Ụ
Ụ
M C L C
ề ụ Đ m c Trang
ờ ầ L i nói đ u ........................................................................................................3
ề ủ ề ệ ể ả ầ Ph n 1: Quan đi m chung v kh ng ho ng tài chính ti n t .......................
4
ề ệ ệ ả ề ủ I.Khái ni m chung v kh ng ho ng tài chính ti n t .....................................4
ủ ạ ả II. Phân lo i kh ng ho ng tài chính ..............................................................4
ề ộ ủ ổ ầ ả Ph n 2: T ng quan v cu c kh ng ho ng tài chính ti n t ề ệ Đông Nam
Á ..6
ự ạ I.Th c tr ng và Nguyên nhân .......................................................................6
ự ạ 1. Th c tr ng .............................................................................................. 6
2. Nguyên nhân ............................................................................................7
ủ ủ ộ ộ ầ ả ớ ế ớ Ph n 3: Tác đ ng c a cu c kh ng ho ng t ự i khu v c,th gi i và Vi t ệ
Nam 9
ự ộ I.Tác đ ng tiêu c c .......................................................................................9
ự ộ II.Tác đ ng tích c c .....................................................................................10
ế ệ ủ ả ớ ộ III.Kinh t Vi t Nam v i cu c kh ng ho ng............................................... 11
ưở ứ ộ ả 1. M c đ nh h ng .............................................................................. 11
ữ ợ ệ 2. Nh ng g i ý cho chính sách Vi t Nam ................................................. 13
ờ ế
L i k t ..............................................................................................15
ệ
ả
Tài li u tham kh o...........................................................................15
Ờ
Ầ
L I NÓI Đ U
ữ ề ạ ế ớ ố ộ ư ổ ồ l n, có tên tu i nh : Kh i c ng đ ng chung
Bên c nh nh ng n n kinh t
ự ậ ị ự ỹ Châu Âu (EEC), khu v c m u d ch t do B c ắ M (NAFTA), ả Nh t ậ B n ...Đông
ớ ư ộ ề ế ớ ầ ể ọ ổ Nam Á n i lên v i t cách là m t n n kinh t m i đ y tri n v ng. Trong vài
ỷ ầ ậ ữ ướ ự ự th p k g n đây Đông Nam Á đã có nh ng b ữ c đi dài, đó th c s là nh ng
ố ớ ữ ự ể ậ ố thành t u đáng ghi nh n đ i v i nh ng qu c gia đang phát tri n này. Song sự
ỳ ấ ể ầ ượ ộ ự ứ ổ phát tri n th n k y không đ ế c bao lâu khi ch ng ki n m t s thay đ i nguy
ủ ể ướ ầ ữ hi m c a nh ng con r ng ồ Châu Á, mà Thái Lan là n c đã châm ngòi đ u tiên
ổ ệ ạ ụ ỷ và đã n ra vào ngày 2/7/1997, làm thi t h i cho châu l c hàng trăm t USD.
ự ề ế ấ ầ ơ ế H n th , do tính ch t toàn c u hoá, khu v c hoá n n kinh t các n ướ c
ủ ủ ắ ấ ạ ộ ợ ỏ ộ ả ngày càng sâu s c, nên cu c kh ng ho ng y đã vu t ra kh i ph m vi c a m t
ướ ướ ả ưở ề ộ n c, lan nhanh sang các n c khác và nh h ế ng sâu r ng đ n n n kinh t ế
ế ớ th gi i.
ậ ằ ả ả ộ ưở ủ ủ V y đ ng sau cu c kh ng ho ng đó là gì ?, nh h ng c a nó nh th ư ế
ế ế ế ớ ự ứ ượ ầ ề nào đ n n n kinh t khu v c và th gi ậ i ?. Nh n th c đ ọ c t m quan tr ng
ộ ố ữ ề ệ ậ ấ ả ợ ớ ế ủ c a v n đ , em đã t p h p m t s tài li u tham kh o cùng v i nh ng ki n
ứ ọ ở ườ ể ế ấ ổ ậ ộ ợ th c h c tr ng đ vi ề ấ t nên m t bài tham lu n có tính ch t t ng h p v v n
2
ớ ố ể ế ạ ượ ặ ề đ này. Tuy nhiên v i v n hi u bi t có h n đ c đ t trong khuôn kh gi ổ ớ i
ầ ỉ ạ ủ h n c a khoa, em ch xin trình bày ba ph n chính:
ề ộ ề ệ ủ ể ả ầ Ph n 1: Quan đi m chung v cu c kh ng ho ng tài chính ti n t
ề ủ ề ệ ổ ả ầ Ph n 2: T ng quan v kh ng ho ng tài chính ti n t Đông Nam Á 1997
ố ớ ế ớ ủ ủ ự ộ ộ ả ầ Ph n 3: Tác đ ng c a cu c kh ng ho ng đ i v i khu v c, th gi i và
ệ Vi t Nam
ả ơ ầ ệ ỡ Em xin chân thành c m n các th y cô giáo khoa đã nhi t tình giúp đ và
ậ ợ ề ế ệ ạ t o đi u ki n thu n l i cho em hoàn thành bài vi t này!
3
Ầ Ủ Ả Ể
Ề Ề PH N I : QUAN ĐI M CHUNG V KH NG HO NG TÀI CHÍNH TI N T Ệ
Ả
Ề
Ệ
Ề
I. KHÁI NI M CHUNG V KH NG HO NG TÀI CHÍNH TI N T Ệ Ủ
ặ ủ ủ ủ ả ả ế ễ ộ Kh ng ho ng tài chính là m t m t c a kh ng ho ng kinh t di n ra
ề ệ ự ệ ượ ỉ ấ ổ trong lĩnh v c tài chính ti n t , nó ch ra hi n t ề ặ ị ng m t n đ nh v m t
ề ệ ự ấ ộ ế ậ ớ tài chính ti n t gây nên s ch n đ ng kinh t ữ cùng v i nh ng h u qu v ả ề
xã h i.ộ
Ủ
Ạ
Ả
I.
