L I M Đ UỜ Ở Ầ
Trong b t kỳ n n kinh t nào, mô hình s n xu t nào thì cũng c n có s ph iấ ề ế ả ấ ầ ự ố
h p gi a các hình th c s n xu t, phân ph i, trao đ i, tiêu dùng. Phân ph i luôn thợ ữ ứ ả ấ ố ổ ố ể
hi n m t v trí h t s c quan tr ng. Nó ph thu c vào s n xu t nh ng phân ph i t tệ ộ ị ế ứ ọ ụ ộ ả ấ ư ố ố
hay không t t l i nh h ng đ n s n xu t, đ n trao đ i tiêu dùng và đ i s ng nhânố ạ ả ưở ế ả ấ ế ổ ờ ố
dân.
Khi mà n n kinh t c a n c ta chuy n t n n kinh t t cung t c p sangề ế ủ ướ ể ừ ề ế ự ự ấ
n n kinh t th tr ng thì phân ph i gi m t v trí h t s c quan tr ng.Phân ph i n iề ế ị ườ ố ữ ộ ị ế ứ ọ ố ố
li n s n xu t v i s n xu t,s n xu t v i tiêu dùng, n i li n th tr ng hàng tiêuề ả ấ ớ ả ấ ả ấ ớ ố ề ị ườ
dùng ,d ch v th tr ng y u t s n xu t ,làm cho s v n đ ng c a k nh t thị ụ ị ườ ế ố ả ấ ự ậ ộ ủ ị ế ị
tr ng di n ra thông su t.ươ ễ ố
Tuy nhiên, khi chuy n sang kinh t th tr ng , hàng lo t các v n đ thu cể ế ị ườ ạ ấ ề ộ
lĩnh v c phân ph i thu nh p nh ti n l ng,l i nhu n,l i t c ,đ a tô và phân ph iự ố ậ ư ề ươ ợ ậ ợ ứ ị ố
lao đ ng ,các hình thúc phân ph i khác phù h p v i nguyên lý kinh t th tr ngộ ố ợ ớ ế ị ườ
cũng nh các tác đ ng c a chúng đ i v i s phát tri n kinht ư ọ ủ ố ớ ự ể ế - xã h i n cộ ở ướ
tađang đòi h i có s nghiên c u nghiêm túc công phu. Vì v y vi c nghiên c u v nỏ ư ứ ậ ệ ứ ấ
đ quan h phân ph i vi t nam hi n nay là h t s c c n thi t và c p bách .ề ệ ố ở ệ ệ ế ứ ầ ế ấ
K t c u đ tài này g m hai ch ngế ấ ề ồ ươ
CH NG 1: M T S V N Đ C B N V QUAN H PHÂN PH I ƯƠ Ộ Ố Ấ Ề Ơ Ả Ề Ệ Ố Ở
N OC TA HI N NAYỨ Ệ
CH NG2: TH C TR NG QUAN H PHÂN PH I N OC TA VÀƯƠ Ự Ạ Ệ Ố Ở Ứ
NH NG GI I PHÁP HOÀN THI N QUAN H PHÂN PH I N OC TAỮ Ả Ệ Ệ Ố Ở Ứ
HI N NAYỆ
Em xin chân thành c m n thâỳ Tr n Vi t Ti n đã t n tình h ng d n,t oả ơ ầ ệ ế ậ ướ ẫ ạ
đi u ki n, giúp đ cho em hoàn thành đ tài này .ề ệ ỡ ề
CH NG 1ƯƠ
M T S V N ĐỘ Ố Ấ Ề C B N V QUAN H PHÂN PH I Ơ Ả Ề Ệ Ố
N C TA HI N NAYỞ ƯỚ Ệ
1.1/TÍNH T T Y U KHÁCH QUAN C A VAI TRÒ PHÂN PH TRONG N NẤ Ế Ủ ỐỈ Ề
KINH T TH TR NG Ế Ị ƯỜ
Trong n n kinh t th tr ng thì phân ph i gi vi trí h t s c quan tr ngề ế ị ườ ố ữ ế ứ ọ
.Trong quá trình tái s n xu t thi phân ph i làm khâuả ấ ố trung gian n i li n giũa s n xu tố ề ả ấ
v i s n xu t, s n xu t v i tiêu dùng, nó ph c v và thúc đ y s n xu t, ph c v tiêuớ ả ấ ả ấ ớ ụ ụ ẩ ả ấ ụ ụ
dùng. Nh ng s n xu t l i đóng vai trò quy t đ nh đ i v i phân ph i ,s n x t tao raư ả ấ ạ ế ị ố ớ ố ả ấ
đ i t ng và v t li u cho phân ph i ,quy t đ nh quy mô và c c u c a c i đ phânố ượ ậ ệ ố ế ị ơ ấ ủ ả ể
ph i .ố
