈn tr−¬ng tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p kiªn quyÕt. Yªu cÇu vÒ nguån lùc cho ho¹t ®éng ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ HIV/AIDS lµ g×? Nhãm nghiªn cøu ®· −íc tÝnh c¸c chi phÝ cho ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ ë ba bËc. Thø nhÊt, chi phÝ cho chÈn ®o¸n, ®iÒu trÞ gi¶m ®au vµ ®iÒu trÞ nhiÔm trïng c¬ héi. Thø hai, chi phÝ nh− ë bËc 1 céng thªm ®iÒu trÞ dù phßng c¸c bÖnh nhiÔm trïng c¬ héi. Thø ba, c¸c chi phÝ ë bËc 2 céng thªm ®iÒu trÞ kh¸ng virót (ARV). ¦íc tÝnh trong n¨m 2004, chi phÝ vÒ ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ c¬ b¶n lµ 26,2 tû ®ång ViÖt Nam (1,7 triÖu USD), dù b¸o sÏ t¨ng kho¶ng 45% lªn tíi 37,9 tû ®ång
4
Hai cuéc nghiªn cøu ®· ®ãng gãp vµo sè l−îng ngµy cµng gia t¨ng c¸c th«ng tin vµ b»ng chøng vÒ hËu qu¶ do HIV/AIDS g©y ra ®èi kinh tÕ- x· héi t¹i ViÖt Nam, ngoµi ph¹m vi y tÕ. Trªn thùc tÕ, c¸c t¸c ®éng vµ hËu qu¶ do HIV/AIDS g©y ra võa ®a d¹ng l¹i võa cã quan hÖ t−¬ng t¸c lÉn nhau, nªn kh«ng cã mét ph©n tÝch ®¬n lÎ nµo vÒ c¸c t¸c ®éng kinh tÕ - x· héi cña dÞch ®−îc coi lµ toµn diÖn. UNDP hy väng vµ mong r»ng c¸c ph¸t hiÖn nµy sÏ më ®−êng cho nhiÒu ph©n tÝch kÕ tiÕp vÒ t¸c ®éng kinh tÕ - x· héi cña HIV/AIDS t¹i ViÖt Nam.
B»ng viÖc tËp trung ph©n tÝch c¸c hËu qu¶ vÒ kinh tÕ vi m« cña HIV/AIDS; chó träng vµo t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn tÝnh rñi ro vµ t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi cña hé gia ®×nh, ®ång thêi ph¸c häa ra mèi liªn kÕt gi÷a c¸c t¸c ®éng nµy víi Môc tiªu Ph¸t triÓnThiªn niªn kû thø nhÊt - xãa bá t×nh tr¹ng nghÌo cïng cùc vµ thiÕu ®ãi, c¸c nghiªn cøu cè g¾ng ®Æt HIV/AIDS trùc diÖn víi vÊn ®Ò ph¸t triÓn. Mong r»ng c¸c ph¸t hiÖn cña nh÷ng nghiªn cøu nµy sÏ gióp Ých vÒ mÆt th«ng tin cho c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch vµ, khi cÇn thiÕt, khuyÕn khÝch viÖc ®æi míi chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch phôc vô cho viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng can thiÖp nh»m gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng do HIV/AIDS g©y ra t¹i ViÖt Nam.
Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc 25-29 Phan Béi Ch©u Hµ Néi - ViÖt Nam Tel: (84 4) 942 1495 Fax: (84 4) 942 2667 registry.vn@undp.org www.undp.org.vn
