Thèm ngủ Tình trạng bệnh lý

Ảnh minh họa

Thèm ngủ - Tình trạng bệnh lý

- Mất ngủ là tình trạng thiếu ngủ. Còn ngược lại? Chuyện gì xảy ra trong tình huống, suốt ngày thèm ngủ và thời gian dành cho hoạt động bị rút ngắn?

Tình trạng thèm ngủ thái quá có phải là dấu hiệu bệnh lý?

nhân mực cá

Người ta nói “ngủ được là tiên”. Ngủ xua tan cảm giác đau, làm tỉnh táo tinh thần, kìm hãm cảm xúc và phục hồi cơ thể. Đó là sự thật, song ngủ quá nhiều làm tổn hại sức khỏe. Tốt nhất, khi buồn ngủ vì lý do mệt mỏi. Vấn đề, khi ấy xem ra đơn giản – cần ngủ đẫy giấc. Để thoả mãn chỉ cần đặt lưng xuống giường, ôm chăn mỏng hoặc quấn chăn bông, nhắm mắt và không lo nghĩ gì. Đó là giấc ngủ lành mạnh. Cơ thể phản ứng hơi khác, khi chúng ta căng thẳng – nồng độ adrenaline trong cơ thể tăng cao, tình trạng mệt mỏi và dòng chảy suy nghĩ gây cản trở, kéo dài hoặc không cho phép dễ ngủ. Tuy nhiên, một khi bổ sung vào tình trạng đó là sự kiệt sức, chúng ta có thể bị rơi vào giấc ngủ trong bất cứ bối cảnh nào – trong lúc đi xe buýt, đang điều khiển xe hơi, đang giờ làm việc hoặc đang lúc đọc sách. Thêm nữa, tình trạng đau ốm cũng tác động đến độ dài và chất lượng giấc ngủ. Vậy nên ngay cái nhìn đầu tiên, từ góc độ y học, giấc ngủ là hiện tượng phức tạp hơn, buồn ngủ đối với mỗi người một khác. Chuẩn Giấc ngủ bình thường cần kéo dài mấy giờ? Bao nhiêu là chuẩn mực, khi nào vượt giới hạn? Cần phải khẳng định, cho dù là một trong những quá trình chính diễn ra trong cơ thể, giấc ngủ vẫn chưa được khoa học khám phá đầy đủ. Tuy nhiên, ai cũng biết, giấc ngủ có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự hoạt động bình thường của hệ thần kinh. Những tế bào thần kinh vốn nghỉ ngơi khi chúng ta thức sẽ được kích thích hoạt động trong thời gian ngủ, nhờ thế chúng không bị biến dạng. Ngủ là “giây phút nghỉ ngơi” dành cho toàn bộ cơ thể, khi ấy thân nhiệt hạ (nhờ thế chúng ta

và sản xuất chậm hơn

ấy sẽ ngủ não

tiết kiệm được năng lượng) các cơ quan hoạt động với nhịp độ ít hormone hơn. Nhân đây cũng cần làm rõ những ngộ nhận duy trì đã lâu về độ dài giấc ngủ cần thiết. Nhu cầu giấc ngủ một ngày là đặc điểm mang tính cá nhân – cả ở loài vật cũng như con người. Hươu cao cổ chỉ cần giấc ngủ 2 tiếng/ngày, trong khi mèo và loài dơi đòi hỏi giấc ngủ kéo dài thậm chí tới 20 tiếng. Trái lại đối với loài chim cánh cụt, hải cẩu và cá heo hai bán cầu não thay nhau ngủ - khi bên trái ngủ, bên phải thức và ngược lại. Dễ dàng nhận ra điều đó, bởi con mắt ở bên bán cầu nhắm. khi Con người – như kết quả nghiên cứu cho thấy – thường ngủ 8-9 tiếng hoặc 7-8 tiếng/ngày, song cùng với tuổi tác nhu cầu ngủ càng ít. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ ngủ nhiều nhất – khoảng 18 tiếng/ngày, nhưng giấc ngủ của chúng chia ra một vài khúc: giấc ngủ sâu và giấc ngủ “lơ mơ”. Vậy nên trong cả cuộc đời, gộp lại thời gian ngủ chiếm khoảng 20 năm. Ở con người nhịp buồn ngủ được điều chỉnh bởi cường độ ánh sáng, những yếu tố kích thích mang tính xã hội, và cả dạng “thiết bị đo thời gian” tự nhiên đặt ở não bộ - thiết bị “sai bảo” chúng ta, khi nào cần ngủ; khi nào – thức giấc. Sự tồn tại của thiết bị đã được những trắc nghiệm khoa học tiến hành với nhóm tình nguyện viên sống trong thời gian khá dài trong môi trường không cửa sổ, không đồng hồ, không radio, máy thu hình, không điện thoại và được phép tự chọn giờ ngủ và thức. Kết quả cho thấy, não bộ của chúng ta lúc nào cũng hoạt động theo chu kỳ 24-25 giờ, thậm chí cả khi không biết, ngày hay đêm.

