Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Thanh toán quốc tế bằng phương thức tín dụng chứng từ giải pháp phòng ngừa rủi ro tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

NGUYỄN THỊ THANH XUÂN

THANH TOÁN QUỐC TẾ BẰNG PHƯƠNG

THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ GIẢI PHÁP

PHÒNG NGỪA RỦI RO TẠI NGÂN HÀNG

NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG

THÔN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2007

MUÏC LUÏC

(cid:91)(cid:151)(cid:92)

Trang

TRANG BÌA PHUÏ

LÔØI CAM ÑOAN

LÔØI CAÛM ÔN

MUÏC LUÏC i

DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT v

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG, BIEÅU vi

DANH MUÏC CAÙC SÔ ÑOÀ, HÌNH VEÕ vii

DANH MUÏC CAÙC VÍ DUÏ MINH HOÏA viii

LÔØI MÔÛ ÑAÀU ix

CHÖÔNG 1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ TÍN DUÏNG 1

CHÖÙNG TÖØ VAØ RUÛI RO TRONG PHÖÔNG THÖÙC

THANH TOAÙN TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ

Phöông thöùc tín duïng chöùng töø - phöông thöùc thanh toaùn chuû 1.1. 1

yeáu ñöôïc aùp duïng hieän nay

Khaùi nieäm phöông thöùc tín duïng chöùng töø 1.1.1. 1

Ñaëc tröng cuûa phöông thöùc tín duïng chöùng töø 1.1.2. 2

Caùc vaên baûn phaùp lyù quoác teá ñieàu chænh phöông thöùc TDCT 1.1.3. 3

1.1.3.1. UCP 3

1.1.3.2. Caùc vaên baûn phaùp lyù quoác teá khaùc 4

1.1.3.3. Moái quan heä giöõa caùc vaên baûn phaùp lyù quoác teá vaø phaùp 5

luaät Vieät Nam

Khaùi nieäm ruûi ro 1.2. 6

Ruûi ro laø gì? 1.2.1. 6

Phaân loaïi ruûi ro 1.2.2. 7

Tín duïng chöùng töø – moät phöông thöùc thanh toaùn quoác teá 1.3. 8

tieàm aån nhieàu ruûi ro

Khaùi nieäm ruûi ro trong thanh toaùn quoác teá 1.3.1. 8

Caùc loaïi ruûi ro trong thanh toaùn L/C 1.3.2. 9

Quy trình thanh toaùn tín duïng chöùng töø 1.3.2.1. 9

Caùc loaïi ruûi ro trong thanh toaùn L/C 1.3.2.2. 10

Baøi hoïc kinh nghieäm töø nhöõng ruûi ro trong thanh toaùn theo 1.3.3. 19

phöông thöùc TDCT cuûa caùc NHTM treân theá giôùi

KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 21

CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TRONG HOAÏT ÑOÄNG THANH 22

TOAÙN THEO PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ

TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM

Toång quan veà hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo & 2.1. 22

PTNT Vieät Nam

Sô löôïc veà lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa NHNo & 2.1.1. 22

PTNT Vieät Nam

Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taïi NHNo & PTNT Vieät Nam 2.1.2. 23

Toå chöùc hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taïi NHNo 2.1.2.1. 23

Keát quaû hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo & 2.1.2.2. 24

PTNT Vieät Nam trong thôøi gian qua

Thöïc traïng ruûi ro trong thanh toaùn theo phöông thöùc TDCT 2.2. 30

taïi NHNo & PTNT Vieät Nam

Caùc ruûi ro mang tính chaát vó moâ 2.2.1. 32

2.2.1.1. Ruûi ro chính trò, phaùp lyù 32

2.2.1.2. Ruûi ro hoái ñoaùi 34

Caùc ruûi ro tröïc tieáp 2.2.2. 35

Ruûi ro khi NHNo laø ngaân haøng phaùt haønh 2.2.2.1. 35

Ruûi ro khi NHNo laø ngaân haøng thoâng baùo 2.2.2.2. 46

Ruûi ro khi NHNo laø ngaân haøng chieát khaáu/thöông löôïng 2.2.2.3. 50

Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro trong thanh toaùn baèng L/C taïi 2.3. 52

NHNo & PTNT Vieät Nam

Nguyeân nhaân khaùch quan 2.3.1. 52

2.3.1.1. Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng cuûa NHNo 52

Nguyeân nhaân töø thöïc traïng neàn kinh teá 2.3.1.2 53

Nguyeân nhaân chuû quan cuûa NHNo 2.3.2. 54

Trình ñoä nghieäp vuï cuûa caùn boä ngaân haøng coøn thaáp 2.3.2.1. 54

Thöïc traïng taøi chính yeáu keùm 2.3.2.2. 54

Trình ñoä coâng ngheä ngaân haøng coøn thaáp 2.3.2.3. 55

Vöôùng maéc trong quy trình nghieäp vuï thanh toaùn L/C 2.3.2.4. 55

Trình ñoä vaän duïng UCP cuûa NHNo coøn thaáp 2.3.2.5. 56

KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 57

CHÖÔNG 3 GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA VAØ HAÏN CHEÁ RUÛI RO 58

TRONG THANH TOAÙN THEO PHÖÔNG THÖÙC TÍN

DUÏNG CHÖÙNG TÖØ TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM

Ñònh höôùng phaùt trieån hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa 3.1. 58

NHNo & PTNT Vieät Nam

Xu höôùng phaùt trieån cuûa vieäc söû duïng phöông thöùc thanh toaùn 3.1.1. 58

tín duïng chöùng töø

3.1.1.1. Phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaãn laø phöông thöùc thanh 58

toaùn quan troïng trong thöông maïiquoác teá taïi Vieät Nam

3.1.1.2. Caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ña daïng hoùa phöông 59

thöùc tín duïng chöùng töø ñaùp öùng yeâu caàu hoäi nhaäp

3.1.1.3. Söï ra ñôøi cuûa UCP600 59

Ñònh höôùng phaùt trieån hoaït ñoäng TTQT taïi NHNo ñeán 2010 3.1.2. 60

3.1.2.1 Chieán löôïc phaùt trieån cuûa NHNo & PTNT VN ñeán 2010 60

3.1.2.2. Ñònh höôùng phaùt trieån hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá theo 61

phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi NHNo & PTNT VN

Caùc giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong thanh toaùn 62

quoác teá theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi NHNo & 3.2.

PTNT Vieät Nam

Nhöõng giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong noäi boä 3.2.1. 63

NHNo & PTNT Vieät Nam

3.2.1.1. Muïc tieâu 63

3.2.1.2. Noäi dung 63

Moät soá kieán nghò 3.2.2. 76

3.2.2.1. Kieán nghò ñoái vôùi Chính phuû 76

3.2.2.2. Kieán nghò ñoái vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc 77

KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 80

KEÁT LUAÄN xv

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO xvii

PHUÏ LUÏC xxi

DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT

(cid:89)(cid:9)(cid:90)

CHÖÕ VIEÁT TAÉT NGUYEÂN VAÊN

Thanh toaùn quoác teá TTQT

Tín duïng chöùng töø TDCT

Letter of Credit (Thö tín duïng) L/C

NHNo Ngaân haøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân NHNo & PTNT Vieät Vieät Nam Nam

Ngaân haøng phaùt haønh/thoâng baùo/xaùc nhaän/ NHPH/TB/XN/CK/TL chieát khaáu/thöông löôïng

Ngaân haøng thöông maïi NHTM

Ngaân haøng Nhaø nöôùc NHNN

Xuaát nhaäp khaåu XNK

The Society for Worldwide Interbank Financial

SWIFT Tele-communication (Toå chöùc vieãn thoâng taøi chính

quoác teá toaøn caàu)

Uniform Customs and Practice for Documentary UCP Credit (Quy taéc vaø thöïc haønh thoáng nhaát veà TDCT)

International Chamber of Commerce (Phoøng ICC Thöông maïi quoác teá)

International Standard Banking Practice for the

ISBP Examination of Documents under Documentary

Credit

International Standby Practice ISP

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU

(cid:89)(cid:9)(cid:90)

Trang

- Bieåu 2.1 : Doanh soá thanh toaùn XNK cuûa 4 NHTM nhaø nöôùc 25

- Bieåu 2.2 : Doanh soá thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo 2001-2005 26

- Baûng 2.3 : Tyû troïng thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo 2001-2005 27

- Bieåu 2.4 : Soá löôïng ngaân haøng ñaïi lyù cuûa NHNo 1996-2005 29

- Baûng 2.5 : Doanh soá thanh toaùn quoác teá baèng L/C taïi NHNo 2001-2005 31

- Baûng 3.1 : Caùc chæ tieâu phaùt trieån chuû yeáu cuûa NHNo ñeán 2010 60

DANH MUÏC CAÙC SÔ ÑOÀ, HÌNH VEÕ

(cid:89)(cid:9)(cid:90)

Trang

Sô ñoà 1.1 : Quy trình thanh toaùn theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø 10

Sô ñoà 1.2 : Caùc loaïi ruûi ro trong thanh toaùn quoác teá baèng L/C 11

Sô ñoà 3.1 : Phaân loaïi haïn möùc tín duïng, chieát khaáu cho khaùch haøng 70

Sô ñoà 3.2 : Heä thoáng giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro PT TDCT76

DANH MUÏC CAÙC VÍ DUÏ MINH HOÏA

(cid:89)(cid:9)(cid:90)

Trang

- Ví duï 1 : Veà ruûi ro phaùp lyù, chính trò 32

- Ví duï 2 : Veà ruûi ro phaùp lyù, chính trò 33

- Ví duï 3 : Veà ruûi ro hoái ñoaùi 34

- Ví duï 4 : Veà ruûi ro kyõ thuaät ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh 35

- Ví duï 5 : Veà ruûi ro kyõ thuaät ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh 36

- Ví duï 6 : Veà ruûi ro kyõ thuaät ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh 38

- Ví duï 7 : Veà ruûi ro kyõ thuaät ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh 39

- Ví duï 8 : Veà ruûi ro kyõ thuaät ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh 40

- Ví duï 9 : Veà ruûi ro tín duïng ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh 43

- Ví duï10: Veà ruûi ro ñaïo ñöùc ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh 45

- Ví duï11: Veà ruûi ro ñaïo ñöùc ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh 45

- Ví duï12: Veà ruûi ro kyõ thuaät ñoái vôùi ngaân haøng thoâng baùo 47

- Ví duï13: Veà ruûi ro kyõ thuaät ñoái vôùi ngaân haøng thoâng baùo 48

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

(cid:91)(cid:151)(cid:92)

1. YÙ nghóa vaø tính caáp thieát cuûa ñeà taøi

Ngaøy nay, thöông maïi quoác teá ñaõ trôû thaønh moät boä phaän khoâng theå thieáu

ñoái vôùi moãi quoác gia. Môû roäng thöông maïi khoâng chæ ñôn thuaàn laø tìm kieám lôïi

nhuaän, phaùt huy lôïi theá so saùnh maø coøn laø caùch toát nhaát ñeå ñaåy nhanh toác ñoä

phaùt trieån kinh teá. Thöïc hieän chuû tröông ñoåi môùi cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, trong

nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc doanh nghieäp xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam ñaõ môû roäng

quan heä buoân baùn vôùi nhieàu nöôùc treân theá giôùi, trong ñoù coù caùc nöôùc coâng

nghieäp phaùt trieån nhö Hoa Kyø, Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc trong khoái Lieân minh chaâu

Aâu – EU. Môû roäng quan heä buoân baùn vôùi caùc nöôùc ñoàng nghóa vôùi vieäc phaûi

chaáp nhaän caùc luaät chôi chung, trong ñoù coù vieäc phaûi tuaân thuû caùc quy ñònh chaët

cheõ cuûa caùc phöông thöùc thanh toaùn trong thöông maïi quoác teá.

Trong quaù trình phaùt trieån ñoù, thanh toaùn quoác teá laø moät dòch vuï ngaøy

caøng trôû neân quan troïng ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam, noù laø moät

maét xích quan troïng thuùc ñaåy caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc cuûa ngaân haøng phaùt

trieån; ñoàng thôøi noù coøn hoã trôï vaø thuùc ñaåy hoaït ñoäng kinh doanh xuaát nhaäp khaåu

cuûa caùc doanh nghieäp phaùt trieån. Thanh toaùn quoác teá ra ñôøi döïa treân neàn taûng

thöông maïi quoác teá, nhöng thöông maïi quoác teá coù toàn taïi vaø phaùt trieån coøn phuï

thuoäc vaøo khaâu thanh toaùn coù thoâng suoát, kòp thôøi, an toaøn vaø chính xaùc ñöôïc hay

khoâng.

Vì vaäy, trong nhieàu naêm qua caùc ngaân haøng thöông maïi noùi chung vaø

NHNo & PTNT Vieät Nam noùi rieâng ñaõ khoâng ngöøng naâng cao hieäu quaû hoaït

ñoäng thanh toaùn quoác teá, ña daïng hoùa caùc phöông thöùc thanh toaùn nhö chuyeån

tieàn, nhôø thu, tín duïng chöùng töø, … Trong ñoù, phöông thöùc thanh toaùn quoác teá

baèng tín duïng chöùng töø laø moät nghieäp vuï cô baûn, phuïc vuï ñaéc löïc cho hoaït ñoäâng

kinh doanh xuaát nhaäp khaåu cuûa caùc doanh nghieäp trong neàn kinh teá. Do phöông

thöùc thanh toaùn naøy coù nhieàu öu vieät neân nhu caàu söû duïng raát cao (chieám khoaûng

65%) vaø coù xu höôùng ngaøy caøng phaùt trieån, laø nguoàn thu tieàm naêng cuûa ngaân

haøng.

Tuy nhieân, tín duïng chöùng töø khoâng phaûi laø moät nghieäp vuï ñôn giaûn, noù

ñoøi hoûi phaûi ñöôïc ñaàu tö thích ñaùng veà nghieäp vuï vaø coâng ngheä. Thöïc teá cho

thaáy, tín duïng chöùng töø vaãn coøn tieàm aån nhieàu ruûi ro, gaây thieät haïi veà taøi chính

vaø uy tín khoâng chæ cho caùc doanh nghieäp tham gia xuaát nhaäp khaåu maø cho caû

ngaân haøng.

NHNo & PTNT Vieät Nam laø moät trong nhöõng ngaân haøng thöông maïi haøng

ñaàu, vôùi maïng löôùi roäng lôùn gaàn 2000 chi nhaùnh treân caû nöôùc, ñaây laø ñieàu kieän

toát ñeå giuùp hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá phaùt trieån. Qua hôn 10 naêm tham gia

hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, beân caïnh nhöõng thaønh quaû, vieäc vaän duïng phöông

thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø cuõng ñaõ vaø ñang gaëp moät soá khoù khaên, ñaëc

bieät laø vaán ñeà ruûi ro – moät vaán ñeà gaây haäu quaû nghieâm troïng cho ngaân haøng

khoâng chæ veà taøi saûn, vaät chaát maø caû uy tín khoâng chæ ôû phaïm vi trong nöôùc maø

coøn caû quoác teá. Chính vì vaäy, vieäc phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong thanh toaùn

quoác teá baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø laø moät vieäc laøm caàn thieát maø caùc

ngaân haøng thöông maïi noùi chung vaø NHNo & PTNT Vieät Nam noùi rieâng, cuõng

nhö caùc doanh nghieäp phaûi ñaëc bieät chuù troïng vaø quan taâm.

Xuaát phaùt töø nhaän thöùc ñoù, toâi muoán ñi saâu vaøo nghieân cöùu ñeà taøi : “Thanh

toaùn quoác teá baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø – Giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn

cheá ruûi ro taïi NHNo & PTNT Vieät Nam”, vôùi mong muoán töø nhöõng thöïc tieãn phaùt

sinh vaø baøi hoïc kinh nghieäm ñeå ñöa ra moät soá giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá

ruûi ro trong phöông thöùc thanh toaùn naøy, goùp phaàn ñöa tín duïng chöùng töø thaønh

phöông thöùc thanh toaùn hoaøn thieän vaø tin caäy nhaát hieän nay.

2. Muïc tieâu nghieân cöùu

Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu moät soá vaán ñeà cô baûn sau :

- Phaân tích nhöõng quy ñònh cuûa caùc vaên baûn phaùp lyù lieân quan trong

phöông thöùc tín duïng chöùng töø, ñaëc bieät laø nhöõng quy ñònh trong UCP500, 1993

vôùi nhöõng ñieàu khoaûn deã gaây ruûi ro cho caùc beân. Töø ñoù, giuùp caùc beân tham gia

vaøo phöông thöùc thanh toaùn naøy hieåu roõ taàm quan troïng cuûa vieäc vaän duïng

UCP500 ñeå phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro xaûy ra.

- Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi

NHNo & PTNT Vieät Nam vaø nhöõng ruûi ro phaùt sinh (2001 – 2005)

- Toång hôïp nhöõng loaïi ruûi ro coù theå xaûy ra ñoái vôùi caùc ngaân haøng khi tham

gia phöông thöùc thanh toaùn theo tín duïng chöùng töø khi laø : Ngaân haøng phaùt haønh,

ngaân haøng thoâng baùo, ngaân haøng xaùc nhaän, chieát khaáu thö tín duïng, …

- Giôùi thieäu vaø phaân tích moät soá baøi hoïc kinh nghieäm töø nhöõng ruûi ro trong

thöïc tieãn, tìm ra nhöõng haïn cheá cuõng nhö nguyeân nhaân phaùt sinh ñeå töø ñoù coù bieän

phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng

töø taïi NHNo & PTNT Vieät Nam.

3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu

3.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu

Thanh toaùn quoác teá laø moät vaán ñeà raát roäng, tuy nhieân trong phaïm vi ñeà taøi

naøy taäp trung nghieân cöùu veà phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaø nhöõng ruûi ro phaùt

sinh cuõng nhö bieän phaùp haïn cheá vaø phoøng ngöøa ruûi ro ñoù.

3.2. Phaïm vi nghieân cöùu

- Khoâng gian : ruûi ro trong thanh toaùn baèng L/C trong heä thoáng NHNo &

PTNT Vieät Nam. Ngöôøi vieát ñöùng treân giaùc ñoä cuûa ngaân haøng nghieân cöùu

veà ruûi ro trong thanh toaùn quoác teá taïi NHNo & PTNT Vieät Nam.

- Thôøi gian : caùc baùo caùo hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá giai ñoaïn 2001 –

2005.

4. Tính môùi cuûa luaän vaên

Maëc duø thanh toaùn baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø khoâng phaûi laø vaán

ñeà môùi meû, ñaõ coù moät soá coâng trình nghieân cöùu cuõng nhö taùc phaåm vieát veà vaán

ñeà naøy, nhö:

- “Thanh toaùn quoác teá trong ngoaïi thöông” cuûa PGS.TS. Ñinh Xuaân Trình

- “Hoûi ñaùp veà thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu qua phöông thöùc tín duïng chöùng

töø “ cuûa GS.TS. Voõ Thanh Thu

- “Thanh toaùn quoác teá baèng L/C – Caùc tranh chaáp thöôøng phaùt sinh vaø

caùch giaûi quyeát” cuûa PGS.TS. Nguyeãn Thò Quy

- “Ñaùnh giaù vaø phoøng ngöøa ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng” cuûa

PGS.TS. Nguyeãn Vaên Tieán

- Chuyeân ñeà toát nghieäp “Moät soá bieän phaùp haïn cheá ruûi ro trong thanh toaùn

theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi Ngaân haøng Ngoaïi thöông Chi nhaùnh Khu

cheá xuaát Taân Thuaän” cuûa Traàn Thò Ngoïc Dieäp naêm 2004

Tuy nhieân, ñeå phuïc vuï cho hoaït ñoäng thöông maïi cuõng nhö hoaït ñoäng

thanh toaùn ngaøy caøng trôû neân phoå bieán vaø phaùt trieån thì vieäc nghieân cöùu veà

nhöõng maët traùi, nhöõng ruûi ro khi aùp duïng phöông thöùc thanh toaùn naøy laø vieäc voâ

cuøng caàn thieát, ñaëc bieät trong giai ñoaïn hieän nay.

Nhìn chung caùc coâng trình treân ñaõ taäp trung vaø nghieân cöùu nhöõng khía

caïnh cuûa hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá noùi chung cuõng nhö phöông thöùc tín duïng

chöùng töø noùi rieâng nhöng chöa ñi saâu vaøo nghieân cöùu ruûi ro trong thanh toaùn

quoác teá baèng phöông thöùc L/C, ñaëc bieät laø vôùi moät ngaân haøng thöông maïi haøng

ñaàu ôû Vieät Nam.

Hôn nöõa, trong boái caûnh baûn söûa ñoåi UCP600 ñaõ ñöôïc Uyû ban thöông maïi

ngaân haøng – Phoøng Thöông maïi quoác teá (ICC) thoâng qua vaøo ngaøy 25/10/2006,

vaø chính thöùc coù hieäu löïc töø 01/07/2007 vôùi nhöõng söûa ñoåi boå sung so vôùi

UCP500 thì vieäc phaân tích nhöõng ñieåm môùi cô baûn cuûa UCP600 ñaëc bieät veà khía

caïnh ngaên ngöøa ruûi ro laø moät vieäc laøm voâ cuøng caàn thieát.

Treân cô sôû tieáp thu vaø keá thöøa nhöõng tinh hoa cuûa caùc coâng trình treân,

ñieåm môùi cuûa luaän vaên naøy laø nghieân cöùu moät maûng cuûa ruûi ro trong hoaït ñoäng

thanh toaùn quoác teá – ñoù chính laø ruûi ro trong phöông thöùc TDCT taïi moät ngaân

haøng thöông maïi nhaø nöôùc, haøng ñaàu cuûa VN – Ngaân haøng No & PTNT. Hôn

nöõa, coù leõ ñaây laø laàn ñaàu tieân moät luaän vaên nghieân cöùu veà Quy taéc vaø thöïc haønh

thoáng nhaát veà tín duïng chöùng töø baûn söûa ñoåi naêm 2007, soá xuaát baûn 600 –

UCP600, tuy chöa ñaày ñuû nhöng cuõng ñaùnh daáu söï tìm toøi nghieân cöùu cuûa ngöôøi

vieát, ñaëc bieät trong vaán ñeà phoøng ngöøa ruûi ro.

5. Phöông phaùp nghieân cöùu

Caùc phöông phaùp ñöôïc söû duïng keát hôïp trong ñeà taøi : ñieàu tra, phaân tích

thöïc teá, thoáng keâ, toång hôïp, so saùnh döïa treân cô sôû soá lieäu thoáng keâ cuûa NHNo

vaø PTNT Vieät Nam.

Beân caïnh ñoù, toâi nghieân cöùu nhöõng kinh nghieäm töø nhöõng tình huoáng ñaõ

phaùt sinh treân thöïc teá ôû moät soá ngaân haøng baïn trong nöôùc, cuõng nhö nöôùc ngoaøi

ñeå töø ñoù ruùt ra ñöôïc baøi hoïc caàn thieát, vaän duïng trong coâng vieäc.

6. Noäi dung nghieân cöùu

Chöông 1 : Nhöõng lyù luaän veà phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaø ruûi ro trong

phöông thöùc tín duïng chöùng töø

Chöông naøy neâu ra nhöng vaán ñeà lyù luaän cô baûn veà phöông thöùc thanh

toaùn tín duïng chöùng töø vaø nhöõng ruûi ro trong phöông thöùc ñoù. Ñaây chính laø

cô sôû lyù luaän neàn taûng cho vieäc ñi saâu phaân tích nhöõng ruûi ro trong phöông

thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø ôû chöông tieáp theo.

Chöông 2 : Thöïc traïng ruûi ro trong thanh toaùn theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø

taïi NHNo & PTNT Vieät Nam

- Giôùi thieäu veà hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo noùi chung

cuõng nhö vò trí cuûa phöông thöùc tín duïng chöùng töø.

- Phaân tích ñi saâu vaøo nhöõng ruûi ro vaø keát hôïp vôùi nhöõng ví duï minh

hoïa thöïc teá ñaõ xaûy ra taïi NHNo trong thôøi gian 2001 -2005 ñeå töø ñoù ruùt ra

nhöõng baøi hoïc, nguyeân nhaân vaø haïn cheá, laøm tieàn ñeà cho caùc giaûi phaùp vaø

kieán nghò ôû chöông tieáp theo.

Chöông 3 : Giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong thanh toaùn quoác teá theo

phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi NHNo & PTNT Vieät Nam

- Neâu ra nhöõng ñònh höôùng phaùt trieån hoaït ñoäng thanh toaùn theo tín

duïng chöùng töø cuõng nhö ñònh höôùng phaùt trieån hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá

taïi NHNo & PTNT Vieät Nam ñeán 2010.

- Ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän phöông thöùc tín duïng

chöùng töø cuõng nhö phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong phöông thöùc naøy taïi

NHNo.

CHÖÔNG1:

NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ

TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ VAØ RUÛI RO TRONG PHÖÔNG THÖÙC

THANH TOAÙN TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ

1.1. PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ - PHÖÔNG THÖÙC THANH

TOAÙN CHUÛ YEÁU ÑÖÔÏC AÙP DUÏNG HIEÄN NAY

1.1.1. Khaùi nieäm phöông thöùc tín duïng chöùng töø

Phöông thöùc tín duïng chöùng töø laø moät söï thoaû thuaän, trong ñoù moät ngaân

haøng (ngaân haøng môû thö tín duïng), theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng (ngöôøi yeâu caàu

môû thö tín duïng), seõ môû moät thö tín duïng cho ngöôøi höôûng lôïi do khaùch haøng chæ

ñònh trong ñoù cam keát seõ traû moät soá tieàn nhaát ñònh cho ngöôøi ñoù (ngöôøi höôûng lôïi

cuûa thö tín duïng) hoaëc chaáp nhaän hoái phieáu do ngöôøi naøy kyù phaùt trong phaïm vi

soá tieàn ñoù, khi ngöôøi naøy xuaát trình cho ngaân haøng moät boä chöùng töø thanh toaùn

phuø hôïp vôùi nhöõng quy ñònh ñeà ra trong thö tín duïng (Letter of Credit – L/C).

Theo Ñieàu 2 - UCP600, 2007 – “ Quy taéc vaø thöïc haønh thoáng nhaát veà tín

duïng chöùng töø” cuûa Phoøng Thöông maïi quoác teá, trong phöông thöùc tín duïng

chöùng töø coù 4 beân tham gia chính :

- Ngöôøi yeâu caàu môû thö tín duïng (Applicant) : laø ngöôøi mua, ngöôøi nhaäp

khaåu haøng hoùa.

- Ngöôøi höôûng lôïi thö tín duïng (Beneficiary) : laø ngöôøi baùn, ngöôøi xuaát

khaåu.

- Ngaân haøng môû hay ngaân haøng phaùt haønh thö tín duïng (Issuing bank ,

Opening bank) : laø ngaân haøng theo yeâu caàu cuûa ngöôøi xin môû hoaëc nhaân danh

chính mình phaùt haønh thö tín duïng.

- Ngaân haøng thoâng baùo (Advising bank) : laø ngaân haøng thoâng baùo thö tín

duïng theo yeâu caàu cuûa ngaân haøng phaùt haønh.

Ngoaøi caùc thaønh phaàn chuû yeáu treân, trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø

coøn coù theå coù söï tham gia cuûa:

- Ngaân haøng xaùc nhaän (Confirming bank) : laø ngaân haøng theo yeâu caàu

hoaëc uyû quyeàn cuûa ngaân haøng phaùt haønh theâm söï xaùc nhaän cuûa mình ñoái vôùi thö

tín duïng.

- Ngaân haøng chæ ñònh (Nominated bank) : laø ngaân haøng thöông löôïng, chieát

khaáu boä chöùng töø, trong tröôøng hôïp thö tín duïng cho pheùp.

Trong thöïc tieãn, khi ngöôøi nhaäp khaåu vaø ngöôøi xuaát khaåu löïa choïn phöông

thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø cho hôïp ñoàng cuûa mình, hoï thöôøng goïi ñoù laø

“thanh toaùn baèng thö tín duïng”. Lyù do vì, trong ngoaïi thöông, tín duïng chöùng töø

laø loaïi tín duïng do ngaân haøng môû cho ngöôøi nhaäp khaåu, ñöôïc ñaûm baûo baèng caùc

chöùng töø göûi haøng cuûa ngöôøi xuaát khaåu. Coøn thö tín duïng laø vaên baûn theå hieän

loaïi tín duïng ñoù vaø laø söï cam keát tröïc tieáp cuûa ngaân haøng vôùi ngöôøi xuaát khaåu.

1.1.2. Ñaëc tröng cuûa phöông thöùc tín duïng chöùng töø

- Phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø lieân quan ñeán hai quan heä hôïp

ñoàng ñoäc laäp. Ñoù laø quan heä giöõa ngöôøi môû thö tín duïng vôùi NHPH vaø quan heä

giöõa NHPH vôùi ngöôøi xuaát khaåu.

- Trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø coù hai nguyeân taéc cô baûn :

+ Ñoäc laäp : Thö tín duïng ñöôïc môû treân cô sôû hôïp ñoàng mua baùn, nhöng

sau khi ñaõ môû roài, thö tín duïng laïi hoaøn toaøn ñoäc laäp vôùi hôïp ñoàng mua baùn hay

baát cöù moät hôïp ñoàng naøo khaùc laøm cô sôû cho thö tín duïng, thaäm chí ngay caû khi

thö tín duïng coù daãn chieáu ñeán caùc hôïp ñoàng ñoù.

+ Tuaân thuû nghieâm ngaët : Ngaân haøng chæ thanh toaùn neáu caùc chöùng töø giao

haøng hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi thö tín duïng, ñuùng vôùi caùc chæ daãn cuûa ngöôøi mua.

Theo nguyeân taéc naøy, ngaân haøng seõ kieåm tra toaøn boä chöùng töø ngöôøi baùn xuaát

trình heát söùc kyõ löôõng, neáu thanh toaùn khoâng ñuùng – ngaân haøng seõ phaûi chòu

traùch nhieäm.

- Trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø, caùc beân giao dòch chæ caên cöù vaøo

chöùng töø chöù khoâng caên cöù vaøo haøng hoùa.

- Phöông thöùc tín duïng chöùng töø ñaûm baûo moät caùch töông ñoái quyeàn lôïi

cuûa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua trong hoaït ñoäng ngoaïi thöông.

Chính vì vaäy, phöông thöùc thanh toaùn naøy ñöôïc söû duïng vôùi phaïm vi roäng,

giuùp caùc doanh nghieäp ôû caùc nöôùc khaùc nhau coù theå tham gia giao dòch, trao ñoåi

mua baùn haøng hoùa.

1.1.3. Vaên baûn phaùp lyù quoác teá ñieàu chænh phöông thöùc tín duïng chöùng töø

1.1.3.1. UCP

Phöông thöùc tín duïng chöùng töø ñöôïc thöïc hieän theo baûn Quy taéc vaø thöïc

haønh thoáng nhaát tín duïng chöùng töø (Uniform Customs and Practice for

Documentary Credit – UCP). Ñaây laø moät vaên baûn phaùp lyù quoác teá vaø khoâng

mang tính chaát baét buoäc caùc beân phaûi aùp duïng.

Ra ñôøi töø naêm 1933 ñeán nay, UCP ñaõ qua 5 laàn söûa ñoåi, boå sung vaø laàn

gaàn ñaây nhaát laø thaùng 10/1993, coù hieäu löïc töø ngaøy 01/01/1994 (baûn söûa ñoåi

1993, soá xuaát baûn 500, UCP500). Tuy nhieân, caùc vaên baûn ra ñôøi sau khoâng huyû

boû caùc vaên baûn tröôùc ñoù neân taát caû caùc vaên baûn ñeàu coù giaù trò phaùp lyù nhö nhau.

UCP500 chæ aùp duïng trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, khoâng aùp duïng trong

thanh toaùn noäi ñòa.

Hieän nay, sau ba naêm soaïn thaûo vaø chænh lyù, ngaøy 25/10/2006 Uyû ban

Ngaân haøng cuûa Phoøng Thöông maïi Quoác teá (ICC) ñaõ thoâng qua Baûn quy taéc thöïc

haønh thoáng nhaát veà tín duïng chöùng töø môùi (UCP600) thay theá cho baûn UCP500.

UCP600 seõ coù hieäu löïc töø ngaøy 01/07/2007.

UCP600 coù moät soá thay ñoåi cô baûn so vôùi UCP500 nhö sau:

- Thöù nhaát, UCP600 ñaõ boå sung nhieàu ñònh nghóa vaø giaûi thích thuaät ngöõ

môùi ñeå laøm roõ nghóa caùc thuaät ngöõ coøn gaây tranh caõi, tinh giaûn caùc ñieàu khoaûn so

vôùi UCP500.