Phân ph i không th v t qúa kh năng cho phép c a s n xu t,thu nh pố ể ượ ả ủ ả ấ ậ
th c t ch có th tăng lên theo đà phát tri n c a s n xu t nh ng t c đ tăng c aự ế ỉ ể ể ủ ả ấ ư ố ộ ủ
thu nh p th c t ph i ch m h n t c đ tăng lên c a s n xu t ,có nh th m i đ mậ ự ế ả ậ ơ ố ộ ủ ả ấ ư ế ớ ả
b o tái s n xu t m r ng . Hi n nay n oc ta đang th c hi n công cu c CNH-HĐHả ả ấ ở ộ ệ ứ ự ệ ộ
đ t n c xây d ng c s v t ch t k thu t cho ch nghĩa xã h i . Ch đ xã h iấ ướ ự ơ ở ậ ấ ỹ ậ ủ ộ ế ộ ộ
ch nghĩa là ch đ làm ch c t p th c a nhân dân lao đ ng trên t t c m i lĩnhủ ế ộ ủ ậ ể ủ ộ ấ ả ọ
v c trong đó làm ch t p th v kinh t là c s . Trong ch đ làm ch t p th vự ủ ậ ể ề ế ơ ở ế ộ ủ ậ ể ề
kinh t thì làm ch v t li u s n xu t là c s ,đi u kiên đ đ m b o làm ch t pế ủ ề ư ệ ả ấ ơ ở ề ể ả ả ủ ậ
th v phân ph i. M t khi t li u s n xu t la thu c s h u chung c a nhân dân laoể ề ố ộ ư ệ ả ấ ộ ở ữ ủ
đ ng thì c a c i làm ra cũng thu c s h u chung c a h và vi c phân ph i c a c iộ ủ ả ộ ở ữ ủ ọ ệ ố ủ ả
làm ra ch có th nh m m c đích ph c v l i ích c a nhân dân lao đ ng .Trongỉ ể ằ ụ ụ ụ ợ ủ ộ
đi u ki n c a n c ta hi n nay n n kinh t v n còn tình tr ng l c h u , nghèoề ệ ủ ướ ệ ề ế ẫ ở ạ ạ ậ
nàn ch a đ s n ph m đ phân ph i theo nhu c u .Vì th vi c th c hi n phân ph iư ủ ả ẩ ể ố ầ ế ệ ự ệ ố
theo thu nh p trong th i kì quá đ lên ch nghĩa xã h i là m v n đ vô cùng quanậ ờ ộ ủ ộ ộ ấ ề
tr ng đ t o ra đ ng l c m nh m góp ph n tích c c thúc đ y s n xu t phát tri n,ọ ẻ ạ ọ ự ạ ẽ ầ ự ẩ ả ấ ể
n đ nh tình hình kinh t -xã h i nâng cao đ i s ng nhân dân th c hi n m c tiêu dânổ ị ế ộ ờ ố ự ệ ụ
gi u n c m nh xã h i công b ng ,dân ch ,văn minh .ầ ướ ạ ộ ằ ủ
1.2.B N CH T VÀ V TRÍ C A PHÂN PH I.Ả Ấ Ị Ủ Ố
Quá trình tái s n xu t xã h i g m b n khâu:s n xu t, phân ph i ,trao đ i,ả ấ ộ ồ ố ả ấ ố ổ
tiêu dùng. Các khâu này có quan h ch t ệ ặ ch v i nhau,trong đó s n xu t là khâu cẽ ớ ả ấ ơ
b n đóng vai trò quy t đ nh;các khâu khác ph thu c vào s n xu t,nh ng chúng cóả ế ị ụ ộ ả ấ ư
quan h tr l i đ i v i s n xu t cũng nh nh h ng l n nhau chính vi có quáệ ở ạ ố ớ ả ấ ư ả ưở ẫ
trinh phân ph i này m i có s tác đ ng qua l i gi a s n xu t và tiêu dùngvà t đóố ớ ự ộ ạ ữ ả ấ ừ
thúc đ y s n xu t phát tri n ,tăng quy mô tiêu dùng .ẩ ả ấ ể
Tính ch t c a quan h phân ph i do quan h s h u v t li u s n xu tấ ủ ệ ố ệ ở ữ ề ư ệ ả ấ
quy t đ nh. Khi ta xét v quan h gi a ng i và ng i thì phân ph i do quan hế ị ề ệ ữ ườ ườ ố ệ
s n xu t quy t đ nh. Quan h trong s n xu t nh th nào thì quan h trong phânả ấ ế ị ệ ả ấ ư ế ệ
ph i nh th y. Xã h i luôn t n t i m i quan h s n xu t và s n ph m. B n thânố ư ế ấ ộ ồ ạ ố ệ ả ấ ả ẩ ả
