Tài liệu Điều hòa không khí ô tô

Chia sẻ: Vo Danh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

137
lượt xem 44
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kỹ thuật điều hoà không khí là ngành khoa học nghiên cứu các phương pháp công nghệ va thiết bị để tạo ra và duy trì một môi trường không khí phù hợp với công nghệ sản xuất, chế biến hoặc thuận tiện cho sinh hoạt của con người.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu Điều hòa không khí ô tô

Tài liệu Điều hòa không khí ô tô
Ch ng 1 T N G QUAN V I U H ÒA KHÔNG KHÍ ÔTÔ 1.1. GI I THI U CHUNG K thu t i u hòa không khí là ngành khoa h c nghiên c u các ph ng pháp, công ngh và thi t b t o ra và duy trì m t môi tr ng không khí phù h p v i công ngh s n xu t, ch bi n ho c thu n ti n cho sinh ho t c a con ng i. Các il ng c n t o ra, duy trì và kh ng ch trong h th ng i u hòa không khí bao g m: nhi t , m, s l u thông và tu n hoàn c a không khí, kh b i, ti ng n, khí c h i và vi khu n… M t h th ng i u không khí úng ngh a là h th ng có th duy trì tr ng thái c a không khí trong không gian c n i u hòa – trong vùng quy nh nào ó. Nó không ch u nh h ng b i s thay i c a i u khí h u bên ngoài ho c s thay i c a ph t i bên trong. T ó ta th y r!ng, có m t m i liên h m t thi t gi"a i u ki n th i ti t bên ngoài không gian c n i u hòa v i ch ho t ng và các c i m c u t o c a h th ng i u hòa không khí. Khi xét ns nh h ng c a môi tr ng không khí tác ng n con ng i, thì qua th c nghi m cho th y: con ng i s# có c m giác d$ ch u, tho i mái trong vùng nhi t kho ng t 220C ÷ 270C, 270C t ng ng v i mt ng i c a không khí xung quanh – thông s này quy t nh nm c bay h i n c t c th ra ngoài môi tr ng là 50% và t c chuy n ng c a dòng không khí xung quanh - nh h ng nl ng h i m thoát ra t c th s# nhi u hay ít là 0,25 m/s . Tuy v y, khi ch n t c dòng không khí ph i l u ý ns t ng thích v i nhi t , m, khi nhi t t%ng thì t c dòng không khí c&ng t%ng, i u này s# nh h ng n s tho i mái và c m giác d$ ch u c a con ng i. V m t thi t b h th ng i u hòa không khí là m t t h p bao g m các thành ph n sau: Máy l nh: là b ph n c b n c a h th ng, óng vai trò ch y u trong vi c kh ng ch tr ng thái c a không khí trong không gian c n i u hòa vùng quy nh. B ph n gia nhi t và hâm nóng: là b ph n h' tr v i máy l nh trong vi c i u ch(nh các thông s c a không khí. B ph n này không nh t thi t ph i có m t trong t t c các h th ng i u hòa không khí - nh"ng vùng th ng xuyên nóng b c, s bi n ng
c a ph t i không nhi u và các yêu c u k thu t không quá cao thì có th không c n dùng n. H th ng v n chuy n ch t t i l nh: là h th ng dùng v n chuy n ch t t i l nh t ngu n sinh l nh n không gian c n th c hi n k thu t l nh. ) ây ch t t i l nh có th là n c, không khí ho c k t h p gi"a n c và không khí - các h th ng nh*, ch t t i l nh th ng chính là tác nhân l nh. H th ng phun m: th ng c dùng cho nh"ng n i có nhu c u gia t%ng ch a h i không khí trong không gian i u hòa. H th ng th i không khí trong không gian c n i u hòa ra ngoài tr i ho c tu n hoàn tr l i vào h th ng. B i u ch(nh và kh ng ch t ng: theo dõi, duy trì và n nh t ng các thông s chính c a h th ng. H th ng gi m n, ch ng cháy, l c b i, kh mùi. H th ng phân ph i không khí. Tuy nhiên, không ph i b t k+ h th ng i u hòa không khí nào c&ng ph i có y các thi t b nêu trên. ) m t s tr ng h p có th có thêm các b ph n ph khác giúp cho h th ng làm vi c n nh và thích ng h n. H th ng i u hòa không khí có th ng d ng cho các không gian ng yên: nhà , h i tr ng, phòng làm vi c… ngoài ra còn c ng d ng cho các không gian di ng nh : ôtô, xe l a, máy bay… 1.2. C S LÝ THUY T I U HÒA KHÔNG KHÍ TRÊN Ô TÔ Ngày nay, cùng v i s ti n b c a khoa h c k thu t, n n công nghi p ôtô ã và ang r t phát tri n. Nh"ng xe ra i sau này c c i ti n ti n nghi, an toàn và hi n i h n nh"ng chi c xe i c&. Trên ôtô hi n i u c trang b h th ng i u hòa không khí, h th ng này góp ph n áng k vào vi c t o ra s tho i mái, d$ ch u và kh*e kho,n cho hành khách trong xe. Máy i u hòa nhi t i u ch(nh không khí trong xe mát m- ho c m áp; m t ho c khô ráo, làm s ch b i, kh mùi; c bi t r t có l i nh"ng n i th i ti t nóng b c ho c khi b k.t xe trên ng dài. Và là m t trang b c n thi t giúp cho ng i lái xe i u khi n xe an toàn.
