t i Óu l u Ë n t r i Õt h ä c -
Vò N g ä c Kh o a 1
Tiểu luận triết học “Trong thời kỳ đổi mới chúng ta khẳng
định phải đổi mới tư duy lý luận trước khi đổi mới thực
tiễn. Anh hay vận dụng những tư tưởng cơ bản của triết
học Macxit để giải thích cho luận điểm trên”
t i Óu l u Ë n t r i Õt h ä c -
Vò N g ä c Kh o a 2
MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ĐẦU 1
GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI 2
CHƯƠNG I:
MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
NGHIÊN CỨU
5
I. Thực tiễn 5
II. Thực tiễn có vai trò quan trọng đối với quá trình nhận thức 6
III. Mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn 8
CHƯƠNG II: QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ Ở VIỆT NAM 12
I. Vị trí địa lý 12
II. Quá trình phát triển kinh tế ở Việt Nam 12
III. Biện pháp giải quyết tình hình để phát triển kinh tế 15
CHƯƠNG III:
ÁP DỤNG LÝ LUẬN THỰC TIỄN TRONG QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI HIỆN
NAY
18
I.Lý luận thực tiễn trong sự nghiệp phát triển kinh tế và đổi mới hiện nay 18
II.Ý nghĩa thực tiễn 21
III. Đề xuất nhiệm vụ và giải pháp cho tương lai 21
KẾT LUẬN 24
TÀI LIỆU THAM KHẢO 25
MỤC LỤC 26
t i Óu l u Ë n t r i Õt h ä c -
Vò N g ä c Kh o a 3
LỜI MỞ ĐẦU
Trong công cuộc xây dựng và phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ
chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay,
lý luận nhận thức, vấn đề cải tạo thực tiễn nền kinh tế luôn thu hút sự quan tâm của nhiều đối
tượng.
Ngày nay, triết học là một bộ phận không thể tách rời với sự phát triển của bất cứ hình thái
kinh tế nào. Những vấn đề triết học về lý luận nhận thức và thực tiễn, phương pháp biện chứng...
luôn là cơ sở, là phương hướng, là tôn chỉ cho hoạt động thực tiễn, xây dựng và phát triển xã hội.
Nếu xuất phát từ một lập trường triết học đúng đắn, con người có thể có được những cách giải
quyết phù hợp với các vấn dề do cuộc sống đặt ra. Việc chấp nhận hay không chấp nhận một lập
trường triết học nào đó sẽ không chỉ đơn thuần là sự chấp nhận một thế giới quan nhất định, một
cách lý giải nhất định về thế giới, mà còn là sự chấp nhận một cơ sở phương pháp luận nhất định
chỉ đạo cho hoạt động.
Chúng ta biết rằng, triết học là một trong ba bộ phận cấu thành của chủ nghĩa Mác. Lênin
đã chỉ rõ rằng chủ nghĩa duy vật biện chứng đó chính là triết học của chủ nghĩa Mác. Cho đến nay,
chỉ có triết học Mác là mang tính ưu việt hơn cả. Trên cơ sở nền tảng triết học Mác - Lênin, Đảng
và Nhà nước ta đã học tập và tiếp thu tư tưởng tiến bộ, đề ra những mục tiêu, phương hướng chỉ
đạo chính xác, đúng đắn để xây dựng và phát triển xã hội, phù hợp với hoàn cảnh đất nước. Mặc
dù có những khiếm khuyết không thể tránh khỏi song chúng ta luôn đi đúng hướng trong cải tạo
thực tiễn, phát triển kinh tế, từng bước đưa đất nước ta tiến kịp trình độ các nước trong khu vực và
thế giới về mọi mặt. Chính những thành tựu của xây dựng chủ nghĩa xã hội và qua mười năm đổi
mới là minh chứng xác đáng cho vấn đề nêu trên. Hoạt động nhận thức và cải tạo thực tiễn cùng
với sự nắm bắt các quy luật khách quan trong vận hành nền kinh tế ở nước ta là một vấn ềề còn
nhiều xem xét và tranh cãi, nhất là trong quá trình đổi mới hiện nay.Vì vậy, em quyết định chọn đề
tài “Trong thời kỳ đổi mới chúng ta khẳng định phải đổi mới tư duy lý luận trước khi đổi
mới thực tiễn. Anh hay vận dụng những tư tưởng cơ bản của triết học Macxit để giải thích
cho luận điểm trên”.