phân ph i là s n ph m c a s n xu t không ch v n i dung mà c v hình th c.ố ả ẩ ủ ả ấ ỉ ề ộ ả ề ứ
Phân ph i không ph i là m t lĩnh v c đ c l p đ ng bên c nh s n xu t. B n ch tố ả ộ ự ộ ậ ứ ạ ả ấ ả ấ
c a quan h phân ph i hoàn toàn do quan h s n xu t quy t đ nh.ủ ệ ố ệ ả ấ ế ị
M t khác ta th y r ng phân ph i không ch đ n thu n là m t k t qu tiêuặ ấ ằ ố ỉ ơ ầ ộ ế ả
c c c a s n xu t và trao đ i mà nó còn tác đ ng m nh m ng c tr l i trao đ iự ủ ả ấ ổ ộ ạ ẽ ượ ở ạ ổ
và s n xu t. Phân ph i có tính đ c l p t ng đ i c a nó,nó có ch c năng c th ,cóả ấ ố ộ ậ ươ ố ủ ứ ụ ể
nh ng quy lu t đ c thù tác đ ng tích c c đ n cáckhâu c a quá trình tái s n xu t.ữ ậ ặ ộ ự ế ủ ả ấ
Tr c khi phân ph i s n ph m thì nó là: phân ph i nh ng công c s n xu t và đi uướ ố ả ẩ ố ữ ụ ả ấ ề
này là m t tính qui đ nh n a cũng c a m t m i quan h y - phân ph i các thànhộ ị ữ ủ ộ ố ệ ấ ố
viên xã h i theo nh ng lo i s n xu t khác nhau. Rõ ràng phân ph i s n ph m ch làộ ữ ạ ả ấ ố ả ẩ ỉ
k t qu c a s phân ph i đó, s phân ph i này đã bao hàm trong b n thân quá trìnhế ả ủ ự ố ự ố ả
s n xu t và quy t đ nh trong c c u s n xu t. Xem xét s n xu t m t cách đ c l pả ấ ế ị ơ ấ ả ấ ả ấ ộ ộ ậ
v i s phân ph i đó, s phân ph i bao hàm trong s n xu t, thì rõ ràng là m t s tr uớ ự ố ự ố ả ấ ộ ự ừ
t ng tr ng r ng, còn s phân ph i s n ph m thì trái l i, đã bao hàm trong s phânượ ố ỗ ự ố ả ẩ ạ ự
ph i này là s phân ph i ngay t đ u đã là m t y u t c a s n xu t.ố ự ố ừ ầ ộ ế ố ủ ả ấ
C s kinh t c a s phân ph i bao g m c s phân ph i cho s n xu t vàơ ở ế ủ ự ố ồ ả ự ố ả ấ
phân ph i cho tiêu dùng do đó t ng s n ph m xã h i v a đ c phân ph i đ tiêuố ổ ả ẩ ộ ừ ượ ố ể
dùng cho s n xu t, v a đ c phân ph i đ tiêu dùng cho cá nhân m i thành viênả ấ ừ ượ ố ể ỗ
trong xã h i . Nh ng vì s phân ph i bao gi cũng g m c s phân ph i cho s nộ ư ự ố ờ ồ ả ự ố ả
xu t xem là y u t c a s n xu t và phân ph i cho tiêu dùng xem là k t qu c a quáấ ế ố ủ ả ấ ố ế ả ủ
trình s n xu t,cho nên không ph i toàn b s n ph m xã h i t o ra đ u đ c phânả ấ ả ộ ả ẩ ộ ạ ề ượ
ph i cho tiêu dùng cá nhân mà c n trích ra đ bù đ p nh ng t li u s n xu t haoố ầ ể ắ ữ ư ệ ả ấ
phí, m r ng s n xu t l p qu d phòng, chi phí v qu n lý hành chính t ch c...ở ộ ả ấ ậ ỹ ự ề ả ổ ứ
Ph n còn l i phù h p v i s l ng và ch t l ng lao đ ng. Nh v y,phân ph i làầ ạ ợ ớ ố ượ ấ ượ ộ ư ậ ố
t ng s n ph m xã h i và phân ph i đ tiêu dùng cho s n xu t, v a đ c phân ph iổ ả ẩ ộ ố ể ả ấ ừ ượ ố
đ tiêu dùng cho cá nhân.ể
1.3/ CÁC HÌNH TH C PHÂN PH I N C TA HI N NAYỨ Ố Ở ƯỚ Ệ