H1.1. H th ng i u hòa không khí trên ôtô hi n i Không khí trong ôtô thích h p nh t là khi s trao i nhi t gi"a ng i trong xe v i môi tr ng xung quanh ti n hành i u ki n c ng c c ti u c a h th ng t iu ch(nh thân nhi t c a ng i. / t o s thích h p trên, có th b!ng bi n pháp t nhiên ho c b!ng thi t b . Bi n pháp u g,n li n v i môi tr ng không khí bên ngoài, nên không khí bên trong ôtô s# b thay i theo vùng xe ch y, t c c a xe, i u ki n th i ti t khi ch y xe và i u ki n phát nhi t máy móc c&ng nh s h p th nhi t c a v* xe. Bi n pháp sau s# t o c vùng ti u khí h u trong xe thích h p v i ng i trên xe. Do v y, h th ng i u không khí c s d ng r ng rãi và ngày càng hoàn ch(nh h n trên ôtô hi n i. Tr c khi xem xét các thi t b c s d ng trong h th ng này, ta hãy cp nm ts y ut nh h ng t i ng i trên xe gây b i b u không khí trong cabin – t ó có th i u ch(nh cho thích h p. Khi cabin có nhi u ng i, m'i cá th có nh"ng thích nghi riêng, nh ng nhìn chung v0n có m t i u ki n khí h u gây c m giác d$ ch u chung. Chính vì v y mà vùng ti u khí h u trong cabin xe c n i u trên nh ng quan i m tác d ng riêng, c bi t u tiên i v i v trí c a ng i lái xe – ng i ch u trách nhi m i u hành xe. Ch1ng h n, nhi t th p trong cabin s# mau chóng làm m t m*i ng i lái xe, có th t o ra nh"ng ho t ng kém chính xác (t 10 ÷20%), làm gi m các ch( s tâm lý c a ng i lái xe. 2nh h ng c a i u ki n nhi t lên các ph n c th con ng i c&ng khác nhau: u thì nh y c m v i b c x nhi t còn chân tay thì v i s l nh giá. Trong xe, c n duy trì nhi t ng u trên m t ph n m t ph1ng n!m ngang và gi m d n theo cao
trong xe nh ng chênh l ch l n nh t không quá 3 ÷ 4 0C, n u chênh nhi t l nh n s# d0n t i phá v3 s i u ch(nh nhi t c a c th con ng i. / c i m c a vùng ti u khí h u trong xe là s tu n hoàn c a không khí. T c i 0,1 m/s là không phù h p v i lái xe. luân chuy n d mt ng i trong xe c&ng là n t y u t quan tr ng, nh t là khi xe ch ông / ng i thích h p là 30 ÷ 60%. L ng b i, khí CO2, h i nhiên li u, khí x trong không khí cabin c&ng không c quá gi i h n cho phép. Nh"ng yêu c u và m c tiêu trên ch( c th c hi n t t khi khoang không gian c n làm l nh c bao kín, cách ly h1n v i các ngu n nhi t xung quanh. Vì v y cabin ôtô c n ph i c bao kín và cách nhi t t t. H.1.2. Các ngu n gây ra s c nóng bên trong xe. / có th bi t và hi u c h t nguyên lý làm vi c, c imcutoc ah th ng i u hòa không khí trên ôtô, ta c n ph i tìm hi u k h n v c s lý thuy t c%n b n c a h th ng i u hòa không khí. Qui trình làm l nh c mô t nh là m t ho t ng tách nhi t ra kh*i v t th - ây c&ng chính là m c ích chính c a h th ng làm l nh và i u hòa không khí. V y nên, h th ng i u hòa không khí ho t ng d a trên nh"ng nguyên lý c b n sau: - Dòng nhi t luôn truy n t n i nóng n n i l nh. - Khi b nén ch t khí s# làm t%ng nhi t .