t i Óu l u Ë n t r i Õt h ä c -
Vò N g ä c Kh o a 4
GIỚI THIỆU TIỂU LUẬN
I, TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Sự tất thắng của chủ nghĩa cộng sản, sự thay thế xã hội tư bản chủ nghĩa bằng xã hội cộng
sản chủ nghĩa trong tiến trình lịch sử của nhân loại là một quy luật khách quan. Việt Nam hiện nay
đang ở vào thời kỳ quá độ, chúng ta đã bỏ qua giai đoạn tư bản chủ nghĩa, tiến thẳng lên chủ nghĩa
xã hội. Vì vậy trong quá trình phát triển, luôn luôn nảy sinh những mâu thuẫn cần giải quyết. Với
sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và Chính phủ, chúng ta đã có những chiến lược và sách lược đúng
đắn.
Trên cơ sở nền tảng của chủ nghĩa Mác- Lênin, đặc biệt là lý luận triết học Mác- Lênin,
chúng ta đã vạch rõ được con đường phát triển kinh tế đúng đắn đó là: ”luôn luôn xuất phát từ thực
tiễn, tôn trọng và hoạt động theo quy luật khách quan.’(Trích’Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VI”). Từ năm 1986, chúng ta đã tổng kết được những bài học kinh nghiệm quý báu để đổi
mới và cải cách kinh tế. Xây dựng một nền kinh tế thị trường, một nền kinh tế nhiều thành phần,
lành mạnh chính là sự vận dụng sáng tạo quan điểm chỉ đạo của Đảng vào thực tiễn hoàn cảnh
trong nước và trên thế giới. Những quan điểm đổi mới, tiến bộ đó là sự tôn trọng hoàn toàn những
lý luận nhận thức và thực tiễn chi phối nền kinh tế.
Đứng trên quan điểm triết học Mác- Lênin, ta càng có cơ sở để khẳng định những khởi sắc
trong mười năm đổi mới cho dến nay từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI là những thành công mang
tính tất yếu do chúng ta đã vận dụng đúng đắn các quy luật khách quan vào cải tạo thực tiễn.
Chúng ta đã tôn trọng những bước phát triển có tính quy luật của lịch sử, không đi ngược lại
“guồng quay” của lịch sử.
II, MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ
Luôn luôn gắn lý thuyết với thực hành, nắm vững kiến thức thông qua sự hiểu biết sâu
rộngvấn đề là một phương châm hành động của sinh viên trong thời đại mới. Nghiên cứu lý luận
nhận thức và thực tiễn là một sự nghiên cứu sâu rộng của triết học trong mối liên quan với phát
triển kinh tế và phát triển xã hội.
Hơn thế nữa, đứng trước ngưỡng cửa thế kỷ 21, khi mà xu thé hội nhập đang tăng cao, nền
kinh tế ngày càng phát triển mạnh mẽ thì các hành động đều xuất phát từ quá trình nhận thức và
cải tạo thực tiễn là phương châm chỉ đạo và hoạt động của Đảng, Nhà nước ta.
Muốn phát triển kinh tế vững mạnh thì phải luôn đặt nó với mối quan hệ với những khoa
học khác, đặc biệt là triết học. Sự thành công hay thất bại, phát triển hay lạc hậu của bất cứ nền
kinh tế nào là do có lập trường triết học đúng đắn. Bởi vì xuất phát từ một lập trường triết học
đúng đắn, con người có thể có được cách giải quyết phù hợp với những vấn đề do cuộc sống đặt
ra. Còn ngược lại, xuất phát từ một lập trường triết học sai lầm, con ngưòi khó có thể tránh khỏi
t i Óu l u Ë n t r i Õt h ä c -
Vò N g ä c Kh o a 5
hành động sai lầm. Trong hoạt dông kinh tế, một lập trường triết học đúng đắn là tối cần thiết. Chỉ
có triết học Mác - Lênin mới có được những tính ưu việt này.