- Thöù hai, thuaät ngöõ “thôøi gian hôïp lyù” (reasonable time) cho vieäc töø choái

hoaëc chaáp nhaän caùc taøi lieäu ñaõ ñöôïc thay theá baèng khoaûng thôøi gian coá ñònh laø

“05 ngaøy laøm vieäc ngaân haøng”.

- Thöù ba, UCP600 boå sung theâm caùc quy ñònh môùi cho pheùp chieát khaáu thö

tín duïng traû chaäm.

- Thöù tö, theo UCP600, caùc ngaân haøng coù theå chaáp nhaän taøi lieäu baûo hieåm

coù caùc noäi dung daãn chieáu ñeán caùc ñieàu khoaûn mieãn tröø (exclusion clause).

1.1.3.2. Caùc vaên baûn phaùp lyù quoác teá khaùc ñieàu chænh phöông thöùc tín duïng

chöùng töø

1.1.3.2.1. ISBP645

ISBP - International Standard Banking Practice (Taäp quaùn ngaân haøng

theo tieâu chuaån quoác teá aùp duïng cho vieäc kieåm tra chöùng töø trong phöông thöùc

tín duïng chöùng töø) ñöôïc Phoøng Thöông maïi quoác teá phaùt haønh thaùng 01/2003, laø

taøi lieäu boå sung mang tính thöïc tieãn cho UCP500. ISBP khoâng söûa ñoåi UCP, giaûi

thích chi tieát roõ raøng laøm theá naøo nhöõng quy taéc naøy ñöôïc aùp duïng trong giao

dòch haøng ngaøy.

Thoâng qua vieäc söû duïng ISBP, nhöõng ngöôøi laøm vieäc kieåm tra chöùng töø coù

theå thöïc haønh coâng vieäc cho phuø hôïp vôùi caùc taäp quaùn maø caùc ñoàng nghieäp cuûa

hoï ñang söû duïng treân theá giôùi. Do vaäy, ISBP ra ñôøi goùp phaàn laøm giaûm ñaùng keå

soá löôïng chöùng töø bò töø choái thanh toaùn do coù loãi chöùng töø khi xuaát trình laàn ñaàu

tieân.

1.1.3.2.2. eUCP500

Laø phuï luïc cuûa UCP veà xuaát trình chöùng töø ñieän töû, giuùp cho phöông thöùc

tín duïng chöùng töø ñöôïc söû duïng phuø hôïp vôùi thôøi ñaïi ñieän töû. Vôùi vai troø ñoù,

eUCP khoâng thay theá UCP, ñöôïc soaïn thaûo ñeå söû duïng cuøng vôùi UCP.

1.1.3.2.3. ISP98

ISP98 – International Standby Practices (Quy taéc thöïc haønh tín duïng döï

phoøng quoác teá) ñöôïc Phoøng Thöông maïi quoác teá ban haønh, cung caáp caùc quy taéc

veà thöïc haønh nghieäp vuï ngaân haøng tieâu chuaån ñoái vôùi thö tín duïng vaø caùc cam

keát ñoäc laäp coù lieân quan nhö thö tín duïng döï phoøng. ISP98 laø moät saûn phaåm

mang tính caùch maïng veà vieäc aùp duïng UCP ñoái vôùi thö tín duïng döï phoøng. Tuy

nhieân, thö tín duïng döï phoøng vaãn coù theå ñöôïc phaùt haønh theo UCP neáu caùc beân

quyeát ñònh nhö vaäy.

1.1.3.3. Moái quan heä giöõa caùc vaên baûn phaùp lyù quoác teá vaø phaùp luaät Vieät Nam

Hieän nay, Vieät Nam cuõng nhö nhieàu nöôùc khaùc chöa coù luaät rieâng tröïc

tieáp ñieàu chænh hoaït ñoäng thanh toaùn tín duïng chöùng töø. Tuy nhieân, ñoái vôùi

tröôøng hôïp khoâng coù luaät quoác gia ñieàu chænh, phaùp luaät Vieät Nam cho pheùp caùc

beân tham gia ñöôïc aùp duïng taäp quaùn quoác teá, thaäm chí laø luaät nöôùc ngoaøi.

- Boä luaät Daân söï 33/2005/QH11 ngaøy 14/06/2005

- Luaät Thöông maïi soá 36/2005/QH11 ngaøy 14/06/2005

- Luaät caùc Toå chöùc tín duïng

- Luaät caùc coâng cuï chuyeån nhöôïng 49/2005/QH11 ngaøy 29/11/2005

- Phaùp leänh ngoaïi hoái 28/2005/PL-UBTVQH11 ngaøy 13/12/2005

- Nghò ñònh 63/1998/NÑ-CP ngaøy 17/08/1998 veà quaûn lyù ngoaïi hoái

- Nghò ñònh 64/2001/NÑ-CP ngaøy 20/09/2001 tröïc tieáp ñieàu chænh veà hoaït

ñoäng thanh toaùn qua caùc toå chöùc cung öùng dòch vuï thanh toaùn.

Caùc ñieàu luaät treân cuøng theå hieän moät ñieåm quan troïng laø chæ aùp duïng taäp

quaùn quoác teá vôùi ñieàu kieän noù khoâng traùi vôùi nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa phaùp

luaät Vieät Nam hoaëc khoâng bò phaùp luaät Vieät Nam caám. Ñieàu naøy coù nghóa laø neáu

xaûy ra xung ñoät phaùp luaät khi aùp duïng taäp quaùn quoác teá thì luaät Vieät Nam seõ

chieám öu theá vaø ñöôïc aùp duïng. Nhö vaäy, caùc beân tham gia hoaït ñoäng thanh toaùn

baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø ñöôïc pheùp thoûa thuaän aùp duïng UCP vôùi tö

caùch laø taäp quaùn thöông maïi quoác teá. Tuy nhieân, neáu luaät Vieät Nam coù söï khaùc

bieät vôùi UCP thì luaät Vieät Nam seõ chieám öu theá vaø phaûi ñöôïc tuaân thuû.

1.2. KHAÙI NIEÄM RUÛI RO

1.2.1. Ruûi ro laø gì?

Coù khaù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà ruûi ro :

- Ruûi ro laø söï baát traéc coù theå ño löôøng ñöôïc

- Ruûi ro laø söï baát traéc cuï theå lieân quan ñeán vieäc xuaát hieän moät bieán coá

khoâng mong ñôïi

- Ruûi ro laø söï coá ngaãu nhieân baát ngôø, laø nhöõng moái ñe doïa nguy hieåm khi

xaûy ra gaây toån thaát, thieät haïi cho ñoái töôïng

Noùi chung, ruûi ro laø nhöõng söï kieän baát ngôø khoâng mong ñôïi khi xaûy ra gaây

toån thaát cho con ngöôøi. Ruûi ro luoân tieàm aån song haønh vôùi hoaït ñoäng cuûa cuoäc

soáng coù theå xaûy ra baát cöù luùc naøo. Noù luoân vaän ñoäng, luoân bieán ñoåi theo moâi

tröôøng töï nhieân, kinh teá, chính trò xaõ hoäi, khaû naêng laøm chuû töï nhieân, xaõ hoäi vaø tö

duy cuûa con ngöôøi. Trong hoaït ñoäng kinh doanh, ruûi ro laø moät hoaøn caûnh trong

ñoù coù theå xaûy ra moät söï sai leäch, traùi nghòch vôùi keát quaû mong muoán, gaây maát

maùt veà taøi saûn vaø thua loã trong hoaït ñoäng kinh doanh.

1.2.2. Phaân loaïi ruûi ro

a) Theo khaû naêng tính toaùn xaùc suaát cuûa ruûi ro nhö ruûi ro coù theå tính toaùn

ñöôïc vaøruûi ro khoâng theå tính toaùn ñöôïc.

b) Theo phaïm vi taùc ñoäng nhö ruûi ro cô baûn (ruûi ro chung) vaø ruûi ro rieâng bieät.

c) Theo nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro nhö hoûa hoaïn, troäm caép, löøa ñaûo, …

d) Theo taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng gaây ra ruûi ro nhö ruûi ro kinh teá, ruûi ro veà

maët phaùp lyù, ruûi ro töø moâi tröôøng caïnh tranh trong vaø ngoaøi nöôùc, …

e) Theo hoaït ñoäng baûo hieåm bao goàm : ruûi ro ñöôïc baûo hieåm vaø ruûi ro khoâng

ñöôïc baûo hieåm.

f) Theo nguoàn goác cuûa toån thaát, maát maùt goàm coù : caùc ruûi ro veà thò tröôøng, taøi

saûn hoaëc veà nhaân vieân, khaùch haøng, …

g) Theo hoaøn caûnh taùc ñoäng bao goàm : ruûi ro coù nguoàn goác töø nguyeân nhaân

khaùch quan vaø ruûi ro baét nguoàn töø nhöõng nguyeân nhaân chuû quan.

Söï phaân chia caùc loaïi ruûi ro treân ñaây chæ coù tính chaát töông ñoái. Treân thöïc

teá, caùc loaïi ruûi ro coù theå chuyeån hoùa cho nhau, neân caàn nghieân cöùu tæ mæ, phaân

bieät ñuùng ñaén baûn chaát cuûa caùc loaïi ruûi ro ñeå ñeà ra giaûi phaùp phoøng ngöøa thích

hôïp.

1.3. TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ - MOÄT PHÖÔNG THÖÙC THANH TOAÙN

QUOÁC TEÁ TIEÀM AÅN NHIEÀU RUÛI RO

1.3.1. Khaùi nieäm ruûi ro trong thanh toaùn quoác teá

Thoâng qua vieäc xem xeùt caùc quan ñieåm veà ruûi ro cuõng nhö xuaát phaùt töø

thöïc tieãn hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, coù theå ñöa ñònh nghóa veà ruûi ro trong

hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá nhö sau : “Ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác

teá laø nhöõng bieán coá khoâng mong ñôïi, coù theå xaûy ra trong hoaït ñoäng thanh toaùn,

gaây thieät haïi cho caùc beân coù lieân quan”

Töø khaùi nieäm treân, ta coù theå ruùt ra moät soá ñaëc ñieåm :

- Ruûi ro trong thanh toaùn quoác teá mang tính khaùch quan, toàn taïi ñoäc laäp

vôùi yù chí cuûa caùc beân tham gia vaøo hoaït ñoäng thanh toaùn.

- Ruûi ro hoaït ñoäng thanh toaùn mang tính baát ñònh. Ñieàu ñoù coù nghóa laø coù

theå löôøng tröôùc ñöôïc ruûi ro nhöng khoâng theå xaùc ñònh moät caùch chính xaùc khi

naøo ruûi ro xaûy ra vaø möùc ñoä nhö theá naøo.

- Ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn mang tính lòch söû. Vôùi moãi giai ñoaïn

lòch söû nhaát ñònh, ruûi ro laïi coù nhöõng ñaëc ñieåm raát rieâng bieät. Noù luoân thay ñoåi,

phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng thöông maïi.

1.3.2. Caùc loaïi ruûi ro trong thanh toaùn L/C

1.3.2.1 Quy trình thanh toaùn tín duïng chöùng töø

Quy trình thanh toaùn baèng phöông thöùc L/C bao goàm 9 böôùc cô baûn :

Böôùc 1 : Nhaø nhaäp khaåu vaø xuaát khaåu kyù keát hôïp ñoàng mua baùn ngoaïi

thöông

Böôùc 2 : Nhaø nhaäp khaåu vieát ñôn ñeà nghò môû L/C tôùi ngaân haøng phuïc vuï

mình (ngaân haøng phaùt haønh).

Böôùc 3 : Caên cöù vaøo ñôn yeâu caàu môû L/C vaø caùc chöùng töø lieân quan, neáu

ñoàng yù ngaân haøng phaùt haønh trích taøi khoaûn môû L/C sau ñoù vieát thö thoâng baùo

cho toå chöùc xuaát khaåu thoâng qua ngaân haøng thoâng baùo.

Böôùc 4 : Ngaân haøng thoâng baùo khi nhaän ñöôïc thö tín duïng tieán haønh kieåm

tra roài chuyeån ñeán cho nhaø xuaát khaåu. Nhaø xuaát khaåu khi nhaän ñöôïc L/C do ngaân

haøng thoâng baùo göûi tôùi thì tieán haønh kieåm tra, ñoái chieáu vôùi hôïp ñoàng mua baùn

ngoaïi thöông, neáu khoâng ñoàng yù thì ñeà nghò beân nhaäp khaåu söûa ñoåi hoaëc boå

sung cho ñeán khi hoaøn chænh.

Böôùc 5 : Giao haøng.

Böôùc 6 : Sau khi giao haøng, nhaø xuaát khaåu laäp boä chöùng töø thanh toaùn

theo ñuùng caùc ñieàu khoaûn trong L/C chuyeån ñeán ngaân haøng phía mình (ngaân

haøng thoâng baùo).

Böôùc 7 : Ngaân haøng thoâng baùo khi nhaän ñöôïc boä chöùng töø tieán haønh kieåm

tra boä chöùng töø ñaõ ñaày ñuû chöa, coù gì sai soùt, baát hôïp leä hay khoâng. Neáu khoâng

thì chuyeån cho ngaân haøng phaùt haønh L/C.

Böôùc 9 : Ngaân haøng phaùt haønh thanh toaùn cho ngaân haøng thoâng baùo.

Ngaân haøng thoâng baùo/chieát khaáu

Ngaân haøng phaùt haønh

9-Thanh toaùn

7-Chöùng töø

3-Phaùt haønh

9- Thanh toaùn 6- Boäû chöùng töø 8- Traû chöùng töø 4- Thoâng Baùo L/C 2- Ñeà Nghò Môû L/C

Chöùng töø

5-Giao haøng

1-Hôïp ñoàng

Nhaø xuaát khaåu Nhaø nhaäp khaåu

Sô ñoà 1.1 : Quy trình thanh toaùn tín duïng chöùng töø

Trong phöông thöùc thanh toaùn L/C, ngaân haøng khoâng chæ laø ngöôøi trung

gian thu hoä, chi hoä maø coøn ñaïi dieän cho beân nhaäp khaåu thanh toaùn cho beân xuaát

khaåu, baûo ñaûm cho beân xuaát khaåu thu ñöôïc khoaûn tieàn töông öùng vôùi haøng hoùa

maø hoï cung caáp.

1.3.2.2 Caùc loaïi ruûi ro trong thanh toaùn L/C

Coù nhieàu caùch phaân chia ruûi ro, nhöng neáu caên cöù vaøo nguyeân goác cuûa ruûi

ro thì coù theå phaân loaïi caùc ruûi ro phoå bieán nhö sau :

RUÛI RO THANH TOAÙN L/C

Ruûi ro tín duïng

Ruûi ro hoái ñoaùi

Ruûi ro ñaïo ñöùc

Ruûi ro ngaân haøng ñaïi lyù

Ruûi ro chính trò, phaùp luaät

Ruûi ro kyõ thuaät (taùc nghieäp )

Sô ñoà 1.2 : Caùc loaïi ruûi ro trong thanh toaùn quoác teá baèng L/C

1.3.2.2.1 Ruûi ro kyõ thuaät (taùc nghieäp)

Ruûi ro kyõ thuaät laø nhöõng ruûi ro do sai soùt mang tính kyõ thuaät trong quy

trình thanh toaùn thö tín duïng, nhö sai khaùc giöõa boä chöùng töø thanh toaùn vôùi thö

tín duïng hoaëc vôùi hôïp ñoàng, hay vieäc caùc beân tham gia khoâng thöïc hieän ñuùng

moät khaâu naøo ñoù trong quy trình nghieäp vuï thanh toaùn daãn ñeán söï töø choái thanh

toaùn hay töø choái nhaän haøng cuûa phía beân kia.

Trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø, moãi ngaân haøng lieân quan coù nhöõng

traùch nhieäm nhaát ñònh vaø do vaäy cuõng coù theå gaëp nhöõng ruûi ro nhaát ñònh.

* Ñoái vôùi ngaân haøng phaùt haønh L/C (NHPH) : Noäi dung cuûa L/C veà cô baûn

laø do nhaø nhaäp khaåu ñöa ra trong yeâu caàu môû L/C cuûa mình vaø ñoù cuõng chính laø

nhöõng yeâu caàu cuûa nhaø nhaäp khaåu ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu trong hôïp ñoàng ñaõ ñöôïc

cuï theå hoùa thaønh yeâu caàu cuûa NHPH ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu vaø noù raøng buoäc

traùch nhieäm traû tieàn cuûa NHPH. Do vaäy, khi NHPH chuyeån taûi khoâng heát hoaëc

khoâng chính xaùc noäi dung treân ñôn yeâu caàu môû L/C cuûa nhaø nhaäp khaåu vaøo L/C,

neáu ñoù chính laø vaán ñeà xaûy ra tranh chaáp, thì NHPH phaûi chòu ruûi ro khi nhaø

nhaäp khaåu töø choái nhaän chöùng töø vaø thanh toaùn cho ngaân haøng.

Khi ngöôøi thuï höôûng xuaát trình boä chöùng töø tôùi NHPH, NHPH coù traùch

nhieäm kieåm tra boä chöùng töø ñeå quyeát ñònh traû tieàn neáu boä chöùng töø hoaøn haûo hay

töø choái neáu boä chöùng töø coù baát ñoàng. Ñaây laø quy trình raát quan troïng ñoái vôùi

NHPH, tuy nhieân cuõng laø nguoàn goác cuûa phaàn lôùn caùc ruûi ro maø chuû yeáu laø do

khoâng tuaân thuû ñuùng quy trình nghieäp vuï, nhö :

+ Vì moái quan heä vôùi khaùch haøng, NHPH coá tình vi phaïm baét nhöõng loãi

khoâng quan troïng ñeå töø choái thanh toaùn nhöng söï töø choái naøy khoâng ñöôïc NHCK

coâng nhaän.

+ Vieäc tieán haønh kieåm tra, baét loãi boä chöùng töø vöôït quaù thôøi haïn cho pheùp

laø 5 ngaøy laøm vieäc cuûa ngaân haøng ñoái vôùi UCP600 (hay 07 ngaøy ñoái vôùi

UCP500). Khi ñoù ngaân haøng seõ maát ñi quyeàn töø choái traû tieàn trong khi nhaø nhaäp

khaåu laïi khoâng ñoàng yù thanh toaùn do boä chöùng töø coù sai soùt.

+ Ñaõ chuyeån boä chöùng töø cho ngöôøi môû, hoaëc laøm maát khoâng traû laïi chöùng

töø cho ngöôøi xuaát trình.

* Ñoái vôùi ngaân haøng thoâng baùo (NHTB) : Khi nhaän ñöôïc L/C chuyeån ñeán

töø NHPH, NHTB coù traùch nhieäm kieåm tra tính chaân thaät beà ngoaøi cuûa L/C (kieåm

tra chöõ kyù uyû quyeàn neáu phaùt haønh baèng thö, baèng maõ khoùa “test key” neáu phaùt

haønh baèng telex, hoaëc baèng caùc maãu ñieän ñaûm baûo tính xaùc thöïc neáu phaùt haønh

baèng SWIFT) tröôùc khi thoâng baùo cho ngöôøi thuï höôûng theo chæ daãn cuûa NHPH.

Neáu ngaân haøng ñaõ söû duïng caùc giaûi phaùp nghieäp vuï nhöng khoâng theå xaùc

ñònh ñöôïc tính chaân thaät beà ngoaøi cuûa L/C thì phaûi coù yù kieán phaûn hoài cho NHPH

khoâng chaäm treã vaø töø choái thoâng baùo cho ngöôøi thuï höôûng. Neáu NHTB khoâng

kieåm tra tính xaùc thöïc cuûa L/C ñaõ thoâng baùo cho nhaø xuaát khaåu ñeå nhaø xuaát khaåu

giao haøng nhöng khoâng ñoøi ñöôïc tieàn do L/C bò giaû maïo, nhaø xuaát khaåu coù quyeàn

yeâu caàu NHTB phaûi boài thöôøng. Ruûi ro cuûa NHTB luùc naøy khoâng chæ cho chính

loâ haøng bò maát maø coøn aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi uy tín cuûa ngaân haøng.

* Ñoái vôùi ngaân haøng chieát khaáu/thöông löôïng : NHCK/TL laø ngaân haøng

phuïc vuï ngöôøi thuï höôûng, coù traùch nhieäm chieát khaáu hoaëc thöông löôïng boä chöùng

töø do nhaø xuaát khaåu xuaát trình.

NHCK khi quyeát ñònh chieát khaáu boä chöùng töø phaûi kieåm tra chöùng töø moät

caùch caån thaän ñeå ñaûm baûo raèng boä chöùng töø hoaøn toaøn phuø hôïp vaø NHPH khoâng

theå töø choái thanh toaùn. Vieäc chieát khaáu moät boä chöùng töø khoâng hoaøn haûo laø raát

ruûi ro ñoái vôùi NHCK vì hoï coù theå bò töø choái hoaøn traû tieàn töø NHPH trong khi ñaõ

thanh toaùn cho ngöôøi thuï höôûng. Cho duø laø chieát khaáu coù truy ñoøi thì vieäc ñoøi laïi

tieàn töø ngöôøi thuï höôûng cuõng raát khoù khaên vaø aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán uy tín

cuûa ngaân haøng.

NHTL khoâng phaûi öùng tröôùc tieàn cho ngöôøi thuï höôûng nhöng vieäc ngaân

haøng khoâng phaùt hieän ra baát ñoàng cuûa chöùng töø vaø thoâng baùo cho ngöôøi thuï

höôûng chænh söûa kòp thôøi khieán boä chöùng töø bò töø choái thanh toaùn cuõng laøm aûnh

höôûng ñeán uy tín cuûa ngaân haøng.

* Ñoái vôùi ngaân haøng xaùc nhaän (NHXN) : NHXN coù traùch nhieäm kieåm tra

vaø ñònh ñoaït tình traïng boä chöùng töø do khaùch haøng xuaát trình, neáu chöùng töø phuø

hôïp thì tieán haønh thanh toaùn cho ngöôøi thuï höôûng vaø ñoøi boài hoaøn töø NHPH.

NHXN seõ gaëp ruûi ro neáu khoâng phaùt hieän ra boä chöùng töø coù baát ñoàng vì ñaõ thanh

toaùn cho ngöôøi thuï höôûng nhöng khoâng ñoøi boài hoaøn ñöôïc töø NHPH. Vieäc NHXN

traû tieàn cho ngöôøi thuï höôûng laø mieãn truy ñoøi, do vaäy vieäc xaùc nhaän L/C cuõng

tieàm aån nhieàu ruûi ro.

Hôn nöõa, NHXN khi tham gia xaùc nhaän laø ñaõ töï raøng buoäc traùch nhieäm

cuûa mình vaøo nghóa vuï thanh toaùn L/C khi coù tranh chaáp xaûy ra. Ruûi ro ñoái vôùi

NHXN coøn xaûy ra khi khoâng naém vöõng ñöôïc naêng löïc taøi chính cuûa NHPH, khi

coù tranh chaáp seõ phaûi chòu traùch nhieäm thanh toaùn thay, do NHPH thieáu thieän chí

hoaëc maát khaû naêng thanh toaùn, thaäm chí bò phaù saûn.

Qua phaân tích cho thaáy, nhöõng ruûi ro kyõ thuaät xaûy ra taïi caùc ngaân haøng

phaàn lôùn laø do trình ñoä cuûa caùn boä taùc nghieäp. Haäu quaû cuûa ruûi ro taùc nghieäp raát

nghieâm troïng, aûnh höôûng ñeán uy tín vaø taøi saûn cuûa ngaân haøng.

1.3.2.2.2 Ruûi ro tín duïng

Ruûi ro tín duïng laø nhöõng ruûi ro phaùt sinh do vieäc caáp tín duïng cho caùc beân

lieân quan nhöng khoâng coù khaû naêng hoaøn traû. Ruûi ro tín duïng lieân quan tröïc tieáp

ñeán tình hình taøi chính, khaû naêng thanh toaùn cuûa caùc beân. Trong phaïm vi cuûa baûn

luaän vaên naøy chæ xem xeùt ñeán caùc khoaûn tín duïng ñöôïc caáp thoâng qua nghieäp vuï

thanh toaùn theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø.

- Ñoái vôùi NHPH : Khi phaùt haønh L/C, NHPH ñaõ thöïc hieän vieäc caáp tín

duïng cho nhaø nhaäp khaåu vì thoâng thöôøng L/C ñöôïc phaùt haønh vôùi möùc kyù quyõ

döôùi 100%. Nhaø nhaäp khaåu chöa phaûi traû tieàn nhöng ñaõ ñöôïc nhaø xuaát khaåu giao

haøng vì tin töôûng vaøo cam keát cuûa NHPH. Ruûi ro tín duïng ñoái vôùi NHPH xaûy ra

khi nhaø nhaäp khaåu maát khaû naêng thanh toaùn hoaëc bò phaù saûn. NHPH phaûi thöïc

hieän thanh toaùn cho ngöôøi thuï höôûng theo quy ñònh cuûa L/C nhöng khoâng coù khaû

naêng ñoøi hoaøn traû töø nhaø nhaäp khaåu.

- Ñoái vôùi NHCK : khi thöïc hieän chieát khaáu mieãn truy ñoøi boä chöùng töø xuaát

khaåu, NHCK ñaõ thöïc hieän vieäc mua laïi quyeàn ñoøi tieàn cuûa nhaø xuaát khaåu töø

NHPH L/C. Neáu NHPH maát khaû naêng thanh toaùn hoaëc bò phaù saûn thì ruûi ro tín

duïng thuoäc veà NHCK.

- Ñoái vôùi NHXN : Khi thöïc hieän vieäc xaùc nhaän L/C nhöng khoâng yeâu caàu

NHPH kyù quyõ 100% trò giaù L/C, NHXN coù theå phaûi ñoái maët vôùi ruûi ro tín duïng

khi NHPH maát khaû naêng thanh toaùn hoaëc bò phaù saûn.

1.3.2.2.3 Ruûi ro hoái ñoaùi

Trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, nhaø xuaát khaåu vaø nhaø nhaäp khaåu

thöôøng ôû hai nöôùc khaùc nhau neân loaïi tieàn teä söû duïng trong hoaït ñoäng thanh toaùn

quoác teá laø ngoaïi teä ñoái vôùi ít nhaát moät beân. Khi ñoù seõ xuaát hieän tyû giaù hoái ñoaùi

quy ñoåi giöõa ñoàng ngoaïi teä vaø ñoàng noäi teä. Trong cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi thaû noåi,

tyû giaù hoái ñoaùi vôùi tö caùch laø giaù caû cuûa moät loaïi haøng hoùa ñaëc bieät luoân bieán

ñoäng khoâng ngöøng do nhieàu nhaân toá taùc ñoäng, gaây ra nhöõng ruûi ro tyû giaù hoái ñoaùi

cho caùc ngaân haøng vaø caùc khaùch haøng tham gia.

Tyû giaù hoái ñoaùi phuï thuoäc vaøo nhieàu nhaân toá khaùc nhau maø caùc nhaân toá

naøy thöôøng xuyeân thay ñoåi keùo theo söï bieán ñoäng khoâng ngöøng cuûa tyû giaù hoái

ñoaùi. Cho duø chæ vôùi moät söï thay ñoåi nhoû trong tyû giaù hoái ñoaùi nhöng khoái löôïng

ngoaïi hoái lôùn thì cuõng seõ daãn ñeán ruûi ro raát lôùn. Vì vaäy caùc ngaân haøng phaûi luoân

tìm caùch caân baèng traïng thaùi hoái ñoaùi ñeå haïn cheá bôùt thieät haïi cuûa ruûi ro naøy.

Beân caïnh nhöõng ruûi ro tyû giaù, caùc ngaân haøng coøn coù theå gaëp ruûi ro laõi

suaát. Ruûi ro laõi suaát hay coøn goïi laø ruûi ro tyû leä SWAP thöôøng xaûy ra trong traïng

thaùi kyø haïn. Neáu traïng thaùi kyø haïn khoâng caân baèng coù theå gaëp ruûi ro laõi suaát.

Ngay caû trong tröôøng hôïp traïng thaùi roøng caân baèng cuõng coù theå gaëp ruûi ro laõi

suaát neáu nhö thôøi ñieåm ñaùo haïn cuûa caùc hôïp ñoàng mua vaø baùn khoâng khôùp nhau.

Sôû dó nhö vaäy laø vì ruûi ro ñoái vôùi traïng thaùi kyø haïn naèm ôû laõi suaát cuûa caùc loaïi

ngoaïi teä coù maët trong giao dòch mua baùn ngoaïi teä ñoù. Neáu tröôùc thôøi ñieåm ñaùo

haïn cuûa giao dòch coù söï bieán ñoäng veà laõi suaát cuûa moät trong hai ñoàng tieàn giao

dòch naèm ngoaøi mong muoán thì seõ xuaát hieän ruûi ro laõi suaát.

Nhö vaäy ruûi ro hoái ñoaùi, cho duø laø ruûi ro tyû giaù hay ruûi ro laõi suaát, ñeàu coù

khaû naêng aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán khaû naêng cung caáp ngoaïi teä cuûa ngaân

haøng, ñaëc bieät laø trong tình hình thò tröôøng ngoaïi hoái bieán ñoäng maïnh meõ nhö

hieän nay.

1.3.2.2.4 Ruûi ro ngaân haøng ñaïi lyù

Khi trieån khai hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, caùc ngaân haøng ñeàu coi nhieäm

vuï phaùt trieån quan heä ñaïi lyù ra nöôùc ngoaøi laø moät nhieäm vuï mang tính quyeát ñònh

cho vieäc môû cöûa hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Vieäc thieát laäp vaø phaùt trieån roäng raõi

heä thoáng ngaân haøng ñaïi lyù taïo loøng tin laãn nhau, giuùp cho caùc ngaân haøng thöïc

hieän nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá ñöôïc thuaän tieän, nhanh choùng, giaûm chi phí

trung gian.

Ñöùng treân goùc ñoä moät ngaân haøng A, nhöõng taøi khoaûn maø ngaân haøng ñoù

môû taïi moät ngaân haøng khaùc ñöôïc goïi laø taøi khoaûn Nostro. Ngöôïc laïi, nhöõng taøi

khoaûn maø ngaân haøng khaùc môû taïi ngaân haøng A ñöôïc goïi laø taøi khoaûn Vostro.

Moãi ngaân haøng khi tham gia hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá ñeàu choïn cho mình

moät soá ngaân haøng trung gian coù uy tín ñeå ñaûm baûo an toaøn trong thanh toaùn. Neáu

ngaân haøng giöõ taøi khoaûn Nostro bò phaù saûn, ñoùng cöûa seõ laø moät ruûi ro voâ cuøng

nghieâm troïng ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng, thaäm chí coù theå daãn ñeán phaù saûn

theo. Do vaäy, ñeå phaân taùn ruûi ro, caùc ngaân haøng khoâng neân duy trì moät taøi khoaûn

Nostro duy nhaát ñoái vôùi moãi loaïi ngoaïi teä giao dòch chính. Hôn nöõa, quan heä ñaïi

lyù thoâng qua vieäc caùc ngaân haøng thieát laäp quan heä SWIFT, Testkey, trao ñoåi chöõ

kyù uyû quyeàn,… laø moät keânh cung caáp thoâng tin veà khaùch haøng, goùp phaàn haïn cheá

ruûi ro trong phöông thöùc thanh toaùn theo tín duïng chöùng töø.

1.3.2.2.5 Ruûi ro chính trò, phaùp lyù,

Tham gia vaøo nhieàu lónh vöïc, ngaønh ngheà, coù quan heä vôùi nhieàu ñoái töôïng

kinh teá cuûa nhieàu quoác gia, thanh toaùn quoác teá chòu aûnh höôûng maïnh meõ cuûa moâi

tröôøng kinh teá, chính trò, xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia. Khi moät quoác gia thay ñoåi caùc

chính saùch veà döï tröõ ngoaïi hoái, chính saùch quaûn lyù hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu,

thueá xuaát nhaäp khaåu, tyû giaù, laõi suaát, … seõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng

thanh toaùn quoác teá cuûa caùc beân lieân quan. Trong thöïc teá, nhöõng thay ñoåi naøy

thöôøng khieán caùc ngaân haøng, nhaø xuaát khaåu, nhaø nhaäp khaåu khoâng theå thöïc hieän

cam keát cuûa mình, laøm cho quaù trình thanh toaùn bò ngöng treä, thaäm chí huyû boû

gaây thieät haïi cho caùc beân lieân quan.