- S giãn n th tích c a ch t khí s# phân b n%ng l ng nhi t ra kh,p m t vùng r ng l n và nhi t c a ch t khí ó s# b h th p xu ng. - / làm l nh m t ng i hay m t v t th , ph i l y nhi t ra kh*i ng i hay v t th ó. -M ts l ng l n nhi t l ng c h p th khi m t ch t l*ng thay i tr ng thái bi n thành h i. c thi t k d a trên C s lý thuy t T t c các h th ng i u không khí ôtô u c a ba c tính c%n b n: Dòng nhi t, s h p th nhi t, áp su t và i m sôi. Dòng nhi t: “Nhi t” truy n t nh"ng vùng có nhi t cao h n (các ph n t có chuy n ng m nh h n) n nh"ng vùng có nhi t th p h n (các ph n t có chuy n Fahrenheit (300F) ng y u h n). Ví d m t v t nóng 30 c t k bên v t nóng 80 Fahrenheit (800F), thì nhi t s# truy n t v t nóng 800F sang v t nóng 300F – chênh l ch nhi t gi"a hai v t càng l n thì dòng nhi t l u thông càng m nh. S truy n nhi t có th c truy n b!ng: D0n nhi t, i l u, b c x hay k t h p gi"a ba cách trên. D n nhi t: Là s truy n có h ng c a nhi t trong m t v t hay s d0n nhi t x y ra gi"a hai v t th khi chúng c ti p xúc tr c ti p v i nhau. Ví d , n u nung nóng m t u thanh thép thì u kia s# d n d n m lên do s d0n nhi t. S i l u: Là s truy n nhi t qua s di chuy n c a m t ch t l*ng ho c m t ch t khí ã c làm nóng hay ó là s truy n nhi t t v t th này sang v t th kia nh trung gian c a kh i không khí bao quanh chúng. Ví d , khi nhi t c c p t i ph n áy m t bình ch a khí hay ch t l*ng, các ph n t ã c làm nóng lên s# chuy n ng lên phía trên, ch t l*ng hay ch t khí n ng và l nh t nh"ng vùng xung quanh s# chìm xu ng chi m ch' ch t khí hay ch t l*ng ã c làm nóng và n i lên phía trên. S b c x : Là s phát và truy n nhi t d i d ng các tia h ng ngo i, m c dù gi"a các v t không có không khí ho c không ti p xúc nhau. Ta c m th y m khi ng d i ánh sáng m t tr i hay c d i ánh èn pha ôtô n u ta ng g n nó. /ó là b i nhi t c a m t tr i hay èn pha ã c bi n thành các tia h ng ngo i và khi các tia này ch m vào m t v t nó s# làm cho các ph n t c a v t ó chuy n ng, gây cho ta c m giác nóng. Tác d ng truy n nhi t này g i là b c x .
S h p th nhi t: V t ch t có th t n t i m t trong ba tr ng thái: th r,n, th l*ng, th khí. Mu n thay i tr ng thái c a v t th , c n ph i truy n d0n m t nhi t l ng. n 320F (00C), n Ví d lúc ta h nhi t n c xu ng c s# ông thành á, nó ã thay i tr ng thái t th l*ng sang th r,n. n 2120F (1000C), n N un c c un nóng c s# sôi và b c h i (th khí). ) ây có i u c bi t thú v khi thay in c á (th r,n) thành n c (th l*ng) và n c thành h i n c (th khí). Trong quá trình làm thay i tr ng thái c a n c, ta ph i tác ng nhi t vào, nh ng l ng nhi t này không th ol ng c th c. Ví d kh i n c 320F, ta nung nóng cho nó tan ra, nh ng n á ang nhi t c á ang tan v0n gi" 320F. /un n n 2120F n c nhi t c nóng c s# sôi. Ta truy n ti p thêm nhi u c c&ng ch( th y 2120F ch nhi t n"a cho n c b c h i, n u o nhi t cah in không nóng h n. L ng nhi t b h p th m t trong n c á, trong n c sôi làm thay i tr ng thái c a n c g i là n nhi t – hi n t ng n nhi t là nguyên lý c b n c a quá trình làm l nh ng d ng cho t t c h th ng i u hòa không khí. Áp su t và i m sôi: Áp su t gi" vai trò quan tr ng i v i ho t ng c a h th ng i u hòa không khí. Khi tác ng áp su t trên m t ch t l*ng thì s# làm thay i i m sôi c a ch t l*ng này. Áp su t càng l n, i m sôi càng cao có ngh a là nhi t lúc ch t l*ng sôi cao h n so v i khi áp su t bình th ng. Ng c l i n u gi m áp su t tác ng lên m t v t ch t thì i m sôi c a v t ch t y s# h xu ng. Ví d i m sôi c a n c ng là 1000C. /i m sôi này có th t%ng cao h n b!ng cách