Ti u lu n Mô hình kinh t th tr ngể ậ ế ị ườ Văn Công Vũ
M C L CỤ Ụ
M ĐUỞ Ầ
Là m t qu c gia có di n tích và dân s l n, Trung Qu c có nhi u đi u ki nộ ố ệ ố ớ ố ề ề ệ
thu n l i đ đa đt n c phát tri n v t b c. Xét v mô hình kinh t , Trungậ ợ ể ư ấ ướ ể ượ ậ ề ế
Qu c s d ng mô hình kinh t th tr ng xã h i ch nghĩa. Nh ng đi m n i b tố ử ụ ế ị ườ ộ ủ ư ể ổ ậ
mô hình kinh t th tr ng xã h i ch nghĩa Trung Qu c n m ch đây là m tở ế ị ườ ộ ủ ố ằ ở ỗ ộ
mô hình riêng c a Trung Qu c, ch a có ti n l , không gi ng t b n ch nghĩa,ủ ố ư ề ệ ố ư ả ủ
đang phát tri n t ng ngày và cũng không gi ng b t c mô hình xã h i ch nghĩaể ừ ố ấ ứ ộ ủ
nào đã có trên th gi i.ế ớ
V i t t ng bành tr ng c a mình, theo su t chi u dài l ch s phát tri nớ ư ưở ướ ủ ố ề ị ử ể
đt n c, gi i tinh hoa lãnh đo Trung Qu c r t chú tr ng h ng đn m c tiêuấ ướ ớ ạ ố ấ ọ ướ ế ụ
đa Trung Qu c tr thành m t c ng qu c kinh t l n nh t th gi i. Đ th cư ố ở ộ ườ ố ế ớ ấ ế ớ ể ự
hi n m c tiêu trên, Trung Qu c th c hi n các ệ ụ ố ự ệ chính sách h i nh p qu c tộ ậ ố ế linh
ho t v i nh ng đc thù riêng, trong đó, đt l i ích qu c gia, l i ích dân t c lênạ ớ ữ ặ ặ ợ ố ợ ộ
hàng đu. ầ
Trong ph m vi môn h c ạ ọ Mô hình kinh t th tr ngế ị ườ , h c viên th c hi nọ ự ệ
ti u lu n v i đ tài: ể ậ ớ ề “Chính sách h i nh p qu c t trong mô hình kinh t thộ ậ ố ế ế ị
tr ng xã h i ch nghĩa Trung Qu c. Ý nghĩa và đnh h ng v n d ng choườ ộ ủ ố ị ướ ậ ụ
1
Ti u lu n Mô hình kinh t th tr ngể ậ ế ị ườ Văn Công Vũ
Vi t Nam”ệ. Vi c nghiên c u nh ng m t tích c c và h n ch trong vi c ban hànhệ ứ ữ ặ ự ạ ế ệ
và th c thi chính sách h i nh p qu c t trong mô hình kinh t th tr ng xã h iự ộ ậ ố ế ế ị ườ ộ
ch nghĩa Trung Qu c đ t đó đánh giá, rút ra bài h c kinh nghi m và đnhủ ố ể ừ ọ ệ ị
h ng v n d ng cho Vi t Nam là v n đ có ý nghĩa lý lu n và th c ti n quanướ ậ ụ ệ ấ ề ậ ự ễ
tr ng. ọ
Đ tài đc th c hi n d i góc đ khoa h c chuyên ngành Kinh t chính trề ượ ự ệ ướ ộ ọ ế ị
v i các ph ng pháp nghiên c u c b n g m ph ng pháp tr u t ng hóa khoaớ ươ ứ ơ ả ồ ươ ừ ượ
h c, ph ng pháp logic k t h p v i l ch s , ph ng pháp phân tích – t ng h p,ọ ươ ế ợ ớ ị ử ươ ổ ợ
