Ti u lu n Tri t h c Lê Quang Minhể ậ ế ọ
A - Đ t v n đặ ấ ề
L ch s phát tri n c a n n s n xu t xã h i là l ch s phát tri n c aị ử ể ủ ề ả ấ ộ ị ử ể ủ
nh ng ph ng th c s n xu t k ti p nhau t th p đ n cao. Mà l cữ ươ ứ ả ấ ế ế ừ ấ ế ự
l ng s n xu t và quan h s n xu t la hai m t c a ph ng th c s nượ ả ấ ệ ả ấ ặ ủ ươ ứ ả
xu t , chúng t n t i không tách r i nhau, tác đ ng qua l i l n nhau m tấ ồ ạ ờ ộ ạ ẫ ộ
cách bi n ch ng, t o thành quy lu t v s phù h p c a quan h s nệ ứ ạ ậ ề ự ợ ủ ệ ả
xu t v i trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t - quy lu t c b nấ ớ ộ ể ủ ự ượ ả ấ ậ ơ ả
nh t c a s v n đ ng phát tri n c a xã h i.ấ ủ ự ậ ộ ể ủ ộ
Quy lu t quan h s n xu t phù h p v i trình đ phát tri n c a l cậ ệ ả ấ ợ ớ ộ ể ủ ự
l ng s n xu t là quy lu t ph bi n, tác đ ng trong toàn ti n trình l chượ ả ấ ậ ổ ế ộ ế ị
s c a nhân lo i.ử ủ ạ
S v n đ ng, phát tri n cùa l c l ng s n xu t quy t đ nh và làmự ậ ộ ể ự ượ ả ấ ế ị
thay đ i quan h s n xu t cho phù h p v i nó. Ng c l i, quan h s nổ ệ ả ấ ợ ớ ượ ạ ệ ả
xu t cũng có tính đ c l p t ng và tác đ ng tr l i s phát tri n c a l cấ ộ ậ ươ ộ ở ạ ự ể ủ ự
l ng s n xu t. Khi quan h s n xu t phù h p v i trình đ phát tri nượ ả ấ ệ ả ấ ợ ớ ộ ể
c a l c l ng s n xu t, nó là đ ng l c thúc đ y l c l ng s n xu tủ ự ượ ả ấ ộ ự ẩ ự ượ ả ấ
phát tri n. Ng c l i, khi quan h s n xu t l i th i, l c h u ho c tiênể ượ ạ ệ ả ấ ỗ ờ ạ ậ ặ
ti n h n m t cách gi t o so v i trình đ phát tri n c l c l ng s nế ơ ộ ả ạ ớ ộ ể ủ ự ượ ả
xu t s l i kìm hãm s phát tri n c a l c l ng s n xu t. Do đó, vi cấ ẽ ạ ự ể ủ ự ượ ả ấ ệ
gi i quy t mâu th u gi a quan h s n xu t và l c l ng s n xu t khôngả ế ẫ ữ ệ ả ấ ự ượ ả ấ
ph i là đ n gi n.ả ơ ả
Trong n n kinh t k ho ch hoá t p trung tr c đây chúng ta đãề ế ế ạ ậ ướ
không có đ c s nh n th c đúng đ n v quy lu t c a s phù h p gi aượ ự ậ ứ ắ ề ậ ủ ự ợ ữ
quan h s n xu t và l c l ng s n xu t. C ch quan liêu, bao c p đãệ ả ấ ự ượ ả ấ ơ ế ấ
1
Ti u lu n Tri t h c Lê Quang Minhể ậ ế ọ
bóp méo các y u t c a quan h s n xu t, kìm hãm l c l ng s n xu t,ế ố ủ ệ ả ấ ự ượ ả ấ
k t qu c a s không phù h p gi a quan h s n xu t và l c l ng s nế ả ủ ự ợ ữ ệ ả ấ ự ượ ả
xu t đã làm cho mâu th u gi a chúng tr nên gay g t. Đi u đó khi n choấ ẫ ữ ở ắ ề ế
n n kinh t Vi t Nam ph i trong tình tr ng kh ng ho ng, trì tr m tề ế ệ ả ở ạ ủ ả ệ ộ
th i gian dài.ờ