t%ng áp su t áp su t bình th trên ch t l*ng ng th i c&ng có th h th p i m sôi b!ng cách gi m b t áp su t trên ch t l*ng ho c t ch t l*ng trong chân không. / i v i i m ng ng t c a h i n c, áp su t c&ng có tác d ng t ng ng nh th . Trong h th ng i u hòa không khí, c&ng nh h th ng i n l nh ôtô ã ng d ng hi n t ng này c a áp su t i v i s b c h i và ng ng t c a m t s lo i ch t l*ng c bi t tham gia vào quá trình sinh l nh và i u hòa c a h th ng. Nh"ng ch t l*ng này c g i là môi ch t l nh hay còn g i là tác nhân l nh, gas l nh, ch t sinh hàn. n v BTU ( British Thermal Unit)
o nhi t l ng truy n t v t th này sang v t th kia ng i ta th ng dùng / n 10F ( 0,550C) thì c n ph i n v BTU. N u c n nung 1 pound n c ( 0,454 kg) nóng truy n cho n c 1 BTU nhi t. N%ng su t c a c a m t h th ng i n l nh ôtô c nh rõ b!ng 1 BTU/gi , vào kho ng 12000-24000 BTU/gi . 1.3. MÔI CH T L NH c g i là môi ch t Dung d ch làm vi c trong h th ng i u hòa không khí l nh hay gas l nh – là ch t môi gi i s d ng trong chu trình nhi t ng ng c chi u h p thu nhi t c a môi tr ng c n làm l nh có nhi t th p và t i nhi t ra môi tr ng có nhi t cao h n. Có khá nhi u môi ch t l nh c s d ng trong k thu t i u hòa không khí, nh ng ch( có 2 lo i c s d ng r ng rãi trong h th ng i u hòa không khí c a ôtô i m i ó là R-12 và R-134a. i 320F (00C) Môi ch t l nh ph i có i m sôi d có th b c h i và h p thu n nhi t t i nh"ng nhi t th p. Nhi t th p nh t chúng ta có th s d ng làm l nh các ôtô là 320F (00C) b i vì khi khoang hành khách nhi t d i nhi t này s# t o ra á và làm t,t lu ng không khí i qua các cánh t n nhi t c a thi t b b c h i. Môi ch t l nh ph i là m t ch t t ng i “tr ”, hòa tr n c v i d u bôi tr n tr thành m t hóa ch t b n v"ng, sao cho d u bôi tr n di chuy n thông su t trong h th ng bôi tr n máy nén khí và các b ph n di chuy n khác. S tr n l0n gi"a d u bôi tr n v i môi ch t l nh ph i t ng thích v i các lo i v t li u c s d ng trong h th ng nh : kim lo i, cao su, nh a d-o…/ ng th i, ch t làm l nh ph i là m t ch t không c, không cháy, và không gây n , không sinh ra các ph n ng phá h y môi sinh và môi tr ng khi x nó vào khí quy n. Ký hi u môi ch t l nh: + Các Freon: Là các cacbuahydro no ho c ch a no mà các nguyên t hydro c thay th m t ph n ho c toàn b b!ng các nguyên t clo, flo ho c brom.
Sl ng nguyên t Clo Rchf Sl ng nguyên t Hydro + 1 Sl ng nguyên t C – 1 (n u = 0 thì không ghi) Refrigerant (Môi ch t l nh) - Các ng phân có thêm ch" a, b phân bi t. Ví d : R134a - Các olefin có ch" s 1 tr c 3 ch" s . Ví d : C3F6 kí hi u R1216. - Các h p ch t có c u trúc vòng có thêm ch" C. Ví d : C4H8 kí hi u RC138. Các ch t vô c : Kí hi u R7M v i M là phân t l ng làm tròn c a ch t - ó. Ví d : NH3 kí hi u R717. 1.3.1. Môi ch t l nh R-12 Môi ch t l nh R-12 là m t h p ch t c a clo, flo và carbon; có công th c hóa h c là CCl2F2, g i là chlorofluorocarbon (CFC) – th ng có tên nhãn hi u là Freon 12 hay R- 12. Freon12 là m t ch t khí không màu, có mùi th m r t nh., n ng h n không khí 300C, có i m sôi là 21,70F (-29,80C). Áp su t h i c a nó trong b b c kho ng 4 l n h i kho ng 30 PSI và trong b ng ng t kho ng 150-300 PSI, và có l ng nhi t n b c h i là 70 BTU trên 1 pound. R-12 d$ hòa tan trong d u khoáng ch t và không tham gia ph n ng v i các lo i kim lo i, các ng m m và m kín s d ng trong h th ng. Cùng v i c tính có kh n%ng l u thông xuyên su t h th ng ng d0n nh ng không b gi m hi u su t, chính nh"ng i u ó ã làm cho R-12 tr thành môi ch t l nh lí t ng s d ng trong h th ng i u hòa không khí ôtô.