Ruûi ro chính trò coøn lieân quan ñeán nhöõng leänh caám vaän cuûa caùc nöôùc ñaëc

bieät laø leänh caám vaän cuûa Myõ ñoái vôùi moät soá nöôùc vaø toå chöùc. Neáu thöïc hieän

thanh toaùn quoác teá cho nhöõng nöôùc naèm trong danh saùch caám vaän cuûa Myõ baèng

ñoàng ñoâla qua caùc ngaân haøng taïi Myõ, khoaûn tieàn thanh toaùn ñoù laäp töùc bò phong

toaû. Ngaân haøng thöïc hieän thanh toaùn bò maát tieàn trong khi ngöôøi thuï höôûng vaãn

chöa nhaän ñöôïc khoaûn tieàn maø hoï ñöôïc höôûng.

1.3.2.2.6 Ruûi ro ñaïo ñöùc

Laø nhöõng ruûi ro khi moät beân tham gia coá tình khoâng thöïc hieän ñuùng nghóa

vuï cuûa mình, laøm aûnh höôûng ñeán quyeàn lôïi cuûa caùc beân lieân quan. Trong thöông

maïi quoác teá, caùc beân ñoái taùc thöôøng ôû caùch xa nhau, thaäm chí khoâng heà gaëp nhau

trong quaù trình mua baùn neân raát khoù naém roõ nhöõng thoâng tin veà uy tín, ñaïo ñöùc

kinh doanh, naêng löïc taøi chính cuûa ñoái taùc. Trong ñieàu kieän nhö vaäy, caùc ruûi ro

ñaïo ñöùc raát deã xaûy ra gaây haäu quaû nghieâm troïng ñoái vôùi caû khaùch haøng laãn ngaân

haøng. Ñaëc bieät, trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø, caùc haønh vi ñaïo ñöùc cuûa

baát kyø moät ñoái taùc naøo ñeàu aûnh höôûng nhieàu ñeán caùc ngaân haøng tham gia.

- Ruûi ro ñaïo ñöùc cuûa nhaø xuaát khaåu : NHPH chæ coù khaû naêng vaø traùch

nhieäm kieåm tra tính phuø hôïp cuûa chöùng töø xeùt treân beà maët, maø khoâng theå thaåm

ñònh tính xaùc thöïc cuûa chöùng töø, caøng khoâng theå kieåm tra ñöôïc tình traïng cuûa loâ

haøng nhaäp khaåu. Neáu nhaø xuaát khaåu coá tình giao haøng hoùa khoâng phuø hôïp vôùi

quy ñònh cuûa L/C ñeå ñoøi tieàn, NHPH theo cam keát phaûi traû tieàn cho nhaø xuaát

khaåu trong khi nhaø nhaäp khaåu khoâng ñöôïc nhaän haøng theo ñuùng hôïp ñoàng. Nhaø

nhaäp khaåu laø ngöôøi gaùnh chòu ruûi ro cuoái cuøng song neáu NHPH laø ngöôøi caáp tín

duïng cho nhaø nhaäp khaåu thì ruûi ro cuûa nhaø nhaäp khaåu cuõng laø ruûi ro cuûa ngaân

haøng.

- Ruûi ro ñaïo ñöùc cuûa nhaø nhaäp khaåu : Haàu heát caùc tröôøng hôïp L/C ñeàu

ñöôïc phaùt haønh vôùi möùc kyù quyõ nhoû hôn 100%. Do vaäy, khi NHPH thoâng baùo

cho nhaø nhaäp khaåu noäp tieàn vaøo ñeå thanh toaùn, neáu nhaø nhaäp khaåu vì nhöõng lyù

do caù nhaän coá tình khoâng thanh toaùn thì NHPH bò ruûi ro phaûi thanh toaùn thay.

- Ruûi ro ñaïo ñöùc cuûa NHPH : NHPH cuõng coù theå thoâng ñoàng vôùi nhaø nhaäp

khaåu coá tình tìm kieám nhöõng baát ñoàng cuûa boä chöùng töø ñeå töø choái thanh toaùn cho

nhaø xuaát khaåu duø nhöõng loãi baát ñoàng ñoù khoâng phuø hôïp vôùi UCP vaø thoâng leä

quoác teá, hoaëc ñang coù nhieàu yù kieán tranh caõi. NHCK vaø nhaø xuaát khaåu coù theå

kieän ra Phoøng thöông maïi quoác teá nhöng cuõng maát nhieàu thôøi gian vaø toán keùm.

- Ruûi ro ñaïo ñöùc cuûa NHCK : L/C cho pheùp ñoøi tieàn baèng ñieän coù theå bò

NHCK lôïi duïng ñoøi tieàn duø boä chöùng töø coù baát ñoàng. Khi NHPH nhaän ñöôïc

chöùng töø vaø kieåm tra thaáy baát ñoàng thì tieàn ñaõ thanh toaùn cho NHCK roài. Veà lyù

thuyeát, NHPH coù quyeàn ñoøi tieàn laïi töø NHCK nhöng neáu NHCK khoâng chòu traû

laïi thì NHPH seõ gaëp phaûi raát nhieàu khoù khaên ñeå ñi khieáu kieän.

Nhìn chung, nguyeân nhaân saâu xa cuûa ruûi ro ñaïo ñöùc laø caùc ñoái taùc tham

gia giao dòch khoâng naém ñöôïc ñaày ñuû nhöõng thoâng tin caàn thieát veà ñoái taùc. Vì

vaäy maø ñaõ ñöa ra nhöõng quyeát ñònh sai laàm gaây neân ruûi ro trong thanh toaùn.

1.3.3. Baøi hoïc kinh nghieäm töø nhöõng ruûi ro trong thanh toaùn theo phöông

thöùc tín duïng chöùng töø cuûa caùc NHTM treân theá giôùi

Trong thöïc tieãn hoaït ñoäng cuûa mình, ñeå phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro

trong thanh toaùn quoác teá baèng tín duïng chöùng töø, caùc NHTM treân theá giôùi cuõng

töï mình ñuùc keát nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm, nhö sau :

- Aùp duïng coâng ngheä thanh toaùn tieân tieán, hieän ñaïi. Ñeå haïn cheá ñeán möùc

toái ña ruûi ro coù theå xaûy ra trong quaù trình thöïc hieän caùc leänh thanh toaùn, haàu heát

caùc ngaân haøng thöông maïi cuûa Phaùp ñaõ aùp duïng heä thoáng thanh toaùn töï ñoäng vôùi

nöôùc ngoaøi baèng vieãn thoâng (SAGIT – TAIRE). Ñaây laø heä thoáng thanh toaùn

chuyeån tieàn quoác teá, ñöôïc taïo ra keát hôïp vôùi maïng SWIFT ñeå thöïc hieän thanh

toaùn quoác teá. Nhaèm ñaûm baûo cho vieäc thanh toaùn ñöôïc dieãn ra nhanh choùng, an

toaøn, haïn cheá ñeán möùc toái ña nhöõng sai soùt chöùng töø do ñöôøng truyeàn keùm, hoùa

ñôn ñeán chaäm, …

- Chuù troïng coâng taùc thu thaäp thoâng tin veà caùc ngaân haøng ñoái taùc, veà caùc

doanh nghieäp coù lieân quan trong quan heä tín duïng chöùng töø, … Ñeå coù ñöôïc nhöõng

thoâng tin veà baïn haøng vaø khaùch haøng, haàu heát caùc NHTM cuûa Ñöùc ñeàu laø thaønh

vieân cuûa “Lieân hieäp caùc coäng ñoàng baûo veä cho söï ñaûm baûo tín duïng noùi chung”

goïi taét laø Lieân hieäp SCHUFA. Hieäp hoäi naøy bao goàm 12 trung taâm thoâng tin tín

duïng vôùi thaønh vieân raát ña daïng töø caùc NHTM ñeán caùc ngaân haøng hôïp taùc xaõ,

caùc quyõ tieát kieäm, … Khi tham gia vaøo caùc trung taâm thoâng tin tín duïng nhö vaäy,

caùc NHTM cuûa Ñöùc coù theå thu thaäp ñöôïc taát caû caùc thoâng tin maø mình quan taâm,

ñöôïc cung caáp caùc thoâng tin veà vieäc maát khaû naêng thanh toaùn hoaëc khoâng muoán

thöïc hieän caùc nghóa vuï thanh toaùn cuûa doanh nghieäp, … Nhöõng thoâng tin naøy raát

höõu ích giuùp caùc NHTM cuûa Ñöùc trong vieäc xaùc ñònh möùc kyù quyõ L/C hay baûo

laõnh L/C nhaäp haøng traû chaäm, … nhaèm haïn cheá ñeán möùc toái ña nhöõng ruûi ro coù

theå xaûy ra do khaùch haøng maát khaû naêng thanh toaùn.

- Chuù troïng coâng taùc ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc trong hoaït ñoäng

thanh toaùn quoác teá. Ngay töø khi tuyeån duïng, ngaân haøng ANZ – moät trong nhöõng

NHTM lôùn cuûa Australia ñaõ tieán haønh tuyeån duïng caùn boä döïa treân yeâu caàu cuï

theå. Saép xeáp coâng vieäc phuø hôïp vôùi kyõ naêng chuyeân moân, kinh nghieäm ngheà

nghieäp, ngoaïi ngöõ, vi tính, … cuûa töøng ngöôøi nhaèm phaùt huy toát nhaát naêng löïc cuûa

moãi caù nhaân. Khoâng nhöõng theá, ngaân haøng coøn thöôøng xuyeân boài döôõng naâng

cao trình ñoä chuyeân moân ñeán kinh nghieäm thöïc teá, kyõ naêng xöû lyù tình huoáng

trong hoaït ñoäng thanh toaùn baèng tín duïng chöùng töø cho caùc thanh toaùn vieân.

Thaäm chí, ngaân haøng coøn tieán haønh ñaøo taïo baét buoäc veà caùc lónh vöïc nhö nghieäp

vuï thöông maïi quoác teá nhaèm traùnh nhöõng ruûi ro xaûy ra do trình ñoä, kyõ naêng

chuyeân moân cuûa caùc caùn boä trong coâng taùc thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu.

- Caûnh giaùc vôùi löøa ñaûo. Phöông thöùc tín duïng chöùng töø tuy coù nhieàu öu

ñieåm nhöng khoâng phaûi laø khoâng coù nhöôïc ñieåm, keõ hôû cho nhöõng doanh nghieäp

baát chính lôïi duïng, löøa ñaûo. Trong khi nhieàu NHTM Vieät Nam coøn chuû quan

hoaëc thieáu kinh nghieäm tröôùc nhöõng thuû ñoaïn löøa ñaûo cuûa khaùch haøng thì caùc

NHTM nöôùc ngoaøi luoân ñeà cao vaán ñeà caûnh giaùc vôùi löøa ñaûo. Ngay töø khi coù ñôn

xin môû L/C, caùc ngaân haøng naøy ñaõ raát quan taâm, phaân tích kyõ löôõng ñoäng cô,

muïc ñích cuûa nhöõng hôïp ñoàng mua baùn ñoù. Neáu thaáy nhöõng hôïp ñoàng khoâng

mang laïi hieäu quaû kinh teá maø vaãn ñöôïc thöïc hieän hoaëc coù daáu hieäu vi phaïm phaùp

luaät, tieàm aån ruûi ro cho ngaân haøng vaø khaùch haøng thì caùc ngaân haøng naøy seõ kieân

quyeát töø choái.

KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1

(cid:89)(cid:9)(cid:90)

Trong chöông 1, luaän vaên ñaõ ñi vaøo nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà lyù luaän cô

baûn veà phöông thöùc tín duïng chöùng töø, trong ñoù taäp trung tìm hieåu veà caùc ruûi ro

trong phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø xeùt theo moâi tröôøng vaø nguyeân

nhaân gaây ra ruûi ro nhö taùc nghieäp, phaùp lyù, chính trò, …

- Khaùi nieäm veà phöông thöùc tín duïng chöùng töø, caùc vaên baûn phaùp lyù quoác

teá ñieàu chænh vaø khaùi nieäm veà ruûi ro, …

- Töø nhöõng khaùi nieäm treân, luaän vaên ñöa ra nhöõng lyù luaän veà ruûi ro trong

phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø, ñeå töø ñoù laøm neàn taûng cho vieäc ñi saâu

vaøo phaân tích nhöõng ruûi ro xaûy ra trong thanh toaùn theo phöông thöùc tín duïng

chöùng töø taïi NHNo & PTNT Vieät Nam ôû phaàn tieáp theo.

- Neâu ra moät soá baøi hoïc kinh nghieäm cuûa caùc treân theá giôùi ñeå töø ñoù goùp

phaàn hoaøn thieän cuõng nhö haïn cheá ruûi ro trong phöông thöùc thanh toaùn tín duïng

chöùng töø taïi NHNo noùi rieâng cuõng nhö caùc ngaân haøng thöông maïi taïi Vieät Nam

noùi chung.

CHÖÔNG 2 :

THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TRONG HOAÏT ÑOÄNG

THANH TOAÙN THEO PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ

TAÏI NGAÂN HAØNG No & PTNT VIEÄT NAM

2.1. TOÅNG QUAN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ CUÛA NHNo

& PTNT VIEÄT NAM

2.1.1. Sô löôïc veà lòch söû hình thaønh, phaùt trieån cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam

NHNo & PTNT Vieät Nam laø doanh nghieäp nhaø nöôùc haïng ñaëc bieät, giöõ

vai troø chuû ñaïo cung caáp dòch vuï ngaân haøng trong thò tröôøng taøi chính noâng thoân

ôû Vieät Nam, vaø laø moät trong naêm ngaân haøng thöông maïi quoác doanh lôùn nhaát taïi

Vieät Nam.

Ngaøy 26/03/1988 Ngaân haøng chuyeân doanh Phaùt trieån Noâng thoân Vieät

Nam ñöôïc thaønh laäp theo Nghò ñònh soá 53/HÑBT vaø hoaït ñoäng theo Luaät caùc toå

chöùc tín duïng Vieät Nam. Ngaøy 14/11/1990 Hoäi ñoàng Boä tröôûng ñaõ ra quyeát ñònh

soá 400/CT chuyeån thaønh Ngaân haøng thöông maïi quoác doanh laáy teân laø Ngaân

haøng Noâng nghieäp Vieät Nam. Ngaøy 15/10/1996 Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc

ñaõ ra Quyeát ñònh soá 280/QÑ-NH5 thaønh laäp Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt

trieån Noâng thoân Vieät Nam (NHNo & PTNT Vieät Nam) treân cô sôû Ngaân haøng

Noâng nghieäp ñaõ thaønh laäp tröôùc ñaây.

NHNo & PTNT Vieät Nam laø ngaân haøng lôùn nhaát Vieät Nam caû veà taøi saûn

vaø maïng löôùi hoaït ñoäng. Ñeán cuoái naêm 2005, Ngaân haøng Noâng nghieäp coù 7.702

tyû ñoàng voán töï coù, treân 190 ngaøn tyû ñoàng toång taøi saûn coù, 2.000 chi nhaùnh vaø ñôn

vò tröïc thuoäc treân toaøn quoác vaø 29.429 caùn boä nhaân vieân.

NHNo luoân chuù troïng ñaàu tö ñoåi môùi vaø öùng duïng coâng ngheä ngaân haøng

phuïc vuï ñaéc löïc cho coâng taùc quaûn trò kinh doanh vaø phaùt trieån maïng löôùi dòch vuï

ngaân haøng tieân tieán. NHNo ñaõ keát noái maïng vi tính töø Truï sôû chính ñeán caùc chi

nhaùnh trong toaøn quoác, vaø moät heä thoáng caùc dòch vuï ngaân haøng goàm dòch vuï

chuyeån tieàn ñieän töû, dòch vuï thanh toaùn theû tín duïng quoác teá, dòch vuï ATM, dòch

vuï thanh toaùn quoác teá qua maïng SWIFT. Ñeán nay, NHNo hoaøn toaøn coù ñuû naêng

löïc cung öùng caùc saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi, tieân tieán, tieän ích cho

moïi ñoái töôïng khaùch haøng trong vaø ngoaøi nöôùc.

Vôùi vò theá laø ngaân haøng thöông maïi lôùn nhaát ôû Vieät Nam, NHNo ñaõ ñaït

ñöôïc nhieàu thaønh töïu ñaùng khích leä, ñoùng goùp to lôùn vaøo söï nghieäp coâng nghieäp

hoùa, hieän ñaïi hoùa vaø phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc, ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc

trao taëng danh hieäu Anh huøng lao ñoäng thôøi kyø ñoåi môùi.

2.1.2. Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taïi NHNo & PTNT Vieät Nam

2.1.2.1. Toå chöùc hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taïi NHNo

Ngay trong nhöõng naêm ñaàu chuyeån höôùng hoaït ñoäng ngaân haøng töø cô cheá

keá hoaïch hoùa, taäp trung, bao caáp sang cô cheá thò tröôøng, thaùng 2/1992, cuøng vôùi

moät soá ngaân haøng thöông maïi khaùc, NHNo ñöôïc Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø

nöôùc cho pheùp thöïc hieän caùc nghieäp vuï ngoaïi hoái, taïo cô sôû phaùp lyù cho vieäc môû

ra caùc nghieäp vuï môùi coù tính quoác teá, theo höôùng cuûa moät ngaân haøng thöông maïi

hieän ñaïi.

Moâ hình hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo hieän nay ñöôïc toå chöùc

theo ngaønh doïc. Sôû quaûn lyù, kinh doanh voán vaø ngoaïi teä, tröïc thuoäc Truï sôû chính,

thaønh laäp thaùng 2/2004, laø ñaàu moái quan heä ñaïi lyù, thanh toaùn quoác teá vaø SWIFT

cho toaøn heä thoáng cuõng nhö vieäc quaûn lyù taøi khoaûn Nostro vaø haïch toaùn toaøn boä

nguoàn voán ngoaïi teä cho heä thoáng NHNo & PTNT Vieät Nam.

Trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, caùc chi nhaùnh trong heä thoáng NHNo

ñöôïc chia thaønh 2 loaïi :

* Loaïi 1 : Caùc chi nhaùnh thöïc hieän thanh toaùn quoác teá tröïc tieáp : laø caùc chi

nhaùnh coù ñuû ñieàu kieän caàn thieát veà nhaân söï, thò tröôøng vaø khaùch haøng cuõng nhö

coâng ngheä ñeå tröïc tieáp xöû lyù caùc nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá vaø ñöôïc pheùp

hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá tröïc tieáp theo Quyeát ñònh soá 388/HÑQT-QHQT

ngaøy 05/09/2005 cuûa Hoäi ñoàng Quaûn trò NHNo & PTNT Vieät Nam.

Chi nhaùnh tröïc tieáp nhaän hoà sô cuûa khaùch haøng, xöû lyù vaø chòu traùch nhieäm

veà caùc giao dòch phaùt sinh vôùi caùc ñoái taùc trong vaø ngoaøi nöôùc. Caùc ñieän giao

dòch cuûa chi nhaùnh seõ ñöôïc chuyeån tôùi Hoäi sôû chính baèng heä thoáng SWIFT noäi

boä, sau ñoù chuyeån tieáp ra nöôùc ngoaøi thoâng qua heä thoáng SWIFT hoaëc TELEX.

* Loaïi 2 : Caùc chi nhaùnh thöïc hieän thanh toaùn quoác teá giaùn tieáp : laø caùc chi

nhaùnh chöa ñaùp öùng ñuû caùc ñieàu kieän ñeå thöïc hieän tröïc tieáp nghieäp vuï thanh

toaùn quoác teá. Taïi chi nhaùnh cuõng tieáp nhaän vaø kieåm tra hoà sô do khaùch haøng xuaát

trình. Nhöõng hoà sô naøy sau ñoù seõ ñöôïc chuyeån leân chi nhaùnh caáp treân ñöôïc pheùp

hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá tröïc tieáp ñeå xöû lyù nghieäp vuï vaø chuyeån tieáp ra

nöôùc ngoaøi.

2.1.2.2. Keát quaû hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam

trong thôøi gian qua

Laø moät trong nhöõng ngaân haøng thöông maïi lôùn nhaát Vieät Nam hieän nay,

NHNo & PTNT Vieät Nam coù truyeàn thoáng hoaït ñoäng trong lónh vöïc noâng nghieäp

vaø saûn xuaát noâng thoân. Khoâng gioáng nhö ngaân haøng Ngoaïi thöông coù ñöôïc beà

daøy kinh nghieäm thanh toaùn quoác teá hôn 40 naêm vaø maïng löôùi khaùch haøng xuaát

nhaäp khaåu truyeàn thoáng roäng lôùn, hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo coøn

non treû. Tuy nhieân, ñaây laø maûng hoaït ñoäng ngaøy caøng ñöôïc quan taâm vaø cuõng ñaõ

thu ñöôïc nhöõng keát quaû khaû quan, töøng böôùc khaúng ñònh thöông hieäu NHNo

trong hoaït ñoäng môùi meû naøy.

Bieåu 2.1 : Doanh soá thanh toaùn XNK cuûa 4 NHTM Nhaø nöôùc

DOANH SOÁ THANH TOAÙN XNK 4 NHTMNN

25000

20000

15000

Naêm 2004

l l i b $

Naêm 2005

10000

5000

ICB

B IDV

A GRIB A NK

VCB

(Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân NHNo, NHCT, NHNT, NHÑT&PT 2004, 2005)

Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taïi NHNo ra ñôøi khoâng chæ ñaùp öùng nhu caàu

cuûa khaùch haøng, ña daïng hoùa caùc saûn phaåm dòch vuï cuûa ngaân haøng maø ñaõ ñoùng

goùp tích cöïc vaøo hoaït ñoäng kinh doanh chung cuûa toaøn heä thoáng. Theå hieän :

2.1.2.2.1. Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taêng tröôûng caû veà quy moâ vaø chaát löôïng

Trong ñieàu kieän caùc nghieäp vuï ngaân haøng truyeàn thoáng nhö huy ñoäng voán,

tín duïng chòu söùc eùp caïnh tranh ngaøy caøng gia taêng, cuøng vôùi xu theá phaùt trieån

maïnh meõ cuûa coâng ngheä ngaân haøng, NHNo ñaõ ngaøy caøng chuù troïng ñeán vieäc

cung öùng caùc dòch vuï ngaân haøng trong ñoù coù dòch vuï thanh toaùn quoác teá, coi ñaây

laø moät chieán löôïc quan troïng nhaèm ñaùp öùng ngaøy caøng cao nhu caàu cuûa khaùch

haøng, ñoàng thôøi thöïc hieän ña daïng hoùa hoaït ñoäng ngaân haøng theo moâ hình ngaân

haøng hieän ñaïi.

Doanh soá hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taêng maïnh qua caùc naêm theå hieän

söï tröôûng thaønh caû veà quy moâ vaø chaát löôïng.

Bieåu 2.2 : Doanh soá thanh toaùn quoác teá NHNo 2001 -2005

Doanh soá thanh toaùn quoác teá

4000

xuaát khaåu

l l i

3000 2000

b $

nhaäp khaåu

1000 0

2001

2002

2003

2004

2005

Naêm

(Nguoàn : Ñeà aùn phaùt trieån hoaït ñoäng ngoaïi teä – CV 3129/NHNo-QHQT)

Töø naêm 2001 ñeán nay, maïng löôùi thanh toaùn quoác teá NHNo khoâng ngöøng

ñöôïc môû roäng, töø choã chæ coù 48 chi nhaùnh tröïc tieáp tham gia thanh toaùn quoác teá

vaøo ñaàu naêm 2001 thì ñeán cuoái naêm 2005 con soá ñoù laø 124 chi nhaùnh, bao goàm

96 chi nhaùnh caáp I vaø 28 chi nhaùnh caáp II.

Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá toaøn heä thoáng ñaït toác ñoä taêng tröôûng bình

quaân 34%/naêm giai ñoaïn 2001 – 2005; trong ñoù naêm 2005, doanh soá thanh toaùn

quoác teá taêng 20,7% so vôùi naêm 2004, tyû troïng thanh toaùn quoác teá NHNo chieám

trong toång kim ngaïch XNK caû nöôùc taêng töø 8,30% naêm 2004 leân 8,47% naêm

2005.

Baûng 2.3 : Tyû troïng TTQT NHNo 2001 -2005

Naêm Doanh soá Kim ngaïch XNK Tyû troïng TTQT

thanh toaùn TTQT cuûa Vieät Nam NHNo/ KN XNK

(tr. $) (tr. $) (%)

2001 1,928 31,189 6.18

2002 2,026 36,439 5.56

2003 2,929 44,875 6.53

2004 4,850 58,450 8.30

2005 5,857 69,110 8.47

(Nguoàn : Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh ñoái ngoaïi naêm 2001 – 2005)

Tính ñeán 31/12/2005, toång soá chi nhaùnh ñaõ noái maïng thanh toaùn quoác teá

tröïc tieáp qua heä thoáng SWIFT laø 122 chi nhaùnh. Haàu heát caùc chi nhaùnh tham gia

maïng SWIFT ñaõ ñöôïc caáp maõ giao dòch rieâng (84/122 chi nhaùnh), nhôø vaäy ruùt

ngaén ñöôïc thôøi gian xöû lyù giao dòch taïi ñôn vò ñaàu moái.

2.1.2.2.2. Caùc nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá ngaøy caøng ñöôïc môû roäng

Khi môùi trieån khai, NHNo chæ cung caáp caùc dòch vuï thanh toaùn quoác teá

truyeàn thoáng nhö thanh toaùn baèng thö tín duïng, chuyeån tieàn. Cho ñeán nay, maëc

duø gaëp raát nhieàu khoù khaên do tham gia thò tröôøng thanh toaùn quoác teá töông ñoái

muoän so vôùi caùc ngaân haøng khaùc, NHNo ñaõ ñöa theâm moät soá saûn phaåm thanh

toaùn quoác teá môùi ñeå phuïc vuï khaùch haøng nhö chieát khaáu boä chöùng töø haøng xuaát,

nhôø thu, taøi trôï troïn goùi, xaùc nhaän thö tín duïng, … Ñaëc bieät, NHNo laø NHTM daãn

ñaàu veà thanh toaùn khu vöïc bieân giôùi, chuû yeáu laø buoân baùn tieåu ngaïch taïi bieân

giôùi vôùi Trung Quoác. Trong thôøi gian tôùi, NHNo seõ trieån khai dòch vuï thanh toaùn

bieân giôùi vôùi Campuchia.

Vieäc phaùt trieån, môû roäng caùc saûn phaåm dòch vuï ñaõ goùp phaàn thöïc hieän ña

daïng hoùa saûn phaåm vaø taïo moät chu trình phuïc vuï khaùch haøng kheùp kín, naâng cao

naêng löïc caïnh tranh cuûa NHNo treân thò tröôøng.

2.1.2.2.3. Trình ñoä coâng ngheä ngaân haøng vaø trình ñoä caùn boä ñöôïc naâng cao

Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá laø moät hoaït ñoäng ñoøi hoûi trình ñoä caùn boä taùc

nghieäp phaûi ñöôïc ñaøo taïo vaø caäp nhaät thöôøng xuyeân, bôûi ñaây laø moät hoaït ñoäng

coù tính quoác teá, lieân quan ñeán raát nhieàu ñoái taùc ôû nöôùc ngoaøi vaø vaän ñoäng lieân

tuïc. Theo thoáng keâ sô boä, toaøn heä thoáng hieän coù khoaûng 450 caùn boä ñang thöïc

hieän nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá, trong ñoù caùn boä chuyeân traùch chieám 46%,

coøn laïi laø kieâm nhieäm caùc nghieäp vuï khaùc. Soá caùn boä coù trình ñoä ñaïi hoïc ngoaïi

thöông chieám 4,07%; soá ñaõ qua lôùp ngaén haïn veà nghieäp vuï ngoaïi thöông

63,93%; chöa qua ñaøo taïo chieám 32%. Veà trình ñoä ngoaïi ngöõ cuûa caùn boä laøm

thanh toaùn quoác teá : trình ñoä ñaïi hoïc 17,3%; trình ñoä C chieám 43,8%; coøn laïi laø

trình ñoä A vaø B (Nguoàn : Ñeà aùn phaùt trieån hoaït ñoäng ngoaïi teä cuûa NHNo &

PTNT Vieät Nam).

Trình ñoä coâng ngheä cuõng laø moät yeáu toá voâ cuøng quan troïng aûnh höôûng ñeán

chaát löôïng cuûa dòch vuï ngaân haøng, ñaëc bieät laø dòch vuï thanh toaùn quoác teá. Chính

vì vaäy, coâng ngheä phuïc vuï hoaït ñoäng thanh toaùn ñaõ ñöôïc NHNo ñaàu tö raát lôùn,

nhö tham gia heä thoáng SWIFT (töø naêm 1995), xaây döïng vaø trieån khai chöông

trình Core-Bank döôùi söï taøi trôï cuûa Ngaân haøng theá giôùi, … Tuy nhieân, do maïng

löôùi quaù nhieàu chi nhaùnh, trình ñoä coâng ngheä cuûa caùc chi nhaùnh khoâng ñoàng ñeàu

neân heä thoáng coâng ngheä cuûa NHNo coøn nhieàu toàn taïi, maëc duø thanh toaùn quoác teá

laø moät trong nhöõng nghieäp vuï ñöôïc ñaàu tö coâng ngheä tieân tieán nhaát.

2.1.2.2.4. Quy trình nghieäp vuï luoân ñöôïc caûi thieän vaø hoaøn chænh

Quy trình nghieäp vuï ñang daàn ñöôïc hoaøn chænh vaø tieâu chuaån hoùa, ñöôïc

caûi thieän cho phuø hôïp vôùi nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa khaùch haøng, cuõng nhö tính

an toaøn vaø baûo maät khoâng ngöøng ñöôïc naâng cao. Quyeát ñònh 1998/QÑ-NHNo-

QHQT cuûa Toång giaùm ñoác NHNo & PTNT Vieät Nam veà vieäc Ban haønh quy trình

nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá trong heä thoáng NHNo ngaøy 15/12/2005 taïo chuaån

möïc cho hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, giuùp cho chaát löôïng cuûa hoaït ñoäng naøy

daàn ñöôïc naâng cao.

2.1.2.2.5. Quan heä ñaïi lyù ngaøy caøng ñöôïc môû roäng

Cuøng vôùi tinh thaàn cuûa Ñaûng vaø Chính phuû trong quan heä ñoái ngoaïi laø

“Vieät Nam muoán laøm baïn vôùi taát caû caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi” vaø

“Môû cöûa hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi”, NHNo cuõng luoân chuù troïng coâng taùc môû

roäng quan heä ngaân haøng ñaïi lyù nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu thanh toaùn xuaát nhaäp

khaåu cuûa khaùch haøng.

Bieåu 2.4 : Soá löôïng ngaân haøng ñaïi lyù

NGAÂN HAØNG ÑAÏI LYÙ

932

900

888

784

702

657

600

519

500

485

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

(Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2005)

Naêm 1996, soá löôïng caùc ngaân haøng ñaïi lyù môùi chæ döøng laïi ôû con soá 485.

ñeán naêm 2000 ñaõ leân tôùi 657 ngaân haøng vaø ñeán nay laø 932 ngaân haøng taïi hôn

114 quoác gia vaø vuøng laõnh thoå treân theá giôùi.

2.1.2.2.6. Uy tín cuûa NHNo ngaøy caøng ñöôïc naâng cao

Thoâng qua caùc hoaït ñoäng ngoaïi teä, uy tín cuûa NHNo ngaøy caøng ñöôïc taêng

leân. Caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi ngaøy caøng tin töôûng vaøo caùc giao dòch thanh

toaùn do NHNo thöïc hieän, theå hieän baèng nhieàu giaûi thöôûng quoác teá nhö : Giaûi

thöôûng “Döï aùn xuaát saéc nhaát khu vöïc chaâu AÙ veà chöông trình vaø saûn phaåm taøi

chính vi moâ” do Hieäp hoäi Ngaân haøng chaâu AÙ (ABA) trao taëng vaøo thaùng 5/2005,

caùc giaûi thöôûng veà thanh toaùn quoác teá vaø quaûn lyù voán do caùc ngaân haøng

Wachovia, HSBC trao taëng; giaûi thöôûng baïch kim cho “Ñoái taùc thöông maïi toát

nhaát khu vöïc chaâu AÙ” do Standard Chartered Bank trao taëng. Ñaây laø nhöõng giaûi

thöôûng ñaàu tieân maø NHNo nhaän ñöôïc töø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi keå töø khi baét

ñaàu trieån khai nghieäp vuï ñeán nay. Ñieàu naøy caøng khaúng ñònh raèng uy tín cuûa

NHNo trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá ñaõ daàn daàn ñöôïc khaúng ñònh.

2.2. THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TRONG THANH TOAÙN THEO PHÖÔNG

THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM

Tín duïng chöùng töø laø phöông thöùc phoå bieán nhaát trong hoaït ñoäng thanh

toaùn quoác teá cuûa NHNo (Baûng 2.5). Söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån trong hoaït ñoäng

naøy laø keát quaû cuûa söï noã löïc vöôït baäc cuûa NHNo trong hoaït ñoäng thanh toaùn

quoác teá.

Baûng 2.5 : Doanh soá thanh toaùn quoác teá theo phöông thöùc L/C

(Ñôn vò : trieäu USD)

Naêm Doanh soá L/C Doanh soá TTQT Tyû troïng L/C/∑dsoá (%)

2001 1,166 1,928 60.5

2002 1,149 2,026 56.7

2003 1,851 2,929 63.2

2004 3,191 4,850 65.8

2005 3,830 5,857 65.4

(Nguoàn : Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh ñoái ngoaïi 2001 -2005)

Tuy nhieân, quan heä trong thanh toaùn quoác teá laø quan heä hôïp ñoàng, do ñoù

xaûy ra ruûi ro vaø tranh chaáp laø ñieàu khoù traùnh khoûi. Tín duïng chöùng töø laø phöông

thöùc thanh toaùn coù nhieàu öu ñieåm, an toaøn hôn caùc phöông thöùc thanh toaùn khaùc,

song khoâng coù nghóa laø phöông thöùc naøy khoâng coù ruûi ro, ñaëc bieät laø ruûi ro ñoái

vôùi caùc ngaân haøng tham gia. Vôùi phöông thöùc chuyeån tieàn hay nhôø thu, vai troø

cuûa ngaân haøng chæ laø trung gian thanh toaùn hoä coøn ruûi ro (neáu coù xaûy ra) chuû yeáu

do ngöôøi mua, ngöôøi baùn gaùnh chòu. Coøn theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø,

ngaân haøng – keå caû NHTB vaø NHPH, ñöôïc coi laø moät chuû theå hôïp ñoàng, neân neáu

ruûi ro xaûy ra thì ngaân haøng cuõng seõ laø ngöôøi chòu thieät haïi. Ruûi ro trong thanh

toaùn tín duïng chöùng töø coù theå xaûy ra vôùi taát caû caùc ngaân haøng tham gia nhaát laø

ñoái vôùi ngaân haøng môû L/C, vaø cho duø ñoù laø loãi töø phía ngaân haøng hay khaùch

haøng thì noù cuõng gaây neân nhöõng thieät haïi ñaùng keå caû veà maët taøi chính vaø uy tín

cho ngaân haøng.

2.2.1. Caùc ruûi ro mang tính chaát vó moâ

2.2.1.1. Ruûi ro phaùp lyù, chính trò

Ruûi ro naøy thöôøng xuaát hieän khi coù söï tranh chaáp hay khieáu kieän giöõa caùc

beân. Khi ñoù moät vaán ñeà ñaët ra laø toøa aùn nöôùc naøo seõ thuï lyù vuï aùn vaø xöû lyù treân

cô sôû luaät phaùp cuûa nöôùc naøo. Cho duø hôïp ñoàng ngoaïi thöông ñaõ ñeà caäp vaán ñeà

naøy nhöng khoâng phaûi laø khoâng phöùc taïp.

Nguyeân nhaân saâu xa cuûa loaïi ruûi ro naøy laø moâi tröôøng phaùp lyù vaø luaät

phaùp caùc nöôùc khaùc nhau. Trong thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu baèng phöông thöùc

tín duïng chöùng töø thì UCP vaø luaät phaùp quoác gia taïo thaønh haønh lang phaùp lyù cho

giao dòch L/C cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi treân theá giôùi. Tuy nhieân möùc ñoä

vaän duïng UCP vaøo thöïc tieãn cuûa töøng nöôùc laïi raát khaùc nhau. Luaät quoác gia

thöôøng ñöôïc toân troïng vaø ít khi coù ñoái ñaàu vôùi thoâng leä quoác teá, nhöng khoâng

phaûi khoâng coù maâu thuaãn.

Moät trong nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm maø NHNo gaëp phaûi trong quaù trình

thöïc hieän nghieäp vuï thanh toaùn baèng phöông thöùc tín duïng chöùng töø lieân quan

ñeán vaán ñeà luaät quoác gia xung ñoät vôùi UCP500.

Ví duï 1: Theo quy ñònh cuûa UCP500, neáu L/C khoâng quy ñònh laø huyû ngang hay

khoâng huyû ngang thì ñöôïc coi laø L/C huyû ngang (ñieàu 6c UCP500). Tuy nhieân,

theo boä luaät daân söï Nga, neáu L/C khoâng quy ñònh cuï theå laø huyû ngang hay khoâng

huyû ngang thì ñöôïc hieåu laø L/C huyû ngang. Khi chi nhaùnh cuûa NHNo nhaän ñöôïc

moät L/C phaùt haønh töø moät ngaân haøng cuûa Nga, khoâng ghi roõ laø coù huyû ngang hay

khoâng huyû ngang, caùn boä cuûa NHNo ñaõ sô suaát khoâng ñeà nghò ngaân haøng phaùt

haønh söûa ñoåi vaø ñaõ thoâng baùo cho khaùch haøng. Moät thaùng sau, ngaân haøng phaùt

haønh cuûa Nga thoâng baùo cho NHNo laø L/C noùi treân ñaõ bò huyû maø khoâng caàn coù

söï ñoàng yù cuûa ngöôøi thuï höôûng L/C, bôûi vì theo hoï ñaây laø L/C huyû ngang.

Raát may maén laø nhaø xuaát khaåu môùi chæ chuaån bò haøng hoùa ñeå giao neân

khoâng bò maát haøng. Ñaây laø moät ruûi ro raát nguy hieåm, coù theå gaây haäu quaû nghieâm

troïng ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu cuõng nhö ngaân haøng cuûa nhaø xuaát khaåu. Tuy nhieân,

söï maâu thuaãn naøy ñaõ bò loaïi boû vì theo ñieàu 3 UCP600, “thö tín duïng laø khoâng

theå huyû boû ngay caû khi noù khoâng quy ñònh nhö theá”.

Khoâng chæ maâu thuaãn giöõa luaät phaùp caùc nöôùc, maø ngay caû söï thay ñoåi veà

chính saùch thueá quan, aùp duïng haïn ngaïch, … cuõng gaây khoù khaên cho caùc ngaân

haøng trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø.

Ví duï 2 : Moät coâng ty nhaäp khaåu ñeán NHNo xin môû moät L/C cho khaùch haøng

nöôùc ngoaøi höôûng lôïi. NHNo yeâu caàu kyù quyõ 20% vaø vaän ñôn theo leänh cuûa

NHNo. Theo thoâng leä quoác teá veà vaän taûi, vôùi vaän ñôn ñoù ngaân haøng ñöôïc

quyeàn nhaän haøng hoaëc baùn haøng cho beân thöù ba neáu nhaø nhaäp khaåu maát khaû

naêng thanh toaùn. Nhöng khi ngaân haøng caàm chöùng töø ñi nhaän haøng thì bò haûi

quan töø choái vôùi lyù do: NHNo chæ laø ngöôøi baûo laõnh chöù khoâng phaûi ngöôøi

mua neân khoâng ñöôïc nhaän haøng, hôn nöõa ñaây laïi laø maët haøng ñoøi hoûi phaûi coù

quota nhaäp khaåu neân ngaân haøng khoâng coù ñuû ñieàu kieän ñeå nhaän haøng hoaëc

baùn laïi cho beân thöù ba.

Roõ raøng trong tröôøng hôïp naøy, ngaân haøng ñaõ laøm ñuùng luaät vaø coù giaûi

phaùp töï baûo veä song ruûi ro vaãn xaûy ra ngoaøi taàm kieåm soaùt.

Nhö chuùng ta ñaõ bieát, thanh toaùn quoác teá laø moät hoaït ñoäng coù lieân quan

ñeán nhieàu lónh vöïc cuõng nhö quoác gia khaùc nhau. Do vaäy, moãi söï thay ñoåi veà

kinh teá, chính trò ñeàu coù aûnh höôûng ñeán khaû naêng thanh toaùn vaø söï ñaùp öùng caùc

ñieàu kieän ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng cuûa caùc beân. Suy thoaùi kinh teá vaø bieán

ñoäng chính trò seõ coù aûnh höôûng tieâu cöïc ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh

doanh cuûa doanh nghieäp vaø giao löu thöông maïi quoác teá.

Ngoaøi ra coøn coù nhöõng ruûi ro do nguyeân nhaân baát khaû khaùng gaây neân nhö

: chieán tranh, ñình coâng, ñoäng ñaát, nuùi löûa,… gaây toån thaát cho caùc beân lieân quan.

2.2.1.2. Ruûi ro hoái ñoaùi

Ñeå ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn, NHNo phaûi döï tröõ moät soá löôïng ngoaïi

teä nhaát ñònh baèng caùc loaïi ngoaïi teä maïnh nhö USD, EUR, JPY, GBP, … Trong

ñieàu kieän tình hình thò tröôøng ngoaïi teä thöôøng xuyeân bieán ñoäng maïnh veà tyû giaù

vaø laõi suaát cuûa caùc loaïi ngoaïi teä so vôùi ñoàng VND thì nhöõng ruûi ro hoái ñoaùi coù

nhieàu nguy cô tieàm aån.

Ví duï 3: Khaùch haøng cuûa NHNo coù nhu caàu mua ngoaïi teä laø EUR ñeå thanh

toaùn L/C, ngaân haøng xaùc nhaän baùn ngoaïi teä vôùi tyû giaù ñaõ ñöôïc nieâm yeát. Do

döï tröõ EUR cuûa ngaân haøng khoâng ñuû cho nhöõng giao dòch lôùn neân phaûi mua

treân thò tröôøng. Giaù EUR ñang leân, taïi thôøi ñieåm xaùc nhaän giao dòch mua

EUR, tyû giaù giöõa EUR vaø VND ñaõ cao hôn tyû giaù baùn cho khaùch haøng. Ruûi

ro do cheânh leäch tyû giaù mua vaø tyû giaù baùn do ngaân haøng gaùnh chòu.

Trong cheá ñoä ñieàu haønh tyû giaù, Ngaân haøng Nhaø nöôùc giôùi haïn giaù traàn

giöõa ñoàng USD vaø VND. Caùc giao dòch mua baùn giöõa ñoàng USD vaø VND treân

thò tröôøng khoâng ñöôïc vöôït qua giaù traàn quy ñònh. Treân thöïc teá, giaù traàn thöôøng

xuyeân thaáp hôn giaù giao dòch thöïc teá neân NHNo khoâng theå mua ñöôïc USD töø caùc

khaùch haøng xuaát khaåu hoaëc caùc ngaân haøng treân thò tröôøng lieân ngaân haøng taïi

möùc giaù traàn. Ngöôïc laïi, khi baùn USD cho nhaø nhaäp khaåu ñeå thanh toaùn, moät soá

nhaø nhaäp khaåu lôùn cuûa NHNo chæ chaáp nhaän mua taïi möùc giaù traàn quy ñònh.

NHNo gaëp ruûi ro do cheânh leäch lôùn giöõa giaù mua vaø giaù baùn ñoàng USD vaø VND.

Tuy nhieân, hieän nay bieân ñoä dao ñoäng ñaõ ñöôïc nôùi töø 0.25% ñeán 0.5% laøm cho

caùc ngaân haøng töï chuû hôn trong caùc giao dòch ngoaïi hoái cuûa mình. Nhöng ñaây

cuõng laø moät khoù khaên bôûi neáu ngaân haøng khoâng coù chính saùch ñieàu hoøa löôïng

ngoaïi teä thích hôïp, vôùi xu höôùng ngoaïi teä bieán ñoäng nhö hieän nay seõ tieàm aån ruûi

ro raát lôùn veà tyû giaù hoái ñoaùi.

2.2.2. Nhöõng ruûi ro tröïc tieáp trong hoaït ñoäng thanh toaùn theo phöông thöùc

tín duïng chöùng töø taïi NHNo & PTNT Vieät Nam

2.2.2.1. Ruûi ro khi NHNo laø ngaân haøng phaùt haønh

a) Ruûi ro kyõ thuaät

Trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø, traùch nhieäm cuûa NHPH laø lôùn nhaát,

kyõ thuaät phöùc taïp nhaát, ñoøi hoûi phaûi thöïc söï am hieåu veà nghieäp vuï ngoaïi thöông

cuõng nhö quy ñònh cuûa UCP500 vaø caùc thoâng leä quoác teá. Do vaäy coù raát nhieàu ruûi

ro coù theå xaûy ra neáu nhö NHNo vôùi vai troø laø NHPH khoâng thöïc hieän toát caùc

chöùc naêng nhieäm vuï cuûa mình, cuï theå laø :

- Khoâng phaûi nhaø nhaäp khaåu naøo cuõng coù ñuû kieán thöùc vaø kinh nghieäm ñeå

baûo veä quyeàn lôïi cuûa mình. Do vaäy NHNo phaûi tö vaán cho nhaø nhaäp khaåu trong

vieäc quy ñònh caùc ñieàu khoaûn cuûa thö tín duïng coù lôïi cho mình. Ñieàu naøy ñaëc

bieät quan troïng ñoái vôùi nhöõng hôïp ñoàng coù giaù trò lôùn, hôïp ñoàng nhaäp khaåu maùy

moùc thieát bò, ñieàu khoaûn thanh toaùn phöùc taïp, thanh toaùn laøm nhieàu laàn.

Ví duï 4 : Moät boä chöùng töø nhaäp khaåu thieát bò ñöôïc thanh toaùn thaønh 2 laàn.

80% thanh toaùn khi xuaát trình boä chöùng töø giao haøng, 20% coøn laïi seõ thanh

toaùn sau khi laép ñaët chaïy thöû vaø nghieäm thu xong. Vieäc nghieäm thu seõ ñöôïc

thöïc hieän trong voøng 6 thaùng keå töø ngaøy giao haøng. Tuy nhieân, L/C laïi quy

ñònh : “20% trò giaù hôïp ñoàng seõ ñöôïc thanh toaùn khi xuaát trình giaáy chöùng

nhaän do nhaø nhaäp khaåu kyù vaø ñoùng daáu nhöng khoâng muoän hôn 6 thaùng keå töø

ngaøy giao haøng”. Do vaäy theo quy ñònh cuûa L/C, trong voøng 6 thaùng, neáu

khoâng kyù ñöôïc bieân baûn nghieäm thu nhaø nhaäp khaåu vaãn phaûi thanh toaùn 20%.

Trong hôïp ñoàng, thôøi haïn 6 thaùng ñöôïc quy ñònh ñoái vôùi vieäc kyù bieân baûn

nghieäm thu, nhöng vieäc thanh toaùn 20% coøn laïi chæ ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû

xuaát trình bieân baûn nghieäm thu ñaõ ñöôïc kyù vaø ñoùng daáu. Do vaäy, khi chuyeån

sang thö tín duïng, ñieàu kieän thanh toaùn 20% coøn laïi ñaõ thay ñoåi, raøng buoäc theâm

thôøi haïn 6 thaùng. Söï thay ñoåi naøy ñaõ gaây baát lôïi cho nhaø nhaäp khaåu. Trong nhieàu

tröôøng hôïp, tuy NHNo ñaõ tö vaán cho khaùch haøng söûa ñoåi ñieàu kieän naøy, nhöng do

bò eùp töø phía xuaát khaåu, nhaø nhaäp khaåu Vieät Nam vaãn phaûi chaáp nhaän.

- Trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø, ñôn ñeà nghò môû L/C laø vaên baûn

phaùp lyù raøng buoäc traùch nhieäm giöõa ngöôøi ñeà nghò môû L/C (nhaø nhaäp khaåu) vaø

NHPH, coøn L/C laø vaên baûn phaùp lyù raøng buoäc traùch nhieäm giöõa NHPH vôùi ngöôøi

thuï höôûng (nhaø xuaát khaåu). Maëc duø L/C do ngaân haøng phaùt haønh nhöng noäi dung

cuûa noù veà cô baûn laø do nhaø nhaäp khaåu ñöa ra trong yeâu caàu môû L/C. Do vaäy,

traùch nhieäm cuûa NHPH laø phaûi chuyeån taûi chính xaùc caùc yeâu caàu cuûa yeâu caàu

môû L/C vaøo noäi dung L/C, ñeå ñaûm baûo boä chöùng töø xuaát trình phuø hôïp vôùi L/C

thì cuõng ñoàng thôøi phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa nhaø nhaäp khaåu. Coù nhö vaäy ngaân

haøng môùi coù theå ñoøi boài hoaøn töø nhaø nhaäp khaåu.

Ví duï 5 : Trong yeâu caàu môû L/C cuûa Cty ABC göûi chi nhaùnh NHNo quy

ñònh giaáy chöùng nhaän chaát löôïng do nhaø nhaäp khaåu phaùt haønh taïi caûng

ñeán, nhöng khi chuyeån taûi vaøo noäi dung cuûa L/C, caùn boä ngaân haøng ghi

nhaàm laø do nhaø xuaát khaåu phaùt haønh. Sai soùt naøy laøm aûnh höôûng ñeán baûn

chaát cuûa giaáy chöùng nhaän chaát löôïng vaø gaây baát lôïi cho nhaø nhaäp khaåu.

ÔÛ ví duï treân, chi nhaùnh NHNo ñaõ kòp thôøi phaùt hieän ra vaø söûa ñoåi L/C, tuy

nhieân do L/C laø khoâng huûy ngang neân chi nhaùnh NHNo cuõng nhö nhaø nhaäp khaåu

phaûi chôø ñôïi söï chaáp thuaän cuûa nhaø xuaát khaåu moät thôøi gian, gaây aûnh höôûng ñeán

hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa coâng ty.

Trong tröôøng hôïp nhaø xuaát khaåu khoâng chaáp nhaän söûa ñoåi L/C thì NHPH

phaûi chòu ruûi ro neáu nhaø nhaäp khaåu töø choái nhaän chöùng töø vaø thanh toaùn cho

ngaân haøng. Chính vì vaäy, vieäc chuyeån taûi chính xaùc noäi dung cuûa ñôn ñeà nghò môû

L/C cuûa nhaø nhaäp khaåu laø yeâu caàu voâ cuøng quan troïng ñoái vôùi NHPH. Cuõng vì

vaán ñeà naøy, UCP ñaõ khuyeán caùo caùc nhaø nhaäp khaåu vaø caùc ngaân haøng khoâng

neân ñöa quaù nhieàu chi tieát moâ taû haøng hoùa vaøo L/C. Vieäc ñöa quaù nhieàu chi tieát

kyõ thuaät vaøo L/C moät maët khoâng theå giuùp cho ngaân haøng vaø nhaø nhaäp khaåu kieåm

soaùt ñöôïc chaát löôïng haøng hoùa thöïc teá, maët khaùc laïi deã gaây nhaàm laãn, sai soùt

trong khi phaùt haønh L/C, kieåm tra chöùng töø, daãn ñeán tranh chaáp giöõa caùc beân.

* Khi ngöôøi thuï höôûng xuaát trình boä chöùng töø tôùi NHPH, NHPH coù traùch

nhieäm kieåm tra boä chöùng töø thaät chính xaùc ñeå quyeát ñònh traû tieàn neáu boä chöùng

töø hoaøn haûo hay töø choái neáu boä chöùng töø coù baát ñoàng. Neáu xaùc ñònh sai seõ gaây

haäu quaû nghieâm troïng cho NHPH. Khi kieåm tra chöùng töø, NHPH coù theå rôi vaøo

boán tình huoáng sau :

- Tình huoáng 1 : NHPH traû tieàn cho boä chöùng töø hoaøn haûo.

- Tình huoáng 2 : NHPH töø choái traû tieàn boä chöùng töø baát ñoàng

- Tình huoáng 3 : NHPH traû tieàn boä chöùng töø baát ñoàng.

- Tình huoáng 4 : NHPH töø choái traû tieàn boä chöùng töø hoaøn haûo.

Tình huoáng thöù nhaát vaø thöù hai laø hai tình huoáng phuø hôïp vôùi quyeàn vaø

traùch nhieäm cuûa NHPH, do vaäy khoâng coù vaán ñeà tranh caõi xaûy ra. Tình huoáng

thöù ba vaø thöù tö laø nhöõng sai soùt cuûa NHPH trong quaù trình taùc nghieäp. ÔÛ tình

huoáng thöù ba, nhaø nhaäp khaåu töø choái traû tieàn cho NHPH, trong khi NHPH ñaõ

thanh toaùn cho ngöôøi thuï höôûng. Trong tình huoáng thöù tö, ngöôøi thuï höôûng seõ

kieän NHPH vì khoâng thöïc hieän cam keát, gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán taøi

chính vaø uy tín cuûa NHPH. Vieäc xaùc ñònh tình traïng boä chöùng töø laø vaán ñeà khoù

khaên vaø phöùc taïp, ñoøi hoûi caùn boä taùc nghieäp phaûi coù trình ñoä chuyeân moân cao,

am hieåu nghieäp vuï vaø thoâng leä quoác teá.

* Sau khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc tình traïng boä chöùng töø xuaát trình, NHPH phaûi

tieán haønh thanh toaùn hoaëc thoâng baùo töø choái do baát ñoàng. Ruûi ro cuõng coù theå xaûy

ra trong böôùc naøy neáu NHPH khoâng thöïc hieän ñuùng quy ñònh. Cuï theå laø UCP 500

quy ñònh vieäc thanh toaùn hoaëc thoâng baùo töø choái chöùng töø phaûi thöïc hieän trong

voøng 7 ngaøy laøm vieäc sau ngaøy nhaän ñöôïc chöùng töø, quaù thôøi haïn treân NHPH

maát quyeàn töø choái chöùng töø. Ngoaøi ra, NHPH coøn phaûi chòu ruûi ro neáu vieäc thanh

toaùn khoâng ñöôïc thöïc hieän ñuùng theo chæ daãn treân boä chöùng töø, daãn ñeán tieàn bò

thaát laïc hay chaäm treã. Cuøng vôùi ruûi ro do vieäc NHPH ñaõ chuyeån boä chöùng töø cho

ngöôøi môû, hoaëc laøm maát khoâng traû laïi chöùng töø cho ngöôøi xuaát trình.

Quyeàn haïn vaø nghóa vuï cuûa NHPH ñöôïc quy ñònh cuï theå trong UCP500, laø

vaên baûn phaùp lyù ñieàu chænh haàu heát caùc thö tín duïng löu thoâng treân theá giôùi hieän

nay. Tuy nhieân, taïi moät soá chi nhaùnh cuûa NHNo do giao dòch phaùt sinh ít neân caùn

boä thanh toaùn quoác teá kieâm nhieäm nhieàu nhieäm vuï khaùc, khoâng ñöôïc ñaøo taïo

chuyeân saâu neân ñaõ khoâng am hieåu ñeå tuaân thuû nghieâm tuùc quy ñònh cuûa UCP500,

gaây thieät haïi cho ngaân haøng. Ví duï :

Tröôøng hôïp 1 : Thoâng baùo baát ñoàng quaù thôøi haïn quy ñònh cuûa UCP500

Ví duï 6 : Caùn boä thanh toaùn quoác teá nhaän ñöôïc boä chöùng töø ñoøi tieàn theo thö

tín duïng ngaân haøng chieát khaáu nhöng khoâng kieåm tra ngay, ñeå quaù thôøi haïn 7

ngaøy laøm vieäc theo quy ñònh cuûa UCP500. Khi nhaän ñöôïc ñieän tra soaùt cuûa

ngaân haøng chieát khaáu vì chöa thanh toaùn, kieåm tra laïi hoà sô môùi phaùt hieän ra

boä chöùng töø bò queân. Maëc duø chöùng töø coù loãi baát ñoàng laø giao haøng muoän

nhöng NHNo ñaõ maát quyeàn töø choái chöùng töø baát ñoàng.

Trong tröôøng hôïp naøy, veà nguyeân taéc, NHNo phaûi töï thanh toaùn cho

NHCK vaø chòu ruûi ro vì nhaø nhaäp khaåu hoaøn toaøn coù quyeàn töø choái nhaän chöùng

töø. Tuy nhieân, do khaùch haøng thöïc söï caàn loâ haøng ñeå saûn xuaát, vaø loãi baát ñoàng

cuûa boä chöùng töø khoâng laøm aûnh höôûng ñeán chaát löôïng loâ haøng, neân cuoái cuøng,

sau khi ñaøm phaùn vôùi ngaân haøng, hoï cuõng ñaõ ñoàng yù thanh toaùn vaø ñi nhaän haøng.

NHNo ñaõ phaûi traû moät khoaûn tieàn phaït chaäm thanh toaùn cho NHCK.

Trong UCP500, thôøi gian toái ña ñeå ngaân haøng chaáp nhaän hoaëc töø choái

chöùng töø laø 07 ngaøy, tuy nhieân theo ñieàu 14b UCP600 thôøi gian naøy ñaõ ruùt ngaén

coøn “05 ngaøy laøm vieäc ngaân haøng tieáp theo ngaøy xuaát trình ñeå xaùc ñònh vieäc xuaát

trình coù phuø hôïp hay khoâng”. Coâng vieäc kieåm tra, quyeát ñònh tính phuø hôïp cuûa

chöùng töø cuûa ngaân haøng ñaõ bò ruùt ngaén laïi. Do vaäy, yeâu caàu ñaët ra vôùi moãi thanh

toaùn vieân veà trình ñoä chuyeân moân cuõng nhö tính chính xaùc cuûa caùc thao taùc

nghieäp vuï ngaøy caøng cao vaø ñaây cuõng laø nguyeân nhaân phaùt sinh ruûi ro khi

UCP600 coù hieäu löïc thi haønh töø 01/07/2007.

Tröôøng hôïp 2 : Thoâng baùo baát ñoàng khoâng hôïp leä

Ví duï 7 : Caùn boä thanh toaùn quoác teá taïi moät chi nhaùnh cuûa NHNo ñaõ nhaän

ñöôïc moät boä chöùng töø theo thö tín duïng, sau khi kieåm tra thì cho raèng boä

chöùng töø coù baát ñoàng do xuaát trình baûn sao giaáy chöùng nhaän xuaát xöù thay vì

baûn chính nhö L/C quy ñònh, vaø thoâng baùo baát ñoàng ñoù cho nhaø nhaäp khaåu.

Khi nhaän ñöôïc thoâng baùo tình traïng boä chöùng töø töø NHPH, do haøng hoùa ñöôïc

giao töø chaâu Aâu vaãn chöa veà ñeán caûng, nhaø nhaäp khaåu thoâng baùo khoâng chaáp

nhaän boä chöùng töø ñeå trì hoaõn thanh toaùn. Khi nhaän ñöôïc chæ thò cuûa nhaø nhaäp

khaåu, chi nhaùnh NHNo ñaõ laøm ñieän thoâng baùo töø choái boä chöùng töø baát ñoàng

cho NHCK vaø bò phaûn ñoái vì lyù do theo ngaân haøng chieát khaáu thì giaáy chöùng

nhaän xuaát xöù ñoù laø baûn chính, vaø boä chöùng töø phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa L/C.

Vaán ñeà tranh caõi giöõa hai ngaân haøng raát khoù giaûi quyeát bôûi vieäc xaùc ñònh

baûn chính hay baûn sao quy ñònh trong UCP500 laø vaán ñeà raát nhaïy caûm, gaây

nhieàu tranh caõi giöõa caùc beân lieân quan.

Qua hai tình huoáng treân cho thaáy, nhöõng sai soùt xaûy ra trong quaù trình taùc

nghieäp coù theå daãn ñeán thieät haïi raát nghieâm troïng. Ñaây laø nhöõng ruûi ro xuaát phaùt

töø nguyeân nhaân chuû quan. Tuy nhieân, do maïng löôùi roäng lôùn vôùi soá löôïng chi

nhaùnh thöïc hieän thanh toaùn quoác teá ngaøy caøng nhieàu, NHNo chöa theå kieåm soaùt

ñöôïc toaøn boä caùc giao dòch phaùt sinh taïi chi nhaùnh. Hôn nöõa, kieåm tra chöùng töø laø

moät coâng vieäc phöùc taïp bôûi raát nhieàu quy ñònh trong UCP500 khoâng thöïc söï roõ

raøng, coù nhieàu quan ñieåm giaûi thích khaùc nhau. Chính vì söï khoâng roõ raøng trong

quy ñònh cuûa UCP500 neân haøng naêm Phoøng Thöông maïi quoác teá phaûi tieáp nhaän

vaø xem xeùt haøng ngaøn tröôøng hôïp tranh chaáp do caùc beân ñöa ra chöa keå ñeán

nhöõng tình huoáng tranh caõi nhöng ñaõ ñöôïc caùc beân töï giaûi quyeát.

Xin neâu moät ví duï ñeå tham khaûo veà Coâng ty Centrimex Haø Noäi ñaõ töø choái

loâ haøng nhaäp khaåu phaân boùn khoâng thaønh coâng daãn ñeán thieät haïi khoaûng 20 tyû

ñoàng cuûa nhaø nöôùc vaø nhöõng caù nhaân lieân quan ñaõ bò xöû lyù hình söï.

Ví duï 8 : Ngaøy 17/07/2000, Centrimex HN ñaõ kyù vôùi Helm Dugemittel Ñöùc

(Helm) hôïp ñoàng soá 611/17120 ñeå nhaäp khaåu 10.000 taán (± 10%) phaân ureâ

Trung Quoác vôùi giaù 145USD/taán CFR CO caûng Saøi Goøn. Cuøng ngaøy

Centrimex cuõng kyù hôïp ñoàng heát loâ haøng naøy cho Coâng ty Vaät tö Noâng saûn

HN vôùi giaù 2,163,455.73VNÑ/taán (töông ñöông 21.634.557.300 tyû VNÑ). Döï

kieán thu lôøi gaàn 2 tyû VNÑ (töùc khoaûng 158,680.85 USD).

Ngaøy 19/07/2000, Centrimex yeâu caàu Sôû Giao dòch I (SGD I) cuûa

NHNo môû 1 L/C khoâng huyû ngang vaø thanh toaùn traû ngay soá LN/SG.D1-

00/071 cho ngöôøi thuï höôûng laø Helm.

Hôn 2 thaùng sau ngaøy môû L/C, taøu Dewan mang hôn 10.000 taán phaân ureâ

vôùi trò giaù gaàn 1,5 trieäu USD caäp caûng Saøi Goøn. Nhöng thôøi ñieåm naøy coù luõ lôùn ôû

Ñoàng baèng soâng Cöûu Long khieán giaù phaân trong nöôùc giaûm maïnh, thaáp hôn giaù

phaân theá giôùi gaàn 40USD/taán. Centrimex HN khoâng muoán nhaän loâ haøng phaân

boùn naøy vì neáu nhaän loâ haøng thì seõ chòu loã khoaûn tieàn 400,000.00USD .

Sau khi xem xeùt chöùng töø do Ngaân haøng BHF Hamburg göûi tôùi vaø vôùi söï tö

vaán cuûa nhaân vieân SGD I, coâng ty Centrimex HN töø choái nhaän boä chöùng töø vaø töø

choái thanh toaùn vôùi 3 sai soùt sau :

+ Khoâng ghi chuù ngaøy boác haøng leân taøu treân B/L (shipped on board)

+ Khoâng ghi teân ngöôøi traû tieàn treân Hoái phieáu

+ Ghi sai soá tieàn baèng chöõ treân Hoái phieáu

Trong khi hai ngaân haøng tranh chaáp thì thôøi gian löu taøu taïi Vieät Nam ñaõ

heát, do ñoù taøu Dewan rôøi Vieät Nam mang theo 10.000 taán phaân ureâ vaø hoï ñaõ baùn

loâ haøng taïi Pakistan ñeå laáy laïi chi phí.

Vaïân duïng ñieàu luaät quoác teá, Ngaân haøng BHF Hamburg ñaõ xieát nôï 100% trò

giaù L/C baèng caùch phong toûa 1,850,000.00EUR (töông ñöông 1,451,935.75USD)

trong taøi khoaûn cuûa NHNo vaø phaït laõi chaäm traû 10,162.00USD.

Haäu quaû : SGD I yeâu caàu Centrimex nhaän nôï 20,4 tyû ñoàng. Ngoaøi ra,

Centrimex HN cuõng bò Coâng ty Vaät tö Noâng saûn HN ñoøi boài hoaøn 2,204 tyû ñoàng

do vi phaïm hôïp ñoàng.