Chính vì v y, vi c đ a nh n th c m t cách đúng đ n m i quan h ,ậ ệ ư ậ ứ ộ ắ ố ệ
tác đ ng qua l i l n nhau gi a quan h s n xu t và l c l ng s n xu tộ ạ ẫ ữ ệ ả ấ ự ượ ả ấ
có ý nghĩa vô cùng to l n, đ c bi t là trong quá trình xây d ng n n kinhớ ặ ệ ự ề
t hàng hoá nhi u thành ph n Vi t Nam hi n nay.ế ề ầ ở ệ ệ
B - Gi i quy t v n đả ế ấ ề
I/C s lý lu n:ơ ở ậ
1 - Các khái ni m:ệ
a) L c l ng s n xu t:ự ượ ả ấ
L c l ng s n xu t là toàn b nh ng năng l c s n xu t c a m t xãự ượ ả ấ ộ ữ ự ả ấ ủ ộ
h i nh t đ nh, m t th i kỳ nh t đ nh. L c l ng s n xu t bi u hi nộ ấ ị ở ộ ờ ấ ị ự ượ ả ấ ể ệ
m i quan h tác đ ng giố ệ ộ ữa con ng i v i t nhiên, bi u hi n trình đườ ớ ự ể ệ ộ
s n xu t c a con ng i và năng l c th c ti n c a con ng i trong quáả ấ ủ ườ ự ự ễ ủ ườ
trình s n xu t ra c a c i v t ch t. ả ấ ủ ả ậ ấ
L c l ng s n xu t bao g m t li u s n xu t và ng i lao đ ng v iự ượ ả ấ ồ ư ệ ả ấ ườ ộ ớ
tri th c, ph ng pháp s n xu t, k năng, k x o và thói quen lao đ ngứ ươ ả ấ ỹ ỹ ả ộ
c a h . Trong các y u t h p thành l c l ng s n xu t, ng i lao đ ngủ ọ ế ố ợ ự ượ ả ấ ườ ộ
là ch th và bao gi cũng là l c l ng s n xu t c b n, quy t đ nhủ ể ờ ự ượ ả ấ ơ ả ế ị
nh t c a xã h i. ấ ủ ộ
2
Ti u lu n Tri t h c Lê Quang Minhể ậ ế ọ
Ngày nay, khi khoa h c tr thành l c l ng s n xu t tr c ti p, thìọ ở ự ượ ả ấ ự ế
n i dung khái ni m l c l ng s n xu t đ c b sung, hoàn thi n h n.ộ ệ ự ượ ả ấ ượ ổ ệ ơ
Các cu c cách m ng khoa h c và công ngh đã làm xu t hi n nh ng khuộ ạ ọ ệ ấ ệ ữ
v c s n xu t m i và làm cho năng su t lao đ ng tăng lên g p b i. Năngự ả ấ ớ ấ ộ ấ ộ
su t lao đ ng đ c xem nh là tiêu chí quan tr ng tr ng nh t đ đánhấ ộ ượ ư ọ ọ ấ ể
giá trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t và suy cho cùng cũng làộ ể ủ ự ượ ả ấ
y u t quy t đ nh s chi n th ng c a m t tr t t xã h i này đ i v iế ố ế ị ự ế ắ ủ ộ ậ ự ộ ố ớ
m t tr t t xã h i khác.ộ ậ ự ộ
b) Quan h s n xu t:ệ ả ấ
Quan h s n xu t là quan h gi a coệ ả ấ ệ ữ n ng i v i con ng i trong quáườ ớ ườ
trình s n xu t, phân ph i, trao đ i và tiêu dùng s n ph m xã h i (s nả ấ ố ổ ả ẩ ộ ả
xu t và tái s n xu t xã h i).ấ ả ấ ộ
Trong quá trình s n xu t, con ng i không ch có quan h v i tả ấ ườ ỉ ệ ớ ự
nhiên, tác đ ng vào gi i t nhiên, mà còn có quan h v i nhau, tác đ ngộ ớ ự ệ ớ ộ
l n nhau. H n n a, ch có trong quan h tác đ ng l n nhau thì con ng iẫ ơ ữ ỉ ệ ộ ẫ ườ
m i có s tác đ ng vào t nhiên và m i có s n xu t.ớ ự ộ ự ớ ả ấ