H.1.3. C ch và tình tr ng phá h y t ng ozon c a môi ch t l nh R12 Tuy nhiên, R-12 l i có m c phá h y t ng ôzôn c a khí quy n và gây hi u ng nhà kính l n – do các phân t c a nó có th bay lên b u khí quy n tr c khi phân gi i; và t i b u khí quy n, nguyên t clo ã tham gia ph n ng v i O3 trong t ng ôzôn c a khí quy n, chính i u này ã làm phá h y ôzôn c a khí quy n. Do ó, môi ch t l nh R-12 ã b c m s n xu t, l u hành và s d ng t ngày 1.1.1996. Th i h n này kéo dài thêm 10 n%m các n c ang phát tri n. 1.3.2. Môi ch t l nh R-134a / gi i quy t v n môi ch t l nh R-12 (CFC-12) phá h y t ng ôzôn c a khí quy n, m t lo i môi ch t l nh m i v a c dùng thay th R-12 trong h th ng i u hòa không khí ôtô, g i là môi ch t l nh R-134a có công th c hóa h c là CF3 – CH2F, là m t hydrofluorocarbon (HFC). Do trong thành ph n h p ch t c a R-134a không có clo, nên ây chính là lí do c t y u mà ngành công nghi p ôtô chuy n t vi c s d ng R-12 sang s d ng R-134a. Các c tính, các m i quan h gi"a áp su t và nhi t c a R- 134a, và các yêu c u k thu t khi làm vi c trong h th ng i u hòa không khí r t gi ng v i R-12. B ng 01: So sánh c tính k thu t c a môi ch t l nh R-12 và R134a c tính k thu t R – 134a R-12
- Công th c phân t CH2FCF3 CCl2F2 - Tr ng l ng phân t 120,3 120,91 -26,80C -29,790C - /i m sôi 101,150C 111,800C - Nhi t t ih n 4,065 mpa (41,45 Kgf/cm2) 4,125 mpa (41,45 Kgf/cm2) - Áp su t t i h n 511 Kg/cm3 558 Kg/cm3 -M t t ih n 1206,0 Kg/cm3 1310,9 Kg/cm3 -M t dung d ch bão hòa 0,031009 m3/Kg 0,027085 m3/Kg - Th tích riêng ( h i bão hòa) - Nhi t dung riêng (dung 1,4287 KJ/Kg.K (0,3413 0,9682 KJ/Kg.K (0,3413 d ch bão hòa áp su t Kcal/Kgf.K) Kcal/Kgf.K) không i) - Nhi t dung riêng (ch t 0,8519 KJ/Kg.K (0,2035 0,6116 KJ/Kg.K (0,3413 h i bão hòa áp su t Kcal/Kgf.K) Kcal/Kgf.K) không i) - Nhi t n khi b c h i 216,5 KJ/Kg (51,72 Kcal/Kg) 166,56 KJ/Kg (39,79 Kcal/Kg) - Tính d0n nhi t (dung 0,0815 W/m.K (0,0701 0,0702 W/m.K (0,0604 d ch bão) Kcal/m.h.K) Kcal/m.h.K) - Tính cháy c Không cháy Không cháy - Ch( s làm suy ki t ozon 0 1,0 - Ch( s làm nóng trái t 0,24 ÷0,29 0,24 ÷3,4 Tuy nhiên, môi ch t l nh R-134a có i m sôi là -15,20F (-26,80C), và có l ng nhi t n b c h i là 77,74 BTU/pound. /i m sôi này cao h n so v i môi ch t R-12 nên hi u su t c a nó có ph n thua R-12. Vì v y h th ng i u hòa không khí ôtô dùng môi ch t l nh R-134a c thi t k v i áp su t b m cao h n, ng th i ph i t%ng kh i l ng l n không khí gi i nhi t th i xuyên qua giàn nóng (b ng ng t ). R-134a không k t h p c v i các d u khoáng dùng bôi tr n h th ng R-12. Các ch t bôi tr n t ng h p polyalkaneglycol (PAG) ho c là polyolester (POE) c s d ng v i h th ng R-134a. Hai ch t bôi tr n này không hòa tr n v i R-12. Môi ch t R-134a c&ng không thích h p v i ch t kh m s d ng trên h th ng R-12. Vì th , khi thay th môi ch t l nh R-12 h th ng i u hòa không khí trên ôtô b!ng R-134a, ph i thay i nh"ng b ph n c a h
th ng n u nó không phù h p v i R-134a, c&ng nh ph i thay i d u bôi tr n và ch t kh m c a h th ng. Có th d$ dàng nh n ra nh"ng h th ng dùng R-134a nh nhãn “R- 134a” dán trên các b ph n chính c a h th ng 1.4. I U HÒA KHÔNG KHÍ TRÊN Ô TÔ “ i u hòa không khí” là thu t ng" chung ch( nh"ng thi t b m b o không khí trong phòng nhi t và m thích h p. Khi nhi t trong phòng cao, nhi t c ly i gi m nhi t (g i là “làm l nh”) và ng c l i khi nhi t trong phòng th p, nhi t c cung c p t%ng nhi t (g i là “s i”). M t khác, h i n c c thêm vào