Tiểu luận
Đề tài: “Hạch toán tiền lương và bảo
hiểm xã hội trong các doanh nghiệp ”
1
Lời nói đầu
Nhân tố quan trọng nhất trong các nhân tố quyết định đến sự sống còn của
doanh nghiệp là việc sử dụng các biện pháp, hình thức trả lương cho người lao động
nhằm phát huy sáng kiến của con người nâng cao chất lượng sản phẩm và hiệu quả
sản xuất kinh doanh.
Một trong những biện pháp được các doanh nghiệp hiện nay đặc biệt chú ý là
công tác tiền lương. Thực hiện các hình thức phân phối tiền lương hợp lý nhằm đảm
bảo sự công bằng tạo ra động lực khuyến khích người lao động, phải làm cho năng
suất lao động tăng thêm giảm chi phí về chế độ tạo sản phẩm, hạ giá thành tăng sức
cạnh tranh trên thị trường góp phần tạo nên lợi nhuận cho doanh nghiệp, tăng thu
nhập cho người lao động.
Với vai trò quan trọng như vậy, việc hạch toán chi phí về lao động là một bộ
phận công việc hết sức phức tạp trong hạch toán chi phí kinh doanh. Hạch toán chi
phí nhân công có vị trí không chỉ là cơ sở để xác định giá thành sản phẩm mà còn
là căn cứ để xác định các khoản phải nộp Ngân sách, phải nộp cho các tổ chức phúc
lợi xã hội và nó còn bảo đảm tính đúng, tính đủ tiền lương cho người lao động và
công bằng về quyền lợi cho họ.
Tuy nhiên trong điều kiện kinh tế hiện nay, tuỳ theo đặc điểm của mỗi doanh
nghiệp mà việc hạch toán tiền lương cho chính xác khoa học không chỉ đảm bảo
tính đúng tính đủ tiền lương trả cho người lao động mà còn phải đảm bảo công tác
kế toán, thanh tra kiểm tra được dễ dàng thuận tiện.
Chính vì công tác hạch toán tiền lương có vai trò đặc biệt quan trọng cho nên
tôi đã chọn đề tài: “Hạch toán tiền lương và bảo hiểm xã hội trong các doanh
nghiệp ” làm chuyên đề thu hoạch trong khóa học kế toán này.
Trong chuyên đề này ngoài phần mở đầu và phần kết luận em xin được
trình bày kết cấu với hai phần như sau:
Lời nói đầu
Phần I: Những lý luận cơ bản về tiền lương
Phần II: Tổ chức hạch toán tiền lương
2
Lời kết:
3
Phần I
Những lý luận cơ bản về tiền lương
I.Khái niệm và đặc điểm về tiền lương:
1.Khái niệm:
Trong sản xuất kinh doanh, tiền lương là một yếu tố quan trọng của chi phí sản
xuất, nó có quan hệ trực tiếp và có tác động nhân quả đến lợi nhuận của doanh
nghiệp. Vì vậy quan niệm về tiền lương trong cơ chế thị trường phải được đổi mới
về cơ bản. Để có nhận thức đúng đắn về tiền lương phù hợp với cơ chế quản lý mới,
khái niệm tiền lương phải đáp ứng một số yêu cầu sau:
- Phải quan niệm sức lao động là một loại hàng hoá của thị trường yếu tố sản
xuất. Tính chất hàng hoá của sức lao động có thể bao gồm không chỉ lực lượng lao
động làm việc trong khu vực kinh tế tư nhân, lĩnh vực sản xuất kinh doanh thuộc sở
hữu của Nhà nước mà cả đối với công chức, viên chức trong lĩnh vực quản lý Nhà
nước, quản lý xã hội. Tuy nhiên do những đặc thù riêng trong việc sử dụng lao động
của từng khu vực kinh tế và quản lý mà các quan hệ thuê mướn mua bán hợp đồng
lao động cũng khác nhau các thoả thuận về tiền lương và cơ chế tiền lương cũng
được thực hiện theo những hình thức khác nhau.
- Tiền lương là tiền phải trả cho sức lao động tức là giá cả của hàng hoá sức
lao động mà người sử dụng và người cung ứng thoả thuận với nhau theo luật cung
cầu giá cả trên thị trường lao động.
-Tiền lương là bộ phận cơ bản trong thu nhập của người lao động đồng thời là
một trong những yếu tố chi phí đầu vào của sản xuất kinh doanh của các doanh
nghiệp.
Như vậy, tiền lương là biểu hiện bằng tiền của giá trị sức lao động, là giá của
các yếu tố sức lao động mà người sử dụng phải trả cho người cung ứng sức lao
động, tuân theo các nguyên tắc cung cầu giá cả của thị trường và pháp luật hiện
hành của Nhà nước.
Nền kinh tế thị trường càng phát triển và được xã hội hoá cao thì quan hệ
cung ứng và sử dụng sức lao động trên tất cả các lĩnh vực càng trở lên linh hoạt
hơn, tính chất xã hội hoá của lao động ngày càng cao hơn, tiền lương trở thành
4
nguồn thu nhập chủ yếu là mối quan tâm và động lực lớn nhất với mọi đối tượng
cung ứng sức lao động. Ngoài ra họ còn được hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội khi
gặp tai nạn bảo hiểm xã hội như: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, nghỉ hưu... và
khoản tiền thưởng thi đua, thưởng năng suất lao động
2. Đặc điểm của tiền lương:
Tiền lương là một phạm trù kinh tế gắn liền với lao động tiền tệ và nền sản
xuất hàng hoá. Trong điều kiện còn tồn tại nền sản xuất hàng hoá và tiền tệ thì tiền
lương là một yếu tố của chi phí sản xuất.
Tiền lương là một đòn bẩy kinh tế quan trọng để kích thích lao động viên tích
cực và sáng tạo của người lao động, nâng cao hiệu quả công tác.
II. Chức năng của tiền lương và nguyên tắc trả lương:
1.Chức năng của tiền lương:
+ Tiền lương phải đảm bảo tái sản xuất sức lao động:
Quá trình tái sản xuất được thực hiện bởi việc trả công cho người lao động
thông qua tiền lương. Bản chất của tái sản xuất sức lao động là duy trì và phát triển
sức lao động, nghĩa là số tiền lương nhận được người lao động không chỉ để đủ
sống mà còn đủ để nâng cao trình độ về mọi mặt cho bản thân và có một phần để
tích luỹ.
+ Chức năng kích thích người lao động:
Tiền lương đảm bảo và góp phần tác động để tạo cơ cấu lao động hợp lý trong
toàn bộ nền kinh tế, khuyến khích phát triển ngành và lãnh thổ. Khi người lao động
được trả công xứng đáng sẽ tạo niềm say mê hứng thú tích cực làm việc, phát huy
tinh thần làm việc sáng tạo, tự học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ,
gắn trách nhiệm cá nhân với lợi ích tập thể và công việc.
Tiền lương là đòn bảy kinh tế, là công cụ khuyến khích vật chất và là động
lực thúc đẩy kinh tế phát triển. Như vậy, tiền lương phải được trả theo kết quả của
người lao động, mới khuyến khích được người lao động làm việc có hiệu quả và
năng suất.
+ Chức năng giám sát lao động: