SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẢNG BÌNH
---------- ----------
TÀI LIỆU
BỒI DƯỠNG THƯỜNG XUYÊN
MÔN KTNN CẤP THPT
(Lưu hành nội bộ)
Quảng Bình, 2016
Lời nói đầu
Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một hoạt động rất quan trọng trong
quá trình giáo dục. Đánh giá kết quả học tập là quá trình thu thập và xử lí thông tin về
trình độ, khả năng thực hiện mục tiêu học tập của học sinh nhằm tạo cơ sở cho những
điều chỉnh sư phạm của giáo viên, các giải pháp của các cấp quản lí giáo dục và cho
bản thân học sinh, để học sinh học tập đạt kết quả tốt hơn.
Đánh giá kết quả học tập của học sinh cần sử dụng phối hợp nhiều công cụ,
phương pháp và hình thức khác nhau. Đề kiểm tra là một trong những công cụ được
dùng khá phổ biến để đánh giá kết quả học tập của học sinh.
Tuy nhiên, cách đặt câu hỏi, ra đề kiểm tra thường do giáo viên nên còn một số
hạn chế:
- Bài kiểm tra không thể hiện được nhiều nội dung kiến thức mà học sinh được
học ở trường.
- Chỉ kiểm tra được những kiến thức học sinh ghi nhớ từ SGK, không kiểm tra
được những kiến thức liên quan khác.
- Chưa quan tâm hướng dẫn học sinh cách học, ôn tập, cách thức làm bài, chưa
chỉ ra những điểm còn yếu cần khắc phục nhưng giáo viên vẫn yêu cầu học sinh phải
làm bài tốt.
- Kết quả kiểm tra đánh giá học sinh chưa chính xác, chưa phản ánh được kết
quả học tập trong cả quá trình.
- Cho điểm không thống nhất giữa các giáo viên cùng trường và giữa các
trường còn khá phổ biến.
Vì vậy, vấn đề đặt ra là giáo viên cần nắm vững quy trình biên soạn đề kiểm
tra, xây dựng được kế hoạch kiểm tra chi tiết cụ thể cho từng phần, từng chương,
từng bài.
Tài liệu nhằm giúp cho giáo viên nắm vững quy trình biên soạn đề kiểm tra,
xây dựng được kế hoạch kiểm tra chi tiết cụ thể cho từng phần, từng chương, từng bài
trong bộ môn Công nghệ THPT.
I. CHỈ ĐẠO ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ DẠY HỌC MÔN
CÔNG NGHỆ TRONG TRƯỜNG THPT:
1. Vai trò của kiểm tra, đánh giá:
a. Quan niệm về kiểm tra, đánh giá:
Trong quá trình dạy học, kiểm tra đánh giá là một hoạt động tất yếu, không thể
thiếu. Trong đó, kiểm tra là hoạt động thu thập thông tin về mức độ thực hiện mục
tiêu, từ đó đánh giá hiệu quả hoạt động dạy học và giáo dục. Căn cứ mục tiêu dạy học
để quyết định nội dung, hình thức kiểm tra đánh giá.
Do đó, có thể quan niệm kiểm tra đánh giá như sau:
- Kiểm tra là thu thập thông tin từ riêng lẻ đến hệ thống về kết quả thực hiện
mục tiêu dạy học.
- Đánh giá là xác định mức độ đạt được trong việc thực hiện mục tiêu dạy học,
đánh giá đúng hay chưa đúng tùy thuộc ở mức độ khách quan, chính xác của kiểm
tra.
Kiểm tra đánh giá phải căn cứ mục tiêu dạy học, mục tiêu giáo dục, cụ thể là
căn cứ chuẩn kiến thức, kỹ năng và yêu cầu về thái độ của học sinh đã được quy định
trong chương trình giáo dục phổ thông. Kiểm tra và đánh giá là 2 khâu trong một quy
trình thống nhất nhằm xác định kết quả thực hiện mục tiêu dạy học, trong đó kiểm tra
là khâu đi trước (không kiểm tra thì không có căn cứ đánh giá, chỉ kiểm tra không
đánh giá thì không thực hiện được mục tiêu của hoạt động kiểm tra đánh giá).
Đổi mới phương pháp dạy học và đổi mới kiểm tra đánh giá là 2 mặt thống nhất
hữu cơ của quá trình dạy học, trong đó đổi mới kiểm tra đánh giá thúc đẩy đổi mới
phương pháp dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học phải dựa trên kết quả đổi mới
kiểm tra đánh giá và ngược lại đổi mới kiểm tra đánh giá chỉ phát huy hiệu quả cuối
cùng khi thông qua đổi mới phương pháp dạy học.