PHÂN LO I KH NG HO NG TÀI CHÍNH
ủ ứ ề ả ộ ướ ể ữ Theo nghiên c u v nh ng cu c kh ng ho ng tr c, thì có th chia
ề ệ ủ ủ ả ạ ả ủ kh ng ho ng tài chính ra làm hai lo i: kh ng ho ng ti n t ả , kh ng ho ng
ngân hàng:
Ủ
Ả
Ề
ủ ả ọ
Ệ (hay còn g i là kh ng ho ng cán cân thanh toán)
1. KH NG HO NG TI N T
ề ệ ượ ủ ệ ở ể ự ữ ồ ả Kh ng ho ng ti n t đ c bi u hi n ngu n d tr ngo i t ạ ệ ủ c a
ị ả ố ỷ ị ế ể ạ ả ộ qu c gia b gi sút, t ổ ề giá b bi n đ ng m nh và kh năng chuy n đ i ti n
ệ ị ơ ề ệ ạ ộ ể ổ ầ ỷ t ư b ng ng tr . ệ Nó có th n ra khi ho t đ ng đ u c ti n t theo t giá
ế ự ả ề ặ ặ ả ộ ộ ồ ẫ d n đ n s gi m giá (ho c gi m giá đ t ng t) đ ng ti n đó, ho c do áp
ề ệ ố ị ợ ỷ ụ d ng chính sách tài chính và ti n t không h p lí trong khi c đ nh t giá và
ụ ươ ạ ờ thâm h t cán cân th ộ ng m i trong m t th i gian dài.
Ủ
2. KH NG HO NG NGÂN HÀNG Ả
ủ ủ ệ ể ả ố ồ Kh ng ho ng ngân hàng có bi u hi n là ngu n v n c a ngân hàng b ị
ộ ố ệ ả ả ấ ả ả gi m, hi u qu cho vay th p, kh năng chi tr khó khăn, m t s ngân hàng
ử ặ ậ ả ự ế ể ả ộ ị b đóng c a, sát nh p ho c gi ủ i th ..v...v, nó x y ra do s bi n đ ng c a
ị ườ ị ườ ế ế ẫ ấ ộ th tr ả ng d n đ n bi n đ ng s n xu t kinh doanh và th tr ấ ộ ng b t đ ng
ấ ổ ọ ườ ồ ử ừ ề ạ ị ả s n m t n đ nh do m i ng i đ ng lo t rút ti n g i t ặ ngân hàng, ho c
ị ủ ề ệ ả ệ ồ ộ ệ ị ả ộ do b kh ng ho ng ti n t tác đ ng thông qua vi c đ ng n i t b gi m giá
ạ ủ ế ộ ệ ặ ị ủ ư ợ ủ trong khi d n c a ngân hàng l i ch y u là n i t ả , ho c b kh ng ho ng
4
ệ ộ ướ ề ả ngân hàng tác đ ng thông qua vi c nhà n c ph i phát hành thêm ti n đ ể
ợ tr giúp ngân hàng .
ủ ủ ể ễ ạ ả Sau khi tìm hi u nguyên nhân c a hai lo i kh ng ho ng ta d dàng
ự ấ ấ ổ ủ ể ậ ố ị ả nh n ra đi m chung gây ra kh ng ho ng là s m t cân đ i và b t n đ nh
trong n n ề
ế ớ ữ ệ ề ầ ỷ ườ kinh t v i nh ng sai l m trong vi c đi u hành t giá, th ự ng là s méo
ắ ề ơ ấ ự ứ ự mó trong khu v c tài chính, s c ng nh c v c c u hay b t đ u t ắ ầ ừ ự ấ s m t
ố ớ ệ ố ộ ồ ề ế ở ơ lòng tin đ i v i m t đ ng ti n hay h th ng ngân hàng, b i khi h n th giá
ộ ồ ủ ề ể ạ ộ ị ộ ị ả tr danh nghĩa c a m t đ ng ti n b gi m m nh (có th coi đây là m t cu c
ề ệ ẽ ả ứ ủ ề ả ạ ạ kh ng ho ng ti n t ) s gây ra ph n ng rút ti n hàng lo t, mà đó l i là
ủ ủ ệ ả ấ ộ ộ ấ d u hi u c a m t cu c kh ng ho ng ngân hàng. Lý do này cho th y hai
ủ ể ả ạ ạ ồ ố ặ lo i kh ng ho ng này có th có cùng ngu n g c, ho c lo i này nguyên
ủ ế ễ ạ ạ ạ ế nhân c a lo i kia, vì th không có gì là ng c nhiên n u hai lo i di n ra
ờ ồ đ ng th i.
Ổ Ủ Ầ Ả Ề PH N 2: T NG QUAN V CU C KH NG HO NG TÀI CHÍNH TI N
Ề Ộ Ệ T ĐÔNG NAM Á
Ự
Ạ
I.
TH C TR NG VÀ NGUYÊN NHÂN
Ự
Ạ
1. TH C TR NG
ặ ượ ướ ữ ế ộ M c dù đă đ c báo tr c, song nh ng bi n đ ng ở Thái Lan và các
ướ ố ớ ữ ể ấ ướ n c khác là không th tránh kh i. ỏ Nh t là đ i v i nh ng n ề c có n n
ứ ộ ự ố ớ kinh t ế ươ t ể ng đ i phát tri n, v i m c đ t ự do hoá khá cao trong khu v c,
ặ ồ ướ bao g m: Malaysia, Philippines, Indonesia và Singapore. M c dù tr ộ c cu c
ủ ả ắ ộ ờ ườ ộ ượ kh ng ho ng m t th i gian ng n, ng ả ỏ i ta đã ph i b ra m t l ạ ng ngo i
ệ ớ ả ở ể ổ ư ệ ị t ứ ạ ủ l n đ n đ nh tình hình nh ng không có hi u qu b i tính ph c t p c a
ủ ả ộ cu c kh ng ho ng.
ủ ả ộ ủ ộ Theo các chuyên gia thì đây là m t cu c kh ng ho ng kép: Kh ng
ề ệ ả ứ ộ ủ ả ộ ho ng tài chính ti n t – ngân hàng. Cu c kh ng ho ng này có m c đ lan
ứ ề ộ ớ ế ạ ấ ủ ầ ả ớ ộ truy n sâu r ng (v i m c thi t h i g p 4 l n so v i cu c kh ng ho ng 94
5
ở ủ ồ ư ậ ủ ự ể 95 Mexico). Nh v y có th coi s phá giá c a đ ng Baht c a Thái Lan
ư ộ ộ ợ ổ ở ủ ả nh m t ngòi n m màn cho m t đ t kh ng ho ng kinh t ế ở ĐôngNam Á.