hay l y i kh*i không khí mb o m trong phòng m c thích h p. Do v y, trong h th ng i u hòa không khí trên ô tô nói chung bao g m m t b thông gió, m t b hút m, m t b s i m và m t b làm l nh. Các b ph n này làm vi c c l p ho c ph i h p, liên k t v i nhau t o ra m t không gian c i u hòa không khí v i nh"ng thông s i u hòa thích ng v i các yêu c u t ra c a con ng i, t o nên s tho i mái, d$ ch u và m t b u không khí trong lành cabin ô tô. 1.4.1. B thông gió Không khí trong xe ph i c l u thông, thay i nh!m t o ra s trong lành, d$ ch u cho nh"ng ng i ng i trong xe. Vì v y, trên ô tô ph i có h th ng thông gió, ó là m t thi t b th i khí s ch t ng bên ngoài vào bên trong xe, và.1.4. H th nd thông gió có thoáng xe. Có hai H c&ng có tác g ng làm thông i u khi n môt tr cách thông gió: thông gió không i u khi n và thông gió có i u khi n (còn g i là thông gió c 3ng b c). S thông gió không i u khi n x y ra khi các c a s c m ; còn s thông gió có i u khi n thông qua m t h th ng thông gió g m qu t th i gió và các ng ng d0n không khí t o ra s tu n hoàn c a không khí trong xe, không ph thu c vào t c c a xe. Qu t th i gió c&ng là m t b ph n c a h th ng s i m và i u hòa không khí.
Trên m t s ôtô con hi n i, còn có ki u h th ng thông gió dùng n%ng l ng m t tr i. Khi bên trong c a m t xe ang u tr nên quá nóng, c m bi n nhi t môi tr ng s# t óng m ch cho m t qu t thông gió nh*. Ngu n cung c p cho qu t cl y t bin m t tr i t trên nóc xe. Qu t ho t ng s# y không khí nóng trong xe ra ngoài và hút không khí mát h n vào trong xe. Khi qu t thông gió ng ng ho t ng ho c nh"ng ngày th i ti t mát, không c n s thông gió, n%ng l ng t pin m t tr i s# n p vào Accu. 1.4.2. B s im Là m t thi t b s y nóng không khí s ch l y t ngoài vào trong cabin ôtô s i m gian hành khách, ng th i làm tan b%ng kính ch,n gió c a ôtô. Có nhi u ki u thi t b s i m nh : b s i dùng n c làm mát, dùng nhi t khí cháy và dùng khí x , tuy nhiên ki u thi t b s i s d ng n c làm mát th ng c s d ng r ng rãi trên các ôtô. H.1.5. H th ng s i m không khí trên ôtô Trong ó, n c làm mát tu n hoàn qua két s i làm các ng s i nóng lên và qu t th i gió s# th i không khí qua két s i s y nóng không khí. Tuy nhiên, do n c làm mát óng vai trò ngu n nhi t nên két s i s# không c nóng lên khi ng c v0n còn ngu i vì v y nhi t khí th i qua giàn s i s# không t%ng. Bs im c i u khi n b i các c n g t ho c núm xoay trong b ng i u khi n c a h th ng. Th ng có 3 s i u khi n c b n: i u khi n ch c n%ng, i u khi n nhi t và i u khi n t c th i gió. /i u khi n ch c n%ng xác nh ngõ ra nào s# phát khí nóng. /i u khi n nhi t là i u ti t nhi t c a không khí và i u khi n t c th i gió là i u khi n t c qu t th i. Khi d ch chuy n các núm (ho c c n g t) i u khi n ch c n%ng và nhi t s# làm thay i v trí c a các c a nhi t bên trong b s i. Thay i v trí c a các c a nhi t s#
thay il ng khí i ngang qua lõi nhi t t ó i u khi n c nhi t không khí phát ra c&ng nh ngõ ra c a nó. Các c a c i u khi n b!ng cáp ho c motor chân không. Khi xoay các núm i u khi n, chân không t c m ng n p s# c truy n n motor v n hành nó. Khi màng c a motor chân không chuy n ng tác ng lên c c u òn b y thay i v trí các c a th i lu ng không khí ã cs i m. Không khí t lò s i c phân ph i n các c a trên b ng i u khi n n dãy gh phía sau và n kính ch,n gió làm tan b%ng, c&ng có th có vòi khí làm tan b%ng kính các c a phía tr c và kính phía sau. 1.4.3. S làm l nh và làm mát không khí trong ôtô Máy i u hòa không khí trên xe ôtô là m t h th ng làm l nh c khí ki u khí nén. S làm l nh c t o ra b!ng cách nén khí sau khi h p th nhi t bên trong xe (gian hành khách). Sau ó nhi t c truy n qua h th ng lam l nh ra không khí bên ngoài. V trí c a các b ph n trong h th ng i u hòa không khí ôtô: 1. 