DỰ ÁN AGRIBIZ 055/VIE 04 TẬP HUẤN KINH DOANH NÔNG NGHIỆP
1
CHƯƠNG TRÌNH CARD TRƯỜNG ĐH KINH TẾ HUẾ
TÀI LIỆU TẬP HUẤN
PHÂN TÍCH KINH TẾ TRANG TRẠI
DỰ ÁN AGRIBIZ 055/VIE 04 TẬP HUẤN KINH DOANH NÔNG NGHIỆP
2
PHÂN TÍCH SẢN XUẤT KINH DOANH
NÔNG HỘ VÀ TRANG TRẠI
NỘI DUNG
CHỦ ĐỀ NỘI DUNG CHỦ ĐỀ
Chủ đề 1. Hộ/trang trại
và mục tiêu của hộ/trang
trại trong sản xuất kinh
doanh
1.1 Hộ và kinh tế hộ
1.2 Trang trại và kinh tế trang trại
1.3 Phân biệt kinh tế hộ và kinh tế trang trại
1.4 Mục tiêu của hộ/trang trại trong sản xuất kinh doanh
Chủ đề 2. Nguồn lực của
hộ/trang trại
2.1 Nguồn lực của hộ/trang trại là gì?
2.2 Các loại nguồn lực của hộ/trang trại?
2.3 Tại sao phải phân tích nguồn lực của hộ/trang trại?
2.4 Nội dung phân tích nguồn lực
2.4.1 Phân tích nguồn lao động
2.4.2 Phân tích nguồn đất đai
2.4.3 Phân tích nguồn vốn và tư liệu sản xuất
Chủ đề 3. Phân tích sản
xuất kinh doanh của
trang trại
3.1 Phân tích sản xuất kinh doanh của hộ/trang trại là gì?
3.2 Tại sao phải phân tích sản xuất kinh doanh của hộ/trang
trại?
3.3 Nội dung phân tích:
3.3.1 Phân tích chi phí
3.3.2 Phân tích kết quả
3.3.3 Phân tích hiệu quả sản xuất kinh doanh của hộ/trang
trại
Chủ đề 4. Phân tích rủi
ro và cách thức cải thiện
thu nhập và hiệu quả
của trang trại
4.1. Phân tích rủi ro
4.1.1 Rủi ro trong sản xuất kinh doanh của hộ/trang trại là
gì?
4.1.2 Tại sao phải phân tích rủi ro?
4.1.3 Các loại rủi ro thường gặp
4.1.4 Biện pháp phòng tránh và khắc phục rủi ro
4.2. Biện pháp nâng cao thu nhập và hiệu quả sản xuất kinh
doanh của hộ/trang trại
DỰ ÁN AGRIBIZ 055/VIE 04 TẬP HUẤN KINH DOANH NÔNG NGHIỆP
3
MỤC LỤC
CHỦ ĐỀ 1: HỘ, TRANG TRẠI VÀ MỤC TIÊU CỦA HỘ, TRANG TRẠI........ 4
CHỦ ĐỀ 2: NGUỒN LỰC CỦA HỘ/TRANG TRẠI .............................................. 6
CHỦ ĐỀ 3: PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA
HỘ/TRANG TRẠI .................................................................................................... 17
CHỦ ĐỀ 4: PHÂN TÍCH RỦI RO VÀ CÁC TÌNH HUỐNG CẢI THIỆN THU
NHẬP, NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA HỘ/TRANG
TRẠI ........................................................................................................................... 26
DỰ ÁN AGRIBIZ 055/VIE 04 TẬP HUẤN KINH DOANH NÔNG NGHIỆP
4
CHỦ ĐỀ 1: HỘ, TRANG TRẠI VÀ MỤC TIÊU CỦA HỘ, TRANG TRẠI
Mục tiêu của chủ đề:
Kết thúc chủ đề này, các học viên có thể:
5 Hiểu và phân biệt được hộ, nông hộ và trang trại.
5 Hiểu và phân biệt được kinh tế hộ và kinh tế trang trại. Những điểm giống và khác
nhau giữa kinh tế hộ và kinh tế trang trại.
Phương pháp thực hiện:
Các khái niệm, giảng viên gợi ý, đặt câu hỏi để học viên trả lời, sau đó giảng viên kết
luận.
Các nội dung khác được thực hiện bằng cách làm bài tập và thảo luận nhóm, sau đó
đại diện nhóm báo cáo kết quả và lớp thảo luận, giảng viên kết luận.
Nội dung kiến thức thực hiện:
1.1 Hộ và kinh tế hộ
Giảng viên giới thiệu và đặt câu hỏi để học viên trả lời:
V Thế nào là hộ (hay hộ gia đình)?
V Thế nào là nông hộ (hay hộ nông dân)?
V Thế nào là kinh tế hộ?
Giảng viên tổng hợp ý kiến trả lời, giải thích để đi đến kết luận:
² Hộ (hay hộ gia đình) là đơn vị tập hợp những người:
¾ có quan hệ vợ chồng hay họ hàng huyết thống,
¾ cùng chung nơi ở và sinh hoạt chung,
¾ cùng làm việc và cùng chung lợi ích.
Trong thực tế có một số trường hợp ở một số hộ gia đình, một số thành viên của hộ không có
quan hệ vợ chồng hay họ hàng huyết thống, nhưng những đặc trưng khác như cùng chung nơi
ở, cùng làm việc, sinh hoạt chung và cùng chung lợi ích.
² Hộ nông dân (hay nông hộ) là hộ gia đình nhưng hoạt động sản xuất chủ yếu của hộ là
nông nghiệp.