ầ ỷ ể ữ ư Sau khi tung g n 24 t USD đ gi giá đ ng ồ Baht nh ng không thành,
ươ ả ngân hàng trung ị ả ổ ồ ng Thái Lan đã ph i th n i đ ng Baht làm cho nó b
ấ ừ ố ớ ứ ỷ ụ m t giá t 25.26 Bah/1USD xu ng t i m c k l c 54.1 Baht/1USD ngày 6
ế ế ẫ ạ ộ 11998. Bi n đ ng này d n đ n hàng lo t các ngân hàng và công ty tài chính
ầ ư ữ ử ế ả ở Thái Lan ph i đóng c a không nh ng th các nhà đ u t và nhân dân rút
tiên hàng
ế ấ ạ ồ ươ ạ ệ ề lo t, nh t là các đ ng ti n y u. Ngân hàng trung ng Thái Lan c n ki t
ồ ệ ế ả ầ ỡ ngu n ngoai t , Thái Lan đã ph i yêu c u IMF giúp đ . Ti p theo đó là
ị ả ưở ả ố ừ ồ đ ng Peso b nh h ng và Philippines đã ph i tuyên b phá giá t 26.4
ố ư ộ ả ứ ề Peso/1USD xu ng còn 46.5Peso/1USD. Nh m t ph n ng dây truy n,
ị ườ ệ ố ngày 1181997 Malaysia tuyên b không can thi p vào th tr ạ ố ng ngo i h i,
ả ổ ồ ụ ứ ố thì ngày 1481997 Indonesia th n i đ ng Rupah và nó đã t t xu ng m c
ố ượ ỷ ụ ố ắ giá k l c 84 Rupiah/1USD. Và cu i cùng là Singapore v n đ c coi là m t
ự ệ ả ọ ố ị xích quan tr ng trong khu v c cũng ph i tuyên b không can thi p vào th
ườ ạ ố ể ệ ạ ặ ề ơ ể ả tr ng ngo i h i đ tránh các thi t h i n ng n h n có th x y ra.
ủ ơ ố ủ ừ ả Vòng xoáy c a c n l c kh ng ho ng không d ng l ạ ở i ự khu v c Đông
ộ ố ướ ựơ ộ ề Nam Á mà còn lan r ng sang m t s n c đ c coi là có n n kinh t ế ữ v ng
ị ườ ề ệ ở ố vàng h n. ơ Trong đó th tr ng tài chính ti n t Hàn Qu c đã tr thành n i b ơ ị
ả ưở ấ ủ ủ ớ ộ nh h ồ ả ng l n nh t c a cu c kh ng ho ng tài chính Đông Nam Á. Đ ng
ế ả ặ ố ố won đã gi m xu ng 976KRW/1USD, m c dù Hàn Qu c kiên quy t không
ạ ả ị ch u phá giá. Bên c nh đó là Đài Loan cũng ph i tuyên b th n i ti n t ố ả ổ ề ệ ,
ị ườ ề ệ ồ ế ẫ ộ ị còn th tr ng tài chính ti n t H ng Kông thì b xáo tr n d n đ n nhi u v ề ụ
ị ườ ủ ứ ầ ả kh ng ho ng th tr ng ch ng khoán trên toàn c u.
2. NGUYÊN NHÂN
6
ự ợ ư ủ ư ủ ề ả ộ Cu c kh ng ho ng là s h p l c c a nhi u nguyên nhân, nh ng trên
ấ ộ góc đ tài chính thì có m y nguyên nhân sau:
ộ ỷ ổ ớ ồ ị ệ M t là duy trì t giá n đ nh quá lâu so v i đ ng USD . Vi c duy trì này
ướ ế ể ề ơ ế ủ c a các n ề c có n n kinh t kém phát tri n h n n n kinh t ề ấ Mĩ r t nhi u
ế ướ ề ủ ướ đã khi n cho các n ể ồ c này thay vì đ đ ng ti n c a n ả c mình tăng gi m
ị ủ ạ ụ ỷ ả theo đúng giá tr c a nó l ố i ph i tiêu t n hàng ch c t ể ố ắ USD đ c g ng duy
ứ ằ ứ ể ữ ổ trì m c cân b ng gi ả ạ ớ t o t i m c không th kìm gi n i.
ữ ế ề ỏ ố Hai là buông l ng và bao che nh ng y u kém trong công tác đi u ph i
ạ ộ ủ ể ổ ứ và ki m tra giám sát ho t đ ng c a ngân hàng và các t ch c tài chính phi
ạ ộ ế ộ ự ơ ngân hàng. Trong khi các ho t đ ng kinh t ố có t c đ t do hoá cao h n thì
ạ ộ ơ ở ổ ủ công tác giám sát ho t đ ng c a các c s kinh doanh và các t ứ ch c tài
ẫ ậ ạ ủ ệ ậ ỗ chính ngân hàng v n d m chân t i ch , th m chí chính ph đã can thi p vào
ệ ố h th ng tài
ữ ặ ố ỉ ị chính thông qua ngân hàng qu c doanh ho c ch th cho nh ng ngân hàng t ư
ả ấ ụ ấ ấ ớ ượ nhân ph i c p tín d ng v i lãi xu t th p cho các công ty đ ủ ư c chính ph u
ự ế ắ ạ ấ ắ ả ữ đãi . Kh p khu v c tràn lan tình tr ng bao c p và c t gi m thu cho nh ng
ọ ọ ữ ệ ề ộ ượ nghành công nghi p có ch n l c và nh ng nghành đ c quy n đ c chính
ộ ợ ụ ủ ả ẽ ở ệ ắ ph b o h . L i d ng k h này các doanh nghi p đã tìm cách vay ng n
ạ ủ ướ ầ ư ấ ộ ớ ị h n c a n ủ ế c ngoài (ch y u là đ u t ả vào b t đ ng s n v i ý đ nh trang
ự ả ả ợ ỗ ư ệ ả ấ tr i các kho n n và s thua l trong s n xu t công nghi p, nh ng th ị
ườ ấ ộ ả ờ ạ ấ ợ tr ng b t đ ng s n trong tr i gian này l ề i có nhi u b t l ộ i) gây ra m t
ị ườ ả ả ợ ị ế ộ kho n n không có kh năng thanh toán khi th tr ng b bi n đ ng.
ụ ớ ơ ấ ầ ư ướ ố Ba là cán cân thâm vãng lai h t l n và c c u v n đ u t n c ngoài
ướ ợ ấ ọ ổ đ vào trong n c không h p lý. Đây là nguyên nhân quan tr ng nh t gây
ệ ố ấ ổ ự ụ ả ấ ị ị m t n đ nh h th ng tài chính ti n t ẩ ề ệ S s t gi m giá tr hàng xu t kh u .
