Tái cơ cấu ngân hàng: Bài toán khó

Tái cơ cấu ngân hàng: Bài toán khó

Có kinh nghiệm, nhưng thiếu... tiền

Trong định hướng tái cơ cấu hệ thống NHTM theo đề án của Chính phủ,

không chỉ những NHTM nhà nước tham gia “gánh vác”, hỗ trợ các NHTM

yếu kém mà sẽ có cả các NHTM cổ phần lớn cũng vào cuộc. Khi được hỏi

về việc này, lãnh đạo nhiều NHTM cổ phần lớn cho biết sẽ sẵn sàng tham

gia.

Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch HĐQT Sacombank cho rằng vì trách nhiệm

với ngành, Sacombank sẵn sàng tham gia nếu được NHNN chỉ định. Thực

tế, trước đây Sacombank đã từng sáp nhập thành công NH Thạnh Thắng

(Cần Thơ) vào Sacombank.

Theo ông Thành, việc này nếu có làm sẽ không ảnh hưởng nhiều đến kết quả

kinh doanh của Sacombank, vì hiện Sacombank đủ kinh nghiệm để tham gia

cơ cấu lại NHTM yếu kém.

Ông Trần Phương Bình, Tổng giám đốc DongA Bank, cho biết trong lộ trình

phát triển của DongA Bank nếu thấy có cơ hội đầu tư vào NHTM khác phù

hợp với phát triển của mình, DongA Bank sẽ nắm bắt ngay. Đặc biệt nếu có

yêu cầu cụ thể từ phía NHNN, với tư cách là một đơn vị trong hệ thống,

DongA Bank sẽ nghiêm túc xem xét và sẵn sàng tham gia nếu thấy việc này

không ảnh hưởng đến hoạt động của NH.

Theo ông Trịnh Văn Tuấn, Tổng giám đốc OCB, việc yêu cầu một NHTM

lớn, có khả năng về quản trị điều hành tham gia quá trình xử lý, vực dậy một

NHTM nhỏ yếu kém là chuyện hợp lý trong bối cảnh hiện nay. Nhưng mấu

chốt ở đây là tiền của ai. Nếu từ ngân sách thì rất đơn giản, nhưng khi đề

nghị một NHTM A. hoặc B. bỏ tiền đầu tư, tất yếu họ sẽ phải cân nhắc.

Thí dụ, một NHTM yếu kém có vốn điều lệ 3.000 tỷ đồng nhưng có nợ xấu

trên số vốn này. Một NHTM lớn được chỉ định đầu tư vào NH trên, ngoài lợi

thế được hưởng hệ thống mạng lưới, tên tuổi, cơ sở khách hàng nhất định, sẽ

phải gánh số nợ này, nên thiệt hại có thể lớn hơn.

Trong lịch sử ngành NH Việt Nam, việc NHTM lớn tham gia quá trình cơ

cấu NHTM nhỏ yếu kém có rất nhiều, nhưng trước đây quy mô vốn NHTM

yếu kém chỉ vài chục tỷ đồng nên giải quyết rất đơn giản. Còn thời điểm

này, vốn điều lệ nhiều NHTM nhỏ lên đến vài ngàn tỷ đồng, trong khi dư nợ

cũng xấp xỉ hoặc hơn, nên việc can thiệp của NHTM lớn sẽ phức tạp hơn

nhiều.

Hơn nữa, giá trị của khoản đầu tư vào NHTM đó nếu không mang lại những

lợi ích tương xứng, thậm chí lỗ thì NHTM lớn sẽ phải chịu áp lực từ cổ

đông. Phương án dễ thực hiện nhất là NHNN bỏ ngân sách ra như nhiều

nước trên thế giới đã làm trong thời kỳ khủng hoảng. Theo đó các NHTM

cùng tham gia sáp nhập, cơ cấu lại các NHTM yếu kém. Khi đó các NHTM

lớn được lợi về cơ sở khách hàng nhưng không thiệt hại về vốn, vì đó là tiền

Nhà nước. Đến khi các NHTM yếu kém tốt lên, Nhà nước có thể thoái vốn.

Cơ hội đầu tư?

Hiện nay người dân và nhà đầu tư đã dần nhận diện được các NHTM yếu

kém. Vì vậy, đây là thời điểm thích hợp để NHNN đưa ra “liều thuốc” hữu

hiệu để “chữa bệnh” các NHTM này. Bởi lẽ, những cạnh tranh không lành

mạnh hiện nay của các NHTM yếu kém đang làm mất niềm tin của người

dân vào hệ thống NH, gây bất ổn thị trường tiền tệ.

Theo đề án của Chính phủ, với các NHTM yếu kém, NHNN sẽ tái cấp vốn

trên cơ sở hồ sơ tín dụng có chất lượng tín dụng tốt, với mức tối đa tương

đương mức vốn điều lệ của NHTM được tái cấp vốn. NHTM yếu kém phải

chịu sự giám sát đặc biệt của NHNN về quản trị, điều hành, tài chính và hoạt

động.

Hạn chế chia cổ tức, lợi nhuận, kiểm soát chặt chẽ việc chuyển nhượng cổ

phần, vốn góp và tài sản, giảm dư nợ tín dụng và hạn chế mở rộng quy mô.

Đình chỉ, tạm đình chỉ, miễn nhiệm chức vụ người quản lý, người điều hành

TCTD yếu kém.

Sau khi áp dụng các biện pháp đảm bảo khả năng chi trả, NHTM yếu kém sẽ

được sáp nhập, hợp nhất, mua lại. NHNN trực tiếp mua lại vốn điều lệ hoặc

cổ phần của NHTM yếu kém để chấn chỉnh, sau đó sáp nhập, hợp nhất với

NHTM khác hoặc bán lại cho nhà đầu tư đủ điều kiện.

Theo một phó tổng giám đốc NH cổ phần, chi phí thiệt hại trong quá trình

xử lý các NHTM yếu kém là không thể tránh khỏi. Vì vậy, bên cạnh hỗ trợ

trực tiếp các NHTM này sống dậy, NHNN cần có chế tài xử lý mạnh những

cá nhân, cụ thể là những ông chủ, lãnh đạo điều hành NHTM yếu kém.

Theo TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia NH, nhiều NHTM lớn đã có kinh

nghiệm trong việc mua lại các NHTM yếu và đã có những thành công để

dân chúng yên tâm gửi vốn vào NH. Tuy nhiên, một thực tế đang tồn tại hiện

nay là nhiều NHTM lớn nước ta hiện nay không có khoản dư thừa thanh

khoản mạnh, tiềm lực tài chính hạn chế. Vì thế, các NHTM lớn vẫn đang

trong thế thủ, chủ yếu làm sao đảm bảo và phòng ngừa rủi ro thanh khoản.

Từ đó, các NHTM lớn chỉ quan tâm đến sáp nhập hoặc mua lại NHTM yếu

kém nào đó với điều kiện NH này phải có có hệ thống tài chính tương đối

minh bạch. Trước mắt NHTM lớn có thể hỗ trợ NHTM yếu kém thanh

khoản tạm thời, nhưng về lâu dài các NHTM lớn có thể sáp nhập NHTM

yếu kém hoặc tham gia trực tiếp quá trình tái cấu trúc NHTM đó, nhất là

những NHTM nằm trong tình trạng kiểm soát đặc biệt.

Tóm lại có 2 cách: có thể bán khoản nợ của NHTM yếu kém cho Chính phủ

hoặc liên doanh với các NHTM lớn, tùy vào tình hình cụ thể của từng

NHTM yếu kém.