Quan h s n xu t là hình th c xã h i c a s n xu t, bi u hi n m iệ ả ấ ứ ộ ủ ả ấ ể ệ ố
quan h gi a con ng i v i con ng i trên ba m t ch y u sau:ệ ữ ườ ớ ườ ặ ủ ế
- Quan h v s h u đ i v i t li u s n xu t là quan h gi a conệ ề ở ữ ố ớ ư ệ ả ấ ệ ữ
ng i v i con ng i trong vi c chi m h u t li u s n xu t ch y uườ ớ ườ ệ ế ữ ư ệ ả ấ ủ ế
c a xã h i. ủ ộ
- Quan h trong t ch c và qu n lý là quan h gi a con ng i v iệ ổ ứ ả ệ ữ ườ ớ
con ng i trong vi c t ch c qu n lý s n xu t xã h i và trong trao đ iườ ệ ổ ứ ả ả ấ ộ ổ
ho t đ ng cho nhau.ạ ộ
- Quan h phân ph i l u thông là quan h gi a con ng i v i conệ ố ư ệ ữ ườ ớ
ng i trong phân ph i và l u thông s n ph m xã h i.ườ ố ư ả ẩ ộ
3
Ti u lu n Tri t h c Lê Quang Minhể ậ ế ọ
Các m t nói trên c a quan h s n xu t có m i quan h m t thi t, tácặ ủ ệ ả ấ ố ệ ậ ế
đ ng qua l i l n nhau, trong đó quan h s h u đ i v i t li u s n xu tộ ạ ẫ ệ ở ữ ố ớ ư ệ ả ấ
gi vai trò quy t đ nh. Trong xã h i có giai c p, giai c p nào chi m h uữ ế ị ộ ấ ấ ế ữ
t li u s n xu t thì giai c p đó là giai c p th ng tr ; giai c p y đ ng raư ệ ả ấ ấ ấ ố ị ấ ấ ứ
t ch c, qu n lý s n xu t và s quy t đ nh tính ch t, hình th c phânổ ứ ả ả ấ ẽ ế ị ấ ứ
ph i, cũng nh quy mô thu nh p. Ng c l i, giai c p, t ng l p nàoố ư ậ ượ ạ ấ ầ ớ
không có t li u s n xu t thì s là giai c p, t ng l p b th ng tr , b bócư ệ ả ấ ẽ ấ ầ ớ ị ố ị ị
l t vì bu c ph i làm thuê và b bóc l t d i nhi u hình th c khác nhau.ộ ộ ả ị ộ ướ ề ứ
Tuy v y, quan h t ch c qu n lý và quan h phân ph i l u thôngậ ệ ổ ứ ả ệ ố ư
cũng có tác đ ng tr l i quan h s n xu t.ộ ở ạ ệ ả ấ
Quan h s n xu t trong tính hi n th c c a nó không ph i là nh ngệ ả ấ ệ ự ủ ả ữ
quan h ý chí, pháp lý mà là quan h kinh t đ c bi u di n thành cácệ ệ ế ượ ể ễ
ph m trù, quy lu t kinh t .ạ ậ ế
Quan h s n xu t mang tính khách quan, không ph thu c vào ý chíệ ả ấ ụ ộ
ch quan c a con ng i. S thay đ i c a các ki u quan h s n xu t phủ ủ ườ ự ổ ủ ể ệ ả ấ ụ
thu c vào tính ch t và trình đ c a l c l ng s n xu t.ộ ấ ộ ủ ự ượ ả ấ
c) Ph ng th c s n xu t:ươ ứ ả ấ
Ph ng th c s n xu t là cách th c con ng i khai thác nh ng c aươ ứ ả ấ ứ ườ ữ ủ
c i v t ch t (t li u s n xu t và t li u sinh ho t) c n thi t cho ho tả ậ ấ ư ệ ả ấ ư ệ ạ ầ ế ạ
đ ng t n t i và phát tri n c a xã h i trong nh ng giai đo n l ch s nh tộ ồ ạ ể ủ ộ ữ ạ ị ử ấ
đ nh c a xã h i loài ng i.ị ủ ộ ườ
M i xã h i đ c đ c tr ng b ng m t ph ng th c s n xu t nh tỗ ộ ượ ặ ư ằ ộ ươ ứ ả ấ ấ