ề ế ả ứ ạ ẩ ạ ư ậ ấ và n n kinh t gi m s c c nh tranh, nh ng hàng nh p kh u l i tăng nh t là
ỉ ặ ệ ơ ấ ố ướ hàng xa x (đ c bi t là Thái Lan). C c u v n n ổ c ngoài đ vào các n ướ c
7
ự ấ ố ượ ủ ả ặ ị ch u kh ng ho ng n ng có s m t an toàn cao do kh i l ợ ớ ng n l n tăng
ờ ạ ủ ế ạ ố ố ướ ộ ắ nhanh ch y u là v n ng n h n (v n vay th i h n d ế i m t năm chi m
ớ ố ợ ự ư ổ ạ ặ t i 70% t ng s n khu v c t nhân t i Thái Lan và Indonexia). M t khác
ị ườ ế ộ ứ ố v n huy đ ng gián ti p qua th tr ng ch ng khoán tăng nhanh trong khi d ự
ữ ả ầ ẩ ạ ấ ố tr qu c gia không cao, vì kim ng ch xu t kh u gi m d n, nghĩa là có s ự
ụ ộ ồ ố ướ ồ ạ ủ ế ph thu c vào ngu n v n n c ngoài (mà ngu n này l ầ i ch y u dùng đ u
ư ấ ộ ẫ ớ ả ề ượ ợ ọ ề ạ ầ t b t đ ng s n) d n t i cung ti n v t quá c u ti n tình tr ng n đ ng ra
ạ ệ ể ả ệ ể ạ ỏ tăng và vi c mua vét ngo i t đ tr đáo h n là không th tránh kh i.
ư ự ủ ữ ạ ổ Ngoài ra còn có nh ng lý do khác nh : S lũng đo n c a các t ứ ch c
ẽ ủ ặ ố ổ ứ tài chính và m i liên quan ch t ch c a các t ủ ố ớ ch c này đ i v i chính ph ,
ề ở ạ ặ ế đã gây nên tình tr ng tham nhũng n ng n các n ướ Châu Á khi n cho c
chính ph ủ
ố ộ ộ ủ ệ ử ể ạ ữ không th m nh tay trong vi c x lý nh ng bê b i n i b c a mình. Hay do
ớ ơ ế ớ ệ ố ụ ậ ợ ệ ố h th ng lu t pháp không thích h p v i c ch m i, h th ng giáo d c kém
ứ ươ ế ề ể ầ ọ ộ ự ế phát tri n, thi u tr m tr ng các lao đ ng lành ngh , m c l ng th c t tăng
ị ườ ấ ố ộ nhanh trong lúc Trung Qu c và n Đ tham gia vào th tr ẩ ấ ng xu t kh u
ấ ạ ướ ấ ợ ớ v i chi phí th p giá thành h làm các n c Đông Nam Á m t l ế ạ i th c nh
ị ườ ố ế ư ữ ề ầ tranh trên th tr ng qu c t ữ .... H u nh nh ng lý do trên đây đ u là nh ng
ấ v n đ t n t ề ồ ạ ở i
ướ ị ữ ủ ệ ả ố ộ các n ậ ả c b kh ng ho ng và do các m i quan h ràng bu c gi a Nh t B n,
ố ớ ướ ủ ả ổ Hàn Qu c v i các n ộ c ASEAN, nên khi cu c kh ng ho ng n ra ở ộ m t
ướ ậ ứ ề ướ ả ưở n c nó l p t c lan truy n sang các n c khác và gây nh h ặ ng n ng n ề
ướ ậ ướ ể ổ ỗ ữ cho các n c đó. Vì v y, n c này không th đ l ậ i hoàn toàn nh ng h u
ả ủ ả ộ ướ ủ qu c a cu c kh ng ho ng là do n c kia.
Ớ Ộ Ủ Ầ Ả Ự PH N 3: TÁC Đ NG C A CU C KH NG HO NG T I KHU V C,
Ộ Ủ Ế Ớ TH GI Ệ I VÀ VI T NAM
8
Ộ
Ự
TÁC Đ NG TIÊU C C
I.
ủ ự ậ ả ả ộ ệ H u qu tiêu c c mà cu c kh ng ho ng gây ra là quá rõ ràng, toàn di n
ế ứ ặ ề ố ớ ị ủ ư ả ỗ ố ự và h t s c n ng n đ i v i m i qu c gia b kh ng ho ng, cũng nh khu v c
ế ớ và th gi i.
ổ ế ả ễ ậ ậ ấ ấ ấ H u qu d nh n th y nh t và ph bi n nh t trong toàn khu v c t ự ạ i
ủ ồ ủ ề ả ị ự ấ ổ các trung tâm kh ng ho ng là s m t n đ nh c a đ ng ti n và th tr ị ườ ng
ề ệ ỗ ướ ự ả ố ồ ướ ti n t trong m i n c, là s gi m sút các ngu n v n n c ngoài vào các
ả ưở ữ n c ướ Châu Á (và ng ượ ạ c l i nó cũng gây nh h ng cho nh ng n ướ ầ ư c đ u t
ả ầ ư ự ả ướ ế ố ấ vào nó), là s gi m sút c đ u t trong n c do lãi xu t cao và y u t lòng
ấ ả ế ố ữ ả ộ ố ưở tin... T t c nh ng y u t này đã làm gi m sút t c đ tăng tr ng kinh t ế
ướ ộ ế ớ ự ủ c a các n c này và toàn khu v c nói riêng, toàn b th gi i nói chung đi
ư ạ ấ ạ ớ ệ đôi v i gia tăng tình tr ng th t nghi p và l m phát cao; Cũng nh làm tăng
ạ ệ ủ ồ ự ấ ả ệ ả ợ ứơ n n ằ c ngoài b ng ngo i t do s m t giá c a đ ng b n t và do ph i thu
ụ ả ả hút thêm các kho n tín d ng qu c t ố ế ể ượ đ v ủ t qua kh ng ho ng.
