TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC CAÀN THÔ
KHOA KINH TEÁ & QUAÛN TRÒ KINH DOANH
THÖÏC TRAÏNG QUAÛN LYÙ NÔÏ COÂNG ÔÛ VIEÄT NAM
VAØ ÑEÀ XUAÁT NHAÈM QUAÛN LYÙ NÔÏ COÂNG
HIEÄU QUAÛ HÔN
Giaùo vieân höôùng daãn :
TS.NGUYEÃN HÖÕU ÑAËNG
Sinh vieân thöïc hieän :
NGUYEÃN VAÊN NHAÂN
MSSV : M000251
LÔÙP : TAØI CHÍNH NGAÂN HAØNG
KHOÙA 19
ÑIEÄN THOAÏI : 0939266177
Cầ n Thơ - 2012
ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU :
MOÂN : TAØI CHÍNH COÂNG
Thöïc traïng quaûn lyù nôï coâng ôû Vieät Nam vaø ñeà xuaát nhaèm quaûn lyù nôï coâng hieäu quaû hôn
GVHD: TS.Nguyeãn Höõu Ñaëng 1 SVTH : Nguyeãn Vaên Nhaân
PHẦ N 1:
THÖÏC TRAÏNG QUAÛN LYÙ NÔÏ COÂNG ÔÛ VIEÄT NAM
Thöïc traïng quaûn lyù nôï coâng ôû Vieät Nam vaø ñeà xuaát nhaèm quaûn lyù nôï coâng hieäu quaû hôn
GVHD: TS.Nguyeãn Höõu Ñaëng 2 SVTH : Nguyeãn Vaên Nhaân
Nợ công là mộ t phầ n quả n trọ ng trong tài chính mỗ i quố c gia. Từ nhữ ng cư ờ ng
quố c giàu có vớ i trình độ phát triể n cao như Mỹ , Nhậ t, EU, hay chỉ là nhữ ng nư ớ c
nghèo như Châu Phi đế n nư ớ c đang phát triể n như Việ t Nam, Campuchia, đề u phả i
đi vay để phụ c vụ nhu cầ u chi tiêu và sử dụ ng củ a chính phủ nhằ m các mụ c đích
khác nhau. Nợ công cầ n phả i đư ợ c sử dụ ng hợ p lý, hiệ u quả và quả n lý tố t, nế u
kh6ong thì khủ ng hoả ng nợ công có thể xáy ra vớ i hậ u quả vô cùng nghiêm trọ ng.
1. Tình hình nợ công củ a Việ t Nam :
Tạ i Việ t Nam thờ i gian qua, nợ công đãđáp ứ ng đư ợ c nhu cầ u bổ sung vố n cho
đầ u tư phát triể n và cân đố i ngân sách nhà nư ớ c. Hiệ n tạ i, nợ công củ a Việ t Nam vẫ n
đang trong giớ i hạ n an toàn, phầ n lớ n các khoả n vay nư ớ c ngoài củ a Chính phủ có kỳ
hạ n dài, lãi suấ t cố đị nh và ư u đãi.
Theo tờ báo nổ i tiế ng Economist, đồ ng hồ tổ ng nợ toàn cầ u (Current Global
Public Debt) ghi nhậ n mỗ i ngư ờ i Việ t Nam hiệ n tạ i đang gánh số nợ 776.89 USD
(Cậ p nhậ t ngày 01/11/2012). So vớ i thế giớ i, nợ công củ a Việ t Nam đang ở mứ c
trung bình cả về giá trị tuyệ t đố i, bình quân đầ u ngư ờ i, và cả tỷ lệ so vớ i GDP.
Việ t Nam hiệ n nằ m trong nhóm nư ớ c có mứ c nợ công trung bình củ a thế giớ i.
Theo số liệ u mà Economist cung cấ p, tổ ng mứ c nợ công củ a Việ t Nam hiệ n vào
khoả ng 69,51 Tỷ USD, tư ơ ng đư ơ ng 49,7% GDP, tăng 12,6% so vớ i năm 2011.
Theo dự báo, đế n năm 2013, nợ công củ a Việ t Nam tăng lên mứ c 77,59 tỷ USD,
tư ơ ng đư ơ ng tăng 11,6%. Khi đó, nợ công bình quân đầ u ngư ờ i củ Việ t Nam sẽ tăng
lên mứ c hơ n 860 USD, như ng tỉ lệ nợ công/GDP sẽ giả m còn 48,4%.