ph ng pháp th ng kê, so sánh. Ph m vi nghiên c u là chính sách h i nh p qu cươ ố ạ ứ ộ ậ ố
t trong mô hình kinh t th tr ng xã h i ch nghĩa Trung Qu c trong th i điế ế ị ườ ộ ủ ố ờ ạ
m i, d i s lãnh đo c a Ch t ch T p C n Bình. ớ ướ ự ạ ủ ủ ị ậ ậ
PH N N I DUNGẦ Ộ
I. MÔ HÌNH KINH T TH TR NG ĐC S C TRUNG QU CẾ Ị ƯỜ Ặ Ắ Ố
1. Lý lu n v ch nghĩa xã h i đc s c Trung Qu cậ ề ủ ộ ặ ắ ố
T i Đi h i XIV (năm 1992), Đng C ng s n Trung Qu c chính th c đaạ ạ ộ ả ộ ả ố ứ ư
v n đ xây d ng kinh t th tr ng xã h i ch nghĩa vào văn ki n đi h i v i 6ấ ề ự ế ị ườ ộ ủ ệ ạ ộ ớ
đc tr ng c b n. Đn Đi h i XIX (năm 2017), Đng C ng s n Trung Qu cặ ư ơ ả ế ạ ộ ả ộ ả ố
đa ra quan đi m v kinh t th tr ng xã h i ch nghĩa đc s c Trung Qu cư ể ề ế ị ườ ộ ủ ặ ắ ố
th i đi m iờ ạ ớ .
V m t lý lu n, th ch kinh t th tr ng xã h i ch nghĩa (KTTTXHCN)ề ặ ậ ể ế ế ị ườ ộ ủ
Trung Qu c là s n ph m c a s k t h p gi a lý lu n c a ở ố ả ẩ ủ ự ế ợ ữ ậ ủ ch nghĩa Mác ủv iớ
th c ti n l ch s phát tri n đt n c Trung Qu c, là quá trình k th a ự ễ ị ử ể ấ ướ ố ế ừ t t ngư ưở
2
Ti u lu n Mô hình kinh t th tr ngể ậ ế ị ườ Văn Công Vũ
Mao Tr ch Đôngạ, lý lu n v ch nghĩa xã h i mang màu s c Trung Qu c c aậ ề ủ ộ ắ ố ủ
Đng Ti u Bìnhặ ể , t t ng quan tr ng ư ưở ọ “ba đi di n”ạ ệ c aủ Giang Tr ch Dânạ,
quan đi m ểphát tri n khoa h c c a H C m Đào ể ọ ủ ồ ẩ đn lý lu n v ch nghĩa xãế ậ ề ủ
h i đc s c Trung Qu c th i đi m i c a ộ ặ ắ ố ờ ạ ớ ủ T p C n Bình.ậ ậ
2. Quá trình hình thành quan đi m lý lu n v kinh t th tr ng xã h iể ậ ề ế ị ườ ộ
ch nghĩa Trung Qu củ ở ố
Quá trình hình thành quan đi m lý lu n v kinh t th tr ng xã h i chể ậ ề ế ị ườ ộ ủ
nghĩa Trung Qu c g n v i ở ố ắ ớ ba giai đo n ạquan tr ng c a công cu c c i cáchọ ủ ộ ả
kinh t : ế
(i) Giai đo n 1978 - 1984ạ: Giai đo n kh i đu c a nh n th c v c i cáchạ ở ầ ủ ậ ứ ề ả
th ch kinh t , đó là t kinh t k ho ch đn thu n sang kinh t k ho ch làể ế ế ừ ế ế ạ ơ ầ ế ế ạ
ch y u, đi u ti t th tr ng là b sung, hay còn g i là ủ ế ề ế ị ườ ổ ọ “kinh t hàng hóa có kế ế
ho ch”;ạ
(ii) Giai đo n 1984 - 1989ạ: Giai đo n chuy n sang nh n th c v ạ ể ậ ứ ề “k t h pế ợ
kinh t k ho ch v i đi u ti t th tr ng”;ế ế ạ ớ ề ế ị ườ