Thèm ngủ suốt ngày không chỉ làm bạn mệt mỏi mà còn là dấu hiệu cảnh báo bệnh tật. (Ảnh minh họa)

ngủ ước giấc

Ao Đã biết, có thể làm đảo lộn cơ chế này thế nào. Vẫn nói, chúng ta là nền văn minh của những người quanh năm thiếu ngủ, tuy nhiên thực tế hàng ngày vẫn không ít người gõ cửa phòng khám, kêu ca vì tình trạng khó rời khó rời khỏi giường sáng sớm, không thể tỉnh ngủ dù đã uống cà phê đặc. Ngày càng chứng kiến nhiều trường hợp công chức ngủ gật trong giờ làm việc hoặc nhiều người ao ước có giấc ngủ trưa giữa ngày. Khi ấy sau giờ làm việc chúng ta xao nhãng nghĩa vụ gia đình, không còn hứng thú giao lưu bạn bè, từ bỏ sở thích, bởi cạn kiệt sức lực – còn người chỉ giới hạn trong phạm vi những hoạt động cần thiết – công việc, để sau đó có ngủ. thể Chuyện gì dẫn đến tình trạng như vậy? Có nhiều nguyên

ốm bởi đau

tuyến

giấc ngủ tắt

nhân. Phần lớn thèm ngủ thái quá là hệ quả của thời gian thức quá dài, mệt mỏi, cơ thể lao lực vì công việc hoặc kiệt quệ sau đau ốm. Tất cả sẽ tiêu tan, sau khi ngủ đẫy giấc. Trong những hiện tượng được nói đến nhiều nhất, có hội chứng có tên sự thiếu ngủ ngoại sinh – tức phản ứng của cơ thể với giấc ngủ quá ngắn trong những ngày đi làm và sẽ tự biến mất vào ngày nghỉ cuối tuần. Nhu cầu ngủ nhiều hơn bình thường cũng là hiện tượng phổ biến ở phụ nữ có thai – đó là phản ứng với “cuộc cách mạng hormone”. Tuy nhiên thèm ngủ thái quá cũng có thể là trạng thái bệnh lý, hoặc là dấu hiệu rối loạn chức năng cơ quan hoặc hệ thống cụ thể trong thể. cơ Ngủ, Giới chuyên gia ước tính, thèm ngủ thái quá tấn công khoảng 5-15% dân số. Nói đến rối loạn này, khi giấc ngủ ban đêm (đã được kéo dài) vẫn chưa mang lại cảm giác khoan khoái, các cơn buồn ngủ xuất hiện ban ngày và hạn chế năng suất lao động. Theo Tổ chức Quốc tế đánh giá Những rối loạn Giấc ngủ, tiêu chuẩn thời gian cần thiết để nhận biết trạng thái thèm ngủ bệnh lý là giai đoạn kéo dài tối thiểu ba tháng, tuy nhiên thèm ngủ thái quá kéo dài đã hơn một tháng cũng cần phải nhanh chóng gõ cửa phòng khám. Ngoài phỏng vấn, bệnh nhân, bác sĩ sẽ phải đo huyết áp, làm xét nghiệm máu, xác định độ đường trong máu và các hormone giáp. Nguyên nhân thèm ngủ thái quá có thể không xác định – tạm gọi là bệnh thèm ngủ tự phát hoặc chứng ngủ rũ, hội chứng Kleiny–Levin và những rối loạn hô hấp trong lúc ngủ (ngáy, thở). Thèm ngủ thái quá có thể là dấu hiệu những chấn động hoặc chấn thương nghiêm trọng xảy ra với hệ thần kinh và

có thể xuất hiện vài ngày sau chấn thương đầu. Khi đó có thể đi kèm các hiện tượng: đau đầu, buồn nôn, nôn, mất phương hướng, những rối loạn thị giác, rối loạn hành vi và ý thức. Trường hợp này cần nhanh chóng tìm gặp bác sĩ. Những biểu hiện “chấn thương” tương tự - bao gồm cả tình trạng ngủ li bì – cũng xuất hiện trong trường hợp bị u não, khi những khối u đã phát triển chèn ép hoặc làm tổn thương cấu trúc não bộ và trong các trường hợp các bệnh lây nhiễm tấn công hệ thần kinh trung ương (viêm màng não, viêm não) có thể đi kèm triệu chứng co giật và sốt cao. Tình trạng buồn ngủ có thể do hậu quả cơ thể suy nhược xuất hiện trong thời gian nhiễm vi trùng, virus (cùng với sốt cao, suy nhược, vã mồ hôi hoặc ho khan) và mắc bệnh do virus Epstein-Barr (EVB). Bản thân virus EVB tồn tại khá phổ biến – khoảng 70% số người trên 4 tuổi là đối tượng mang mầm bệnh, song chỉ số ít bệnh cấp (sốt cao, đau họng, người nổi hạch) hoặc bị dạng bệnh mạn tính (khó tập trung, cảm giác suốt ngày mệt mỏi).

