ĐI H C THÁI NGUYÊNẠ Ọ
TR NG ĐI H C S PH MƯỜ Ạ Ọ Ư Ạ
----------
BÀI TI U LU NỂ Ậ
“TÁC ĐNG C A QUY LU T ĐA ĐIỘ Ủ Ậ Ị Ớ
VÀ QUY LU T PHI ĐA ĐI ĐI V IẬ Ị Ớ Ố Ớ
THIÊN NHIÊN VI T NAM ”Ệ
Gi ng viên HD:ảTS. Ph m H ng Giangạ ươ
Ng i th c hi n:ườ ự ệ Linh Thu Dungỳ
L p:ớCao h c K26 - B môn LL&PP D y h c Đa líọ ộ ạ ọ ị
Tháng 11 năm 2018
M C L CỤ Ụ
Trang
M đuở ầ
N i dungộ
1. Quy lu t đa đi và quy lu t phi đa điậ ị ớ ậ ị ớ
1.1. Quy lu t đa đi ậ ị ớ 1
1.1.1. Khái ni mệ
1.1.2. Bi u hi n c a tính đa điể ệ ủ ị ớ
1.2. Quy lu t phi đa điậ ị ớ 4
1.1.1. Khái ni mệ
1.2.2. Bi u hi n c a tính đa điể ệ ủ ị ớ
2. Tác đng c a quy lu t đa đi và quy lu t phi đa đi đi v iộ ủ ậ ị ớ ậ ị ớ ố ớ
thiên nhiên Vi t Namệ
2.1. Tác đng c a quy lu t đa đi đi v i thiên nhiên Vi t Namộ ủ ậ ị ớ ố ớ ệ 6
2.1.1. Thiên nhiên mang đc tr ng c a vùng nhi t đi mặ ư ủ ệ ớ ẩ
2.1.2. Thiên nhiên phân hóa theo B c – Namắ
2.2. Tác đng c a quy lu t phi đa đi v i thiên nhiên Vi t Namộ ủ ậ ị ớ ớ ệ 9
2.2.1. Tác đng c a quy lu t đa ô v i thiên nhiên Vi t Namộ ủ ậ ị ớ ệ
2.2.2. Tác đng c a quy lu t đai cao v i thiên nhiên Vi t Namộ ủ ậ ớ ệ
K t lu nế ậ
M ĐUỞ Ầ
Trái đt luôn b chi ph i, tác đng b i hai ngu n năng l ng chính là ngu nấ ị ố ộ ở ồ ượ ồ
năng l ng t M t tr i và ngu n năng l ng bên trong Trái đt. Thêm vào đó là sượ ừ ặ ờ ồ ượ ấ ự
chuy n đng quanh M t tr i theo m t qu đo trên m t ph ng hoàng đo, c ng v iể ộ ặ ờ ộ ỹ ạ ặ ẳ ạ ộ ớ
hình d ng hình c u và s v n đng t quay quanh tr c đã t o nên nh ng s chiạ ầ ự ậ ộ ự ụ ạ ữ ự
ph i các ngu n b c x nhi t trên b m t Trái đt không đng đi u nh ng vĩ đố ồ ứ ạ ệ ề ặ ấ ồ ề ở ữ ộ
khác nhau cũng nh nh ng vùng có đa hình khác nhau. K t qu trên b m t Tráiư ữ ị ế ả ề ặ
đt hình thành nên các quy lu t đa lý quan tr ng chi ph i s h ình thành l p v đaấ ậ ị ọ ố ự ớ ỏ ị
lý đó là quy lu t đa đi và các quy lu t phi đa đi. ậ ị ớ ậ ị ớ
Quy lu t đa đi là quy lu t đc hình thành do năng l ng M t tr i vàậ ị ớ ậ ượ ượ ặ ờ
nh ng đc đi m v hình d ng bên ngoài, cùng v i s v n đng t quay quanh tr cữ ặ ể ề ạ ớ ự ậ ộ ự ụ
c a Trái đt sinh ra. Các quy lu t phi đa đi nh : đa ô, đai cao, đa ch t – đaủ ấ ậ ị ớ ư ị ị ấ ị
m o… nh ng quy lu t này đc hình thành do nh ng đc tr ng c a l p v đa lý.ạ ữ ậ ượ ữ ặ ư ủ ớ ỏ ị
Tuy nhiên m i lúc, m i n i các quy lu t này đu có m i quan h ch t ch v iở ọ ọ ơ ậ ề ố ệ ặ ẽ ớ
nhau và tác đng l n nhau t o nên nh ng hình thái đa hình c nh quan và l p phộ ẫ ạ ữ ị ả ớ ủ
th c v t trên b m t Trái đt. Thiên nhiên Vi t Nam là m t b ph n c a l p v đaự ậ ề ặ ấ ệ ộ ộ ậ ủ ớ ỏ ị