ấ ự ế ờ ỳ ủ ả ộ ộ ưở Cu c kh ng ho ng còn đánh d u s k t thúc m t th i k tăng tr ng kinh
ế ỷ ủ ậ ướ ự ể t nhanh kéo dài hàng th p k c a các n c phát tri n trong khu v c (mà
ủ ế ự ồ ố ướ ể ể ộ ch y u d a vào ngu n v n n ờ ỳ ặ c ngoài) đ chuy n sang m t th i k đ c
ở ự ư ể ệ ạ ợ ớ ế tr ng b i s phát tri n ôn hoà, phù h p v i hi n tr ng kinh t ự và d a vào
ề ộ ị ưở ẽ ả ứ ự ả s c l c b n thân nhi u h n. ơ Nh p đ tăng tr ng trung bình s gi m đi và
ướ ừ ợ ạ ạ ề ủ ả ồ ữ nh ng n c v a tr i qua đ t đ i h giá đ ng ti n c a mình có tăng rr ưở ng
ủ ả ậ ả ả ồ ở ứ âm (bao g m c Nh t B n). Do kh ng ho ng Châu Á nên m c tăng
ưở ủ ế ư ỹ ị ả ỹ tr ộ ố ề ng c a m t s n n kinh t nh M , EU, M la tinh cũng b gi m sút so
ướ ớ v i các năm tr c đó.
ủ ả ộ ệ ạ ế ớ Cu c kh ng ho ng đã gây thi t h i chung cho toàn th gi ả i kho ng
ỷ ế ỷ ỷ 500 t USD, trong đó Châu Á chi m 300 t ế USD và khi n cho 150 t USD
ề ế ề ấ ỏ ơ ầ ư đ u t tài chính rút kh i Đông Nam Á vì m t ni m tin. H n th , đi u này
ầ ư ướ ế ầ ư ậ ơ khi n các nhà đ u t n ọ c ngoài th n tr ng h n khi đ u t ấ ứ ơ vào b t c n i
ế ớ ệ ự nào trên th gi ặ i, đ c bi t là ứ ạ ở Châu Á. Kéo theo nó là s gia tăng m c c nh
9
ầ ư ữ ằ ắ ố ướ ự tranh gay g t nh m thu hút v n đ u t gi a các n ớ c, các khu v c v i
nhau.
ả ệ ị ụ ợ ơ ồ ị H n 20 đ ng b n t b phá giá đã làm tăng các chi phí d ch v n và
ợ ầ ủ ặ ấ ợ ệ ch t thêm gánh n ng n n n lên vai các con n (Chính ph , doanh nghi p
ư ạ ả ấ và t ả nhân) làm tăng tình tr ng m t kh năng thanh toán và phá s n hàng
ụ ạ ị lo t các công ty tài chính, ngân hàng và công ty d ch v ph c v th tr ụ ụ ị ườ ng
ướ ợ ầ ả ầ ở trong n c vì n n n và nhu c u gi m sút nhanh chóng ( Inđônêxia, do phá
ướ ừ giá ti n t ề ệ ỷ ệ ợ , t n ngân hàng n l c ngoài/ GDP đã tăng t 35% lên t ớ i
140%).
ặ ủ ự ủ ả ả ướ ự Sau kh ng ho ng, s góp m t c a đông đ o các n c trong khu v c đã
ộ ứ ặ ề ề ả ạ ế ạ t o nên m t b c tranh m đ m nhi u m t v tình hình kinh t ặ Châu á, đ c
ệ ề ở ứ ệ ả ộ ọ ồ ừ bi t là vi c gi m giá các đ ng ti n m c đ nghiêm tr ng (t ế 30% đ n
ư ủ ề ậ ấ ồ 70%, th m chí có đ ng ti n nh Rupiah c a Inđônêxia có lúc m t giá 400%
ề ộ ụ ủ ớ ự ị ụ ổ so v i USD) và làm cho nhi u c t tr tài chính c a khu v c b s p đ .
Ộ
Ự
CÁC TÁC Đ NG TÍCH C C
II.
ườ ủ ủ ộ ở Ng ả i Châu Á hay nói “Trong cái r i có cái may” b i cu c kh ng ho ng
ự ấ ộ ỉ ướ trong khu v c không hoàn toàn ch gây tác đ ng x u cho các n ự c, khu v c
ở ộ ể ở ừ ự ừ ể ộ ờ mà ộ m t ch ng m c nào đó, nó là m t đi m d ng đ m ra m t th i kì
ớ ầ ữ ể ể ở ọ phát tri n m i đ y tri n v ng b i nh ng lý do sau đây:
ệ ể ỷ ạ vi c chuy n sang chính sách t giá linh ho t giúp các chính ộ M t là,
ủ ả ụ ỷ ể ữ ả ệ ư ờ ướ ph gi m hàng ch c t USD đ gi giá b n t nh th i gian tr c, giúp
ự ữ ữ ể ề ố ả ớ ồ tăng d tr qu c gia và phát tri n b n v ng. V i đ ng b n t ệ ẻ ẽ r , s
ế ả ạ ấ ẩ ừ ệ ả khuy n khích và tăng kh năng c nh tranh xu t kh u, t đó c i thi n thâm
ấ ướ ố ụ h t và giúp cân đ i tài chính đ t n c.
ữ ướ ưở ư ớ ị ả c b nh h ng l n nh : Thái Lan, Inđônêxia, Hàn Hai là, nh ng n
ẽ ậ ố ố ế ứ Qu c, Philippine...s nh n đ ượ ượ c l ụ ng tín d ng qu c t ớ chính th c v i
ố ượ ể ả ể ớ kh i l ng l n đ c i cách và phát tri n kinh t ế ấ (t t nhiên có kèm theo
ữ ề nh ng đi u
10
ủ ệ ặ ấ ả ộ ị ki n ng t nghèo và lãi su t khá cao). Cu c kh ng ho ng cũng giúp đ nh
ướ ạ ơ ấ ầ ư ặ ệ ả ệ ạ h ng l i và c i thi n c c u đ u t , đ c bi ơ t là làm lành m nh hoá h n
ữ ề n a n n tài
ả ẽ ị ề ệ ả ắ ố ỉ ả chính qu c gia. Các kho n chi kém hi u qu s b đi u ch nh, c t gi m,
ữ ệ ấ ướ ườ ượ ấ ướ nh t là nh ng doanh ngh p nhà n c th ng đ c bao c p tr c đây; Các
ự ư ấ ẽ ượ ế ư ượ d án t nh n s đ c khuy n khích, quá trình t nhân hoá đ ẩ c thúc đ y,
ự ể ả ướ ự ộ ề ệ ẩ ấ gi m thi u khu v c nhà n ệ c và s đ c quy n, thúc đ y vi c xu t hi n
ứ ạ ủ ự ữ ả ẩ ẩ ấ ơ nh ng s n ph m ch l c có s c c nh tranh xu t kh u cao h n có. Toàn b ộ
ế ị ướ ị ườ ệ ề ơ ơ ề n n kinh t đ nh h ng th tr ắ ng nhi u h n, sâu s c và hoàn thi n h n.