Đối với một sinh viên ngân hàng nói riêng và những cán bộ kinh tế nói chung, viếc nắm
vững triét học với những quy luật, lý luận, phương pháp của nó là không thể thiếu được. Vì khi
giải quyết những vấn đề phức tạp cụ thể như: các cán bộ làm công tác thực tiễn này không thể tìm
thấy được ở những cán bộ thuộc lĩnh vực chuyên ngành triết học một câu trả lời cụ thể về vấn đề
đó dược, nhưng trong hoạt động thực tiễn, những vấn đề phức tạp này lại luôn nảy sinh.
III, PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Triết học Mác - Lênin về vật chất, vận động trong không gian, thời gian và về sự thống
nhất vật chất của thế giới đã góp phần xác lập thế giới quan duy vật khoa học và có ý nghĩa về
phương pháp luận to lớn trong nhận thức khoa học và hoạt động thực tiễn. Triết học không phải là
một cái gì quá xa xôi, viển vông, ngược lại nó gắn bó hết sức chặt chẽ với cuộc sống, thực tiễn, chỉ
đạo cho con người hành động. Nắm vững được mọi nội dung của triết học, đặc biệt là lý luận nhận
thức và cải tạo thực tiễn sẽ làm cho con người làm chủ thế giới, chinh phục thiên nhiên, cải tạo
được xã hội, phát triển kinh tế mạnh mẽ.
Vấn đề đã nêu trong văn kiện Đại hội Đảng VI có tác dụng tích cực đối với sự phát triển
của nền kinh tế hiện nay. Sau hơn mười năm đổi mới với những thành tựu nhất định ta càng thấy
rõ sự đúng đắn và cần thiết của bài học kinh nghiệm đó. Trong bài viết này, chỉ tập trung phân tích
vấn đề lý luận nhận thức và cải tạo thực tiễn của nền kinh tế Việt Nam trong quá trình phát triển.
Cùng với sự tổng kết của đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI trong văn kiện đã đánh dấu một mốc
son lịch sử của Việt Nam chuyển từ cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế nhiều
thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường dưới sự quản lý của nhà nước, theo định hướng xã hội
chủ nghĩa. Hoạt động xây dựng kinh tế, đổi mới kinh tế những năm gần đây và mối liên hệ của nó
với thực tiễn và các quy luật triết học là trung tâm của nội dung này.
IV, CƠ SỞ LÝ LUẬN
Đại hội Đảng lần thứ VI đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quá trình phát triển
kinh tế của Việt Nam. Trước văn kiện này, những bài học kinh nghiệm đã được rút ra trong triết
học Mác - Lênin và Đảng ta lấy đó làm “kim chỉ nam’ cho hoạt động của mình. Triết học là một
bộ phận cấu thành của chủ nghĩa Mác- Lênin đã chỉ rõ; triết học của chủ nghĩa Mác là chủ nghĩa
duy vật. Nhưng Mác không dừng lại ở chủ nghĩa duy vật thế kỷ XVIII mà những thiếu sót chủ yếu
nhất của nó là máy móc, siêu hình và duy tâm khi xem xét các hiện tượng xã hội. C.Mác và
F.Enghen đã khắc phục những thiếu sót ấy, đẩy triết học tiến lên hơn nữa bằng cách tiếp thu một
cách có phê phán và có chọn lọc những thành quả của triết hoc cổ điển Đức và nhất là của hệ
thống triết học Hêghen. Trong những thành quả đó thì thành quả chủ yếu là phép biện chứng, tức
là học thuyết về sự phát triển dưới hình thức toàn diện nhất, sâu sắc nhất và thoát hẳn được tính