giáp bệnh tuyến đường tiểu và

Thèm ngủ thái quá cũng có thể là dấu hiệu hội chứng Reye – bệnh não bộ và gan ở trẻ em đến 16 tuổi, thường xuất hiện vài ngày sau nhiễm bệnh do virus và chữa trị bằng thuốc Aspirin. Các Tuy nhiên, đa số các trường hợp thèm ngủ là triệu chứng của hai bệnh trao đổi chất phổ biến – suy tuyến giáp (cơ quan này sản xuất quá ít hormone, những triệu chứng phụ: cảm giác ớn lạnh, tăng cân, da khô, tóc mỏng và dễ gẫy, tức thở, nhịp tim chậm) và tiểu đường. Lý do cơ thể suy nhược và thèm ngủ phổ biến thứ ba là áp huyết thấp (dưới 100 mmHg). Trường hợp này có thể vì nguyên nhân rối loạn hormone và rối loạn chức năng hệ tim mạch, hệ thần kinh

xuất ngột

ngủ thèm chống

hormone chắc xuất săn cơ và

quyết trước giờ lúc đi 3

hoặc sai lệch trong điều trị áp huyết cao. Thường xuất hiện ở những người đặc biệt mẫn cảm với hiện tượng áp thấp hiện. đột Cuối cùng – cảm giác thèm ngủ và suy nhược toàn thân, da nhợt nhạt, khó thở mỗi khi làm việc nặng và nhức đầu; lở mép, tóc và móng tay móng chân dễ gẫy gắn với bệnh thiếu máu. Dạng thiếu máu hay gặp nhất có nguyên nhân thiếu sắt (chiếm 80% tổng số nạn nhân) và chủ yếu xảy ra với phụ nữ. Những nguyên nhân thiếu máu khác có thể vì cơ thể thiếu Vitamin B12, thiếu hồng cầu hoặc xuất huyết đường tiêu hóa. Cách Trường hợp không phải là vì lý do bệnh lý, có thể tự xoay xở với tình trạng thèm ngủ thái quá vì mệt mỏi hoặc thiếu ngủ bằng những cách dân gian. Đầu tiên hãy thử… không ngủ quá nhiều. Thử khởi đầu một ngày mới bằng 15 phút tập thể dục nhẹ nhàng hoặc tắm vòi hoa sen nước lạnh – hai phương pháp đẩy nhanh tuần hoàn máu, kích thích cơ thể bắp. sản Sau đó chuẩn bị bữa sáng giàu chất bột và chất đạm song né tránh đường đơn (thí dụ nước ép hoa quả); thực đơn này sẽ buộc cơ thể gia tăng tiết xuất insulin, tức hạ thấp nồng độ đường trong máu. Trong ngày cố gắng tận dụng cơ hội hoạt động thể chất – leo bộ cầu thang, thay vì đi thang máy; dùng bữa trưa và tối nhẹ nhàng (bữa cuối trong ngày muộn nhất ngủ). giải Nên nhớ, bữa trưa và bữa tối no nê sẽ làm gia tăng buồn ngủ, vì thế sau khi ăn nên đi dạo bộ khoảng 20 phút (để cơ thể đốt cháy năng lượng nhanh hơn và giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa). Ngoài ra cần làm phong phú bữa ăn bằng các

- độ hợp thừa phong trường

lượng cho cơ

sản phẩm giàu vitamin và dưỡng chất, đồng thời uống nhiều nước (2-2,5 lít nước/ ngày), bởi buồn ngủ có thể là cơ thể có dấu hiệu mất nước. Tuy nhiên cần hạn chế cà phê và những đồ uống tăng lực, bởi cafeine kích thích, song sẽ làm rối loạn thãi. Sự thay đổi lối sống cũng phát huy tác dụng tích cực trong nỗ lực chống buồn ngủ - hãy tránh những tình huống căng thẳng, kiên quyết cai thuốc lá (khói thuốc phong tỏa dòng chảy oxy cung cấp cho tế bào, gây mệt mỏi), hãy thực hiện những công việc thường nhật trong những thời điểm khác nhau trong ngày (để tránh sự đơn điệu), dành thời gian thích hợp cho thư giãn (tắm hơi, tẩm quất, nghe nhạc, xem phim hài, đọc sách báo…) nhằm cải thiện phong độ và bổ sung năng thể. Quan tâm thích đáng để ánh nắng mặt trời và không khí có thể lọt vào trong nhà cùng các phòng. Nên thiết kế, để không gian sống tràn ngập những màu sáng hoặc giàu năng lượng – màu đỏ khơi gợi hoặc màu xanh kích thích tập trung.