Theo Bộ Tài chính hiệ n các chỉ số nợ củ a Việ t Nam đang ở mứ c an toàn và nợ
công đang đư ợ c quả n lý chặ t chẽ theo quy đị nh củ a Luậ t Quả n lý nợ công, các khoả n
nợ trong nư ớ c và nư ớ c ngoài đề u đư ợ c thanh toán đầ y đủ , không có nợ xấ u. Hàng
năm ngân sách nhà nư ớ c bố trí trả nợ từ 14 -16% tổ ng số thu ngân sách (giớ i hạ n
cả nh báo là dư ớ i 30%), bằ ng khoả ng 4,5% xuấ t khẩ u (giớ i hạ n cả nh báo là dư ớ i
15%). So vớ i các nư ớ c đang phát triể n có cùng hệ số tín nhiệ m thì chỉ số nợ công và
nợ nư ớ c ngoài củ a Việ t Nam ở mứ c trung bình.
Thöïc traïng quaûn lyù nôï coâng ôû Vieät Nam vaø ñeà xuaát nhaèm quaûn lyù nôï coâng hieäu quaû hôn
GVHD: TS.Nguyeãn Höõu Ñaëng 3 SVTH : Nguyeãn Vaên Nhaân
Bả ng: Số liệ u nợ công củ a Việ t Nam giai đoạ n 2006 – 2012
Tuy nhiên, để đư a ra mộ t chỉ số giớ i hạ n an toàn cho vấ n đề nợ công củ a mộ t quố c
gia là khó khăn và nhiề u khi không thự c hiệ n đư ợ c. Mỗ i quố c gia có mộ t đặ c thù
kinh tế cho riêng mình, nế u chỉ xét chỉ tiêu tỷ lệ nợ công tính trên GDP để xác minh
mứ c độ an toàn là chư a đủ , chư a phả n ánh dúng thự c chấ t vấ n đề .
Theo đạ i biể u Trầ n Hoàng Ngân trong buổ i hộ i thả o kỳ họ p thứ 2, Quố c hộ i khóa
13 đặ t cả u hỏ i : “Nợ công ở Việ t Nam – An toàn hay báo độ ng?”. Bộ i chi ngân sách
kéo dài trong nhiề u năm, dẫ n đế n nợ công và nợ nư ớ c ngoài đãđế n mứ c báo độ ng
chứ không phả i ở ngư ỡ ng an toàn, trong phạ m vi an toàn. Đạ i biể u nói : “Tôi cho
rằ ng nợ công Việ t Nam đang ở mứ c báo độ ng”. Ông Ngân quả quyế t và phân tích,
theo ư ớ c tính, đế n cuố i 2011 là 54,5% GDP, nợ nư ớ c ngoài là 41,5%GDP, tư ơ ng
đư ơ ng 50 tỷ USD. Nế u so vớ i dự trữ ngoạ i hố i củ a Việ t Nam hiệ n nay (chỉ khoả ng
14 - 15 tỷ USD) thì số nợ nư ớ c ngoài gấ p tớ i hơ n 3 lầ n. So sánh vớ i các nư ớ c trong
khu vự c thì thấ y, hiệ n Thái Lan nợ công (gồ m nợ nư ớ c ngoài, nợ Chính phủ , nợ
doanh nghiệ p đư ợ c Chính phủ bả o lãnh) chỉ có 44,1%GDP thôi trong khi dự trữ
ngoạ i hố i củ a họ là 176 tỷ USD. Indonesia, Malaysia nợ công chỉ có 26,9% GDP,
Philippines 47,3%... “Nhìn họ để thấ y nợ củ a mình lên tớ i 54,5%GDP làở mứ c nguy
hiể m rồ i. Vớ i lạ i, nợ công, nợ nư ớ c ngoài củ a các nư ớ c là thặ ng dư cán cân thư ơ ng
mạ i, là xuấ t siêu có dư để trả nợ nư ớ c ngoài, còn ta thì ngư ợ c lạ i, năm nào cũng nhậ p
siêu cao, lấ y đâu để trả nợ nư ớ c ngoài”, ông Ngân lo lắ ng.
Nợ công và tỷ lệ nợ công tính trên GDP củ a Việ t Nam không phả i là cao. Nế u nói
về khả năng trả nợ thì hàng năm Việ t Nam chỉ phả i trả nợ nư ớ c ngoài cả gố c lẫ n lãi
khoả ng 1 tỷ USD, đây là số tiề n không lớ n để chúng ta trả nợ nư ớ c ngoài (chỉ tính
riêng việ c chúng ta xuấ t khẩ u dầ u thô đủ khả năng để trả nợ gố c và lãi nợ nư ớ c ngoài
hàng năm). Các món vay nợ nư ớ c ngoài củ a Việ t Nam phầ n lớ n là vay nợ dài hạ n.
Thöïc traïng quaûn lyù nôï coâng ôû Vieät Nam vaø ñeà xuaát nhaèm quaûn lyù nôï coâng hieäu quaû hôn
GVHD: TS.Nguyeãn Höõu Ñaëng 4 SVTH : Nguyeãn Vaên Nhaân
Tuy nhiên, theo Cụ c Quả n lý nợ vàTài chính đố i ngoạ i, lãi suấ t trung bình nợ
nư ớ c ngoài củ a Chính phủ đã tăng từ 1,54%/năm vào năm 2006 lên 1,9%/năm trong
năm 2009 và năm 2010 đạ t tớ i 2,1%/năm. Vớ i thự c trạ ng này, rõ ràng chi phí trả lãi
đang trở thành gánh nặ ng ngày càng gia tăng củ a Chính phủ .
2. Bài họ c kinh nghiệ m cho Việ t Nam :
Nghiên cứ u tình hình nợ công tạ i mộ t số nư ớ c châu Âu có thể giúp rút ra mộ t số
nguyên nhân phổ biế n dẫ n tớ i khủ ng hoả ng như sau: mộ t là, tấ t cả các nư ớ c rơ i vào
vòng xoáy nợ công đề u có kỷ luậ t tài khóa lỏ ng lẻ o. Tình hình thự c hiệ n ngân sách
chi cuố i năm luôn vư ợ t xa Nghị quyế t củ a Quố c hộ i về chi ngân sách đư ợ c công bố
đầ u năm ; hai là, việ c phân bổ nguồ n vố n dễ bị ả nh hư ở ng bở i các mụ c tiêu chính trị
nhiề u hơ n mụ c tiêu kinh tế (ví dụ : chi phí quố c phòng –an ninh, chi trợ cấ p xã hộ i,
chi trả lư ơ ng hư u cho công chứ c, chi bù lãi suấ t ngân hàng cho các dự án công ích,
chi lễ tân nhà nư ớ c hay các lễ kỷ niệ m,…); ba là, thờ i gian thự c hiệ n dự án kéo dài.
Hiế m có dự án công nào hoàn thành đúng tiế n độ . Hậ u quả là tiề n lãi phả i trả trên nợ
vay tăng ; bố n là, hiệ u quả sử dụ ng vố n thấ p (thư ờ ng thấ p hơ n các dự án vay vố n
thư ơ ng mạ i củ a khu vự c tư ) ; năm là, trách nhiệ m ngư ờ i đi vay không cao vì nhữ ng
ngư ờ i tham gia quyế t đị nh vay nợ không hẳ n là nhữ ng ngư ờ i sẽ phả i lo trả nợ nhấ t là
khi ngư ờ i vay không có cơ hộ i tái đắ c cử ; và sáu là, Chính phủ có khả năng che đậ y
các vấ n đề bấ t cậ p củ a tình hình nợ công trong mộ t thờ i gian khá dài (có thể tớ i 10
năm) nên việ c điề u chỉ nh chính sách khắ c phụ c không đư ợ c kị p thờ i.
Để không bị cuố n vào khủ ng hoả ng nợ công, các nư ớ c đang phát triể n cầ n tránh :
- Vay nợ quá nhiề u, nhấ t là vay nợ nư ớ c ngoài. Tố t nhấ t là không để tỉ lệ nợ
nư ớ c ngoài vư ợ t quá 50% tổ ng số nợ công .
- Vay nợ mà không rõ hay không chắ c khả năng trả nợ . Đây là nguyên nhân
khiế n các Chính phủ phả i vay nợ mớ i để trả nợ cũ để rồ i nợ ngày càng chồ ng
chấ t vớ i lãi suấ t ngày càng cao mà không tạ o ra giá trị gia tăng mớ i.
- Chấ p nhậ n lãi suấ t vay nợ công cao hơ n lãi suấ t vay thư ơ ng mạ i.
- Coi trọ ng mụ c tiêu chính trị ngắ n hạ n hơ n hiệ u quả kinh tế dài hạ n.
- Ban hành các quyế t đị nh vay nợ trong mộ t phạ m vi hẹ p nhữ ng ngư ờ i có quyề n
lự c mà thiế u phả n biệ n và có trách nhiệ m cá nhân đầ y đủ .