Trong thực tế, các hộ sản xuất nông nghiệp, ngư nghiệp, lâm nghiệp đều được xem là hộ
nông dân. Ngoài các hoạt động nông, lâm, ngư nghiệp, nông hộ còn có thể tiến hành thêm
các hoạt động khác như tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ, tuy nhiên đó chỉ là các hoạt động phụ,
thu nhập từ các hoạt động khác này chiếm tỷ lệ thấp trong tổng thu nhập của hộ.
² Kinh tế hộ là loại hình kinh tế mà các hoạt động sản xuất chủ yếu dựa vào:
¾ lao động gia đình là chính và
¾ mục đích sản xuất trước hết nhằm đáp ứng nhu cầu của gia đình.
Trong thực tế, hộ gia đình cũng có thể sản xuất để trao đổi, bán ra thị trường nhưng ở mức
độ hạn chế, không đáng kể. Sản xuất của hộ không vì thị trường.
1.2. Trang trại và kinh tế trang trại
Giảng viên giới thiệu và đặt câu hỏi để học viên trả lời:
V Thế nào là trang trại?
V Thế nào là kinh tế trang trại?
Giảng viên giải thích để đi đến kết luận:
² Trang trại là thuật ngữ chỉ nông hộ làm kinh tế.
² Kinh tế trang trại là hình thức mà nông hộ:
¾ tăng đầu tư, thuê mướn đất đại, lao động và tiền vốn để mở rộng quy mô sản
xuất,
¾ mục đích sản xuất hàng hoá, dịch vụ cung cấp ra thị trường để kiếm lợi nhuận.
1.3. Phân biệt kinh tế hộ và kinh tế trang trại
DỰ ÁN AGRIBIZ 055/VIE 04 TẬP HUẤN KINH DOANH NÔNG NGHIỆP
5
Giảng viên đặt câu hỏi để học viên trả lời. Trọng tâm cần nêu bật các đặc trưng của kinh tế hộ
và kinh tế trang trại:
² Quy mô đầu tư sản xuất của kinh tế hộ nhỏ hơn nhiều so kinh tế trang trại.
² Kinh tế hộ sử dụng đất đai, lao động, vốn và tư liệu sản xuất chủ yếu của gia đình,
thuê mướn ít. Trong khi đó kinh tế trang trại thuê mướn đất đai, thuê mướn lao động
và vay vốn từ bên ngoài.
² Tính chất sản xuất của kinh tế hộ chủ yếu phục vụ gia đình. Trong khi đó tính chất
sản xuất của kinh tế trang trại phục vụ thị trường là chính.
1.4. Mục tiêu của hộ/trang trại
Giảng viên gợi ý và đặt câu hỏi để học viên trả lời:
V Mục tiêu là gì?
Giảng viên tổng hợp các ý trả lời của học viên và đi đến kết luận mục tiêu:
² Mục tiêu là cái đích mà hộ/trang trại phải đạt được sau một thời gian hoạt động.
Phân biệt mục tiêu của hộ và mục tiêu của trang trại.
Bài tập 2. Yêu cầu các nhóm sắp xếp mục tiêu của hộ và mục tiêu của trang trại.
a. Sản xuất nhằm phục vụ đời sống của gia đình (ở, ăn, mặc, sinh hoạt, học hành,...).
b. Sản xuất hàng hoá, dịch vụ bán ra thị trường nhằm thu lợi nhuận.
c. Sản xuất là để sử dụng hết các yếu tố nguồn lực, cung cấp một phần hàng hoá, dịch
vụ cho cộng đồng địa phương.
d. Sản xuất nhằm tăng thu nhập để cải thiện đời sống của hộ.
e. Mở rộng quy mô sản xuất ngày càng lớn nhằm chiếm lĩnh thị trường
f. Sản xuất để trở thành nhà thương gia có vị thế trong xã hội.
g. Sản xuất để con em trong gia đình có được điều kiện học tập tốt hơn
h. Sản xuất nhằm giữ nét truyền thống, văn hoá của gia đình, dòng tộc...
i. Sản xuất nhằm đủ thu nhập để chăm sóc gia đình
Kết thúc bài tập, để nhóm báo cáo và thảo luận.
Giảng viên cần chú ý: do hộ, vừa là đơn vị sản xuất nhưng cũng vừa là đơn vị tiêu dùng, vì
vậy hộ hoạt động nhằm vào nhiều mục tiêu khác nhau, nên sản xuất của họ không hoàn toàn
vì mục tiêu lợi nhuận. Mà thay vào đó, hộ thường xác định cho mình mục tiêu nhu cầu gia
đình của hộ hơn là mục tiêu lợi nhuận. Có 2 loại mục tiêu:
• Mục tiêu gia đình: là mục tiêu mà hoạt động của hộ nhằm thoả mãn nhu cầu của chính
bản thân gia đình hộ như hộ ngày càng tăng giá trị về bảo đảm an ninh, giáo dục, sức khoẻ,
nhà ở…
• Mục tiêu tài chính: là mục tiêu mà hoạt động của hộ/trang trại nhằm đạt được những kết
quả cao về tài chính, mà đặc trưng là lợi nhuận và sự gia tăng về toàn bộ giá trị của hộ/trang
trại
Đối với hộ, thông thường sản xuất để đáp ứng mục tiêu gia đình là chủ yếu, mục tiêu tài
chính là thứ yếu. Tuy nhiên, đối với trang trại thì ngược lại, mục tiêu tài chính là chính.
Trong nhiều trường hợp, nhiều trang trại không có mục tiêu gia đình mà chỉ có mục tiêu tài
chính là sản xuất nhằm thu lợi nhuận. Trên cơ sở lợi nhuận đạt được, họ chăm sóc để đạt
Mục tiêu của hộ Mục tiêu của trang trại
- -
- -
- -
- -
- -
- -