Ngaøy 07/02/2001, Centrimex ñaõ kieän coâng ty Helm ra Trung taâm troïng taøi

quoác teá Vieät Nam. Tuy nhieân, nhöõng chöùng cöù maø Centrimex ñöa ra khoâng ñuû

thuyeát phuïc khieán Centrimex vaø SGD I NHNo phaûi gaùnh chòu toaøn boä toån thaát,

vaø nhöõng caù nhaân lieân quan bò truy toá traùch nhieäm hình söï.

Lôøi bình : Ba loãi baát ñoàng maø Centrimex ñöa ra hoaøn toaøn khoâng naèm

trong L/C vaø khoâng caáu thaønh lyù do ñeå töø choái thanh toaùn. Veà phía SGDI, vì moái

quan heä vôùi khaùch haøng vaø cuõng moät phaàn laø do trình ñoä nghieäp vuï coøn keùm neân

ñaõ baét loãi boä chöùng töø vôùi nhöõng loãi khoâng ñöôïc chaáp nhaän. Ngoaøi ra ngaân haøng

cuõng khoâng coù giaûi phaùp quaûn lyù loâ haøng khieán toaøn boä loâ haøng bò maát traéng,

coâng ty Centrimex khoâng coù khaû naêng traû nôï. Söï coá thöông maïi naøy laø baøi hoïc

cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam veà phöông thöùc kinh doanh trong boái caûnh hoäi

nhaäp quoác teá ngaøy caøng saâu roäng.

b) Ruûi ro veà tín duïng

Ruûi ro tín duïng phaùt sinh khi ngaân haøng caáp tín duïng cho caùc ñoái taùc trong

hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá nhöng khoâng ñoøi ñöôïc tieàn.

Ruûi ro tín duïng cuûa NHNo töø phía nhaø nhaäp khaåu phaùt sinh trong giao dòch

môû L/C : soá löôïng thö tín duïng do NHNo phaùt haønh baèng voán vay cuûa ngaân haøng

chieám moät tyû troïng lôùn (khoaûng gaàn 60% soá löôïng L/C do NHNo phaùt haønh).

Ñoái vôùi nhöõng L/C môû baèng voán töï coù cuûa khaùch haøng, NHNo cuõng cho pheùp

moät tyû leä kyù quyõ töông ñoái nhoû (töø 5% - 20% trò giaù L/C) aùp duïng cho caùc khaùch

haøng thöôøng xuyeân, ñaõ xaây döïng haïn möùc môû L/C. Trong nhöõng tröôøng hôïp naøy,

neáu nhaø nhaäp khaåu gaëp ruûi ro trong kinh doanh daãn ñeán tình traïng vôõ nôï, phaù

saûn, maát khaû naêng thanh toaùn thì seõ gaây ra ruûi ro raát lôùn cho NHNo. NHNo vaãn

phaûi thanh toaùn cho nhaø xuaát khaåu khi hoï xuaát trình boä chöùng töø phuø hôïp nhö ñaõ

cam keát trong L/C, nhöng laïi khoâng coù khaû naêng ñoøi boài hoaøn töø nhaø nhaäp khaåu.

Cho duø NHNo ñaõ yeâu caàu vaän ñôn laäp theo leänh cuûa NHNo ñeå baûo löu quyeàn sôû

höõu ñoái vôùi loâ haøng vaø thöïc hieän nghieâm ngaët caùc giaûi phaùp baûo ñaûm tieàn vay

theo nghieäp vuï tín duïng, nhöng vieäc giaûi toaû vaø tieâu thuï loâ haøng ñeå thu hoài voán

cuõng gaëp raát nhieàu khoù khaên, thôøi gian vaø chi phí. Ñaây laø moät nguy cô tieàm aån

ñoái vôùi NHNo vì moïi ruûi ro xaûy ra ñoái vôùi loâ haøng nhaäp khaåu nhö phöông aùn

nhaäp khaåu khoâng hieäu quaû, haøng nhaäp veà khoâng tieâu thuï ñöôïc do nhu caàu vaø giaù

caû treân thò tröôøng thay ñoåi theo chieàu höôùng baát lôïi cho nhaø nhaäp khaåu, haøng

nhaäp khaåu khoâng ñaûm baûo chaát löôïng, … ñeàu coù theå daãn ñeán tình traïng nhaø nhaäp

khaåu khoâng coù khaû naêng thanh toaùn ñuùng haïn khoaûn vay cho ngaân haøng.

Ví duï 9 : Naêm 2001, IDC – moät doanh nghieäp nhaø nöôùc, môû L/C taïi NHNo ñeå

nhaäp khaåu loâ haøng bình tro ñaù töø Campuchia, trò giaù USD400,000.00 vôùi muïc

ñích taïm nhaäp ñeå taùi xuaát theo ñôn ñaët haøng cuûa moät cty Indonesia. Cty

Indonesia yeâu caàu phaûi coù giaáy xaùc nhaän cuûa ñaïi dieän cty taïi VN tröôùc khi

xuaát haøng. Tuy nhieân, ñeán khi nhaäp xong loâ haøng thì khoâng theå lieân laïc ñeå coù

ñöôïc xaùc nhaän cuûa phía ñaïi dieän Indonesia. IDC ñaõ nhaän nôï taïi NHNo ñeå

thanh toaùn cho phía Campuchia trong khi loâ haøng ñoù khoâng xuaát ñöôïc, vaø

cuõng khoâng baùn ñöôïc vì ñaây laø moät maët haøng khoù baùn treân thò tröôøng.

Haäu quaû laø IDC bò phaù saûn, NHNo bò nôï quaù haïn, ñeán naêm 2005 môùi xöû lyù

xong. Ñaây cuõng laø baøi hoïc cho NHNo noùi rieâng cuõng nhö caùc NHTM Vieät Nam

noùi chung trong vieäc thaåm ñònh phöông aùn nhaäp khaåu, maët haøng nhaäp khaåu cuõng

nhö taøi saûn baûo ñaûm tieàn vay tröôùc khi caáp tín duïng nhaèm haïn cheá ruûi ro. Beân

caïnh ñoù, do IDC laø doanh nghieäp nhaø nöôùc, tyû leä kyù quyõ khi môû L/C thaáp (0 -

10%) neân khi vieäc thanh toaùn coù vaán ñeà, khaû naêng ruûi ro ñoái vôùi NHNo raát cao.

Chính vì vaäy, tröôùc khi chaáp nhaän phaùt haønh L/C, NHNo caàn aùp duïng moät

quy trình thaåm ñònh khaùch haøng chaët cheõ gioáng nhö vieäc caáp tín duïng cho khaùch

haøng. Neáu khaùch haøng môû L/C thöôøng xuyeân, NHPH coù theå caáp moät “Haïn möùc

tín duïng nhaäp khaåu – Import Line” ñeå cho ngöôøi nhaäp khaåu môû L/C vôùi toång trò

giaù baèng haïn möùc tín duïng nhaäp khaåu. Tyû leä % kyù quyõ coù theå giaûm xuoáng neáu

möùc ñoä tin caäy cuûa khaùch haøng taêng leân.

c) Ruûi ro veà ñaïo ñöùc

- Töø phía nhaø nhaäp khaåu : coù moät soá khaùch haøng cuûa NHNo khi nhaäp khaåu

haøng hoùa ñaõ khoâng döï ñoaùn ñöôïc xu theá bieán ñoäng cuûa thò tröôøng neân khi haøng

nhaäp veà ñeán Vieät Nam thì giaù caû treân thò tröôøng ñang haï, baát lôïi cho nhaø nhaäp

khaåu. Tröôùc tình hình ñoù, nhaø nhaäp khaåu gaây söùc eùp, yeâu caàu NHNo tìm moïi

caùch ñeå trì hoaõn thanh toaùn hoaëc khoâng thanh toaùn, thöôøng laø qua vieäc baét loãi baát

ñoàng cuûa boä chöùng töø. Maët khaùc, nhaø nhaäp khaåu khoâng chòu laøm caùc thuû tuïc

thanh toaùn nhö nhaän nôï vay ñoái vôùi L/C môû baèng voán vay hoaëc noäp tieàn vaøo taøi

khoaûn ñoái vôùi caùc L/C môû baèng voán töï coù, kyù quyõ döôùi 100%. Nhöõng tröôøng hôïp

nhö vaäy ñaõ ñaåy NHNo vaøo tình huoáng khoù xöû, neáu laøm theo yù khaùch haøng, baét

loãi khoâng ñuùng UCP vaø thoâng leä quoác teá thì seõ gaây maát uy tín, thaäm chí coù theå bò

ngaân haøng nöôùc ngoaøi kieän ra toøa (nhö vuï Centrimex HN neââu treân). Neáu muoán

giöõ uy tín cuûa ngaân haøng thì NHNo phaûi ñöùng ra traû thay vaø vieäc ñoøi laïi tieàn seõ

raát khoù khaên vaø maát thôøi gian. Trong nhöõng tröôøng hôïp khaùch haøng chaây yø nhö

vaäy, ngaân haøng phaûi coù nhöõng giaûi phaùp cöùng raén ñeå khaùch haøng phaûi thöïc hieän

ñuùng cam keát.

- Töø phía nhaø xuaát khaåu : Trong moät soá tröôøng hôïp, nhaø xuaát khaåu coá yù

giao haøng hoùa khoâng phuø hôïp vôùi hôïp ñoàng, khoâng ñuùng thôøi gian quy ñònh,

hoaëc khoâng giao haøng nhöng laïi xuaát trình moät boä chöùng töø hoaøn haûo treân beà

maët (chöùng töø giaû maïo) ñeå ñoøi tieàn thì ngaân haøng phaùt haønh vaãn phaûi thanh toaùn

cho duø khoâng coù haøng thöïc giao.

Trong thöïc tieãn hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taïi caùc chi nhaùnh cuûa NHNo

ñaõ coù raát nhieàu tình huoáng giaû maïo chöùng töø xaûy ra, khieán cho caû ngaân haøng vaø

khaùch haøng maát raát nhieàu coâng söùc vaø thôøi gian giaûi quyeát tranh chaáp …

Ví duï 10 : Cuoái naêm 2003, moät doanh nghieäp ñeà nghò chi nhaùnh NHNo taïi

Tp.HCM môû L/C trò giaù 4 trieäu USD nhaäp phaân boùn töø moät nöôùc trong khu

vöïc vôùi giaù 150USD/taán giao taïi caûng Saøi Goøn. Ñieàu naøy sau ñoù ñöôïc phaùt

hieän laø giaû vì :

- Giaù phaân ureâ luùc ñoù treân thò tröôøng theá giôùi ñaõ laø 195 -200USD/taán

- Nöôùc naøy khoâng phaûi laø quoác gia xuaát khaåu phaân boùn

Chi nhaùnh NHNo ñaõ kieân quyeát töø choái vì bieát raèng neáu chaáp nhaän môû L/C

seõ phaûi gaùnh chòu nhöõng haäu quaû khoù löôøng tröôùc ñöôïc.

Khoâng phaûi trong moïi tröôøng hôïp, khaùch haøng vaø ngaân haøng coù theå phaùt

hieän ra daáu hieäu löøa ñaûo ñeå ñeà nghò Toøa aùn ñieàu tra hay döøng thanh toaùn. Do

vaäy, ñaây vaãn laø moät trong nhöõng ruûi ro tieàm aån, coù theå gaây haäu quaû nghieâm

troïng ñoái vôùi ngaân haøng vaø nhaø nhaäp khaåu. Caùc doanh nghieäp caàn ñaëc bieät caûnh

giaùc vôùi caùc hôïp ñoàng chaøo baùn vôùi giaù quaù reû, hoaëc coù cöôùc phí vaän chuyeån reû

baát ngôø. Ñeå khaéc phuïc nhöõng ruûi ro naøy, giaûi phaùp hieäu quaû nhaát laø nhaø nhaäp

khaåu phaûi tìm hieåu thaät kyõ ñoái taùc laøm aên tröôùc khi kyù keát hôïp ñoàng nhaäp khaåu.

- Töø NHXN – NHCK : Chuùng ta xem xeùt ví duï thöïc teá ñaõ xaûy ra, nhö sau :

Ví duï 11 : NHNo ñöôïc yeâu caàu môû L/C xaùc nhaän bôûi moät ngaân haøng coù uy tín

ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu. L/C cho pheùp NHXN ñoàng thôøi laø NHCK ñoøi tieàn baèng

ñieän töø moät ngaân haøng hoaøn traû neáu nhaø xuaát khaåu xuaát trình boä chöùng töø phuø

hôïp tôùi NHXN. Vieäc thanh toaùn ñöôïc thöïc hieän tröôùc khi NHPH nhaän ñöôïc boä

chöùng töø ñoøi tieàn. Khi nhaän ñöôïc chöùng töø, NHNo kieåm tra vaø phaùt hieän coù loãi

baát ñoàng laø treân vaän ñôn ñöôøng bieån khoâng chæ ra teân cuûa ngöôøi chuyeân chôû

theo ñieàu 23a UCP500. Do haøng chöa veà tôùi caûng neân khaùch haøng ñaõ töø choái

chaáp nhaän baát ñoàng. NHNo yeâu caàu NHXN traû laïi tieàn ñaõ ñoøi töø ngaân haøng

hoaøn traû nhöng sau hôn moät tuaàn taøi khoaûn cuûa NHNo môùi ñöôïc ghi coù laïi.

Trong tröôøng hôïp naøy, NHNo vaø nhaø nhaäp khaåu ñaõ bò thieät haïi do bò

chieám duïng voán trong khoaûng thôøi gian töø khi phaûi thanh toaùn cho ñeán khi ñoøi

ñöôïc tieàn. Tröôøng hôïp toài teä hôn, NHXN khoâng chaáp nhaän nhöõng baát ñoàng do

NHNo ñöa ra vaø khoâng chòu hoaøn traû tieàn. Khi ñoù, NHNo buoäc phaûi kieän ra

Phoøng thöông maïi quoác teá (ICC) ñeå giaûi quyeát. Vieäc giaûi quyeát tranh chaáp trong

vieäc kieåm tra chöùng töø thöôøng laø raát phöùc taïp, maát thôøi gian vaø toán keùm. Noù phuï

thuoäc khaù nhieàu vaøo töông quan löïc löôïng giöõa hai ngaân haøng lieân quan. Do vaäy,

cho duø coù ñöôïc phaân xöû laø ñuùng thì NHNo vaø nhaø nhaäp khaåu cuõng phaûi maát raát

nhieàu thôøi gian, chi phí, … vaø ñaëc bieät laø bò ñoïng voán.

2.2.2.2. Ruûi ro khi NHNo laø ngaân haøng thoâng baùo

a) Ruûi ro kyõ thuaät

Theo ñieàu 7 UCP500 (ñieàu 9 UCP600) thì “ngaân haøng thoâng baùo L/C coù

traùch nhieäm kieåm tra tính chaân thaät beà ngoaøi cuûa L/C maø mình thoâng baùo. Khi

ngaân haøng khoâng thoâng baùo L/C thì phaûi coù yù kieán phaûn hoài cho NHPH khoâng

chaäm treã”. Ñaây laø moät traùch nhieäm raát quan troïng cuûa NHTB. Thö tín duïng laø

cam keát traû tieàn cuûa NHPH. Döïa treân cam keát ñoù, nhaø xuaát khaåu tin töôûng giao

haøng cho nhaø nhaäp khaåu vaø laäp boä chöùng töø ñoøi tieàn NHPH. Neáu thö tín duïng laø

giaû maïo thì NHPH hoaøn toaøn khoâng bò raøng buoäc vaøo cam keát naøy vaø nhaø xuaát

khaåu khoâng theå ñoøi tieàn töø NHPH.

- Thoâng baùo L/C khoâng ñaûm baûo tính chaân thöïc beà ngoaøi (thö tín duïng giaû)

Thö tín duïng laø cam keát traû tieàn cuûa NHPH. Döïa treân cam keát ñoù, nhaø

xuaát khaåu tin töôûng giao haøng cho nhaø nhaäp khaåu vaø laäp boä chöùng töø ñoøi tieàn

NHPH. Neáu thö tín duïng laø giaû maïo thì NHPH khoâng bò raøng buoäc gì vaøo cam

keát naøy vaø nhaø xuaát khaåu bò maát haøng maø khoâng ñöôïc thanh toaùn.

Ví duï 12 : Chi nhaùnh NHNo cuûa moät tænh ÑBSCL nhaän ñöôïc moät L/C trò giaù

USD1,057,000.00 phaùt haønh baèng telex töø moät ngaân haøng ôû Myõ cho ngöôøi

höôûng lôïi laø Coâng ty XNK, nhaäp khaåu gaïo. Böùc ñieän coù maõ khoùa (testkey) vôùi

ngaân haøng Bank of New York, Hongkong. Tuy nhieân, ngaân haøng naøy thoâng baùo

laø khoâng cung caáp soá testkey ñoù vaø ñeà nghò NHNo xaùc nhaän laïi vôùi NHPH.

Khaùch haøng trong nöôùc ñaõ chuaån bò ñuû haøng ôû caûng, ñang raát caàn L/C ñeå xuaát

haøng neân giuïc NHNo thoâng baùo L/C. Do khoâng kieåm tra ñöôïc tính xaùc thöïc cuûa

böùc ñieän, NHNo ñaõ töø choái thoâng baùo L/C. Sau khi tìm hieåu, khaùch haøng phaùt

hieän ngöôøi nhaäp khaåu laø keû löøa ñaûo vaø raát may laø hoï chöa giao haøng.

Ñaây laø moät baøi hoïc kinh nghieäm trong vieäc kieåm tra tính chaân thöïc beà

ngoaøi cuûa L/C vaø söûa ñoåi L/C tröôùc khi thoâng baùo cho ngöôøi thuï höôûng. Trong

baát kyø hình thöùc giaû maïo naøo, cam keát cuûa NHPH ñeàu khoâng coù hieäu löïc, vaø ruûi

ro ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu chaéc chaén xaûy ra neáu khoâng phaùt hieän kòp thôøi. Chính

vì vaäy, baèng caùc nghieäp vuï cuûa mình, NHNo vôùi vai troø laø NHTB phaûi coù traùch

nhieäm kieåm tra tính chaân thaät beà ngoaøi cuûa thö tín duïng ñeå traùnh söï giaû maïo.

Ngaân haøng coù theå kieåm tra tính chaân thaät thoâng qua chöõ kyù treân thö tín duïng

(kieåm tra chöõ kyù uyû quyeàn neáu phaùt haønh baèng thö), baèng maõ khoùa (test key neáu

phaùt haønh baèng telex, …) hoaëc baèng caùc maãu ñieän ñaûm baûo tính xaùc thöïc (neáu

phaùt haønh baèng SWIFT). Neáu ngaân haøng ñaõ söû duïng caùc giaûi phaùp nghieäp vuï

nhöng khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc tính chaân thaät beà ngoaøi cuûa L/C thì phaûi coù yù

kieán phaûn hoài cho NHPH vaø töø choái thoâng baùo cho ngöôøi thuï höôûng. Neáu ngaân

haøng khoâng kieåm tra tính xaùc thöïc cuûa L/C ñaõ thoâng baùo cho nhaø xuaát khaåu ñeå

nhaø xuaát khaåu giao haøng nhöng khoâng ñoøi ñöôïc tieàn do L/C bò giaû maïo, nhaø xuaát

khaåu coù quyeàn yeâu caàu NHTB phaûi boài thöôøng. Ruûi ro cuûa NHTB luùc naøy khoâng

chæ cho chính loâ haøng bò maát maø coøn aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi uy tín cuûa ngaân

haøng trong hoaït ñoäng TTQT.

- Khoâng phaùt hieän vaø tö vaán cho khaùch haøng veà nhöõng ñieàu khoaûn baát lôïi cuûa

thö tín duïng

Vôùi vai troø laø NHTB L/C, NHNo thöôøng xuyeân nhaéc nhôû khaùch haøng

kieåm tra noäi dung cuûa L/C so vôùi hôïp ñoàng ngoaïi thöông. Bôûi vì, L/C ñöôïc phaùt

haønh treân cô sôû noäi dung cuûa hôïp ñoàng ngoaïi thöông giöõa nhaø xuaát khaåu vaø nhaø

nhaäp khaåu; tuy nhieân, khi ñaõ ñöôïc phaùt haønh, L/C hoaøn toaøn ñoäc laäp vôùi hôïp

ñoàng. Cam keát cuûa NHPH chæ döïa treân L/C, khoâng lieân quan ñeán hôïp ñoàng kinh

teá. Do vaäy, nhaø xuaát khaåu phaûi ñaûm baûo raèng nhöõng ñieàu khoaûn cuûa L/C phaûn

aùnh trung thöïc traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa mình ñaõ thoûa thuaän trong hôïp

ñoàng. Neáu phaùt hieän ra nhöõng ñieàu khoaûn baát lôïi, maâu thuaãn vôùi hôïp ñoàng,

nhöõng quy ñònh khoâng roõ raøng thì nhaø xuaát khaåu phaûi yeâu caàu nhaø nhaäp khaåu ñeà

nghò ngaân haøng söûa ñoåi L/C roài môùi giao haøng. Ñaây laø moät vaán ñeà ñôn giaûn

nhöng caùc khaùch haøng xuaát khaåu cuûa NHNo thöôøng xuyeân boû qua, cho ñeán khi

giao haøng xong vaø xuaát trình chöùng töø ñeå ñoøi tieàn thì ngaân haøng môùi phaùt hieän

baát ñoàng, do L/C quy ñònh khoâng gioáng nhö hôïp ñoàng ñaõ kyù. Thôøi ñieåm ñoù ñaõ

quaù muoän ñeå yeâu caàu laøm söûa ñoåi L/C vaø nhaø xuaát khaåu phaûi chaáp nhaän ruûi ro

ñoøi tieàn baèng boä chöùng töø coù baát ñoàng.

Ví duï 13: NHNo nhaän ñöôïc moät L/C quy ñònh giaù haøng hoùa laø theo giaù FOB

(Free on Board) khoâng bao goàm cöôùc phí vaän taûi vaø baûo hieåm, nhöng laïi yeâu

caàu vaän ñôn ghi “Freight prepaid” (cöôùc phí ñaõ traû) vaø xuaát trình Chöùng töø

baûo hieåm. Ñaây laø ñieåm baát lôïi cho nhaø nhaäp khaåu. Ñeå laäp ñöôïc chöùng töø phuø

hôïp vôùi L/C, nhaø nhaäp khaåu phaûi töï boû tieàn ra ñeå traû cöôùc phí vaø mua baûo

hieåm. Neáu khoâng, boä chöùng töø seõ bò baát ñoàng vaø töø choái thanh toaùn.

b) Ruûi ro quan heä ñaïi lyù

Quan heä ñaïi lyù laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát trong hoaït ñoäng

thanh toaùn quoác teá. Thoâng qua heä thoáng caùc ngaân haøng ñaïi lyù ôû caùc nöôùc khaùc

nhau treân theá giôùi, nhaø nhaäp khaåu ôû nöôùc naøy môùi coù theå thanh toaùn tieàn haøng

hoùa, dòch vuï cho nhaø xuaát khaåu ôû nöôùc khaùc. Khi caùc ngaân haøng ñaïi lyù khoâng

ñaûm baûo uy tín seõ mang laïi ruûi ro raát lôùn cho caùc beân lieân quan.

Do vaäy, vieäc thieát laäp vaø duy trì quan heä ñaïi lyù toát vôùi nhieàu ngaân haøng

treân theá giôùi giuùp cho hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo thuaän lôïi hôn vaø

traùnh ñöôïc ruûi ro coù theå xaûy ra. Tuy nhieân, trong nhieàu tröôøng hôïp, khaùch haøng

chæ ñònh NHPH, NHCK, NHTB hoaëc NHXN laø nhöõng ngaân haøng maø NHNo

khoâng coù quan heä ñaïi lyù vaø khoâng kieåm tra ñöôïc möùc ñoä tin caäy neân coù nguy cô

ruûi ro cao.

c) Ruûi ro ñaïo ñöùc

Trong tröôøng hôïp NHNo phuïc vuï khaùch haøng xuaát khaåu trong nghieäp vuï

L/C haøng xuaát, neáu nhaø nhaäp khaåu khoâng phaûi laø nhöõng baïn haøng ñaùng tin caäy,

vì nhöõng lôïi ích tröôùc maét maø khoâng quan taâm ñeán ñaïo ñöùc trong kinh doanh thì

coù theå löøa nhaø xuaát khaåu xeáp haøng leân taøu, roài trì hoaõn hoaëc töø choái thanh toaùn

baèng nhöõng thuû ñoaïn nghieäp vuï baét loãi baát ñoàng chöùng töø, eùp giaù nhaø xuaát khaåu

ñeå thu lôïi cho mình. Trong nhieàu tröôøng hôïp, nhaø xuaát khaåu ñaønh chòu baùn loã

coøn hôn chôû haøng quay veà. Nhöõng ruûi ro xaûy ra vôùi nhaø xuaát khaåu cuõng ñoàng

thôøi aûnh höôûng ñeán NHNo laø NHCK/TL boä chöùng töø. Ñaây laø tình huoáng deã xaûy

ra ñoái vôùi khaùch haøng xuaát khaåu cuûa NHNo bôûi naêng löïc vaø baïn haøng nhaäp khaåu

cuûa Vieät Nam coøn haïn cheá. Hôn nöõa, raát nhieàu nhaø xuaát khaåu Vieät Nam khoâng

tieáp caän ñöôïc ngöôøi mua cuoái cuøng maø phaûi baùn haøng qua trung gian. Vieäc thanh

toaùn ñöôïc thöïc hieän baèng L/C chuyeån nhöôïng neân gaëp nhieàu ruûi ro hôn so vôùi

L/C thoâng thöôøng. Ngaân haøng chuyeån nhöôïng L/C khoâng bò raøng buoäc traùch

nhieäm thanh toaùn cho ngöôøi höôûng lôïi thöù hai, maø chæ thöïc hieän thanh toaùn khi

NHPH thanh toaùn cho hoï. Ngöôøi höôûng lôïi thöù hai khoâng nhaän ñöôïc cam keát

thanh toaùn töø NHPH cuõng nhö ngaân haøng chuyeån nhöôïng.

2.2.2.3. Ruûi ro vôùi vai troø laø ngaân haøng chieát khaáu/thöông löôïng

- Khoâng phaùt hieän baát ñoàng cuûa boä chöùng töø chieát khaáu hoaëc thöông löôïng

Khi tieán haønh chieát khaáu hoaëc thöông löôïng boä chöùng töø xuaát trình theo

L/C xuaát khaåu, NHNo coù theå gaëp ruûi ro khi khoâng ñònh ñoaït ñöôïc tình traïng boä

chöùng töø daãn ñeán quyeát ñònh chieát khaáu boä chöùng töø khoâng hoaøn haûo hoaëc göûi

chöùng töø coù baát ñoàng nhöng khoâng phaùt hieän ñeå thoâng baùo cho nhaø xuaát khaåu.

Ñaây laø nhöõng tình huoáng thöïc teá ñaõ xaûy ra vaø gaây raát nhieàu ruûi ro cho NHNo

trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá. Tuy raèng vieäc chieát khaáu taïi NHNo laø coù

truy ñoøi, nhöng vieäc khoâng ñoøi ñöôïc tieàn laø do loãi cuûa ngaân haøng khoâng phaùt

hieän ra baát ñoàng cuûa boä chöùng töø. Do vaäy, duø coù ñoøi laïi ñöôïc tieàn töø nhaø xuaát

khaåu hoaëc thoûa thuaän ñöôïc vôùi NHPH vaø nhaø nhaäp khaåu thanh toaùn nhöng uy tín

cuûa NHNo cuõng bò aûnh höôûng raát nhieàu. Ñoàng thôøi NHNo phaûi chòu nhöõng chi

phí do phía nöôùc ngoaøi chaäm thanh toaùn, nhöõng khoaûn tieàn phaït hoaëc laõi suaát

khoâng thu ñöôïc töø phía nhaø xuaát khaåu.

- Khoâng caån troïng trong vieäc göûi chöùng töø

Khi NHCK/TL khoâng caån thaän trong vieäc göûi chöùng töø ñoøi tieàn cho khaùch

haøng, göûi sai ñòa chæ hoaëc chæ daãn cuûa L/C laøm thaát laïc chöùng töø hoaëc chaäm treã

thì coù theå phaûi boài thöôøng toaøn boä toån thaát xaûy ra ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu.

- Ruûi ro tín duïng ñoái vôùi NHCK

Khi thöïc hieän chieát khaáu mieãn truy ñoøi boä chöùng töø xuaát khaåu, NHCK ñaõ

thöïc hieän vieäc mua laïi quyeàn ñoøi tieàn töø NHPH L/C cuûa nhaø xuaát khaåu. Neáu

NHPH maát khaû naêng thanh toaùn hoaëc bò phaù saûn thì ruûi ro tín duïng thuoäc veà

NHCK.

Tuy hieän nay NHNo chæ thöïc hieän chieát khaáu coù truy ñoøi, nghóa laø neáu boä

chöùng töø ñaõ ñöôïc NHNo chieát khaáu bò NHPH hoaëc NHXN töø choái thanh toaùn thì

NHNo coù quyeàn truy ñoøi laïi nhaø xuaát khaåu soá tieàn ñaõ öùng tröôùc. Nhöng neáu nhaø

xuaát khaåu khoâng coù khaû naêng hoaøn traû laïi soá tieàn ñoù thì NHNo vôùi tö caùch laø

NHCK phaûi gaùnh chòu khoaûn ruûi ro naøy.

Beân caïnh vieäc taøi trôï xuaát khaåu döôùi hình thöùc chieát khaáu boä chöùng töø

haøng xuaát, NHNo coøn xaây döïng moät cô cheá cho vay xuaát khaåu ñoái vôùi caùc ñòa

baøn troïng ñieåm vaø caùc ngaønh xuaát khaåu troïng ñieåm, nhö cho vay xuaát khaåu thuyû

saûn, xuaát khaåu gaïo, … Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá gaén lieàn vôùi khaû naêng traû nôï

cuûa nhaø xuaát khaåu. Neáu caùc nhaø xuaát khaåu gaëp ruûi ro trong vieäc thanh toaùn boä

chöùng töø haøng xuaát thì cuõng ñoàng thôøi daãn ñeán ruûi ro cuûa ngaân haøng.

Ñeå traùnh ñöôïc ruûi ro naøy, ngaân haøng thöôøng xuyeân cöû caùn boä tín duïng vaø

caùn boä thanh toaùn quoác teá phoái hôïp chaët cheõ, ñaûm baûo an toaøn töø khaâu cho vay,

thu mua xuaát khaåu ñeán khaâu thanh toaùn.

Toùm laïi, ruûi ro coù theå xaûy ra trong moïi lónh vöïc kinh doanh. Tuy nhieân, ruûi

ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng coù nhieàu ñieåm khaùc bieät

vôùi caùc ngaønh kinh doanh khaùc caû veà nguyeân nhaân vaø möùc ñoä bôûi ngaân haøng laø

trung taâm thanh toaùn cuûa neàn kinh teá. Vieäc tìm kieám caùc giaûi phaùp ñeå haïn cheá,

phoøng ngöøa ruûi ro trong ngaønh ngaân haøng noùi chung vaø lónh vöïc thanh toaùn quoác

teá noùi rieâng, khi Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñang vaïch chieán löôïc kinh teá quoác teá vôùi

nhöõng quyeát taâm cao môû roäng hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam, laø moät

vaán ñeà taát yeáu hieän nay.

2.3. NGUYEÂN NHAÂN DAÃN ÑEÁN RUÛI RO TRONG THANH TOAÙN BAÈNG

L/C TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM

Qua nhöõng tình huoáng ruûi ro xaûy ra trong phöông thöùc thanh toaùn quoác teá

baèng L/C neâu treân taïi NHNo, ta coù theå toång keát nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa nhöõng

ruûi ro naøy taäp trung thaønh caùc vaán ñeà sau :

2.3.1. Nguyeân nhaân khaùch quan

2.3.1.1. Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng cuûa NHNo

- Khaùch haøng trong nöôùc gaëp khoù khaên kinh doanh vaø taøi chính neân khoâng

coù khaû naêng thöïc hieän nhöõng cam keát thanh toaùn vôùi NHNo, hoaëc lôïi duïng söï sô

hôû, buoâng loûng trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng ñeå raøng buoäc

ngaân haøng vaøo nhöõng hoaït ñoäng sai muïc ñích, traùi phaùp luaät.