Đ i h i đai bi u toàn qu c l n th VIII c a Đ ng đã kh ng đ nh và Đ i h iạ ộ ể ố ầ ứ ủ ả ẳ ị ạ ộ
Đ ng l n th IX cũng ti p t c kh ngả ầ ứ ế ụ ẳ đ nh n n kinh t n c ta trong th i kỳ quáị ề ế ướ ờ
đ là n n kinh t nhi u thành ph n có s qu n lý c a nhà n c ,t ng ng v i nóộ ề ế ề ầ ự ả ủ ướ ươ ứ ớ
là nhi u hình th c phân ph i nh ng l y phân ph i theo k t qu lao đ ng và hi uề ứ ố ư ấ ố ế ả ộ ệ
qu kinh t là ch y u , đ ng th i phân ph i d a trên m c đóng góp ngu n l c khácả ế ủ ế ồ ờ ố ự ứ ồ ự
vào k t qu s n xu t - kinh doanh và phân ph i thông qua phúc l i xã h i.ế ả ả ấ ố ợ ộ
Trong n n kinh t này xu t hi n nhi u ch th kinh t khác nhau v i cácề ế ấ ệ ề ủ ể ế ớ
hình th c s h u khác nhau và cũng vì l đó mà xu t hi n nhi u ph ng th c phânứ ở ữ ẽ ấ ệ ề ươ ứ
ph i khác nhau.M i thành ph n kinh t có ph ng th c s n xu t –kinh doanh khácố ỗ ầ ế ươ ứ ả ấ
nhau nên k t qu kinh doanh khác nhau do đó c n các hình th c phân ph i khác nhauế ả ầ ứ ố
Vì v y n c ta hi n nay không th t n t i m t hình th c phân ph i duyậ ở ướ ệ ể ồ ạ ộ ứ ố
nh tấ
1.3.1/ Phân ph i theo lao đ ngố ộ
Trong th i kỳ quá đ hi n nay ,hình th c phân ph i theo lao đ ng là hình th cờ ộ ệ ứ ố ộ ứ
phân ph i căn b n , là nguyên t c phân ph i ch y u và thích h p nh t v i các thànhố ả ắ ố ủ ế ợ ấ ớ
ph n kinh t d a trên ch đ công h u v t li u sầ ế ự ế ộ ữ ề ư ệ ản xu t (kinh t nhà n c)ho cấ ế ướ ặ
các h p tác xã c ph n mà góp v n c a các thànhviên b ng nhau (kinh t h p tác )ợ ổ ầ ố ủ ằ ế ơ
Phân ph i theo lao đ ng là hình th c phân ph i căn b n, là nguyên t c phân ph iố ộ ứ ố ả ắ ố
ch y u thích h p nh t v i các thành ph n kinh t d a trên ch đ s h u công h uủ ế ợ ấ ớ ầ ế ự ế ộ ở ữ ữ
v t li u s n xu t. Do đó d a trên c s c a ch đ công h u v t li u s n xu tề ư ệ ả ấ ự ơ ở ủ ế ộ ữ ề ư ệ ả ấ
mà ch đ ng i bóc l t ng i b xoá b .Ng i lao đ ng làm ch nh ng t li uế ộ ườ ộ ườ ị ỏ ườ ộ ủ ữ ư ệ
s n xu t nên t t y u cũng làm ch phân ph i theo thu nh p . Lao đ ng đang trả ấ ấ ế ủ ố ậ ộ ở
thành c s quy t đ nh đ a v và phúc l i v t ch t c a m i ng i. Chính vì v y màơ ở ế ị ị ị ợ ậ ấ ủ ỗ ườ ậ
phân ph i theo lao đ ng là phù h p v i quan h s n xu t c a các thành ph n kinh tố ộ ợ ớ ệ ả ấ ủ ầ ế
đang t n t i n c ta.ồ ạ ở ướ
Tr c đây n c ta đã th c hi n s phân ph i bình quân là phân ph i choướ ướ ự ệ ự ố ố
m i ng i m t l ng s n ph m nh nhau, không phân bi t m c đóng góp c aỗ ườ ộ ượ ả ẩ ư ệ ứ ủ
t ng ng i vào s n xu t xã h i. Phân ph i bình quân đã gây ra s b t h p lý vàừ ườ ả ấ ộ ố ự ấ ợ
tiêu c c trong xã h i.ự ộ
1.3.2/Phân ph i theo tài s n hay v n và nh ng đóng góp khácố ả ố ữ