456n s i m 2. 78y 9:n 3. 456n 9;ng 4. 456n < nh 5. => t l ng ?;c 6.C a không @ABCtu n AD6n tr C< i 7. C a l y không @ABCt Cbên 9ED6i 8. F ng i u khi n 9. Gng phân ph i lu ng không @ABC < nh. 10. H p thông E5;. H.1.6. V trí các b ph n trong h th ng /HKK ôtô M t chu trình làm l nh c b n bao g m các b c sau ây nh!m l y nhi t, làm l nh kh i không khí và phân ph i lu ng khí mát trong cabin ôtô: - Môi ch t l nh c b m i t máy nén d i áp su t cao và nhi t cao, giai o n này môi ch t l nh cb m n b ng ng t th h i. - T i b ng ng t nhi t c a môi ch t r t cao, c qu t gió th i mát giàn nóng, môi ch t ang th h i c gi i nhi t, ng ng t thành l*ng d i áp su t cao nhi t th p.
- Môi ch t l nh d ng th l*ng ti p t c l u thông n bình l c/hút m, t i ây môi ch t l nh c làm tinh khi t h n nh c hút h t h i m và t p ch t nh các l i l c và các h t hút m bên trong bình ch a. - Van giãn n hay van ti t l u i u ti t l u l ng c a môi ch t l*ng phun vào b b c h i hay giàn l nh, làm h th p áp su t c a môi ch t l nh. Do gi m áp nên nhi t sôi c a môi ch t gi m xu ng, cùng v i s tác ng c a nhi t không khí bên trong cabin xe ã làm cho môi ch t sôi lên, nên tr ng thái c a môi ch t lúc này là t th l*ng bi n thành th h i trong b b c h i. - Trong quá trình b c h i, môi ch t l nh h p thu nhi t r t m nh làm cho toàn b giàn l nh gi m nhi t xu ng, r i nh qu t gió giàn l nh hút kh i không khí bên trong cabin ôtô th i qua b b c h i và ra l i cabin nh các c a s d0n gió – làm l nh kh i không khí bên trong cabin ôtô. H.1.7. Chu trình làm l nh c b n c a h th ng /HKK ôtô -B c k ti p là môi ch t l nh tr ng thái h i áp su t th p c h i v máy nén nh chu trình hút c a máy nén, và l i c b m i. K t thúc m t chu trình làm l nh và b,t u chu trình m i. Thông th ng, h th ng i u hòa không khí ôtô có th c chia ra làm 2 ph n: Ph n cao áp nhi t và Ph n h áp nhi t. Ph n cao áp nhi t thu c phía môi ch t cb m
id i áp su t và nhi t cao, nh"ng thi t b ch y u phía có áp l c, nhi t cao làm máy nén, b ng ng t , bình s y l c môi ch t. Ph n h áp nhi t c a h th ng là ph n môi ch t l nh h i v máy nén d i áp su t và nhi t th p, các thi t b ch y u phía áp l c, nhi t th p bao g m b b c h i và thi t b giãn n (van ti t l u). H.1.8. H th ng c chia thành 2 ph n: cao áp và h áp V trí các b ph n c&ng nh chu trình làm l nh c b n c a h th ng i u hòa không khí ôtô c trình bày trên có th t ng t i v i nh"ng h th ng c l,p trên các xe ôtô khác. Ch( khác nhau nh"ng c i m c u t o c th c a t ng b ph n c s d ng trong h th ng i u hòa không khí trên ôtô c s n xu t ra b i nh"ng hãng khác nhau mà thôi. 1.4.4. Phân lo i và c i m h th ng i u hòa không khí H th ng i u hòa không khí ôtô c phân lo i theo v trí l,p t và theo ch c n%ng c a c m i u hòa. 1.4.4.1. Phân lo i theo v trí l p t 1. Ki u táplô: ) ki u này, i u hòa không khí c g,n v i b ng táplô i u khi n c a ôtô. / c i m c a ki u này là, không khí l nh t c m i u hòa c th i th1ng n m t tr c ng i lái nên hi u qu làm l nh có c m giác l n h n so v i công su t c a i u hòa, có các l i c a ra không khí l nh có th c i u ch(nh b i b n thân ng i lái nên ng i lái ngay l p t c c m nh n th y hi u qu làm l nh (hình 1.9).