- Trình ñoä nghieäp vuï ngoaïi thöông cuûa khaùch haøng khi tham gia thöông

maïi quoác teá coøn thaáp, “khi thanh toaùn quoác teá khoâng xem kyõ caùc chöùng töø L/C,

chöa chuù troïng ñeán caùc chi tieát coù tính nghieäp vuï trong thanh toaùn quoác teá khi

tieán haønh thöông thaûo hôïp ñoàng vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi, khoâng hieåu bieát ñaày ñuû

caùc hôïp ñoàng vaø ñieàu khoaûn ñi keøm, khoâng naém baét ñöôïc moät caùch ñaày ñuû veà

caùc thuû tuïc giao nhaän haøng, nhaän bieát ñôn haøng cuõng nhö caùc giaûi phaùp quaûn lyù

ruûi ro veà maët chöùng töø, laõi suaát, tyû giaù, … “ (www.vietnamnet.vn ngaøy 02/08/2005)

- Caùc ngaân haøng coù ñaïi lyù coá tình khoâng thöïc hieän caùc cam keát, nghóa vuï

cuûa mình hoaëc vì caùc lyù do chính trò, kinh teá, … maø khoâng thöïc hieän ñöôïc, gaây toån

thaát cho khaùch haøng vaø NHNo.

2.3.1.2. Nguyeân nhaân töø thöïc traïng neàn kinh teá Vieät Nam hieän nay

- Moâi tröôøng phaùp lyù : Haønh lang phaùp lyù cho hoaït ñoäng ngaân haøng noùi

chung vaø hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá noùi rieâng ôû Vieät Nam hieän nay coøn thieáu

vaø coù nhieàu baát caäp. Hieän nay chöa coù moät vaên baûn naøo ñieàu chænh moái quan heä

giöõa caùc chuû theå tham gia thanh toaùn quoác teá. Ví duï, trong phöông thöùc TDCTø,

hieän taïi caùc beân tham gia vaãn vaän duïng UCP500 laøm caên cöù quy ñònh traùch

nhieäm vaø quyeàn haïn, nhöng ñaây chæ laø thoâng leä quoác teá, trong ñoù khoâng quy ñònh

roõ möùc xöû lyù nhö theá naøo khi coù vi phaïm. Trong khi ñoù caùc nöôùc treân theá giôùi

ñeàu coù nhöõng luaät hoaëc vaên baûn döôùi luaät quy ñònh veà giao dòch TDCT treân cô sôû

thoâng leä, quoác teá, coù tính ñeán ñaëc thuø quoác gia.

- Chính saùch thöông maïi : Caùc vaên baûn quy ñònh veà hoaït ñoäng xuaát nhaäp

khaåu, thueá quan, haûi quan cuûa Vieät Nam coøn chöa oån ñònh, thay ñoåi giaùn tieáp

laøm aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá. Beân caïnh ñoù, thuû tuïc haønh

chính trong quaûn lyù hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu coøn röôøm raø, maát thôøi gian thaäm

chí laøm maát cô hoäi kinh doanh cuûa nhieàu doanh nghieäp vaø ngaân haøng.

- Thò tröôøng tieàn teä: Thò tröôøng ngoaïi teä chöa phaùt trieån, tyû giaù ngoaïi teä

maïnh khoâng oån ñònh, caùc bieán ñoäng kinh teá theá giôùi gaây aûnh höôûng ñeán hoaït

ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng vaø khaùch haøng, ñoàng thôøi laøm taêng ruûi ro

veà ngoaïi hoái cuûa ngaân haøng. Hôn nöõa, caùc nghieäp vuï kinh doanh ngoaïi teä treân thò

tröôøng chöa phaùt trieån, chuû yeáu döøng laïi ôû giao dòch mua baùn giao ngay (SPOT),

caùc giao dòch mua baùn kyø haïn, hoaùn ñoåi, hay SWAP coøn raát haïn cheá. Ñieàu naøy

taïo khoù khaên cho vieäc tính toaùn hieäu quaû kinh doanh vaø traùnh ruûi ro do bieán

ñoäng tyû giaù cho doanh nghieäp khi tham gia hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá.

- Coâng taùc cung caáp thoâng tin tín duïng : Hieän nay, caùc chi nhaùnh NHNo

chuû yeáu cung caáp vaø laáy thoâng tin töø Trung taâm thoâng tin tín duïng (CIC) cuûa

Ngaân haøng Nhaø nöôùc. Tuy nhieân, coâng taùc xaây döïng vaø cung caáp thoâng tin cho

caùc ngaân haøng ñoâi khi chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc daãn ñeán tình traïng thoâng

tin khoâng ñöôïc caäp nhaät, soá lieäu thieáu tính chính xaùc, ñaày ñuû. Ngöôïc laïi, caùc

ngaân haøng cuõng khoâng chuû ñoäng cung caáp thoâng tin moät caùch thöôøng xuyeân cho

trung taâm, thieáu söï phoái hôïp chaët cheõ vôùi nhau ñaõ taïo khe hôû cho khaùch haøng

vay voán, xin baûo laõnh ôû nhieàu ngaân haøng, … laøm taêng nguy cô ruûi ro cho chính

caùc ngaân haøng.

2.3.2. Nguyeân nhaân chuû quan cuûa NHNo

2.3.2.1. Trình ñoä nghieäp vuï cuûa caùn boä ngaân haøng coøn nhieàu yeáu keùm

Thöïc teá, nhöõng ruûi ro phaùt sinh trong phöông thöùc L/C taïi NHNo trong thôøi

gian qua cho thaáy ruûi ro do nhöõng sai soùt cuûa caùn boä ngaân haøng gaây ra chieám tyû

leä nhaát ñònh. Beân caïnh ñoäi nguõ caùn boä coù trình ñoä ngoaïi ngöõ, am hieåu chuyeân

moân thì cuõng coøn moät tyû leä khoâng nhoû caùn boä ngaân haøng chöa coù ñuû kieán thöùc

caàn thieát ñeå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu coâng vieäc, daãn ñeán vieäc soaïn thaûo caùc ñieàu

khoaûn cuûa hôïp ñoàng – noäi dung ñôn xin môû L/C khoâng cuï theå vaø chaët cheõ, laø

nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro cho ngaân haøng. Ñieàu naøy coù nguyeân nhaân laø do

thanh toaùn quoác teá laø moät nghieäp vuï coøn töông ñoái môùi meû taïi NHNo, vieäc luaân

chuyeån caùn boä töø boä phaän khaùc sang laøm nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá coøn dieãn

ra taïi moät soá chi nhaùnh daãn ñeán chaát löôïng ñoäi nguõ thanh toaùn vieân chöa cao.

Hôn nöõa, ñaây laø nghieäp vuï coù lieân quan ñeán nhieàu giai ñoaïn, quy trình do vaäy

ngoaøi trình ñoä nghieäp vuï coøn ñoøi hoûi caùn boä ngaân haøng phaûi coù ñaïo ñöùc, phaåm

chaát cao.

2.3.2.2. Naêng löïc taøi chính yeáu keùm

Naêng löïc taøi chính cuûa NHNo coøn yeáu, nôï coù vaán ñeà cao, tieàm aån nhieàu

ruûi ro. Maëc duø laø ngaân haøng coù voán ñieàu leä lôùn nhaát trong caùc ngaân haøng thöông

maïi nhöng nguoàn voán ngoaïi teä cuûa NHNo tính ñeán 31/12/2005 chæ chieám 10%

toång nguoàn voán (töông ñöông 1,188 trieäu USD), ñaït tyû leä an toaøn voán khoaûng 5%

thaáp xa so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi (8%). Nguoàn voán ngoaïi teä

chieám tyû troïng nhoû trong toång nguoàn vôùi gaàn 50% laø tieàn göûi cuûa caùc ngaân haøng

nöôùc ngoaøi, do ñoù deã bò taùc ñoäng bôûi caùc chính saùch tieàn teä, tyû giaù cuûa nöôùc

ngoaøi maø ñaëc bieät laø Myõ. Hôn nöõa, löôïng voán ngoaïi teä cuûa NHNo so vôùi caùc

ngaân haøng trong nöôùc vaø quoác teá coøn thaáp, laøm aûnh höôûng ñeán khaû naêng baûo

laõnh L/C nhaäp khaåu cuûa ngaân haøng. Vôùi nhöõng hôïp ñoàng nhaäp khaåu coù giaù trò

lôùn, NHNo khoâng ñöôïc caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi chaáp nhaän maø luùc ñoù phaûi coù

söï baûo laõnh cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc.

2.3.2.3. Trình ñoä coâng ngheä ngaân haøng coøn thaáp

Laø ngaân haøng coù maïng löôùi chi nhaùnh roäng khaép caû nöôùc, nhöng do tính

daøn traûi nhieàu neân cô sôû haï taàng cuûa NHNo coøn thaáp, khoâng ñoàng boä khoâng chæ

so vôùi khu vöïc vaø quoác teá maø coøn caû vôùi nhöõng ngaân haøng thöông maïi trong

nöôùc. Ñieàu naøy theå hieän ôû khaû naêng laép ñaët, öùng duïng caùc maùy moùc thieát bò, ñaëc

bieät laø coâng ngheä thoâng tin trong lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa NHNo coøn

yeáu keùm. Ñaây laø thöïc traïng caàn sôùm khaéc phuïc vì hieän nay trong thanh toaùn

quoác teá baèng L/C, vieäc thoâng baùo L/C chuû yeáu tieán haønh qua maïng thoâng tin

quoác teá. Neáu coâng ngheä thoâng tin khoâng ñaùp öùng ñöôïc, NHNo seõ maát raát nhieàu

thôøi gian, coâng söùc ñeå thöïc hieän moät hôïp ñoàng thanh toaùn L/C, ñieàu naøy aûnh

höôûng ñeán uy tín vaø laøm giaûm thò phaàn thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo. Ñaëc bieät,

trong boái caûnh hieän nay, khi maø caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn, caùc ngaân

haøng lieân doanh vaø caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñöôïc trang bò cô sôû haï

taàng raát hieän ñaïi.

2.3.2.4. Vöôùng maéc trong quy trình nghieäp vuï thanh toaùn L/C

Treân thöïc teá, NHNo ñaõ coù caùc vaên baûn höôùng daãn cuï theå veà quy trình

nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá nhö quyeát ñònh 1998/QÑ-NHNo-QHQT, hay

388/QÑ-HÑQT-QHQT, … nhöng vieäc aùp duïng coøn coù moät soá ñieàu khoaûn

chöa ñaùp öùng ñöôïc vôùi nhöõng tröôøng hôïp cuï theå xaûy ra, nhö : tröôøng hôïp veà

nhöõng boä L/C khoâng ñöôïc caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi thanh toaùn, cuõng nhö nhöõng

boä L/C traû chaäm, … L/C ñöôïc môû baèng thö hoaëc xaùc nhaän baèng thö haàu nhö

khoâng coù chöõ kyù maãu ñaêng kyù neân phaûi ñieän yeâu caàu xaùc nhaän baèng telex coù

maõ. Vieäc xaùc nhaän maãu chöõ kyù vôùi nhöõng ngaân haøng khoâng coù quan heä ñaïi lyù,

phaûi xaùc nhaän qua moät ngaân haøng thöù ba, raát khoù khaên vaø maát nhieàu thôøi gian

trong khi khaùch haøng trong nöôùc caàn L/C, lôõ chuyeán haøng, …

Beân caïnh ñoù, vôùi tö caùch laø ngaân haøng thöông maïi quoác doanh neân NHHo

thöôøng coù söï öu tieân ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc baèng tyû leä kyù quyõ thaáp,

thaäm chí khoâng caàn kyù quyõ. Neáu caùc khaùch haøng naøy khoâng coù khaû naêng thanh

toaùn L/C thì thieät haïi thuoäc veà ngaân haøng. Ñaây khoâng chæ laø haïn cheá rieâng cuûa

NHNo maø noù coøn laø haïn cheá cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh khaùc.

2.3.2.5. Trình ñoä vaän duïng UCP cuûa NHNo coøn thaáp

ÔÛ Vieät Nam cuõng nhö nhieàu nöôùc khaùc treân theá giôùi, phöông thöùc TDCTø

ñöôïc söû duïng phoå bieán vaø chieám vò trí chuû ñaïo trong thanh toaùn xuaát nhaäp

khaåu.Tuy nhieân, trong thôøi gian qua, caùc vuï tranh chaáp vaø ruûi ro lieân quan ñeán

L/C ôû Vieät Nam thöôøng xuyeân dieãn ra vôùi tính chaát phöùc taïp vaø luoân bieán ñoåi

khoâng ngöøng. UCP500, UCP600 ra ñôøi ñaõ giaûi quyeát moät phaàn nhöõng khoù khaên

ñoù, tuy nhieân, trình ñoä vaän duïng cuûa caùc beân tham gia trong thanh toaùn quoác teá

baèng phöông thöùc TDCT noùi chung vaø cuûa NHNo noùi rieâng vaãn coøn nhieàu haïn

cheá. Ñieàu naøy laøm phaùt sinh tranh chaáp giöõa caùc beân maø nhieàu khi ngöôøi chòu

thieät haïi chính laø ngaân haøng. Thöïc traïng naøy laøm caûn trôû khoâng ít hoaït ñoäng

thanh toaùn quoác teá baèng L/C cuûa NHNo.

KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2

(cid:89)(cid:9)(cid:90)

Ñeå coù caùch nhìn moät caùch heä thoáng veà nhöõng ruûi ro trong phöông thöùc

thanh toaùn tín duïng chöùng töø taïi NHNo & PTNT Vieät Nam, chöông hai ñaõ taäp

trung phaân tích vaø coù moät soá ví duï minh hoïa laø caùc tröôøng hôïp ñaõ xaûy ra treân

thöïc teá taïi NHNo.

Tröôùc heát, luaän vaên ñaõ giôùi thieäu moät vaøi neùt khaùi quaùt veà NHNo cuõng

nhö thöïc traïng hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá noùi chung, vò trí cuûa phöông thöùc

thanh toaùn baèng tín duïng chöùng töø taïi NHNo noùi rieâng. Ñeå töø ñoù coù theå thaáy

ñöôïc tín duïng chöùng töø laø moät phöông thöùc thanh toaùn chieám tyû troïng lôùn nhaát

taïi NHNo hieän nay.

Treân cô sôû ñoù, luaän vaên ñi saâu nghieân cöùu nhöõng ruûi ro trong phöông thöùc

thanh toaùn tín duïng chöùng töø taïi NHNo & PTNT Vieät Nam nhöõng naêm qua.

Nhöõng ruûi ro ñoù ñöôïc phaân tích vaø minh hoïa baèng nhöõng ví duï thöïc teá taïi NHNo

döôùi nhöõng khía caïnh khaùc nhau : ruûi ro mang tính chaát vó moâ, ruûi ro tröïc tieáp

lieân quan ñeán phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø taïi NHNo vôùi vai troø laø

NHPH, NHTB, … . Töø nhöõng thöïc traïng ñoù, tìm ra nguyeân nhaân khaùch quan cuõng

nhö chuû quan cuûa nhöõng ruûi ro : nhö naêng löïc taøi chính cuûa NHNo coøn yeáu, trình

ñoä nghieäp vuï vaø vaän duïng UCP cuûa thanh toaùn vieân chöa toát, trình ñoä coâng ngheä

ngaân haøng thaáp keùm, …. Ñaây chính laø nhöõng tieàn ñeà cho vieäc ñeà ra nhöõng giaûi

phaùp, kieán nghò ôû chöông ba. Ñaây laø moät vaán ñeà voâ cuøng quan troïng, goùp phaàn

laøm haïn cheá, giaûm thieåu ruûi ro khi thöïc hieän hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá baèng

phöông thöùc tín duïng chöùng töø giuùp naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng thanh toaùn noùi

chung cuõng nhö cuûa lónh vöïc tín duïng chöùng töø noùi rieâng trong thôøi gian tôùi.

CHÖÔNG 3 :

GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA VAØ HAÏN CHEÁ

RUÛI RO TRONG THANH TOAÙN THEO PHÖÔNG THÖÙC

TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM

3.1. ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN HOAÏT ÑOÄNG THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ

CUÛA NHNo & PTNT VIEÄT NAM

3.1.1. Xu höôùng phaùt trieån cuûa vieäc söû duïng phöông thöùc thanh toaùn tín duïng

chöùng töø taïi Vieät Nam

3.1.1.1. Phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaãn laø phöông thöùc thanh toaùn quan

troïng trong thöông maïi quoác teá taïi Vieät Nam

So vôùi caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá khaùc, phöông thöùc tín duïng

chöùng töø töông ñoái an toaøn cho caùc beân tham gia, neân ñaëc bieät höõu ích khi caùc

beân khoâng coù ñoä minh baïch cao veà taøi chính. Taïi caùc nöôùc maø tình hình taøi chính

cuûa caùc doanh nghieäp coù ñoä minh baïch cao nhö Myõ, chaâu Aâu hay Nhaät Baûn, …

thì caùc ñoái taùc coù theå khoâng duøng phöông thöùc tín duïng chöùng töø maø duøng caùc

phöông thöùc khaùc ñôn giaûn vaø thuaän tieän hôn ñeå thay theá nhö ghi soå, traû tieàn

tröôùc hoaëc nhôø thu, … Tuy nhieân, beân caïnh ñoù vaãn coù nhieàu nöôùc maø tính minh

baïch taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp vaø ngaân haøng ñeàu keùm nhö caùc nöôùc ñang

phaùt trieån, trong ñoù coù Vieät Nam. Do vaäy, tín duïng chöùng töø vaãn seõ laø phöông

thöùc thanh toaùn quoác teá quan troïng trong nhieàu naêm tôùi khi giao dòch thöông maïi

vôùi nhöõng nöôùc thuoäc thaønh phaàn naøy.

Hôn nöõa, vieäc baûn phuï tröông eUCP do ICC aán haønh laø moät noã löïc phuïc

vuï cho caùc chöùng töø ñieän töû vaø xuaát trình ñieän töû. Söï ra ñôøi cuûa baûn phuï tröông

naøy cho thaáy kyõ thuaät thöïc hieän ôû moät soá böôùc trong phöông thöùc tín duïng chöùng

töø ñaõ coù nhöõng thay ñoåi cho phuø hôïp vôùi thöông maïi ñieän töû vaø moät laàn nöõa

khaúng ñònh söï khoâng theå thieáu vaø ngaøy caøng phaùt trieån cuûa phöông thöùc thanh

toaùn baèng L/C so vôùi caùc phöông thöùc thanh toaùn khaùc.

3.1.1.2. Caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ña daïng hoùa phöông thöùc tín duïng

chöùng töø ñaùp öùng nhu caàu hoäi nhaäp

Neàn kinh teá Vieät Nam hieän nay ñang töøng böôùc hoäi nhaäp vôùi caùc neàn kinh

teá trong khu vöïc vaø treân theá giôùi keùo theo söï phaùt trieån cuûa lónh vöïc taøi chính

ngaân haøng. Trong boái caûnh ñoù, ñeå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ngaøy caøng ña daïng cuûa

khaùch haøng trong vaø ngoaøi nöôùc cuõng nhö naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa

mình, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam phaûi cuûng coá vaø phaùt trieån theâm caùc

loaïi hình dòch vuï trong ñoù coù thanh toaùn baèng L/C thöông maïi (commercial L/C).

Chaúng haïn, khi quan heä thöông maïi vôùi Myõ gia taêng, caùc ngaân haøng

thöông maïi Vieät Nam caàn hoaøn thieän tieáp caùc dòch vuï töông ñoái môùi nhö L/C döï

phoøng (standby L/C). Ñieàu naøy laø do theo taäp quaùn trong thanh toaùn taïi caùc ngaân

haøng Myõ, toång giaù trò caùc L/C döï phoøng lôùn hôn nhieàu so vôùi L/C thöông maïi.

Nhö vaäy, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam caàn chuaån bò ñeå trieån khai roäng

raõi dòch vuï L/C döï phoøng ñeå ñaùp öùng nhu caàu thò tröôøng, ñaëc bieät vôùi thò tröôøng

Myõ.

3.1.1.3. Söï ra ñôøi cuûa UCP600

Theo Gary Collyer, coá vaán kyõ thuaät Uyû ban thöông maïi ngaân haøng –

Phoøng Thöông maïi quoác teá (ICC) kieâm Chuû tòch Nhoùm döï thaûo UCP thì UCP600

laø baûn söûa ñoåi toaøn dieän vaø ñaày ñuû nhaát trong lòch söû UCP. UCP600 ñaõ khaéc

phuïc phaàn naøo nhöõng haïn cheá veà thuaät ngöõ daãn ñeán caùch hieåu khaùc nhau cuûa

UCP500. Do vaäy, UCP600 khi coù hieäu löïc thi haønh vaøo 01/07/2007 seõ laø ñieàu

kieän caàn ñeå phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø phaùt trieån, ñaëc bieät trong

xu höôùng quoác teá hoùa hieän nay.

3.1.2. Ñònh höôùng phaùt trieån hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taïi NHNo &

PTNT Vieät Nam ñeán 2010

3.1.2.1. Chieán löôïc phaùt trieån cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam ñeán 2010

NHNo & PTNT Vieät Nam phaûi thöïc söï trôû thaønh löïc löôïng chuû ñaïo vaø chuû

löïc trong vai troø cung caáp tín duïng phaùt trieån noâng nghieäp vaø noâng thoân, coâng

nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa saûn xuaát noâng laâm, thuûy haûi saûn phuø hôïp vôùi chính

saùch, muïc tieâu cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc trong töøng giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá cuûa

ñaát nöôùc.

Môû roäng kinh doanh moät caùch vöõng chaéc, an toaøn, beàn vöõng, aùp duïng

coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi, cung caáp caùc dòch vuï veà saûn phaåm tieän ích, thuaän

lôïi, thoâng thoaùng ñeán moïi loaïi hình doanh nghieäp vaø daân cö ôû thaønh phoá, thò xaõ,

tuï ñieåm kinh teá noâng thoâng, naâng cao vaø duy trì khaû naêng sinh lôøi, phaùt trieån vaø

boài döôõng nguoàn nhaân löïc ñeå coù söùc caïnh tranh vaø thích öùng nhanh choùng quaù

trình hoäi nhaäp.

Baûng 3.1 : Caùc chæ tieâu phaùt trieån chuû yeáu cuûa NHNo ñeán 2010

STT Chæ tieâu Naêm 2005 Naêm 2010

1 Voán töï coù (VND) 7,7 ngaøn tyû 15-17 ngaøn tyû

2 Dö nôï tín duïng (VND) 180 ngaøn tyû 350-400 ngaøn tyû

3 Dö nôï cho thueâ taøi chính (VND) 8 ngaøn tyû 15-20 ngaøn tyû

Toác ñoä taêng tröôûng cho vay 20% 15-18% 4

Tyû leä cho vay trung, daøi haïn 56,4% <40% 5

6 Nguoàn voán (VND) 196,57 ngaøn tyû 400-500 ngaøn tyû

7 Tyû leä taêng tröôûng nguoàn voán 28% 15-20%

Saûn phaåm vaø dòch vuï theo tieâu 20 40 8 chuaån quoác teá

9 Doanh soá TTQT (USD) 5.857 trieäu 10.000 trieäu

(Nguoàn : Taøi lieäu giôùi thieäu veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa NHNo-2005)

3.1.2.2. Ñònh höôùng phaùt trieån hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá theo phöông thöùc

tín duïng chöùng töø taïi NHNo & PTNT Vieät Nam

Moät laø, tieáp tuïc ñònh höôùng phaùt trieån cuûa toaøn ngaønh ngaân haøng trong

hoaït ñoäng thanh toaùn baèng tín duïng chöùng töø ñeå duy trì vaø naâng cao theá maïnh

trong thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu, naâng cao vò theá vaø uy tín cuûa NHNo trong boái

caûnh ngaøy caøng coù nhieàu ngaân haøng thöông maïi tham gia nhaát laø caùc ngaân haøng

nöôùc ngoaøi voán ñaõ coù saün lôiï theá veà voán, coâng ngheä, …

Hai laø, thoáng nhaát trong toaøn heä thoáng NHNo veà phöông phaùp ñaùnh giaù,

phaân loaïi khaùch haøng, ngaân haøng ñaïi lyù nhaèm taêng cöôøng quaûn lyù ruûi ro trong

coâng taùc thanh toaùn. Tieáp tuïc hoaøn thieän quy trình nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá

nhaát laø quy trình nghieäp vuï thanh toaùn baèng L/C.

Ba laø, taêng cöôøng moái quan heä vôùi caùc ngaân haøng hieän coù vaø môû roäng

quan heä ñaïi lyù vôùi caùc ngaân haøng khaùc treân theá giôùi nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän

lôïi hôn cho hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá.

Boán laø, thöôøng xuyeân toå chöùc nghieân cöùu caùc taäp quaùn veà thanh toaùn xuaát

nhaäp khaåu. Tieáp tuïc ñaøo taïo, naâng cao trình ñoä khoâng chæ veà kyõ naêng nghieäp vuï

maø coøn coù caû kieán thöùc veà phaùp luaät quoác teá, thoâng tin thò tröôøng cho caùn boä

thanh toaùn quoác teá. Ñaûm baûo trình ñoä chuyeân moân cuûa caùn boä phaûi ñaït trình ñoä

ngang baèng caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam.

Naêm laø, ña daïng hoùa caùc loaïi hình saûn phaåm, dòch vuï ñaït trình ñoä khu vöïc.

Chuû ñoäng giôùi thieäu saûn phaåm, höôùng daãn khaùch haøng söû duïng saûn phaåm cuûa

NHNo. Naâng cao thò phaàn hoaït ñoäng veà thanh toaùn quoác teá cuûa NHNo ñaït ít nhaát

10% taïi caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát vaø khu vöïc ñoâ thò, chuù yù tôùi khu vöïc

coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (thò phaàn bình quaân caû nöôùc hieän chieám 7,5%; thò phaàn

huy ñoäng voán ngoaïi teä cuûa NHNo taïi Tp.HCM laø 6,34%; thò phaàn thaáp nhaát ôû

khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát vaø khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi).

3.2. CAÙC GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA VAØ HAÏN CHEÁ RUÛI RO TRONG

THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ THEO PHÖÔNG THÖÙC TÍN DUÏNG CHÖÙNG TÖØ

TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM

Trong neàn kinh teá thò tröôøng, ruûi ro trong kinh doanh laø ñieàu khoâng theå

traùnh khoûi, trong ñoù, nguy cô ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá noùi chung

vaø phöông thöùc thanh toaùn L/C noùi rieâng caøng cao do ñaëc thuø cuûa hoaït ñoäng

thanh toaùn quoác teá laø vöôït ra ngoaøi phaïm vi moät quoác gia xeùt treân caû khía caïnh

ñòa lyù, caùc phaùp nhaân lieân quan vaø luaät phaùp ñieàu chænh. Tuy nhieân, trong xu theá

phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá quoác teá, töï do hoùa thöông maïi, töï do hoùa taøi

chính ngaøy caøng ñöôïc ñaåy maïnh thì vieäc phaùt trieån hoaït ñoäng naøy laø taát yeáu vaø

laø moät phaàn khoâng theå thieáu trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHNo.

Nhaèm thöïc hieän thaéng lôïi caùc ñònh höôùng phaùt trieån trong hoaït ñoäng thanh

toaùn baèng L/C taïi NHNo, beân caïnh vieäc ñaåy maïnh hoaït ñoäng marketing nhaèm

phaùt trieån hoaït ñoäng naøy, moät vaán ñeà raát quan troïng caàn phaûi ñaët ra tröôùc tieân laø

phoøng ngöøa caùc ruûi ro coù theå xaûy ra, traùnh toån thaát cho khaùch haøng vaø ngaân

haøng. Do vaäy, ñeå goùp phaàn thöïc hieän ñöôïc caùc muïc tieâu neâu treân, luaän vaên coù

moät soá ñeà xuaát vaø giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong thanh toaùn theo

phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi NHNo nhö sau :

3.2.1. Nhöõng giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong noäi boä NHNo &

PTNT Vieät Nam

3.2.1.1. Muïc tieâu

Chöông 2 ñaõ cho thaáy moät soá nguyeân nhaân chính cuûa nhöõng ruûi ro phaùt

sinh trong thôøi gian qua taïi NHNo & PTNT Vieät Nam. Ñeå haïn cheá nhöõng ruûi ro

trong thanh toaùn theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi NHNo thì vieäc ñaàu tieân

laø phaûi tìm ra nguyeân nhaân cuõng nhö nhöõng giaûi phaùp töø chính NHNo ñeå coù theå

chuû ñoäng hoaøn thieän quy trình nghieäp vuï, coâng ngheä ngaân haøng, trình ñoä caùn boä,

… cuûa ngaân haøng mình.

3.2.1.2. Noäi dung

3.2.1.2.1. Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä NHNo coù trình ñoä chuyeân moân vaø ñaïo ñöùc

ngheà nghieäp

Con ngöôøi luoân laø yeáu toá giöõ vai troø quyeát ñònh trong moïi hoaït ñoäng. Moät

trong nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá taïi

NHNo laø do trình ñoä caùn boä chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa coâng vieäc. Do vaäy,

ñeå phoøng traùnh ruûi ro, caàn phaûi taùc ñoäng vaøo yeáu toá con ngöôøi tröôùc tieân. NHNo

caàn boá trí caùn boä coù ñuû naêng löïc, trình ñoä, tinh thaàn traùch nhieäm thöïc hieän hoaït

ñoäng thanh toaùn quoác teá. Söï caån thaän, am hieåu saâu nghieäp vuï cuûa caùn boä taùc

nghieäp trong quaù trình xöû lyù giao dòch seõ goùp phaàn ñaùng keå trong vieäc haïn cheá

ruûi ro kyõ thuaät coù theå xaûy ra.

a) Veà naâng cao trình ñoä caùn boä nghieäp vuï

Beân caïnh vieäc boá trí caùn boä coù naêng löïc phuø hôïp vôùi coâng vieäc, NHNo

caàn phaûi quan taâm thích ñaùng ñeán coâng taùc ñaøo taïo caùn boä, ñaëc bieät laø trong

phöông thöùc tín duïng chöùng töø. Ñaây laø moät lónh vöïc hoaït ñoäng mang tính quoác

teá, ña daïng, phöùc taïp vaø thöôøng xuyeân vaän ñoäng. Neáu khoâng chuù troïng ñeán coâng

taùc ñaøo taïo caùn boä thì cho duø coù boá trí caùn boä coù naêng löïc toát vaãn khoâng thích

öùng kòp vôùi söï thay ñoåi nhanh choùng cuûa thò tröôøng. Moät ví duï raát ñôn giaûn laø söï

vaän duïng caùc quan ñieåm cuûa ICC trong vieäc phaân tích, ñaùnh giaù caùc loãi baát ñoàng

cuûa chöùng töø xuaát trình theo L/C. Coù nhöõng tình huoáng taïi thôøi ñieåm naøy ñöôïc

ICC giaûi thích laø baát ñoàng chöùng töø nhöng sau moät thôøi gian laïi ñöôïc phaân tích laø

khoâng bò baát ñoàng. Ñoù laø keát quaû taát yeáu cuûa söï vaän ñoäng lieân tuïc cuûa hoaït ñoäng

thanh toaùn quoác teá treân toaøn theá giôùi ñeå tìm ra nhöõng caùch giaûi thích hôïp lyù nhaát

vôùi thöïc tieãn hoaït ñoäng. Neáu caùc caùn boä nghieäp vuï khoâng ngöøng hoïc hoûi, caäp

nhaät kieán thöùc lieân quan thì seõ khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa hoaït ñoäng

thanh toaùn quoác teá.

Thöïc teá cho thaáy, taïi NHNo coù nhieàu caùn boä chuyeån töø nghieäp vuï khaùc

sang laøm nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá neân khoâng ñöôïc trang bò kieán thöùc ñaày ñuû

veà ngoaïi thöông, veà thanh toaùn quoác teá. Nhieàu caùn boä ñöôïc tuyeån môùi chæ coù

nhöõng kieán thöùc ñöôïc hoïc trong tröôøng ñaïi hoïc, môùi chæ laø nhöõng kieán thöùc lyù

thuyeát maø thieáu ñi kinh nghieäm thöïc teá. Do vaäy neân trình ñoä caùn boä chöa cao,

chöa coù nhieàu kinh nghieäm, trình ñoä ngoaïi ngöõ yeáu, khoâng thöôøng xuyeân caäp

nhaät caùc thoâng leä quoác teá, yù thöùc chaáp haønh quy cheá, quy trình chöa nghieâm tuùc,

thaäm chí coøn sô suaát gaây toån thaát cho ngaân haøng.