lí vì th cũng đng th i ch u s tác đng c a hai quy lu t này. Bên c nh nh ng đcế ồ ờ ị ự ộ ủ ậ ạ ữ ặ
đi m t nhiên mang tính ch t đa đi thì d i tác đng c a các y u t phi đa điể ự ấ ị ớ ướ ộ ủ ế ố ị ớ
nh gió mùa, đa hình, … thiên nhiên n c ta cũng hình thành nên nh ng nét đc đáoư ị ướ ữ ộ
riêng bi t, t o nên s đa d ng và phong phú c a t nhiên.ệ ạ ự ạ ủ ự
N I DUNGỘ
1. QUY LU T ĐA ĐI VÀ QUY LU T PHI ĐA ĐIẬ Ị Ớ Ậ Ị Ớ
1. 1. QUY LU T ĐA ĐIẬ Ị Ớ
1.1.1. Khái ni mệ
Là s thay đi có quy lu t c a t t c các thành ph n đa lí và c nh quan đa líự ổ ậ ủ ấ ả ầ ị ả ị
theo vĩ đ (t xích đo t i hai c c).ộ ừ ạ ớ ự
Nguyên nhân căn b n c a tính đa đi là d ng hình c u c a Trái Đt và b c xả ủ ị ớ ạ ầ ủ ấ ứ ạ
M t Tr i. D ng hình c u c a Trái đt làm cho góc chi u cuat tia sáng M t Tr i t iặ ờ ạ ầ ủ ấ ế ặ ờ ớ
b m t đt thay đi t Xích đo v hai c c, vì v y l ng b c x m t tr i mà m tề ặ ấ ổ ừ ạ ề ự ậ ượ ứ ạ ặ ờ ặ
đt nh n đc cũng có s thay đi theo. B c x M t Tr i là ngu n g c và là đngấ ậ ượ ự ổ ứ ạ ặ ờ ồ ố ộ
l c c a nhi u hi n t ng và quá trình t nhiên b m t đt. Vì th , s phân b theoự ủ ề ệ ượ ự ở ề ặ ấ ế ự ố
đi c a l ng b c x m t tr i đã gây ra tính đa đi c a nhi u thành ph n và c nhớ ủ ượ ứ ạ ặ ờ ị ớ ủ ề ầ ả
quan đa lí trên Trái Đt.ị ấ
1.1.2. Bi u hi n c a tính đa điể ệ ủ ị ớ
Do s phân b có tính ch t đa đi c a năng l ng tia sáng m t tr i trên Tráiự ố ấ ị ớ ủ ượ ặ ờ
Đt, các y u t sau đây mang tính đa đi: nhi t đ c a không khí, c a n c, đt,ấ ế ố ị ớ ệ ộ ủ ủ ướ ấ
s b h i và l ng mây, l ng m a, hình th khí áp và các h th ng gió, tính ch tự ố ơ ượ ượ ư ế ệ ố ấ
c a các kh i khí, khí h u, đc tính c a m ng l i th y văn, đc đi m c a quá trìnhủ ố ậ ặ ủ ạ ướ ủ ặ ể ủ
đa hóa h c, các quá trình phong hóa hình thành th nh ng, các ki u th m th c v tị ọ ổ ưỡ ể ả ự ậ
và đng v t, các d ng đa hình khoét mòn, cu i cùng là đá tr m tích, các đa c nhộ ậ ạ ị ố ầ ị ả
liên h v i nhau trong h th ng c nh quan.ệ ớ ệ ố ả
*S phân b các vòng đai nhi t trên Trái Đtự ố ệ ấ
T B c c c đn Nam c c có 7 vòng đai nhi t:ừ ắ ự ế ự ệ
- Vòng đai nóng n m gi a hai ằ ữ đng đng nhi t +20ườ ẳ ệ 0C c a hai bán c uủ ầ
(kho ng gi a hai vĩ tuy n 30ả ữ ế 0B đn 30ế0N).
- Hai vòng đai ôn hòa hai bán c u ở ầ n m gi a các ằ ữ đng đng nhi t nămườ ẳ ệ
+200C và đng đng nhi t +10ườ ẳ ệ 0C c a tháng nóng nh t.ủ ấ
- Hai vòng đai l nh các vĩ đ c n c c c a ạ ở ộ ậ ự ủ hai bán c u, ần m gi a cácằ ữ
đng đng nhi t năm +10ườ ẳ ệ 0C và đng đng nhi t 0ườ ẳ ệ 0C c a tháng nóng nh t.ủ ấ
1
- Hai vòng đai băng giá vĩnh c u bao quanh c c, nhi t đ quanh năm đu d iử ự ệ ộ ề ướ
00C.
2