Khóa luận tốt nghiệp: Nghiên cứu sự vận chuyển phóng xạ từ đất lên thực vật

Môi trường xung quanh chúng ta luôn tồn tại các đồng vị phóng xạ, có nguồn gốc tự nhiên và nhân tạo. Các nguồn phóng xạ này, dù tự nhiên hay nhân tạo, đều có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Ước tính, con người chịu tác động từ phóng xạ tự nhiên là 79%, từ phóng xạ nhân tạo trong y khoa là 19% và từ rò rỉ phóng xạ từ các nhà máy hạt nhân và thử nghiệm vũ khí hạt nhân là 2%.

Tài liệu này hướng đến các nhà nghiên cứu, sinh viên, và chuyên gia trong lĩnh vực vật lý hạt nhân, khoa học môi trường, an toàn bức xạ, và nông nghiệp. Nó cung cấp dữ liệu và phương pháp đánh giá về sự vận chuyển của các đồng vị phóng xạ từ đất lên thực vật, góp phần vào việc đánh giá rủi ro phơi nhiễm phóng xạ qua chuỗi thực phẩm và phát triển các giải pháp cải tạo môi trường ô nhiễm.

Luận văn này tập trung nghiên cứu sự vận chuyển của các nguyên tố phóng xạ từ đất lên thực vật, một vấn đề quan trọng do sự hiện diện tự nhiên và nhân tạo của các đồng vị phóng xạ trong môi trường. Thực vật hấp thu các đồng vị này trong quá trình sinh trưởng, từ đó có thể đưa chúng vào chuỗi thức ăn và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Tình hình phông nền phóng xạ ngày càng tăng do các sự cố rò rỉ hạt nhân, ô nhiễm từ khai thác quặng và tro xỉ nhà máy nhiệt điện, làm tăng nguy cơ nhiễm bẩn phóng xạ ở thực vật. Đề tài đã tiến hành đánh giá hoạt độ của các đồng vị phóng xạ tự nhiên (238U, 226Ra, 210Pb, 232Th, 40K) trong các mẫu đất và rau ăn lá phổ biến tại huyện Hóc Môn, TP. Hồ Chí Minh, sử dụng hệ phổ kế gamma HPGe. Các phương pháp thu thập, bảo quản, xử lý mẫu và tính toán hoạt độ, hệ số vận chuyển, suất liều hiệu dụng đã được trình bày chi tiết. Kết quả nghiên cứu cho thấy các đồng vị phóng xạ tự nhiên có mặt trong rau với mức độ khác nhau, phụ thuộc vào loại cây, thông số đất, khí hậu và tính chất của đồng vị. Đặc biệt, 40K được thực vật hấp thu nhiều nhất do là nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu. Ngoài ra, thực vật có thể hấp thu phóng xạ từ các nguồn khác ngoài đất như không khí (ví dụ 210Pb lắng đọng trên lá). Mặc dù có sự tích tụ, tổng suất liều hiệu dụng hàng năm do tiêu thụ các mẫu rau này đều thấp hơn đáng kể so với giá trị quy định của ICRP (290 µSv/năm), cho thấy các mẫu rau tại khu vực nghiên cứu là an toàn để tiêu thụ.