VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
VIỆN NGHIÊN CỨU TÔN GIÁO
TÀI LIỆU
TÔN GIÁO VỚI BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ ỨNG PHÓ VỚI
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ở VIỆT NAM
(Thuộc Đề án Hỗ trợ thông tin, tuyên truyền về
dân tộc, tôn giáo theo quyết định số 219-QĐ/TTg ngày 21 tháng 2 năm 2019)
Hà Nội, năm 2022
2
TẬP THỂ TÁC GIẢ
1. TS. Vũ Thị Thu Hà – Chủ biên
2. ThS. Trần Thị Phương Anh
3. ThS. Dương Văn Biên
4. ThS. Nguyễn Thị Bích Ngoan
5. ThS. Phạm Thị Phương Anh
3
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 5
NỘI DUNG ........................................................................................................... 1
CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÔN GIÁO VỚI BẢO VỆ MÔI
TRƯỜNG VÀ ỨNG PHÓ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ................................................ 1
1.1. Quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước Việt Nam về
môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu ........................................................... 1
1.2. Vai trò của tôn giáo đối với bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi
khí hậu ............................................................................................................. 11
1.3. Tôn giáo tham gia bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu – kinh
nghiệm ở một số quốc gia ............................................................................... 19
CHƯƠNG II: QUAN ĐIỂM CỦA CÁC TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM VỀ BẢO
VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ ỨNG PHÓ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ............................... 40
2.1. Vấn đề môi trường trong kinh điển của các tôn giáo ............................... 40
2.2. Quan điểm của một số giáo hội tôn giáo ở Việt Nam về bảo vệ môi
trường và ứng phó với biến đổi khí hậu .......................................................... 58
CHƯƠNG III: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ
ỨNG PHÓ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU CỦA CÁC TỔ CHỨC TÔN GIÁO Ở VIỆT
NAM .................................................................................................................... 75
3.1. Hoạt động thông tin tuyên truyền về bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi
khí hậu ............................................................................................................. 75
3.2. Hoạt động cải thiện chất lượng môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu 84
3.3. Hoạt động khắc phục hậu quả rủi ro thiên tai .......................................... 93
3.4. Một số mô hình điển hình của tôn giáo tham gia bảo vệ môi trường và
ứng phó với biến đổi khí hậu ........................................................................ 113
3.5. Một số nhận xét về những thành công và bài học kinh nghiệm ............ 131
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 138
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 143
PHỤ LỤC 1: DANH SÁCH MỘT SỐ CƠ QUAN CÓ LIÊN QUAN ĐẾN
CÔNG TÁC TÔN GIÁO, TÍN NGƯỠNG ....................................................... 157
4
PHỤ LỤC 2: DANH MỤC CÁC TỔ CHỨC TÔN GIÁO, TỔ CHỨC ĐƯỢC
CẤP CHỨNG NHẬN ĐĂNG KÝ HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO ĐẾN THÁNG
12/2020 .............................................................................................................. 158
PHỤ LỤC 3: MỘT SỐ MÔ HÌNH CỦA CÁC TỔ CHỨC TÔN GIÁO Ở VIỆT
NAM TRONG HOẠT ĐỘNG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ ỨNG PHÓ VỚI
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ........................................................................................ 161
PHỤ LỤC 4: MỘT SỐ VĂN BẢN, THÔNG ĐIỆP CỦA CÁC TỔ CHỨC TÔN
GIÁO Ở VIỆT NAM VỀ HOẠT ĐỘNG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ ỨNG
PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ...................................................................... 165
5
LỜI MỞ ĐẦU
Trên thế giới, môi trường đang trở thành một vấn đề thu hút sự quan tâm
hàng đầu không chỉ của người dân mà còn của các chuyên gia nghiên cứu trong
nhiều lĩnh vực khi mà những thảm họa môi trường trong những thập niên gần
đây đang đe dọa ngày càng nghiêm trọng môi trường sống của mọi loài sinh vật
trên trái đất. Các vấn đề về khủng hoảng môi trường và hậu quả của biến đổi khí
hậu đã không còn chỉ được bàn thảo tại các diễn đàn chính trị và học thuật.
Nhận thức được mức độ dễ tổn thương của môi trường, Việt Nam đã có
những bước đi sớm trong xây dựng lộ trình chính sách, chương trình hành động
đi kèm các giải pháp cụ thể để bảo vệ môi trường và ứng phó với những tác
động của biến đổi khí hậu. Với những tác động hiện hữu của ô nhiễm môi
trường và hiện tượng biến đổi khí hậu trong những năm qua, vấn đề này cũng đã
nhận được sự quan tâm của toàn xã hội.
Hệ thống khung pháp luật về Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi
khí hậu của Việt Nam đã được hình thành ở các cấp độ t cao tới thấp một cách
nhất quán, cụ thể: Ban chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 24-
NQ/TW ngày 3/6/2013 tại Hội nghị Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó
với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Ngoài ra,
trong số các Luật được Quốc hội thông qua, vấn đề ứng phó biến đổi khí hậu
cũng được đề cập theo tng khuôn khổ, phạm vi của tng bộ Luật tương ứng
như: Luật Bảo vệ môi trường sa đổi năm 2014; Luật S dụng năng lượng tiết
kiệm và hiệu quả năm 2010; Luật Tài nguyên nước năm 2012... Đây là những cơ
sở quan trọng trong việc thúc đy lng ghép việc bảo vệ môi trường và ứng phó
với biến đổi khí hậu vào các hoạt động chuyên ngành cũng như các chính sách
phát triển ở địa phương.
Tuy nhiên trong các quan điểm, chủ trương, Luật, Chiến lược nêu trên mới
chỉ tập trung nhấn mạnh vai trò của Nhà nước và chính quyền địa phương trong
bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, mà chưa nhấn mạnh đến vai
trò của các bên liên quan khác trong đó có các tổ chức xã hội, tổ chức tôn giáo.
Trong bối cảnh, tác động môi trường và ảnh hưởng thiệt hại do BĐKH gây ra
ngày càng lớn, ngân sách để khắc phục hậu quả, cũng như để xây dựng các dự