(iii) Giai đo n 1989 - 1992ạ: Giai đo n xác l p nh n th c v ạ ậ ậ ứ ề “kinh t thế ị
tr ng xã h i ch nghĩa”.ườ ộ ủ
3. Đc tr ng c b n c a th ch kinh t th tr ng xã h i ch nghĩaặ ư ơ ả ủ ể ế ế ị ườ ộ ủ
Trung Qu c ố
S k t h p gi a ch đ XHCN v i phát tri n kinh t th tr ng, ch đự ế ợ ữ ế ộ ớ ể ế ị ườ ế ộ
công h u gi v trí ch th . Đi m khác bi t và cũng là đi m u vi t c a th chữ ữ ị ủ ể ể ệ ể ư ệ ủ ể ế
KTTTXHCN so v i th ch kinh t th tr ng t do t b n ch nghĩa đó là ớ ể ế ế ị ườ ự ư ả ủ ở
ch nó quan tâm và b o đm đng th i hi u qu kinh t và s công b ng xã h i.ỗ ả ả ồ ờ ệ ả ế ự ằ ộ
3
Ti u lu n Mô hình kinh t th tr ngể ậ ế ị ườ Văn Công Vũ
4. Ngu n g c lý lu n c a th ch kinh t th tr ng đc s c Trungồ ố ậ ủ ể ế ế ị ườ ặ ắ
Qu cố
Là k t qu c a s tham kh o, v n d ng hài hòa, sáng t o ế ả ủ ự ả ậ ụ ạ nh ng h cữ ọ
thuy t, quan đi m lý lu nế ể ậ c a kinh t h c ph ng Tây và ch nghĩa Mác ủ ế ọ ươ ủ vào
th c ti n l ch s phát tri nự ễ ị ử ể đt n c Trung Qu c; là m t b ph n c u thànhấ ướ ố ộ ộ ậ ấ
quan tr ng hàng đu trong h th ng lý lu n v CNXH đc s c Trung Qu c. N iọ ầ ệ ố ậ ề ặ ắ ố ộ
dung quan tr ng nh t trong lý lu n c a Trung Qu c v th ch KTTTXHCNọ ấ ậ ủ ố ề ể ế
n m quan đi m xác l p vai trò c a Nhà n c là “h tr và h p tác”.ằ ở ể ậ ủ ướ ỗ ợ ợ
5. Đi m khác bi t c a kinh t th tr ng xã h i ch nghĩa Trung Qu cể ệ ủ ế ị ườ ộ ủ ố
Không gi ng th ch và ch đ kinh t t b n ch nghĩa t i các n c Âu -ố ể ế ế ộ ế ư ả ủ ạ ướ
M , hay ti n t b n ch nghĩa t i m t s n c khu v c châu Phi và Trungỹ ề ư ả ủ ạ ộ ố ướ ự
Đông, cũng không gi ng v i th ch kinh t k ho ch và ch đ kinh t XHCNố ớ ể ế ế ế ạ ế ộ ế
truy n th ng hi n còn t n t i Cu Ba, Tri u Tiên,... th ch KTTTXHCN đcề ố ệ ồ ạ ở ề ể ế ặ
s c Trung Qu c th hi n ch ắ ố ể ệ ở ỗ Nhà n c đóng vai trò “h tr và h p tác”,ướ ỗ ợ ợ hay
nói cách khác là th c hi n ự ệ kinh t th tr ng d i s đi u ti t c a Nhà n c.ế ị ườ ướ ự ề ế ủ ướ
6. Đc tr ng c b n c a th ch KTTT XHCN đc s c Trung Qu cặ ư ơ ả ủ ể ế ặ ắ ố
Ngh quy t Đi h i Đng C ng s n Trung Qu c l n th XIV (năm 1992)ị ế ạ ộ ả ộ ả ố ầ ứ
xác đnh th ch KTTTXHCN t i Trung Qu c có 6 đc tr ng c b n sau: ị ể ế ạ ố ặ ư ơ ả
(i) Th ch kinh t th tr ng đc hình thành d i s lãnh đo c a Đngể ế ế ị ườ ượ ướ ự ạ ủ ả