ủ ủ ể ộ ỏ ị ỗ Ba là, cu c kh ng h ang cũng là d p đ chính ph và nhân dân m i
ướ ư ộ ổ ứ ề ệ ố ế ự m c thu c khu v c cũng nh các t ch c tài chính ti n t qu c t xem l ạ i
ể ế ẫ ả ề ế ố ữ ữ ử ế mình và s a ch a nh ng thi u sót c v chính sách th ch l n y u t con
ườ ư ẽ ượ ầ ộ ấ ẩ ng i... Quá trình t do hoá toán c u hoá s đ ớ c đ y lên m t n c m i
ơ ệ hoàn thi n h n.
ấ ị ủ ể ả ộ ị Ngoài ra, cu c kh ng ho ng còn làm chuy n d ch nh t đ nh vai trò và v ị
ế ế ủ ề ố ị ườ ư ậ ả ố th kinh t chính tr truy n th ng c a các c ỹ ng qu c nh Nh t B n, M ,
ố ướ ữ ể ọ ớ Trung Qu c, Châu âu và các n c ASEAN. Hy v ng v i nh ng đi m tích
ẽ ượ ủ ữ ướ ự c c này, Châu Á s nhanh chóng v ả t qua kh ng ho ng và v ng b ế c ti n
ườ ớ lên trên con đ ng m i.
Ế Ệ
Ộ
Ủ
Ả
III.KINH T VI T NAM V I CU C KH NG HO NG Ớ
ƯỞ
NG
1. M C Đ NH H Ứ Ộ Ả
ướ ừ ế ả ậ ệ ộ ướ ể ớ Tr c h t ph i th a nh n Vi t nam là m t n ứ c đang phát tri n v i m c
ế ộ ư ư ả ả ộ ự đ t ủ do hoá ch a cao. Vì th cu c kh ng ho ng này ch a có gì nh h ưở ng
ị ườ ề ệ ế ệ ớ ớ l n t i th tr ng ti n t ư ề cũng nh n n kinh t Vi t Nam:
(cid:0) ẩ ủ ề ấ ẩ ấ ệ ạ V xu t kh u: kim ng ch xu t kh u c a Vi t Nam sang các
ướ ậ ả ạ ạ ố n ấ c ASEAN, Hàn Qu c, Nh t B n năm 97 đ t 42,4% kim ng ch xu t
ư ệ ể ả ẩ ặ ặ kh u gi m không đáng k . Các m t hàng nh : d t, may m c, giày dép,
11
ượ ị ườ ủ ư ả ả h i s n đ c th tr ứ ạ ng EU u đãi nên s c c nh tranh c a hàng Vi ệ t
Nam tăng.
(cid:0) ề ậ ẫ ẩ ậ ẩ ả ổ V nh p kh u: chúng ta v n nh p kh u kho ng 40% t ng
ự ệ ệ ạ ậ ố ươ kim ng ch và th c hi n các bi n pháp ch ng gian l n th ạ ng m i và
ậ ớ ệ ị ượ buôn l u qua biên gi i. Vi ả t Nam còn qu n lý theo đ nh l ấ ng và gi y
ế ớ ậ ẩ ấ ố phép nh p kh u nên hàng hoá th gi i có xu ng th p cũng khó tràn vào
ướ n c ta.
(cid:0) ề ố ầ ẫ ậ ướ ả V v n ODA: Nh t B n d n đ u trong các n ấ c cung c p
ệ ứ ẫ ữ ố ượ ố cho Vi t Namvà dù khó khăn v n h a gi nguyên s l ng v n vay và
ế ả ợ kho n tài tr đã cam k t.
ị ườ ệ ạ ầ ủ ể ể ị ố ư ể Th tr ng Vi t Nam l i ch a phát tri n đ y đ đ có th b cu n vào vòng
ề ệ ủ ả ạ ố ủ ế ộ ế ơ xoáy kh ng ho ng ti n t ả . H n th , ch đ qu n lý ngo i h i c a Vi ệ t
ượ ẽ ể ệ ặ ấ ợ ớ ẫ Nam v n còn đ c ki m soát r t ch t ch phù h p v i các bi n pháp
ế ầ ệ ị ườ ư ứ khuy n khích đ u t ư ở Vi t Nam. Th tr ng ch ng khoán ch a hình
ư ụ ế ế ổ thành .Các công c tài chính ch a phát tri n. ể Các c phi u trái phi u và các
ấ ờ ạ ủ ị ệ ư ượ lo i gi y t có giá tr khác c a Vi t Nam ch a đ c phát hành trên th ị
ườ ầ ư ệ ư ượ tr ng qu c t ố ế Đ u t . ứ chính th c vào Vi ẫ t Nam v n ch a đ ừ c th a
ầ ư ự ế ủ ướ ậ ệ ườ ơ nh n. Đ u t tr c ti p c a n c ngoài vào Vi t Nam th ờ ạ ng v í th i h n
ư ế ầ ư ướ ự ạ ả ấ ả dài ch a đ n h n tr . Trong các d án s n xu t, các nhà đ u t n c ngoài
ể ậ ứ ể ả ộ ộ ố không th l p t c chuy n v n ra nghĩa là ít có kh năng tăng đ t ng t nhu
ạ ệ ạ ệ ệ ặ ồ ủ ệ ầ c u ngo i t ả . M t khác vi c qu n lý ngu n ngo i t ra, vào c a Vi t Nam
ộ ự ả ự ủ ẽ ể ặ ả ạ ơ ố tu ng đ i ch t ch cũng t o nên m t l c c n đáng k , gi m áp l c c a các
ạ ệ ồ ả ướ ạ ộ ữ ầ ặ ơ ngu n ngo i t ch y ra n c ngoài ho c nh ng ho t đ ng đ u c tích tr ữ
ở ướ này trong n c.
ặ ệ ư ệ ậ ế ớ M c dù Vi t Nam đã gia nh p ASEAN, nh ng các quan h kinh t v i
ướ ư ư ự ẽ ặ ộ ị các n c trong khu v c ch a hoàn tòan ch t ch ch a ch u tác đ ng dây
ư ộ ố ướ ề truy n nh m t s n c khác.