Kết quả đánh giá là căn cứ để quyết định giải pháp cải thiện thực trạng, nâng
cao chất lượng, hiệu quả dạy học và giáo dục thông qua việc đổi mới tối ưu hóa
phương pháp dạy học của giáo viên và hướng dẫn học sinh biết tự đánh giá để tối ưu
hóa phương pháp học tập của mình.
Trong quá trình dạy và học, phải kết hợp đánh giá của giáo viên và tự đánh giá
của học sinh để phát huy vai trò tích cực, chủ động trong học tập.
Kiểm tra đánh giá chỉ có hiệu lực sư phạm thuyết phục và thân thiện khi bảo
đảm yêu cầu khách quan, chính xác, công bằng, động viên học sinh phát huy vai trò
tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập, rèn luyện. Đánh giá dễ dãi, cao hơn thực
tế sẽ đi đến triệt tiêu động lực phấn đấu vươn lên và ngược lại đánh giá khắt khe quá
mức hoặc với thái độ kém thân thiện sẽ ức chế tình cảm trí tuệ, giảm vai trò tích cực,
chủ động, sáng tạo của học sinh.
Tùy theo mục tiêu đánh giá, khi đánh giá có thể dựa trên kết quả định tính (đánh
giá bằng nhận xét) hoặc kết quả định lượng (đánh giá bằng minh chứng lượng hóa).
Hoạt động đánh giá có 2 chức năng cơ bản:
+ Xác định kết quả đạt được của việc thực hiện mục tiêu dạy học.
+ Thông báo kết quả đánh giá cho người dạy và người học để định hướng
cho quá trình giảng dạy, học tập.
Xác định mức độ thực hiện chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo
dục mà học sinh đạt được khi kết thúc một giai đoạn học tập (bài, chương, chủ
điểm, lớp, cấp học...).
b. Vai trò của kiểm tra, đánh giá:
Kiểm tra đánh giá là hoạt động không thể thiếu nhằm xác định hiệu quả thực hiện
mục tiêu dạy học, từ đó định hướng và thúc đẩy giáo viên đổi mới phương pháp dạy
học, thúc đẩy HS đổi mới phương pháp học tập nhằm nâng cao chất lượng thực hiện
mục tiêu giáo dục. Hoạt động đánh giá còn là để phát hiện những mặt tốt, mặt chưa
tốt, khó khăn, vướng mắc và xác định nguyên nhân để đề ra các giải pháp nâng
cao chất lượng dạy và học, hiệu quả giáo dục. Kết quả thực hiện cuộc vận động
“Hai không” và phong trào "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" do
Bộ GDĐT phát động một phần quan trọng phụ thuộc vào việc bảo đảm yêu cầu
khách quan, chính xác, công bằng trong kiểm tra đánh giá, thi cử.
Thông qua kiểm tra đánh giá để:
- Tạo điều kiện cho giáo viên nắm được tình hình học tập, mức độ phân hoá về
trình độ học lực của học sinh trong lớp, từ đó có biện pháp giúp đỡ học sinh yếu kém
và bồi dưỡng học sinh giỏi, giúp giáo viên điều chỉnh, hoàn thiện phương pháp dạy
học.
- Giúp cho học sinh biết được khả năng học tập của mình so với yêu cầu của
chương trình, xác định nguyên nhân thành công cũng như chưa thành công, từ đó
điều chỉnh phương pháp học tập, phát triển kỹ năng tự đánh giá.
- Giúp cho cha mẹ học sinh và cộng đồng biết được kết quả dạy học
- Giúp cán bộ quản lí giáo dục đề ra giải pháp quản lý phù hợp.
2. Thực trạng kiểm tra, đánh giá ở trường THPT:
a. Thực trạng:
Trong thực tế, lâu nay đối với các môn KHXH-NV có hiện tượng thiên về kiểm
tra đánh giá mức độ học thuộc lòng, kiểm tra mức độ ghi nhớ kiến thức lý thuyết một
cách đơn thuần. Người ra đề thường dùng lại ở mức độ kiểm tra kiến thức lý thuyết,
khả năng ghi nhớ, ít đặt ra yêu cầu kiểm tra đánh giá mức độ thông hiểu bản chất và
kỹ năng vận dụng tri thức. Đề kiểm tra thường đòi hỏi học sinh phải nhớ nhiều sự
kiện, con số để ứng phó với kiểm tra đánh giá, thi cử. Cách kiểm tra đánh giá đó gây
nên tình trạng học tủ, học vẹt, ghi nhớ máy móc nhưng chưa nắm vững bản chất vấn
đề, thiếu kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Tình trạng đó là hệ quả của lối
dạy học cũ truyền thụ một chiều từ giáo viên đến học sinh, ít đòi hỏi học sinh phân
tích, suy luận mở rộng, khái quát hóa, bình luận theo chủ đề.