C ng s n và trong đi u ki n chính tr c a chính quy n dân ch nhân dân; ộ ả ề ệ ị ủ ề ủ
(ii) Kinh t th tr ng ho t đng trong s k t h p v i ch đ kinh t cế ị ườ ạ ộ ự ế ợ ớ ế ộ ế ơ
b n, mà công h u là ch th , k t h p v i các thành ph n kinh t khác cùng phátả ữ ủ ể ế ợ ớ ầ ế
tri n; ể
(iii) Kinh t th tr ng th c hi n nguyên t c cùng giàu có; ế ị ườ ự ệ ắ
4
Ti u lu n Mô hình kinh t th tr ngể ậ ế ị ườ Văn Công Vũ
(iv) Xây d ng ch đ doanh nghi p hi n đi, h th ng th tr ng có c nhự ế ộ ệ ệ ạ ệ ố ị ườ ạ
tranh trong tr t t ; ậ ự
(v) Thi t l p h th ng đi u hành vĩ mô, trong đó đi u hành gián ti p làế ậ ệ ố ề ề ế
chính;
(vi) Xây d ng ch đ phân ph i và ch đ b o đm xã h i thích ng v iự ế ộ ố ế ộ ả ả ộ ứ ớ
th ch th tr ng.ể ế ị ườ
7. N n t ng c a th ch KTTT XHCN Trung Qu cề ả ủ ể ế ố
H i ngh Trung ng 3 Khóa XVIII thông qua “Quy t đnh c a Trung ngộ ị ươ ế ị ủ ươ
Đng C ng s n Trung Qu c v m t s v n đ quan tr ng đi sâu c i cách toànả ộ ả ố ề ộ ố ấ ề ọ ả
di n” đã ch ra: ệ ỉ Ch đ kinh t c b n v i ch đ công h u là ch th , các chế ộ ế ơ ả ớ ế ộ ữ ủ ể ế
đ s h u khác cùng phát tri nộ ở ữ ể là tr c t quan tr ng c a ch đ xã h i chụ ộ ọ ủ ế ộ ộ ủ
nghĩa đc s c Trung Qu c.ặ ắ ố
8. u th c a th ch KTTT XHCN đc s c Trung Qu cƯ ế ủ ể ế ặ ắ ố
Đc tr ng c b n c a th ch KTTT XHCN đc s c Trung Qu c là ặ ư ơ ả ủ ể ế ặ ắ ố “sự
k t h p h u c gi a kinh t th tr ng v i ch đ xã h i ch nghĩa d i sế ợ ữ ơ ữ ế ị ườ ớ ế ộ ộ ủ ướ ự
lãnh đo c a Đng C ng s n Trung Qu c”.ạ ủ ả ộ ả ố Đc tr ng này mang l i ba u thặ ư ạ ư ế
so v i các th ch kinh t th tr ng khác: ớ ể ế ế ị ườ
M t là, ộdo Đng C ng s n lãnh đo, đng c m quy n duy nh t t i Trungả ộ ả ạ ả ầ ề ấ ạ
Qu c, t đó phát huy t i đa u th n đnh v m t chính tr , th ng nh t v cácố ừ ố ư ế ổ ị ề ặ ị ố ấ ề
ch tr ng chính sách c i cách phát tri n kinh t có liên quan; ủ ươ ả ể ế
Hai là, ch đ kinh t xã h i ch nghĩa, đm b o phát huy t i đa tính uế ộ ế ộ ủ ả ả ố ư
vi t c a ch đ XHCN so v i ch đ t b nệ ủ ế ộ ớ ế ộ ư ả ;
Ba là, th c hi n và phát tri n kinh t th tr ng, b o đm phát huy t i đaự ệ ể ế ị ườ ả ả ố
tính u vi t c a n n kinh t th tr ng. Hay nói cách khác, ư ệ ủ ề ế ị ườ xây d ng và phátự
5