H.1.9. H th ng i u hòa không khí ki u taplo 2. Ki u khoang hành lý: ) ki u khoang hành lý, i u hòa không khí c t c p sau xe. C a ra và c a vào c a không khí l nh c t l ng gh sau. Do c m i u hòa g,n c p sau n i có sHn kho ng tr ng t ng i l n, nên i u hòa ki u này có u i mc am tb i u hòa v i công su t giàn l nh l n và có công su t làm l nh d tr" ( hình 1.10). H.1.10. H th ng i u hòa không khí ki u khoang hành lý 3. Ki u kép: Khí l nh c th i ra t phía tr c và phía sau bên trong xe. / c tính làm l nh bên trong xe r t t t, s phân b nhi t bên trong xe ng u, có th t c m t môi tr ng r t d$ ch u trong xe ( hình 1.11). H.1.11. H th ng i u hòa không khí ki u kép 1.4.4.2. Phân lo i theo ch c n ng Do ch c n%ng và tính n%ng c n có c a h th ng i u hòa khác nhau tùy theo môi tr ng t nhiên và qu c gia s d ng, h th ng i u hòa không khí có th chia thành 2 lo i tùy theo tính n%ng c a nó. 1. Lo i n: Lo i này bao g m m t b thông thoáng c n i ho c là v i b s i ho c là h th ng làm l nh, ch( dùng s i m hay làm l nh (hình 1.12).
H.1.12. H th ng i u hòa không khí ki u n 2. Lo i cho t t c các mùa: Lo i này k t h p m t b thông gió v i m t b s i m và h th ng làm l nh. H th ng i u hòa này có th s d ng trong nh"ng ngày l nh, m làm khô không khí. Tuy nhiên, nhi t trong khoang hành khách s# b h th p xu ng, i u ó có th gây ra c m giác l nh cho hành khách. Nên tránh i u ó h th ng này s# cho không khí i qua két s i s y nóng. /i u này cho phép i u hòa không khí mbo c không khí có nhi t và m thích h p. /ây chính là u i m chính c a i u hòa không khí lo i 4 mùa (hình 1.13). H.1.13. H th ng i u hòa không khí lo i b n mùa Lo i này c&ng có th chia thành lo i i u khi n nhi t th ng, lái xe ph i i u khi n nhi t b!ng tay khi c n. Và lo i i u khi n t ng, nhi t bên ngoài và bên trong xe luôn c máy tính nh n bi t và b s i hay b i u hòa không khí s# t ng ho t ng theo nhi t do lái xe t ra, vì v y duy trì c nhi t bên trong xe luôn n nh.
Còn trong các h th ng i u hòa không khí và h th ng l nh trên các xe ông l nh, xe l a, các xe ôtô v n t i l n…c&ng v0n áp d ng theo nguyên lý làm l nh trên, nh ng v m t thi t b và s b trí c a các b ph n trong h th ng thì có s thay i cho thích ng v i c i m c u t o và nh"ng yêu c u s d ng phù h p v i công d ng c a t ng lo i thi t b giao thông v n t i nh!m ph c v t t h n cho nhu c u c a con ng i. Trong ph m vi tài li u này ch( cp n h th ng i u hòa không khí trên các xe du l ch lo i 4 ch'.