Chính vì vaäy, vieäc ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi caùn boä laø moät yeáu toá quan troïng

nhaèm haïn cheá ruûi ro trong thanh toaùn quoác teá taïi NHNo, cuï theå :

- Tieâu chuaån hoùa caùn boä laøm coâng taùc thanh toaùn quoác teá, ñeå boá trí caùn boä

ñuùng ngöôøi ñuùng vieäc, maïnh daïn ñeà baït caùn boä treû coù naêng löïc vaøo vò trí hôïp lyù.

- Caàn coù quy cheá tuyeån choïn caùn boä môùi hôïp lyù ñeå coù ñöôïc nhöõng caùn boä

thöïc söï coù trình ñoä cuõng nhö ñaïo ñöùc.

- Thöôøng xuyeân toå chöùc taäp huaán nghieäp vuï cho caùc thanh toaùn vieân nhaèm

naâng cao trình ñoä nghieäp vuï, ngoaïi ngöõ, thöôøng xuyeân caäp nhaät thoâng tin trong

nöôùc vaø quoác teá taïo ñieàu kieän cho caùn boä coù ñieàu kieän baét kòp vôùi tình hình bieán

ñoäng cuûa theá giôùi. Taän duïng maïng noäi boä cuûa ngaân haøng Intranet ñeå ñöa ñeán

töøng chi nhaùnh caùc tin töùc veà thanh toaùn quoác teá, trình ñoä cuûa caùc ngaân haøng ñeå

caùn boä coù theå tham khaûo, thaûo luaän.

- Ña daïng hoùa caùc chöông trình taäp huaán, caùc hình thöùc ñaøo taïo.

- Coù cô cheá chính saùch khuyeán khích baèng caùc hình thöùc khen thöôûng phuø

hôïp vôùi thaønh tích cuûa töøng caùn boä, töøng chi nhaùnh.

b) Veà ñaïo ñöùc ngheà nghieäp

Tuy nhieân, beân caïnh coâng taùc ñaøo taïo nghieäp vuï thì moät vaán ñeà raát quan

troïng maø NHNo caàn phaûi chuù troïng laø coâng taùc ñaøo taïo phaåm chaát, ñaïo ñöùc cho

caùc thanh toaùn vieân. Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá laø hoaït ñoäng thöôøng xuyeân

ñöôïc tieáp caän vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi. Do vaäy, vaán ñeà ñaïo ñöùc ngheà nghieäp vaø

vaên hoùa doanh nghieäp ñoái vôùi caùn boä thanh toaùn quoác teá ñaëc bieät ñöôïc nhaán

maïnh hôn so vôùi caùc nghieäp vuï khaùc bôûi ñaây laø boä maët cuûa NHNo vôùi baïn beø

quoác teá. Trong ñieàu kieän dòch vuï thanh toaùn L/C noùi rieâng vaø dòch vuï ngaân haøng

noùi chung bò caïnh tranh gay gaét nhö hieän nay, vaán ñeà thöông hieäu vaø vaên hoùa

doanh nghieäp ñang ñöôïc ñaùnh giaù laø moät trong nhöõng yeáu toá quyeát ñònh thaønh

coâng cuûa doanh nghieäp.

c) Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt

Tuy nhieân, khoâng phaûi luùc naøo con ngöôøi cuõng ñaûm baûo xöû lyù caùc giao

dòch moät caùch hoaøn haûo, khoâng sai soùt. Do vaäy, xaây döïng cô cheá kieåm tra kieåm

soaùt hôïp lyù ñeå nhanh choùng phaùt hieän vaø ngaên chaën caùc sai soùt trong quaù trình xöû

lyù nghieäp vuï laø yeâu caàu taát yeáu ñoái vôùi taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Hoaït

ñoäng thanh toaùn quoác teá laïi caøng phaûi kieåm soaùt chaët cheõ ñeå ñaûm baûo thöïc hieän

ñuùng quy trình, ñuùng phaùp luaät, phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá, nhanh choùng phaùt

hieän ra sai soùt ñeå coù giaûi phaùp xöû lyù kòp thôøi.

Hoaït ñoäng kieåm soaùt cuûa NHNo ñöôïc phaân caáp taïi chi nhaùnh vaø Hoäi sôû

chính. Taïi chi nhaùnh, caùn boä kieåm soaùt chòu traùch nhieäm veà caùc giao dòch do

mình kieåm soaùt. Phoøng kieåm soaùt noäi boä ñoäc laäp tieán haønh kieåm soaùt hoaït ñoäng

thanh toaùn L/C taïi chi nhaùnh mình theo ñuùng quy trình nghieäp vuï. Taïi Hoäi sôû

chính, Sôû quaûn lyù, kinh doanh voán vaø ngoaïi teä xaây döïng chöông trình kieåm soaùt

ñoät xuaát vaø ñònh kyø theo ngaønh doïc ñoái vôùi taát caû caùc chi nhaùnh coù hoaït ñoäng

naøy. Nhieäm vuï kieåm tra kieåm soaùt ñöôïc phaân chia cuï theå giöõa caùc boä phaän lieân

quan ñaûm baûo kieåm soaùt chaët cheõ, traùnh bò choàng cheùo.

Nhö vaäy, thöïc hieän toát vieäc naâng cao trình ñoä caùn boä cuõng nhö taêng cöôøng

coâng taùc kieåm soaùt laø yeâu caàu caáp thieát ñoái vôùi NHNo ñeå phoøng ngöøa vaø haïn

cheá ruûi ro taùc nghieäp, voán laø moät trong nhöõng loaïi ruûi ro thöôøng gaëp nhaát trong

hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá. Caùn boä coù tinh thoâng nghieäp vuï, tö caùch ñaïo ñöùc

toát thì môùi coù theå xöû lyù caùc tình huoáng giao dòch moät caùch thoûa ñaùng, phuø hôïp

vôùi thoâng leä quoác teá, baûo veä ñöôïc quyeàn lôïi cuûa ngaân haøng vaø khaùch haøng.

3.2.1.2.2. Naâng cao naêng löïc taøi chính cuûa NHNo

NHNo & PTNT Vieät Nam chuû tröông taêng voán ñieàu leä baèng nhieàu hình

thöùc : ñeà nghò Nhaø nöôùc caáp boå sung, nghieân cöùu vieäc ñaùnh giaù laïi taøi saûn coá

ñònh ñaëc bieät laø giaù trò quyeàn söû duïng ñaát ñeå naâng cao voán, xaây döïng keá hoaïch

phaùt haønh traùi phieáu daøi haïn, coå phieáu öu ñaõi (preffered shares), ñeå ñaït tyû leä an

toaøn voán toái thieåu 8%.

Beân caïnh ñoù, NHNo taäp trung xöû lyù nôï toàn ñoïng vaø taêng cöôøng quaûn lyù

ruûi ro tín duïng ñeå giaûm thieåu nôï xaáu môùi phaùt sinh, laøm laønh maïnh hoùa baûng

toång keát taøi saûn. Hoaøn thieän coâng taùc haïch toaùn keá toaùn, heä thoáng thoâng tin quaûn

lyù taøi chính treân neàn taûng coâng ngheä thoâng tin cuûa döï aùn WB (kyù keát vôùi Ngaân

haøng Theá giôùi).

3.2.1.2.3. Tieáp tuïc ñoåi môùi coâng ngheä taïi NHNo theo trình ñoä cuûa moät ngaân haøng

thöông maïi hieän ñaïi trong khu vöïc.

Hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng theo trình ñoä cuûa moät ngaân haøng hieän

ñaïi trong khu vöïc khoâng chæ naâng cao chaát löôïng dòch vuï thanh toaùn quoác teá cuûa

NHNo maø coøn cung caáp cho ngaân haøng moät coâng cuï höõu hieäu ñeå quaûn lyù hoaït

ñoäng thanh toaùn quoác teá trong toaøn heä thoáng, phoøng traùnh ñöôïc caùc ruûi ro khoâng

ñaùng coù trong quaù trình hoaït ñoäng. Döï aùn hieän ñaïi hoùa ngaân haøng theo chöông

trình taøi trôï cuûa Ngaân haøng Theá giôùi ñang trong giai ñoaïn trieån khai, thöû nghieäm

taïi moät soá chi nhaùnh cuûa NHNo. Khi ñaõ trieån khai ñöôïc döï aùn naøy treân toaøn heä

thoáng seõ cho pheùp moïi thoâng tin töø caùc chi nhaùnh taäp trung veà truï sôû chính, do ñoù

thuaän lôïi vieäc naém baét hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng, phaân tích thoâng tin

khaùch haøng, traùnh tình traïng khaùch haøng xaáu chuyeån töø chi nhaùnh naøy sang chi

nhaùnh kia hoaït ñoäng.

Tuy nhieân, duø NHNo ñaõ raát chuù troïng ñeán vieäc aùp duïng kyõ thuaät, coâng

ngheä trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá nhö naâng caáp phaàn meàm SWIFT noäi

boä, caäp nhaät thoâng tin thöôøng xuyeân veà tình hình giaûi theå, saùp nhaäp, hay thaønh

laäp caùc ngaân haøng treân theá giôùi nhöng coâng ngheä taïi NHNo vaãn chæ ôû möùc thaáp

so vôùi maët baèng coâng ngheä cuûa caùc ngaân haøng trong khu vöïc vaø theá giôùi. Do vaäy,

NHNo caàn tieáp tuïc ñaàu tö hôn nöõa vaøo vieäc ñoåi môùi coâng ngheä nhaèm ñaùp öùng

nhu caàu phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa hoaït ñoäng ngaân haøng noùi chung vaø hoaït

ñoäng thanh toaùn quoác teá noùi rieâng nhö : naâng caáp ñöôøng truyeàn cho vieäc truyeàn

tin nhaèm ñaåy nhanh toác ñoä giao dòch, haïn cheá loãi do ñöôøng truyeàn gaây ra; naâng

caáp phaàn meàm nhaèm caäp nhaät coâng ngheä môùi, …

3.2.1.2.4. Hoaøn thieän quy trình nghieäp vuï thanh toaùn L/C taïi NHNo

Hieän nay khung phaùp lyù veà hoaït ñoäng thanh toaùn theo phöông thöùc L/C

noùi rieâng vaø thanh toaùn quoác teá noùi chung cuûa Vieät Nam vaãn chöa ñöôïc hình

thaønh laø moät trôû ngaïi lôùn cho caùc ngaân haøng. Vieäc aùp duïng caùc thoâng leä quoác teá

nhö UCP500, ISBP vaø hieän nay laø UCP600, … vaøo thöïc tieãn hoaït ñoäng taïi Vieät

Nam môùi chæ laø töï phaùt cuûa caùc ngaân haøng maø chöa coù moät söï höôùng daãn thoáng

nhaát töø Chính phuû hoaëc Ngaân haøng Nhaø nöôùc.

Ñeå khaéc phuïc nhöõng baát caäp naøy, Ban Quan heä quoác teá - NHNo vôùi vai

troø chæ ñaïo ñieàu haønh hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa toaøn heä thoáng, caàn

nghieân cöùu, ban haønh caùc vaên baûn höôùng daãn cuõng nhö caùc vaên baûn lieân quan

ñeán hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá ñeå caùc chi nhaùnh coù cô sôû trieån khai hoaït ñoäng

nhö quy cheá veà hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, quy trình thanh toaùn quoác teá, cô

cheá cho vay taøi trôï xuaát nhaäp khaåu vaø caùc vaên baûn höôùng daãn nghieäp vu nhö

höôùng daãn chieát khaáu boä chöùng töø haøng xuaát theo L/C, chuyeån nhöôïng L/C, …

caùc vaên baún höôùng daãn trieån khai thöïc hieän caùc saûn phaåm dòch vuï thanh toaùn

quoác teá môùi.

Quy trình nghieäp vuï laø vaên baûn phaùp lyù quy ñònh roõ caùc böôùc thöïc hieän

cuûa töøng nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá, nhieäm vuï vaø traùch nhieäm cuûa caùc caù

nhaân, boä phaän tham gia trong nghieäp vuï ñoù. Quy trình nghieäp vuï roõ raøng seõ laø

caåm nang ñeå caùc caùn boä taùc nghieäp thöïc hieän ñuùng traùch nhieäm cuûa mình, naâng

cao naêng löïc kieåm soaùt hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá, phoøng ngöøa vaø haïn cheá

caùc ruûi ro coù theå xaûy ra trong quaù trình taùc nghieäp.

3.2.1.2.5. Giaûi phaùp khaùc

a) Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro veà tín duïng taïi NHNo

Neáu xeùt veà khía caïnh tín duïng thì phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng

töø ñöôïc coi nhö laø moät daïng tín duïng ngaén haïn maø NHPH caáp cho nhaø nhaäp

khaåu. Do vaäy, ruûi ro tín duïng laø ñieàu coù theå xaûy ra. Ñeå haïn cheá loaïi ruûi ro naøy,

NHNo caàn xaây döïng khaâu thaåm ñònh khaùch haøng thaät toát vaø baøi baûn baèng caùch

thaønh laäp moät boä phaän chuyeân traùch thaåm ñònh khaùch haøng thuoäc Phoøng Tín

duïng ñeå ñònh möùc ñöôïc tyû leä kyù quyõ moät caùch hôïp lyù ñoái vôùi töøng loaïi khaùch

haøng khi hoï yeâu caàu môû L/C. Hieän nay, ñoái vôùi khaùch haøng laàn ñaàu ñeán NHNo

môû L/C thì vieäc quyeát ñònh möùc kyù quyõ cho khaùch haøng thuoäc Phoøng thanh toaùn

quoác teá, trong khi ñoù Phoøng Thanh toaùn quoác teá khoâng coù ñieàu kieän ñeå thaåm

ñònh tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng nhö theá naøo, do ñoù, seõ

khoâng chính xaùc khi ñöa ra möùc kyù quyõ maø quy ñònh moät caùch maùy moùc laø kyù

quyõ töø 10 – 100% trò giaù L/C theo ñaùnh giaù chuû quan.

Ñeå phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng, tröôùc khi quyeát ñònh caáp tín duïng cho ñoái

taùc, ví duï nhö môû L/C khoâng yeâu caàu kyù quyõ 100%, xaùc nhaän thö tín duïng, chieát

khaáu boä chöùng töø, … NHNo phaûi phaân tích vaø ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn tín duïng

cuûa ngöôøi ñöôïc caáp tín duïng. Xaây döïng haïn möùc tín duïng cho töøng ñoái taùc cuï theå

ñeå kieåm soaùt möùc ñoä ruûi ro tín duïng coù theå xaûy ra. AÙp duïng caùc giaûi phaùp ñaûm

baûo hôïp lyù (nhö ñaûm baûo baèng taøi saûn theá chaáp, ñaûm baûo baèng baûo laõnh cuûa

ngaân haøng coù uy tín, ñaûm baûo baèng quyeàn ghi nôï taøi khoaûn töï ñoäng, ñaûm baûo

baèng loâ haøng nhaäp khaåu,…) ñeå ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn.

Caáp HMTD, chieát khaáu

Tình hình taøi chính toát

Caáp HMTD, chieát khaáu

Taøi chính khaù toát, coù taøi saûn ñaûm baûo

Xeùt caáp HMTD, Chieát khaáu

Khaùch haøng

Taøi chính khaù toát, khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo

Khoâng caáp HMTD, CK

Tình hình taøi chính xaáu

Sô ñoà 3.1 : Phaân loaïi haïn möùc tín duïng, chieát khaáu cho khaùch haøng taïi NHNo

Ngoaøi ra, Phoøng Tín duïng luoân theo doõi saùt sao quaù trình söû duïng voán vay,

traû nôï vaø traû laõi cuûa khaùch haøng. Neáu coù vaán ñeà baát thöôøng coù theå daãn ñeán nguy

cô ruûi ro tín duïng, caàn xaùc minh theâm thoâng tin vaø thoâng baùo cho ban xöû lyù nôï ñeå

hoï coù giaûi phaùp ngaên ngöøa hay coù nhöõng xöû lyù caàn thieát.

Beân caïnh ñoù, vieäc thu thaäp, phaân tích, xöû lyù kòp thôøi, chính xaùc caùc thoâng

tin veà tình hình taøi chính, quan heä tín duïng, khaû naêng thanh toaùn, … cuûa caùc

doanh nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc laø voâ cuøng quan troïng tröôùc khi ngaân haøng

quyeát ñònh môû L/C, xaùc nhaän L/C, … Do vaäy, vieäc naâng cao chaát löôïng caùc thoâng

tin tín duïng töø heä thoáng Thoâng tin tín duïng Ngaân haøng Nhaø nöôùc (CIC) laø yeâu

caàu caáp baùch hieän nay, vì ñoái vôùi caùc ngaân haøng CIC nhö laø moät tieâu chí ñeå thaåm

ñònh khaùch haøng.

b) Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro töø phía ngaân haøng ñaïi lyù

- NHNo caàn taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá trong thanh toaùn quoác teá

NHNo phaûi thöôøng xuyeân cuûng coá, môû roäng quan heä ñaïi lyù vôùi caùc ngaân

haøng treân theá giôùi, ñònh höôùng löïa choïn caùc ngaân haøng ñaïi lyù, caùc ñoái taùc nöôùc

ngoaøi coù uy tín, phuø hôïp trong töøng lónh vöïc ñeå xaây döïng caùc moái quan heä ngaân

haøng ñaïi lyù chaët cheõ. Thoâng qua moái quan heä vôùi caùc ngaân haøng ñaïi lyù, NHNo

seõ giaûm ñöôïc chi phí xaâm nhaäp thò tröôøng, taän duïng ñöôïc caùc haïn möùc tín duïng,

haïn möùc xaùc nhaän L/C, haïn möùc thanh toaùn, … kyù keát caùc hieäp ñònh khung vay

voán trung daøi haïn ñeå cho vay caùc döï aùn nhaäp thieát bò coâng ngheä.

Tuy nhieân, do yeáu toá caïnh tranh neân vieäc phaùt trieån hoaït ñoäng taøi trôï

thöông maïi quoác teá khoâng chæ döïa vaøo moái quan heä ñaïi lyù vôùi caùc ngaân haøng

nöôùc ngoaøi maø NHNo phaûi nghó ñeán vieäc môû vaên phoøng ñaïi dieän hay chi nhaùnh

ôû nöôùc ngoaøi ñeå môû roäng kinh doanh quoác teá vaø hoã trôï kinh doanh xuaát nhaäp

khaåu, ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Hieän nay, NHNo ñaõ

coù vaên phoøng ñaïi dieän ñaàu tieân taïi Phnompenh, Campuchia (07/2005) vaø saép tôùi

seõ môû theâm moät soá vaên phoøng ñaïi dieän taïi caùc nöôùc khaùc.

- NHNo ñònh kyø ñaùnh giaù, caäp nhaät thoâng tin veà ngaân haøng ñaïi lyù ñeå coù söï

ñieàu chænh quan heä ñaïi lyù phuø hôïp vôùi tình hình vaän ñoäng cuûa theá giôùi

Ñaùnh giaù uy tín cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi theo tieâu chuaån quoác teá

nhaèm löïa choïn ñöôïc nhöõng ngaân haøng ñaïi lyù coù uy tín cao treân thò tröôøng quoác

teá. Ñaùnh giaù uy tín cuûa caùc ngaân haøng ñaïi lyù treân caùc maët sau:

+ Moâi tröôøng kinh teá toaøn caàu

+ Möùc ñoä ruûi ro quoác gia

+ Ruûi ro cuûa ngaân haøng ñaïi lyù hay khaû naêng thöïc hieän nghóa vuï cuûa hoï

Vieäc ñaùnh giaù uy tín cuûa ngaân haøng ñaïi lyù ñöôïc thöïc hieän ñònh kyø haøng

naêm theo quy trình ñaùnh giaù ngaân haøng ñaïi lyù. Treân cô sôû ñoù coù nhöõng quyeát

ñònh tieáp tuïc duy trì hay chaám döùt quan heä ñaïi lyù vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi.

c) Giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro hoái ñoaùi

Caùc beân tham gia than toaùn theo phöông thöùc L/C coù theå thöïc hieän caùc

giaûi phaùp :

- Nghieäp vuï hoái ñoaùi kyø haïn : ñeå traùnh nhöõng ruûi ro do bieán ñoäng tyû giaù

gaây neân, ñaûm baûo khaû naêng chuû ñoäng nguoàn ngoaïi teä thanh toaùn, caùc ngaân haøng

coù theå kyù caùc hôïp ñoàng mua baùn ngoaïi teä kyø haïn theo tyû giaù ôû moät thôøi ñieåm coá

ñònh cho moät soá löôïng ngoaïi teä nhaát ñònh.

- Giôùi haïn traïng thaùi ngoaïi hoái : giôùi haïn traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa moät

ngoaïi teä laø möùc cheânh leäch cao nhaát hoaëc thaáp nhaát giöõa toång taøi saûn coù vaø toång

taøi saûn nôï cuûa ngoaïi teä ñoù. Vieäc quy ñònh giôùi haïn traïng thaùi ngoaïi hoái giuùp ngaân

haøng coù theå kieåm soaùt vaø haïn cheá toái ña nhöõng toån thaát coù theå xaûy ra do tyû giaù

hoái ñoaùi cuûa loaïi ngoaïi teä ñoù thay ñoåi. Neáu nhö ñoái vôùi moät loaïi ngoaïi teä taïi moät

thôøi ñieåm bò vöôït giôùi haïn traïng thaùi ngoaïi hoái thì ngaân haøng caàn phaûi caân baèng

traïng thaùi ngoaïi hoái dö thöøa hay thieáu huït naøy.

- Ñeå phoøng traùnh ruûi ro tyû leä laõi suaát, xaûy ra khi cheânh leäch laõi suaát giöõa

hai ñoàng tieàn tham giao vaøo giao dòch bieán ñoåi baát lôïi, NHNo coù theå aùp duïng

moät soá coâng cuï hieäu quaû nhö hôïp ñoàng laõi suaát kyø haïn. Khi kyù moät hôïp ñoàng kyø

haïn cho moät ñoàng tieàn laø chuùng ta taïo khaû naêng aán ñònh tröôùc laõi suaát cuûa ñoàng

tieàn ñoù cho moät thôøi haïn trong töông lai. Ñaây laø hình thöùc hôïp ñoàng laõi suaát ñöôïc

kinh doanh treân thoâng tin lieân ngaân haøng vaø ñöôïc caùc ngaân haøng söû duïng nhö

moät coâng cuï phoøng traùnh ruûi ro laõi suaát cho töøng khoái löôïng tieàn, ñoàng tieàn hay

thôøi gian nhaát ñònh naøo ñoù.

d) Giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro ñaïo ñöùc

Yeáu toá tieân quyeát ñeå phoøng ngöøa ruûi ro ñaïo ñöùc laø tìm hieåu kyõ ñoái taùc

giao dòch. Vaán ñeà ruûi ro ñaïo ñöùc lieân quan chaët cheõ ñeán vaên hoùa doanh nghieäp.

Khi tieán haønh giao dòch vôùi moät ñoái taùc, tröôùc tieân NHNo caàn tìm hieåu tö caùch

phaùp nhaân, naêng löïc taøi chính vaø möùc ñoä uy tín cuûa doanh nghieäp ñoù. Ñoái vôùi

caùc ñoái taùc chöa thöïc söï hieåu roõ, caàn aùp duïng caùc giaûi phaùp, caùc phöông thöùc

thanh toaùn ñaûm baûo an toaøn. Ñoái vôùi caùc ngaân haøng, khi thöïc hieän caùc giao dòch

thanh toaùn quoác teá NHNo caàn phaûi löïa choïn caùc ñoái taùc tin caäy, coù uy tín cao

treân tröôøng quoác teá.

Ñeå phuïc vuï yeâu caàu ñoù, ñaõ coù raát nhieàu toå chöùc ñaùnh giaù ngaân haøng quoác

teá ra ñôøi, thöïc hieän dòch vuï nghieân cöùu vaø ñaùnh giaù caùc ngaân haøng treân toaøn theá

giôùi veà xeáp loaïi tín duïng, xeáp loaïi uy tín, naêng löïc taøi chính, möùc ñoä tín nhieäm, …

nhö toå chöùc Standard and Poor, Fitch Rating, …

Ñoái vôùi khaùch haøng thöïc hieän giao dòch thanh toaùn quoác teá, NHNo caàn

phaûi xaây döïng chính saùch khaùch haøng rieâng cho töøng ñoái töôïng, aùp duïng caùc

chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi khaùch haøng truyeàn thoáng, coù quan heä toát, uy tín. Ngöôïc

laïi, ñoái vôùi caùc khaùch haøng môùi, khaùch haøng nhieàu ruûi ro tieàm aån phaûi coù caùc

quy ñònh chaët cheõ ñaûm baûo an toaøn cho ngaân haøng. Thöôøng xuyeân theo doõi, ñaùnh

giaù tình hình kinh doanh cuûa khaùch haøng ñeå phaùt hieän kòp thôøi nhöõng vaán ñeà

phaùt sinh cuûa khaùch haøng ñeå coù giaûi phaùp xöû lyù kòp thôøi.

Beân caïnh ñoù, NHNo caàn chuû ñoäng tö vaán vaø hoã trôï khaùch haøng trong vieäc

tìm hieåu caùc thoâng tin veà ñoái taùc nöôùc ngoaøi ñeå coù caùc quyeát ñònh kinh doanh

ñuùng ñaén. Vieäc tìm hieåu thoâng tin coù theå ñöôïc thöïc hieän qua nhieàu keânh khaùc

nhau, nhö thoâng qua caùc ngaân haøng ñaïi lyù, caùc toå chöùc xuùc tieán thöông maïi, tham

taùn thöông maïi taïi quoác gia ñoù, caùc taïp chí chuyeân ngaønh, maïng internet cuûa caùc

toå chöùc quoác teá coù uy tín, …

e) Giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro veà kinh teá, chính trò

Ruûi ro veà chính trò, kinh teá ñöôïc coi laø nhöõng ruûi ro baát khaû khaùng neân khoù

coù theå coù nhöõng giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá höõu hieäu. Tuy nhieân, ñeå

phoøng ngöøa caùc ruûi ro chính trò, kinh teá, NHNo cuøng vôùi caùc doanh nghieäp kinh

doanh xuaát nhaäp khaåu khi tham gia vaøo hoaït ñoäng thöông maïi quoác teá neân tìm

hieåu kyõ caøng moâi tröôøng ñaàu tö cuõng nhö tình hình kinh teá, chính trò cuûa phía ñoái

taùc nhaèm haïn cheá toái ña ruûi ro coù theå xaûy ra. Ñoái vôùi ruûi ro naøy, thoâng tin veà thò

tröôøng vaø khaùch haøng laø voâ cuøng quan troïng. Ngaøy nay vôùi söï phaùt trieån cuûa

coâng ngheä thoâng tin, nguoàn thoâng tin coù theå tìm kieám moät caùch deã daøng treân

maïng Internet nhöng caàn phaûi choïn loïc thoâng tin thích hôïp vôùi mình.

Ñeå giaûm thieåu ruûi ro veà chính trò, NHNo neân höôùng daãn doanh nghieäp tìm

hieåu kyõ veà luaät buoân baùn caùc nöôùc cuõng nhö hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc vaø ñònh

cheá thöông maïi quoác teá trong giai ñoaïn toaøn caàu hoùa thöông maïi hieän nay.

Ñeå giaûm thieåu ruûi ro veà kinh teá, NHNo caàn tö vaán cho caùc doanh nghieäp

kinh doanh xuaát nhaäp khaåu phaûi xaây döïng thò tröôøng muïc tieâu keát hôïp vôùi vieäc

ña daïng hoùa thò tröôøng ñeå phaân taùn ruûi ro.

ÔÛ moät soá nöôùc, ñeå coù theå giaûm bôùt nhöõng thieät haïi do ruûi ro gaây ra ngöôøi

ta ñaõ hình thaønh caùc haõng baûo hieåm. Taïi Ñöùc, coù haõng baûo hieåm veà tín duïng

HERMES, Hamburg cuûa chính phuû, baûo hieåm 85 -90% caùc ruûi ro. Nhö vaäy, caùc

nhaø xuaát khaåu ôû Ñöùc seõ giaûm bôùt ñöôïc gaùnh naëng, chæ phaûi chòu traùch nhieäm

10% ruûi ro veà thanh toaùn do caùc nguyeân nhaân veà chính trò hoaëc 15% ruûi ro do caùc

nguyeân nhaân veà kinh teá.

f) Thaønh laäp quyõ döï phoøng ruûi ro cho hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá

Hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá luoân tieàm aån nhieàu ruûi ro, do vaäy ngoaøi vieäc

phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro thì vieäc thaønh laäp quyõ döï phoøng ruûi ro cho hoaït

ñoäng naøy cuõng laø moät giaûi phaùp giuùp caùc chi nhaùnh khaéc phuïc phaàn naøo khi ruûi

ro xaûy ra. Quyõ naøy ñöôïc trích laäp taïi Hoäi sôû chính vaø do caùc chi nhaùnh ñoùng goùp

vôùi moät tyû leä nhaát ñònh treân cô sôû doanh soá hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa

töøng chi nhaùnh. Khi phaùt sinh ruûi ro, döïa vaøo thieät haïi thöïc teá cuûa chi nhaùnh, Hoäi

sôû chính trích quyõ döï phoøng ñeå hoã trôï, buø ñaép cho caùc chi nhaùnh.

g) Môû caùc lôùp chuyeân ñeà veà UCP

Hieän nay, trình ñoä vaän duïng UCP cuûa nhaân vieân ngaân haøng cuõng nhö

khaùch haøng coøn nhieàu baát caäp. Treân thöïc teá, nhieàu vuï tranh chaáp cuõng nhö ruûi ro

lieân quan ñeán thanh toaùn quoác teá baèng tín duïng chöùng töø coù theå giaûi quyeát hieäu

quaû theo quy ñònh cuûa UCP nhöng laïi khoâng aùp duïng UCP neân keát quaû chöa cao.

Beân caïnh ñoù, vieäc caùc khaùch haøng xuaát nhaäp khaåu chöa thoâng hieåu veà UCP neân

haàu nhö coù xu höôùng yû laïi vaøo ngaân haøng. Chính vì vaäy, vieäc môû caùc lôùp chuyeân

ñeà veà UCP ñaëc bieät hieän nay laø UCP600, veà caùc vaên baûn quy ñònh môùi veà thanh

toaùn quoác teá baèng L/C ñoái vôùi caû caùn boä taùc nghieäp vaø khaùch haøng than toaùn

quoác teá nhaèm naâng cao trình ñoä vaän duïng UCP vaøo thöïc tieãn laø moät yeâu caàu

khoâng theå thieáu ñoái vôùi NHNo noùi rieâng vaø caùc ngaân haøng thöông maïi noùi

chung. Ñaây cuõng laø moät bieän phaùp ñôn giaûn maø hieäu quaû giuùp ngaên ngöøa, haïn

cheá ruûi ro xaûy ra trong quaù trình thöïc hieän nghieäp vuï.

Theo nguyeân nhaân : Nhaân söï, taøi chính, coâng ngheä, quy trình L/C, …

Giaûi phaùp khaùc : haïn cheá ruûi ro tín duïng, hoái ñoaùi, ñaïo ñöùc, kteá, quyõ döï phoøng, …

HEÄ THOÁNG GIAÛI PHAÙP

Chính phuû : khung phaùp lyù, thò tröôøng ngoaïi hoái, …

lyù,

ngoaïi

Ngaân haøng Nhaø nöôùc: thò khung phaùp tröôøng hoái, thoâng tin CIC, …

CHÍNH PHUÛ, NHNN

Sô ñoà 3.2 : Heä thoáng giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong PT TDCT

3.2.2. Moät soá kieán nghò

3.2.2.1. Kieán nghò ñoái vôùi Chính phuû

Moät trong nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro phaùp lyù trong giao dòch tín

duïng chöùng töø laø söï thieáu vaéng caùc vaên baûn phaùp luaät ñieàu chænh quan heä giöõa

caùc beân trong quaù trình thanh toaùn. Hieän nay, ôû Vieät Nam ngoaøi UCP vaø moät soá

ñieàu öôùc quoác teá khaùc, chuùng ta chöa coù moät luaät hay vaên baûn döôùi luaät naøo

rieâng bieät noùi ñeán moái quan heä phaùp lyù giöõa giao dòch hôïp ñoàng ngoaïi thöông

cuûa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn vôùi giao dòch tín duïng chöùng töø cuûa ngaân haøng cuõng

nhö noùi ñeán vieäc xöû lyù khi coù tranh chaáp. Do ñoù, Chính phuû, Ngaân haøng Nhaø

nöôùc caàn sôùm coù caùc vaên baûn phaùp lyù veà moái quan heä giöõa hôïp ñoàng ngoaïi

thöông vaø tín duïng chöùng töø, neâu leân quyeàn haïn traùch nhieäm cuûa nhaø xuaát khaåu,

nhaø nhaäp khaåu, ngaân haøng khi tham gia vaøo quan heä tín duïng chöùng töø.