12
ủ ấ ẩ ạ ọ ệ ạ Lo i hàng hoá xu t kh u quan tr ng c a Vi ị ả t Nam là g o cũng b nh
ưở ạ ả ừ ạ h ủ ng do giá g o c a Thái Lan gi m t ả 15 % 20%. kh năng c nh tranh
ướ ị ườ ạ ủ c a hàng hoá Thái Lan và các n ơ c m nh h n trên th tr ủ ng c a Vi ệ t
ướ ự ấ ủ ự ề ồ ố ớ Nam. Đ i v i các n ọ ớ c trong khu v c, s m t giá đ ng ti n c a h v i
ọ ẻ ủ ạ USD đã làm cho giá hàng hoá c a h r đi, làm tăng tính c nh tranh hàng
ướ ậ ự ủ ướ ủ hoá c a các n c đó.Vì v y s tràn lan hàng hoá c a các n c ASEAN tràn
ệ ể ả ự ườ vào Vi t Nam là có th c (k c qua con đ ậ ậ ng nh p l u ). Ng ượ ạ c l i hàng
ị ườ ệ ả ả ạ hoá VI t Nam gi m kh năng c nh tranh trên th tr ồ ự ng khu v c. Đ ng
ự ứ ề ả ồ ị Baht và các đ ng ti n khác trong khu v c b phá giá, gây s c ép gi m gía
ệ ấ ướ ế ấ ậ ẩ hàng Vi ẩ t Nam xu t kh u sang các n c đó. Do v y n u xu t kh u hàng
ệ ướ ế ẽ ậ ả ả ơ Vi t nam sang các n c này s khó khăn h n. Vì v y n u kh năng b o h ộ
ủ ậ ướ ủ ả ả ạ ị m u d ch c a n c ta gi m thì kh năng c nh tranh hàng c a ta s b th ẽ ị ử
thách l n. ớ
ề ợ ướ ề ấ ủ ế ồ ệ ấ V v n đ n n ả c ngoài: kh ng ho ng khi n đ ng Vi t Nam m t giá
ư ậ ứ ỷ ả ỏ ợ ỷ ồ 10%, và nh v y c 1 t USD n thì nay ph i b ra thêm 1200 t đ ng Vi ệ t
ể ả ế ố ỷ ủ ặ Nam đ tr do y u t t ớ giá. Đây là gánh n ng l n cho chính ph , doanh
ộ ệ ị ấ ệ ệ ồ ợ nghi p trong vi c thanh toán n khi đ ng n i t b m t giá.
ự ẽ ả ả ưở S kiên trên s làm gi m uy tín và gây nh h ự ế ng tiêu c c đ n môi tr ườ ng
ệ ầ ư ủ đ u t ự c a toàn khu v c, trong đó có Vi t Nam.
Ợ
Ữ
Ệ
2. H NG G I Ý CHO CHÍNH SÁCH VI T NAM
ố ớ ầ ấ ệ ườ ơ Nhu c u c p bách đ i v i Vi t Nam là tăng c ữ ng h n n a tính công
ữ ấ ầ ậ ạ khai và cung c p nh ng thông tin đáng tin c y và chính xác góp ph n h n
ế ứ ạ ế ế ạ ầ ch tình tr ng tham nhũng ngày càng gia tăng. C n h t s c h n ch và phân
ỉ ạ ữ ủ ậ ọ ớ ả ổ ộ b m t cách th n tr ng nh ng kho n cho vay m i theo ch đ o c a nhà
ướ ố ớ ệ ướ ự ươ n c đ i v i các doanh nghi p nhà n c trong lĩnh v c th ạ ng m i. Bên
ế ế ứ ố ệ ắ ả ạ ể ặ ạ c nh đó vi c c t gi m h n ch đ n m c t i thi u và giám sát ch t ch ẽ
ố ướ ự ỏ ủ ệ ướ ế ứ ọ vi c cho vay v n d i s b lãnh c a nhà n c cũng h t s c quan tr ng.
13
ỗ ự ẩ ưở ế ớ Trong n l c thúc đ y tăng tr ng kinh t ậ và hoà nh p v i th tr ị ườ ng
ố ế ị ườ ệ ỗ ướ ố tài chính qu c t ở ộ , vi c m r ng th tr ủ ng v n c a m i n ế ứ c là h t s c
ế ở ộ ệ ả ố ố ợ ầ c n thi t, song vi c m r ng v n ph i có t ỷ ệ l ữ thích h p gi a v n trong
ướ n ố c và v n vay
ướ ắ ạ ạ ố n c ngoài. Quan h t ệ ỷ ệ ữ l ạ gi a v n ng n h n, trung h n và dài h n
ọ ố ầ ư ướ ườ ắ ợ ố trong khi g i v n đ u t n c ngoài (tránh tr ạ ng h p v n vay ng n h n
ờ ạ ố ượ ổ ố ị ượ ệ ữ ớ l n không n đ nh. Quan h gi a th i h n vay v n và đ i t ng đ ầ c đ u
ư ờ ạ ư ế ắ ầ ư ấ ộ ả t . N u th i h n vay ng n, nh ng l ạ ượ i đ c đ u t vào b t đ ng s n gây
ấ ổ ị ườ ị ấ ộ ế ắ ả ệ ố m t n đ nh trong h th ng tài chính khi th tr ng b t đ ng s n b t c.
ả ế ụ ể ỷ ệ ầ ướ ể C n ph i ti p t c tăng đáng k t l ỹ tích lu trong n c đ tránh b l ị ệ
ề ộ ồ ố ướ ặ ệ ả thu c quá nhi u vào các ngu n v n n c ngoài, đ c bi ể ả t ph i gi m thi u
ợ ướ n n c ngoài.
ụ ể ự ữ ể ệ ệ ầ ả C n th c hi n nh ng bi n pháp c i cách c th và phát tri n nghành tài
ự ằ ụ ế ứ ể ả ợ chính nh m tránh s tích t ủ đ n m c nguy hi m c a các kho n n không
ệ ế ả ả ặ ả ợ ộ hi u qu . ắ ả Còn n u các kho n n là b t bu c thì ph i qu n ký ch t ch ẽ
ể ồ ạ ượ ợ không đ t n t i hiên t ng n lòng vòng ....
ạ ể ể ế ủ Nói tóm l i đ phát tri n kinh t ả ơ và tránh không r i vào kh ng ho ng
ả ế ấ ồ ạ ề ề ầ ả ầ c n gi quy t r t nhi u v n đ còn t n t i nêu trên và có các gi i pháp
phòng ng a ừ
ệ ượ ơ ộ ể ể ơ ữ h u hi u và tìm ra đ c c h i đ phát tri n nhanh h n.