đ nh. Ph ng th c s n xu t đóng vai trò quy t đ nh đ i v i t t c cácị ươ ứ ả ấ ế ị ố ớ ấ ả
m t c a đ i s ng xã h i: kinh t , chính tr , văn hoá, xã h i. S thay thặ ủ ờ ố ộ ế ị ộ ự ế
k ti p nhau c a các ph ng th c s n xu t trong l ch s quy t đ nh sế ế ủ ươ ứ ả ấ ị ử ế ị ự
phát tri n c a xã h i loài ng i t th p đ n cao.ể ủ ộ ườ ừ ấ ế
4
Ti u lu n Tri t h c Lê Quang Minhể ậ ế ọ
Ph ng th c s n xu t chính là s th ng nh t và tác đ ng qua l iươ ứ ả ấ ự ố ấ ộ ạ
gi a l c l ng s n xu t m t trình đ nh t đ nh và quan h s n xu tữ ự ượ ả ấ ở ộ ộ ấ ị ệ ả ấ
t ng ng.ươ ứ
2 - Quy lu t v s phù h p c a quan h s n xu t v i trình đ phát tri nậ ề ự ợ ủ ệ ả ấ ớ ộ ể
c a l c l ng s n xu t:ủ ự ượ ả ấ
a) S v n đ ng, phát tri n c a l c l ng s n xu t quy t đ nh vàự ậ ộ ể ủ ự ượ ả ấ ế ị
làm thay đ i quan h s n xu t:ổ ệ ả ấ
L c l ng s n xu t và quan h s n xu t là hai m t c a ph ngự ượ ả ấ ệ ả ấ ặ ủ ươ
th c s n xu t, chúng t n t i không táchứ ả ấ ồ ạ r i nhau, tác đ ng qua l i l nờ ộ ạ ẫ
nhau m t cách bi n ch ng, t o thành quy lu t v s phù h p c a quanộ ệ ứ ạ ậ ề ự ợ ủ
h s n xu t v i trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t (quy lu t cệ ả ấ ớ ộ ể ủ ự ượ ả ấ ậ ơ
b n nh t c a s v n đ ng, phát tri n xã h i).ả ấ ủ ự ậ ộ ể ộ
S v n đ ng, phát tri n c a l c l ng s n xu t quy t đ nh và làmự ậ ộ ể ủ ự ượ ả ấ ế ị
thay đ i quan h s n xu t cho phù h p v i nó. Khi m t ph ng th cổ ệ ả ấ ợ ớ ộ ươ ứ
s n xu t m i ra đ i, khi đó quan h s n xu t phù h p v i trình đ phátả ấ ớ ờ ệ ả ấ ợ ớ ộ
tri n c a l c l ng s n xu t. S phù h p c a quan h s n xu t v iể ủ ự ượ ả ấ ự ợ ủ ệ ả ấ ớ
trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t là m t tr ng thái mà trong đóộ ể ủ ự ượ ả ấ ộ ạ
quan h s n xu t là “hình th c phát tri n” c a l c l ng s n xu t.ệ ả ấ ứ ể ủ ự ượ ả ấ
Trong tr ng thái đó, t t c các m t c a quan h s n xu t đ u “t o đ aạ ấ ả ặ ủ ệ ả ấ ề ạ ị
bàn đ y đ ” cho l c l ng s n xu t phát tri n. Đi u đó có nghĩa là, nóầ ủ ự ượ ả ấ ể ề
t o đi u ki n s d ng và k t h p m t cách t i u gi a ng i lao đ ngạ ề ệ ử ụ ế ợ ộ ố ư ữ ườ ộ
v i t li u s n xu t và do đó l c l ng s n xu t có c s đ phát tri nớ ư ệ ả ấ ự ượ ả ấ ơ ở ể ể
h t kh năng c a nó.ế ả ủ
S phát tri n c a l c l ng s n xu t đ n m t trình đ nh t đ nh làmự ể ủ ự ượ ả ấ ế ộ ộ ấ ị
cho quan h s n xu t t ch phù h p tr thành không phù h p v i sệ ả ấ ừ ỗ ợ ở ợ ớ ự
5