Ngoaøi ra, Chính phuû cuõng caàn ban haønh caùc vaên baûn nhaèm cuï theå hoùa hôn

nöõa caùch giaûi quyeát tranh chaáp khi coù maâu thuaãn giöõa phaùp luaät trong nöôùc vaø

phaùp luaät quoác teá. Caùc vaên baûn ñoù phaûi laøm roõ tính chaát phaùp lyù cuûa UCP,

URR,… ñoái vôùi beân Vieät Nam khi tham gia vaøo phöông thöùc thanh toaùn L/C. Ñaây

phaûi laø moät vaên baûn ñaày ñuû, ñoäc laäp vì phöông thöùc thanh toaùn L/C ngaøy caøng

phaùt trieån vaø nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán phöông thöùc thanh toaùn naøy cuõng ngaøy

caøng phöùc taïp hôn.

Beân caïnh ñoù, Chính phuû caàn coù nhöõng chính saùch hôïp lyù ñeå vaän haønh toát

thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng, tieán tôùi thaønh laäp thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät

Nam. Thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng laø thò tröôøng trao ñoåi, cung caáp ngoaïi teä

nhaèm giaûi quyeát caùc moái quan heä veà ngoaïi teä giöõa caùc ngaân haøng vôùi nhau. Vieäc

hoaøn thieän vaø phaùt trieån thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng laø moät trong nhöõng

ñieàu kieän quan troïng ñeå caùc ngaân haøng thöông maïi môû roäng nghieäp vuï kinh

doanh ngoaïi teä vaø taïo ñieàu kieän phuïc vuï cho nghieäp vuï than toaùn baèng L/C ñöôïc

thöïc hieän toát.

Hôn nöõa, Chính phuû caàn sôùm ban haønh caùc chính saùch khuyeán khích, hoã

trôï ngaân haøng ñaàu tö nhaèm hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng cho ngang taàm

vôùi caùc ngaân haøng trong khu vöïc vaø treân theá giôùi ñaëc bieät trong ñieàu kieän neàn

kinh teá hoäi nhaäp hieän nay.

3.2.2.2. Kieán nghò ñoái vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc

* Cuøng vôùi Chính phuû, NHNN caàn sôùm ban haønh caùc vaên baûn höôùng daãn

hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá noùi chung vaø theo phöông thöùc L/C noùi rieâng.

* NHNN caàn coù nhöõng quy ñònh veà caùc phöông thöùc thanh toaùn quoác teá

hieän ñaïi nhö Factoring, Forfeighting, Packing Credit, … voán ñaõ phoå bieán treân theá

giôùi nhöng laïi laø moät dòch vuï môùi ôû Vieät Nam.

Ngaân haøng Nhaø nöôùc cuõng caàn coù cô cheá ñieàu haønh tyû giaù thích hôïp ñeå

taïo ñieàu kieän cho caùc ngaân haøng thöông maïi hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä coù

hieäu quaû treân thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng.

NHNN caàn thöïc hieän ngay caùc giaûi phaùp hoaøn thieän vaø phaùt trieån thò

tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng ñeå laøm cô sôû cho vieäc hình thaønh thò tröôøng hoái

ñoaùi hoaøn chænh ôû Vieät Nam, cuï theå :

- Ña daïng hoùa caùc loaïi ngoaïi teä, caùc phöông tieän thanh toaùn quoác teá ñöôïc

mua baùn treân thò tröôøng

- Ña daïng hoùa caùc hình thöùc giao dòch mua baùn ngoaïi teä nhö mua baùn giao

ngay (Spot), mua baùn kyø haïn (Forward), mua baùn quyeàn löïa choïn (Option), …

- Môû roäng ñoái töôïng tham gia thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng nhö Ngaân

haøng Trung öông, ngaân haøng thöông maïi, nhöõng ngöôøi moâi giôùi, …

Chæ khi thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng, thò tröôøng ngoaïi hoái phaùt trieån

thì môùi ñaûm baûo coù ñöôïc moät tyû giaù linh hoaït, hôïp lyù, goùp phaàn kích thích kinh teá

thò tröôøng phaùt trieån, haïn cheá ruûi ro tyû giaù cuûa caùc doanh nghieäp vaø caùc ngaân

haøng tham gia hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá.

* NHNN caàn taêng cöôøng chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa trung taâm thoâng tin tín

duïng NHNN (CIC)

Thoâng tin tín duïng NHNN laø moät keânh döõ lieäu raát quan troïng ñoái vôùi caùc

NHTM khi muoán tìm hieåu thoâng tin veà moät khaùch haøng tröôùc khi quyeát ñònh cho

vay, môû L/C hay xaùc nhaän L/C, … Tuy nhieân, thoâng tin do CIC cung caáp hieän nay

chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu thöïc teá vì löôïng thoâng tin coøn ít vaø chöa kòp thôøi.

Chính vì vaäy, ñeå phaùt huy hieäu quaû cuûa keânh thoâng tin naøy, NHNN caàn :

- Taêng cöôøng trang thieát bò cho CIC ñeå coù theå thu thaäp ñöôïc thoâng tin nhanh

choùng, chính xaùc, kòp thôøi, ñaày ñuû.

- Xaây döïng cô cheá khuyeán khích, baét buoäc ñeå caùc toå chöùc tín duïng cung caáp

thoâng tin veà khaùch haøng ñaày ñuû, nhanh choùng.

KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3

(cid:89)(cid:9)(cid:90)

Ñeå hoaøn thieän cuõng nhö haïn cheá vaø phoøng ngöøa ruûi ro trong thanh toaùn

theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø trong heä thoáng NHNo & PTNT Vieät Nam,

döïa treân nhöõng phaân tích thöïc traïng, nguyeân nhaân vaø nhöõng ví duï ñaõ xaûy ra treân

thöïc teá cuûa taïi chöông hai, chöông ba ñaõ neâu ra nhöõng haïn cheá cô baûn ñeå töø ñoù

ñeà ra nhöõng nhoùm giaûi phaùp chính töông öùng vôùi caùc ruûi ro cuûa chöông tröôùc.

- Nhoùm giaûi phaùp vó moâ nhaèm giaûi quyeát nhöõng ruûi ro do nguyeân nhaân veà

maët phaùp lyù, chính trò kinh teá hay hoái ñoaùi. Ñaây laø nhoùm giaûi phaùp chuû yeáu ñeà

caäp ñeán moâi tröôøng hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá noùi chung vaø phöông thöùc tín

duïng chöùng töø noùi rieâng.

- Nhoùm giaûi phaùp nhaèm haïn cheá nhöõng ruûi ro tröïc tieáp trong quaù trình

thanh toaùn baèng L/C, chuû yeáu lieân quan ñeán yeáu toá con ngöôøi vaø quy trình

nghieäp vuï cuûa phöông thöùc thanh toaùn naøy. Ñoù cuõng laø nhöõng giaûi phaùp nhaèm

hoaøn thieän hôn phöông thöùc thanh toaùn L/C phuø hôïp vôùi tình hình vaø ñieàu kieän

thöïc teá cuûa heä thoáng NHNo & PTNT Vieät Nam.

KEÁT LUAÄN

(cid:91)(cid:151)(cid:92)

Xu theá môû cöûa vaø hoäi nhaäp kinh teá cuûa Vieät Nam hieän nay ñaõ môû ra raát

nhieàu cô hoäi kinhdoanh quoác teá cho caùc khaùch haøng vaø Ngaân haøng thöông maïi

trong nöôùc. NHNo & PTNT Vieät Nam tröôùc cô hoäi môùi ñaõ coù raát nhieàu bieän

phaùp ñeå phaùt trieån hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá noùi chung cuõng nhö phöông thöùc

tín duïng chöùng töø noùi rieâng. Trong thôøi gian qua, vôùi söï quan taâm saùt sao cuûa

Ban laõnh ñaïo NHNo, cuøng vôùi söï noã löïc cuûa toaøn heä thoáng, hoaït ñoäng thanh toaùn

qua phöông thöùc tín duïng chöùng töø ñaõ coù nhöõng böôùc tieán cuõng nhö keát quaû ñaùng

khích leä, tuy nhieân ñaây cuõng laø phöông thöùc tieàm aån nhieàu ruûi ro ñoái vôùi ngaân

haøng. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng, vaán ñeà ñaët ra laø phaûi tìm ra caùc

giaûi phaùp ñeå phoøng ngöøa ruûi ro trong hoaït ñoäng naøy. Treân cô sôû ñoù, luaän vaên ñaõ

hình thaønh vaø giaûi quyeát ñöôïc nhöõng noäi dung sau :

1. Taäp trung vaøo nghieân cöùu ñöôïc nhöõng lyù luaän khoa hoïc coù lieân quan ñeán

ruûi ro trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø, nhöõng kinh nghieäm cuûa moät soá ngaân

haøng treân theá giôùi trong vieäc phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro ñoái vôùi phöông thöùc

thanh toaùn naøy.

2. Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá trong giai ñoaïn 2001 -

2005, caùc tröôøng hôïp coù nguy cô xaûy ra ruûi ro cao vaø caùc ví duï thöïc teá taïi NHNo

& PTNT Vieät Nam song song vôùi vieäc tìm ra nhöõng nguyeân nhaân, haïn cheá taïi

NHNo laøm tieàn ñeà cho vieäc ñeà xuaát caùc giaûi phaùp.

3. Taäp trung ñöa ra caùc giaûi phaùp maø NHNo caàn thöïc hieän ñeå phoøng ngöøa vaø

haïn cheá ruûi ro coù theå xaûy ra trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø, cuøng vôùi moät

soá kieán nghò vôùi Chính phuû vaø Ngaân haøng Nhaø nöôùc, nhaèm ngaøy caøng hoaøn thieän

vaø phaùt trieån phöông thöùc thanh toaùn naøy taïi NHNo noùi rieâng vaø caùc ngaân haøng

thöông maïi noùi chung.

Nhöõng giaûi phaùp maø taùc giaû neâu ra trong baøi vieát xuaát phaùt töø thöïc tieãn

phaùt sinh khi thöïc hieän nghieäp vuï, vôùi mong muoán haïn cheá ñeán möùc toái ña

nhöõng nguy cô ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn theo phöông thöùc tín duïng

chöùng töø taïi NHNo & PTNT Vieät Nam.

Vaán ñeà ruûi ro laø moät taát yeáu khaùch quan trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa caùc

ngaân haøng thöông maïi noùi chung vaø cuûa NHNo noùi rieâng. Tuy nhieân, neáu nhaän

bieát vaø aùp duïng caùc giaûi phaùp phoøng ngöøa thích hôïp seõ goùp phaàn haïn cheá ruûi ro,

giuùp cho ngaân haøng phaùt trieån beàn vöõng hôn.

Baûn luaän vaên ñöôïc trình baøy ôû treân laø quaù trình nghieân cöùu nghieâm tuùc

cuûa taùc giaû, töø nhöõng taøi lieäu lyù luaän cô sôû, nhöõng thoâng leä quoác teá ñeán thöïc tieãn

xöû lyù coâng vieäc haøng ngaøy taïi NHNo. Tuy nhieân, do thôøi gian vaø khaû naêng coøn

haïn cheá baûn luaän vaên khoâng theå traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt nhöng taùc giaû hy

voïng raèng nhöõng ñeà xuaát ñöôïc neâu trong baûn luaän vaên seõ goùp phaàn haïn cheá ruûi

ro trong hoaït ñoäng taïi NHNo trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Thieát

nghó, neáu ñöôïc nghieân cöùu tieáp veà vaán ñeà naøy, luaän vaên seõ nghieân cöùu saâu hôn

veà nhöõng khaû naêng vaø xaùc suaát coù theå xaûy ra ruûi ro trong töøng khaâu cuûa quaù trình

taùc nghieäp thöïc teá, töø ñoù coù nhöõng giaûi phaùp saùt thöïc vaø phuø hôïp khoâng chæ vôùi

NHNo maø coøn coù theå aùp duïng vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi thöïc hieän nghieäp

vuï thanh toaùn quoác teá baèng tín duïng chöùng töø taïi Vieät Nam.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

(cid:89)(cid:9)(cid:90)

Tieáng Vieät :

1. Phan Baù Cöûu (2003), “Baøn laïi veà vieäc xöû lyù caùc chöùng töø baát hôïp leä trong

phöông thöùc tín duïng chöùng töø”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 13), trang 17-18.

2. Dieãn ñaøn (2006), “Ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng

thöông maïi”, Taïp chí hoaït ñoäng khoa hoïc, (Soá 11), http://www.tchdkh.org.vn

3. Dieãn ñaøn doanh nghieäp (2004), “Ñöøng töôûng coù L/C laø coù tieàn”,

www.moi.gov.vn, Soá 02/12/2004.

4. Nguyeãn Höõu Ñöùc (2002), “Vaán ñeà ngaân haøng phaùt haønh chuyeån giao chöùng töø

cho khaùch haøng môû L/C kieåm tra”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 7), trang 15-16.

5. Nguyeãn Höõu Ñöùc (2006), “UCP 600 tröôùc giôø G”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 20),

trang 4-8.

6. Nguyeãn Höõu Ñöùc (2006), “UCP 600 coù gì môùi?”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 14),

trang 8-11.

7. Hoaøng Minh Ñöôøng, Nguyeãn Thöøa Loäc (2005), Giaùo trình Quaûn trò doanh

nghieäp thöông maïi. Nhaø xuaát baûn Lao ñoäng xaõ hoäi, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá quoác

daân.

8. Ngoâ Xuaân Haûi (2002), “Ñeå haïn cheá ruûi ro trong kinh doanh xuaát nhaäp khaåu

cuûa caùc doanh nghieäp”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 7), trang 49-50.

9. Phan Leâ (2003), “Ai chòu traùch nhieäm veà maát 10 nghìn taán phaân urea?”, Thò

tröôøng taøi chính tieàn teä, (Soá 1+2), trang 19-20, 55.

10. Nguyeãn Thuøy Linh (2006), “Giaûi phaùp hoaøn thieän hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát

khaåu taïi Sôû Giao dòch Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam”, Taïp chí Ngaân haøng,

(Soá 10), trang 50-55.

11. Traàn Phöông Minh (2005), “Ñeå L/C thöïc söï trôû neân hieäu quaû”,

www.bwportal.com., Soá 12/12/2005.

12. Traàn Phöông Minh (2004), “Ñöøng ñeå gaëp phaûi ruûi ro trong thanh toaùn theo

L/C”, www.bwportal.com , Soá 30/04/2004.

13. Lö Kim Ngaân (2005), “Moät soá yù kieán goùp phaàn haïn cheá ruûi ro trong thanh

toaùn quoác teá”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 3), trang 44-45.

14. Ngaân haøng No & PTNT Vieät Nam (2001, 2002, 2003, 2004, 2005), Baùo caùo

thöôøng nieân, Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh, Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng

kinh doanh ñoái ngoaïi. NHNo & PTNT Vieät Nam.

15. Ngaân haøng NHNo & PTNT Vieät Nam (2006), Taøi lieäu giôùi thieäu Toå chöùc vaø

hoaït ñoäng NHNo & PTNT Vieät Nam. Trung taâm Ñaøo taïo, NHNo & PTNT Vieät

Nam.

16. Ngaân haøng No & PTNT Vieät Nam (2004), Chieán löôïc kinh doanh ñeán naêm

2010. NHNo & PTNT Vieät Nam.

17. Ngaân haøng No & PTNT Vieät Nam (2004), Ñeà aùn phaùt trieån hoaït ñoäng kinh

doanh ñoái ngoaïi ñeán 2010. NHNo & PTNT Vieät Nam.

18. Ñoã Taát Ngoïc (2005), “Hoaøn thieän moâi tröôøng luaät phaùp trong nghieäp vuï

thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam”, Taïp chí Ngaân haøng,

(Soá 3+4), trang 25-28, trang 23-29.

19. Hoàng Phuùc, (2005), “Doanh nghieäp Vieät Nam thieáu kinh nghieäm thanh toaùn

quoác teá”, Baùo Ñieän töû Vietnamnet, Soá 02/08/2005.

20. Hoaøng Xuaân Queá (2006), “Veà hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá vaø kinh doanh

ngoaïi teä cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 12),

trang 32-33.

21. Nguyeãn Thò Quy (2003), Thanh toaùn quoác teá baèng L/C – Caùc tranh chaáp

thöôøng phaùt sinh vaø caùch giaûi quyeát. Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia Haø Noäi.

22. Nghieâm Xuaân Thaønh, “ Giaûi phaùp nhaèm giaûm thieåu ruûi ro trong hoaït ñoäng

kinh doanh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät nam trong boái caûnh hoäi nhaäp

quoác teá”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 21), trang 32-35.

23. Voõ Thanh Thu (2005), Hoûi vaø ñaùp veà thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu qua phöông

thöùc tín duïng chöùng töø. Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ.

24. Nguyeãn Troïng Thuyø (2000), Höôùng daãn aùp duïng quy taéc vaø thöïc hnaøh thoáng

nhaát tín duïng chöùng töø – UCP500. Nhaø xuaát baûn thoáng keâ.

25. Nguyeãn Vaên Tieán (2005), Thanh toaùn quoác teá – Taøi trôï ngoaïi thöông. Nhaø

xuaát baûn Thoáng keâ.

26. Ñinh Xuaân Trình (2000), Giaùo trình Thanh toaùn quoác teá. Nhaø xuaát baûn Giaùo

duïc, Tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông Haø Noäi.

27. Ñinh Xuaân Trình (2007), Taøi lieäu chuyeân ñeà Giôùi thieäu vaø höôùng daãn aùp duïng

taäp quaùn thanh toaùn quoác teá môùi UCP600. Tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông Haø Noäi.

28. Hoaøng Minh Tuaán (2006), “Baøn veà naêng löïc caïnh tranh cuûa NHNo & PTNT

Vieät Nam trong xu theá hoäi nhaäp”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 15), trang 41-44.

29. Vuõ Höõu Töûu (2000), Giaùo trình Kyõ thuaät nghieäp vuï ngoaïi thöông. Nhaø xuaát

baûn Giaùo duïc, Tröôøng Ñaïi hoïc Ngoaïi thöông Haø Noäi.

30. Ñoaøn Thò Hoàng Vaân (2003), Quaûn trò ruûi ro vaø khuûng hoaûng. Nhaø xuaát baûn

Thoáng keâ.

31. Ñoaøn Thò Hoàng Vaân (2005), Giaùo trình Kyõ thuaät ngoaïi thöông. Nhaø xuaát baûn

Thoáng keâ.

Caùc website:

32. Website Baùo ñieän töû Vietnamnet : www.vnn.vn

33. Website Baùo ñieän töû : www.vnexpress.net

34. Website Baùo Nhaân daân : www.nhandan.com.vn

35. Website Boä Coâng nghieäp : www.moi.gov.vn

36. Website Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö : www.mpi.gov.vn

37. Website Boä Thöông maïi: www.mot.gov.vn

38. Website Busines World Portal : www.bwportal.com

39. Website Cô sôû döõ lieäu Luaät quoác gia : www.vbqppl.moj.gov.vn

40. Website Hieäp hoäi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Haø Noäi : www.hasmea.org

41. Website Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam : www.sbv.gov.vn

42. Website NHNo&PTNT Vieät Nam : www.agribank.com.vn

43. Website Taïp chí hoaït ñoäng khoa hoïc : www.tchdkh.org.vn

44. Website Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn : www.saigontimes.com.vn

45. Website Toång Cuïc Thoáng keâ: www.gso.gov.vn

Tieáng Anh:

46. ICC (2006), The Uniform Customs and Practice for Documentary credits,

2007 Revision,ICC publication No. 600 vaø baûn dòch.

47. ICC (1993), The Uniform Customs and Practices for Documentary Credit,

1993 Revision, ICC publication No. 500, Paris vaø baûn dòch.

48. ICC (2006), Serminal on International Payment Operations, May 2006.

49. FCIB’s 2006 Teleconference Series (2006), UCP 600: New rules for Letter of

Credit, Sep 2006. An association of executives in finance, credit & international

business.

50. Wachovia Bank (2006), Global Payment and Global Trade Services,

December 2006.

100

PHUÏ LUÏC I :

SÔ ÑOÀ TOÅNG QUAÙT VAØ HEÄ THOÁNG TOÅ CHÖÙC NHNo

SƠ ĐỒ TỔNG QUÁT

101

HỆ THỐNG TỔ CHỨC NHNo & PTNT VIỆT NAM

102

103

PHUÏ LUÏC II : MA TRAÄN LÖÏA CHOÏN CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN CUÛA NHNo & PTNT VIEÄT NAM ÑEÁN 2010

Các yếu tố nội lực

Điểm mạnh - ĐM1: Quy mô về vốn điều lệ, mạng lưới hoạt động, nguồn nhân lực và cơ sở khách hàng

lớn nhất

- ĐM2: Vị thế chủ đạo trong lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn - ĐM3: Mức độ rủi ro tập trung tín dụng thấp - ĐM4: Uy tín của một NHTM Nhà nước có truyền thống và bề dày hoạt động lâu năm - ĐM5: Cơ sở hạ tầng CNTT đang được ưu tiên đầu tư nâng cấp đáng kể. Cổ phần lớn

Môi trường bên ngoài

nhất trong công ty truyền mạch quốc gia.

- x x i i i -

Cơ hội - CH1: Nhu cầu hiện tại về dịch vụ và sản phẩm ngân hàng của thị trường chưa được đáp ứng đầy đủ. Tiềm năng của thị trường chưa được khai thác triệt để.

- CH2: Kinh tế phát triển tạo cơ hội mở rộng quy mô thị trường

Chiến lược phát huy sức mạnh để nắm bắt cơ hội tấn công (SO) - Giữ vững và củng cố vị thế chủ đạo, chủ lực trong phát triển nông nghiệp, nông thôn, tiếp tục đầu tư phát triển cải thiện vị thế tại thị trường các đô thị loại 1 & 2, xây dựng chiến lược đầu tư phát triển kinh doanh tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế mở, sân bay, các trường đại học, cao đẳng; xây dựng chiến lược đầu tư phát triển vùng kinh tế

và khách hàng, tăng thêm nhu cầu

- Tập trung khai thác các đối tượng khách hàng, các công ty vừa và nhỏ hoạt động trong

- CH3: Hội nhập kinh tế quốc tế có tiềm năng mang lại nhiều cơ

lĩnh vực nông nghiệp, mô hình trang trại, hợp tác xã với mô hình sản xuất lớn, khép kín.

hội phát triển mạnh

- CH4: Chính trị ổn định, môi trường pháp luật và kinh doanh

ngày một hoàn thiện thông thoáng hơn.

- Đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án phát triển công nghệ thông tin, phát huy vai trò đầu tàu trong Công ty chuyển mạch tài chính quốc gia để phát triển các sản phẩm và dịch vụ thẻ.

- CH5: Chủ trương của Chính phủ đẩy mạnh và mở rộng đối

tượng cổ phần hóa

- Đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường. Từng bước phát triển nghiệp vụ ngân hàng bán lẻ tại các đô thị và các trọng điểm kinh tế trên nền tảng ứng dụng CNTT.

- Phát triển các sản phẩm và dịch vụ có tính tiện ích cao, quy mô áp dụng rộng và tính đại

chúng cao.

- Mở rộng mạng lưới đi trước đón đầu chiếm lĩnh thị trường, phát huy thế mạnh đội ngũ

nhân viên nhưng chi phí hoạt động thấp để cạnh tranh tiếp cận khách hàng

Tận dụng các cơ hội tham gia các dự án do Nhà nước và các Tổ chức quốc tế tài trợ về xóa đói giảm nghèo. Đẩy mạnh hoạt động vốn uỷ thác.

104

Điểm yếu - ĐY1: Năng lực tài chính yếu kém - ĐY2: Hiệu quả hoạt động chưa cao - ĐY3: Thị trường và cơ cấu sản phẩm dịch vụ chưa cân đối - ĐY4: Cơ cấu tổ chức, công nghệ ngân hàng, quản trị rủi ro chưa tói ưu, chưa hoàn toàn

theo thông lệ quốc tế

- ĐY5: Mặt bằng và trình độ cán bộ còn bất cập chưa đáp ứng yêu cầu phát triển và hội

nhập

Các yếu tố nội lực Môi trường bên ngoài

Chiến lược khắc phục yếu kém để cải thiện vị thế cạnh tranh, nắm bắt cơ hội (WO) - Đề nghị Chính phủ bổ sung vốn điều lệ để đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu và giải quyết dứt điểm nợ không sinh lời và thực hiện các biện pháp nhằm cải thiện chất lượng tài sản của ngân hàng

- x x i v -

Cơ hội - CH1: Nhu cầu hiện tại về dịch vụ và sản phẩm ngân hàng của thị trường chưa được đáp ứng đầy đủ. Tiềm năng của thị trường chưa được khai thác triện để.

- CH2: Kinh tế phát triển tạo cơ hội mổ rộng quy mô thị trường

và khách hàng, tăng thêm nhu cầu

- CH3: Hội nhập kinh tế quốc tế có tiềm năng mang lại nhiều cơ

- Nghiên cứu cổ phần hóa DNNN và NHTMNN để có phương án phù hợp. - Tăng hiệu quả hoạt động bằng cơ cấu tài sản và nguồn vốn hợp lý, vận hành lãi suất và phí dịch vụ đủ để bù đắp rủi ro, chi phí hoạt động và có lãi để tăng thêm Vốn tự có - Quản lý nguồn vốn tập trung để làm giảm lãi suất đầu vào, tăng hiệu quả công tác kinh

hội phát triển mạnh

doanh nguồn vốn

- CH4: Chính trị ổn định, môi trường pháp luật và kinh doanh

- Xây dựng và triển khai hệ thống thông tin quản trị trên nền tảng của hệ thống kế toán

ngày một hoàn thiện thông thoáng hơn.

theo tiêu chuẩn quốc tế, tăng hiệu quả điều hành ngân hàng

- CH5: Chủ chương của Chính phủ đẩy mạnh và mở rộng đối

tượng cổ phần hoá

- Tăng hiệu quả kinh doanh bằng cách tăng tỷ lệ thu nhập từ dịch vụ. Phát triển các sản phẩm mới với giá cả cạnh tranh khi thị trường chín muồi. Phát triển các sản phẩm dịch vụ có khả năng sinh lãi ngay, giảm bớt quy mô các hoạt động có lãi ít hoặc không lãi.Đẩy mạnh các nghiệp vụ bảo lãnh phát hành trái phiếu và cổ phiếu. Tham gia tích cực hơn vào thị trường liên ngân hàng.

- Đào tạo cán bộ theo nhu cầu công việc, tích cực sử dụng học từ xa và tự học, học tại chỗ

để năng cao trình độ nghiệp vụ của CBCNV.

- Làm tốt công tác tuyển chọn và sắp xếp cán bộ có năng lực. Xây dựng quy chế phát triển

105

và thu hút cán bộ chủ chốt v à cán bộ có trình độ, năng lực cao.

Các yếu tố nội lực

Điểm mạnh - ĐM1: Quy mô về vốn điều lệ, mạng lưới hoạt động, nguồn nhân lực và cơ sở khách hàng

lớn nhất

- ĐM2: Vị thế chủ đạo trong lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn - ĐM3: Mức độ rủi ro tập trung tín dụng thấp - ĐM4: Uy tín của một NHTM quốc doanh có truyền thống và bề dày hoạt động lâu năm - ĐM5: Cơ sở hạ tầng CNTT đang được ưu tiên đầu tư nâng cấp đáng kể. Có cổ phần lớn

Môi trường bên ngoài

nhất trong công ty chuyển mạch tài chính quốc gia.

Nguy cơ và Thách thức - NC1: Ảnh hưởng của quá trình hội nhập và chuyển đổi của nền kinh tế tới khách hàng truyền thống gây ra nguy cơ thu hẹp thị phần và tụt hậu

Chiến lược vận dụng thế mạnh để hạn chế ảnh hưởng bất lợi của môi trường (ST) - Củng cố vị thế chủ đạo, chủ lực tại thị trường nông thôn và phát triển thị trường đô thị bằng các sản phẩm đa dạng, đơn giản, tiêu chuẩn hóa cao thông qua mạng lưới rộng, áp dụng tối đa công nghệ thông tin

- x x v -

- NC2: Các đối thủ cạnh tranh trực tiếp trong nước tự đổi mới và

nâng cao năng lực cạnh tranh

- Cơ cấu lại tổ chức theo mảng kinh doanh và theo đối tượng khách hàng nhằm tập trung hiệu quả nhất nguồn lực để phục vụ từng đối tượng khác hàng với những nhu cầu khác nhau.

- Củng cố hình ảnh của ngân hàng trên thị trường đô thị bằng dịch vụ và thái độ phục vụ

- NC3: Các tổ chức tài chính ngân hàng nước ngoài mở rộng phạm vi và quy mô hoạt động khi các hạn chế được nới lỏng trong quá trình hội nhập

và các kế hoạch marketing có hệ thống nhằm xây dựng một thương hiệu mạnh

- NC4: Cạnh tranh mạnh từ các tổ chức phi tín dụng và từ thị

trường vốn tăng mạnh

- Cho vay khép kín chu trình tăng giá trị trong sản xuất nông nghiệp từ khâu giống, kỹ thuật đến khâu chế biến và tiêu thụ để gắn kết khách hàng và quản lý tốt hơn dư nợ tín dụng

- NC5: Các tồn tại trong hệ thống pháp luật và thể chế thị trường - NC6: Mức độ phụ thuộc vào thị trường tài chính quốc tế tăng

- Đẩy mạnh nghiệp vụ cho thuê tài chính - Tích cực tham gia các chương trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn và chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp của Chính phủ, tận dụng tối đa hỗ trợ từ chính phủ

- Đẩy mạnh mảng hoạt động cho thuê tài chính - giảm rủi ro về tín dụng và pháp lý liên

quan tới tài sản thế chấp

106

Các yếu tố nội lực

Điểm yếu - ĐY1: Năng lực tài chính yếu kém - ĐY2: Hiệu quả hoạt động chưa cao - ĐY3: Thị trường và cơ cấu sản phẩm dịch vụ chưa cân đối - ĐY4: Cơ cấu tổ chức, công nghệ ngân hàng, quản trị rủi ro chưa tối ưu, chưa hoàn toàn

theo thông lệ quốc tế

- ĐY5: Mặt bằng và trình độ cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập

Môi trường bên ngoài Nguy cơ và Thách thức - NC1: Ảnh hưởng của quá trình hội nhập và chuyển đổi của nền kinh tế tới khách hàng truyền thống gây ra nguy cơ thu hẹp thị phần và tụt hậu

- NC2: Các đối thủ cạnh tranh trực tiếp trong nước tự đổi mới và

- x x v i -

Chiến lược khắc phục yếu kém để tự vệ (WT) - Tập trung xây dựng hệ thống quản trị rủi ro theo tiêu chuẩn quốc tế để nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững. Thành lập Ủy ban ALCO, Ủy ban quản lý rủi ro tín dụng, chuẩn hóa hoạt động kinh doanh tiền tệ và nguồn vốn. Xây dựng và triển khai hệ thống thông tin quản trị trên nền tảng của hệ thống kế toán theo tiêu chuẩn quốc tế tăng hiệu quả điều hành ngân hàng

nâng cao năng lực cạnh tranh

- NC3: Các tổ chức tài chính ngân hàng nước ngoài mở rộng phạm vi và quy mô hoạt động khi các hạn chế được nới lỏng trong quá trình hội nhập

- NC4: Cạnh tranh mạnh từ các tổ chức phi tín dụng và từ thị

- Tập trung đầu tư vào các phân khúc thị trường đem lại hiệu quả cao. - Làm dịch vụ ủy thác tín dụng cho ngân hàng chính sách ở các vùng khó khăn. - Phát triển các sản phẩm & dịch vụ ngân hàng bán buôn cho các khách hàng có tiềm năng lớn, tập trung vào các tổng công ty có mạng lưới hoạt động rộng và đông nhân viên, doanh nghiệp khu công nghiệp, khu chế xuất

trường vốn tăng mạnh

- Đẩy nhanh tiến độ áp dụng CNTT song song với cải tiến quản lý theo mô hình ngân hàng

hiện đại, lấy CNTT làm cơ sở

- NC5: Các tồn tại trong hệ thống pháp luật và thể chế thị trường - NC6: Mức độ phụ thuộc vào thị trường tài chính quốc tế tăng

- Hoàn thiện quy chế tuyển dụng, sắp xếp công việc, đào tạo mới và đào tạo bổ sung theo

yêu cầu công việc.