ệ ợ ủ ấ ả ữ ế Vi t Nam đang có l i th tranh th t ọ t c nh ng bài h c rút ra trong khu
ự ể ề ư ủ ằ ặ ả ỉ v c đ đi u ch nh chính sách nh m ngăn ch n kh ng ho ng nh : ch ươ ng
ủ ướ ủ ả ượ trình 5 năm c a th t ng Phan Văn Kh i đ c thông báo tháng 10/1997,
ị ươ ả ế ả ế ngh quy t 4 Trung ả ữ ng Đ ng tháng 12/1997, nh ng c i ti n trong khi b o
ợ ủ ầ ư ướ ệ ố ồ lãnh vay n c a các doanh nghi p và ngu n v n đ u t n ự c ngoài tr c
ế ệ ti p vào Vi t Nam.
14
ầ ư ạ ứ ầ ủ Ngoài ra, tình tr ng đ u t có tính r i ro cao hay quá m c c n thi ế ở t
ệ ẽ ả ụ ẽ ẩ ố ệ Vi t Nam s gi m và cu i cùng s có tác d ng thúc đ y Vi ế t Nam ti n
ụ ể ơ ữ ề ề ả ầ ươ hành c i cách c th h n và góp ph n tăng tính b n v ng v ph ng diên
ầ ư ở ủ ả ệ tài chính c a các kho n đ u t Vi t Nam.
ế ệ ạ ẩ ườ ậ H n ch vi c kh p kh u tràn lan. Tăng c ậ ố ng công tác ch ng buôn l u.
ữ ậ ặ ế ế ế ạ ệ ệ ẩ Có chính sách nh p kh u nh ng m t hàng thui t y u, ti t ki m ngo i t và
ộ ị ế khuy n khích tiêu dùng hàng n i đ a.
ẽ ề ệ ử ề ố ủ ầ ỉ ạ ấ ộ ặ Chính ph c n ch đ o m t cách ch t ch v vi c x lý v n đ v n, tài
ữ ế ấ ả ấ ợ ằ ả s n th ch p và n khó đòi do nh ng nguyên nhân b t kh kháng nh m
ươ ề ạ ạ giúp các ngân hàng th ng m i lành m nh hoá v tài chính.
ạ ể ể ế ủ ả ầ ơ Nói tóm l i đ phát tri n kinh t và tránh không r i vào kh ng ho ng c n gi ả i
ế ấ ồ ạ ề ề ầ ả quy t r t nhi u v n đ còn t n t i nêu trên và có các gi ừ i pháp phòng ng a
ữ ệ ượ ơ ộ ể ể ơ ườ h u hi u và tìm ra đ c c h i đ phát tri n nhanh h n trên con đ ộ ng h i
nh p.ậ
Ờ Ế L I K T
ủ ể ề ấ ả ộ Sau khi hi u thêm v tính ch t cu c kh ng ho ng tài Chính Châu Á đ cặ
ệ ớ ủ ự ộ ớ ể bi t là nguyên nhân và s tác đ ng to l n c a nó t i tình hình phát tri n kinh t ế
ế ớ ủ ộ ự ủ c a khu v c, th gi i nói chung và Vi ả t ệ Nam nói riêng. Cu c kh ng ho ng
ố ả ấ ự ự ầ ẩ ị cũng cho th y , trong b i c nh t ả do hoá toàn c u, ph i có s chu n b thích
ấ ự ề ệ ả ự ừ đáng cho quá trình này, nh t là t do hoá tài chính ti n t ; V a ph i t do hoá
ầ ủ ế ộ ừ ả ậ ọ ồ đ ng b , v a ph i th n tr ng và tính đ y đ đ n tình hình th c t ự ế ỗ ướ m i n c.
15
ủ ả ộ ỏ ướ ồ ưỡ ả Cu c kh ng ho ng cũng đòi h i các n c ph i có chính sách b i d ng và
ộ ộ ướ ệ ể ể ộ nâng cao đ i ngũ cán b nhà n ặ c (đ c bi t là cán b ngân hàng) đ hi u rõ
h nơ
ầ ư ố ủ ư ữ ề ồ ề v các ngu n v n đ u t ộ cũng nh nh ng tác đ ng ti m tàng c a nó t ớ i
ề n n kinh t ế ỗ ướ m i n c.
ướ ị ệ ạ ớ ữ ư ọ ắ N c ta may m n vì không b thi t h i l n, nh ng nh ng bài h c và
ươ ệ ể ạ ế ự ả ừ ữ ưở ủ ph ng pháp phòng ng a h u hi uđ h n ch s nh h ấ ầ ng c a nó là r t c n
ế ơ ộ ể ộ ữ ế ể ậ ơ thi t. H n th , chúng ta còn có th tìm ra nh ng c h i đ h i nh p và phát
ể ơ tri n nhanh h n.
ề ả ựơ ả ể ộ ế ủ ấ B n thân em r t mong truy n t i đ ữ c toàn b nh ng hi u bi t c a mình
ế ệ ế ạ ộ ỉ qua bài vi t này. Tuy nhiên do trình đ , kinh nghhi m còn h n ch em ch xin
ộ ố ấ ề ơ ả ề ộ ư ậ ủ ư ả đ a ra m t s v n đ c b n v cu c kh ng ho ng đã làm xôn xao d lu n và
ớ ộ ầ ữ ả ơ ầ gi ạ i báo chí này. M t l n n a em xin trân thành c m n các th y cô giáo đã t o
ậ ợ ề ế ệ đi u ki n thu n l i cho em hoàn thành bài vi t này.
Ả Ệ TÀI LI U THAM KH O:
ệ ướ ề ệ ủ ả ộ ự ễ 1. Vi t Nam tr c cu c kh ng ho ng ti n t khu v c –PTS . Nguy n th ị
Luy nế
ừ ầ ỳ ớ ủ ữ ả ọ ệ 2. Đông Á t th n k t i kh ng ho ng nh ng bài h c có ích cho Vi t Nam .
ủ ủ ả ộ ộ ơ ươ ầ ư ủ ạ 3. Tác đ ng c a cu c kh ng ho ng t i th ng m i và đ u t c a Vi ệ Nam – t
ệ Phòng phân tích, Vi n ệ Tài Chính Vi t Nam.
16
