TIỂU LUẬN:
Xây dựng văn hoá xe buýt Hà Nội -
Khả năng và hiện thực
Lời mở đầu
Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu đi lại của người dân ngày càng tăng
nhất là những nơi tập trung đông dân cư như tai địa bàn Hà Nội. Và giao thông đô
thị đã trở thành một chủ đề nóng bỏng của cả nước nói chung và Hà Nội nói riêng.
Việc công ty vận tải Hà Nội đưa các tuyến xe buýt vào hoạt động đã trở thành một tất
yếu khách quan, đáp ứng được nhu cầu của đông đảo người dân, góp phần cải thiện
ách tắc và tai nạn giao thông.
Với kiến thức triết học nhỏ bé của mình, em mạnh dạn chọn đề tài: “Xây
dựng văn hoá xe buýt Hà Nội - Khả năng và hiện thực”.
I- Hiện trạng của vấn đề văn hoá xe buýt ở Hà Nội hiện nay và một số nguyên
nhân.
1. Về phía nhà xe
Dù ở bất cứ nơi đâu chúng ta cũng cần phải cư xử có văn hoá, nhất là trên xe
buýt nơi tập trung nhiều tầng lớp và độ tuổi khác nhau. Điều này đòi hỏi mỗi chúng
ta cả hành khách lẫn về phía nhà xe cần phải nỗ lực hơn nữa để xây dựng một nền
văn hoá xe buýt ngày càng tiên tiến và lành mạnh.
Trước hết về phía nhà xe,Tổng công ty xe buýt Hà Nội với đội ngũ nhân viên
hơn 3000 người: nhân viên lái xe, nhân viên bán vé… đang từng ngày, từng giờ phục
vụ hành khách tận tình và chu đáo. Phần lớn các lái xe đều tuân thủ đúng luật lệ giao
thông, đón và trả khách đúng bến, đúng lịch trình quy định, lái xe điềm đạm bình tĩnh
tạo tâm lý an tâm cho hành khách. Nhân viên bán vé hoàn thành tốt trách nhiệm của
mình là bán vé và kiểm soát vé. Không chỉ có vậy, họ còn nhiệt tình với khách đi xe,
như phục vụ tận tình niềm nở, giúp đỡ người già và phụ nữ có thai. Trước khi xuống
bến họ thường nhắc trước địa danh điểm đến, ai vi pham nội quy họ cũng nhăc nhở
một cách lịch sự và điềm đạm, thậm chí đôi khi họ còn xách hộ đồ lên và xuống xe
cho khách. Ngoài ra với hệ thống máy lạnh trên xe tạo cho hành khách cảm giác mát
mẻ trong những ngày hè nóng bức và hệ thống đài phát thanh mang lại cho hành
khách nhiều thông tin bổ ích và tâm lí thoải mái khi đi xe.
Nhưng bên cạnh những mặt tích cực đó còn nhiều phần tử là “con sâu làm rầu
nồi canh” trong khi khẩu hiệu “Hãy cùng chúng tôi tạo nên một nét văn hoá trên xe
buýt” dán ngay cửa xuống. Trước tiên ta nói tới lái xe, hiện nay xảy ra rất nhiều hiện
tượng xe buýt chạy ẩu trên đường phố gây ra không ít nỗi “kinh hoàng”cho người đi
đường. Họ lái xe rất liều lĩnh nhiều khi chèn ép xe máy, xe đạp cùng chiều, lấn
đường, lấn làn, bất thình lình tấp vào lề đường. Không chỉ có vậy, trên xe khi khách
chưa lên hoặc xuống hết họ đã đóng cửa làm khách có thể bị ngã, kẹp tay. Trên một
số tuyến -xe, có hiện tượng lái xe khi điều khiển xe còn mở băng đĩa nhạc không lành
mạnh với âm lượng lớn, nội dungcác bài hát thì xuyên tạc một cách thô tục dù trên xe
có nhiều sinh viên và người già. Cụ thể là“Tuyến xe số 29, Biển kiểm soát 29T-
3160” (1). Đây là một hành vi thiếu văn hoá nơi công cộng, thiếu tôn trọng hành
khách, truyền bá văn hoá phẩm có nội dung độc hại không phù hợp thuần phong mĩ
tục Việt Nam. Lái xe đã làm cho hành khách đi xe “sợ hãi” đến vậy thì các nhân viên
bán vé còn làm cho “dân đi xe buýt” nhà ta “kinh hoàng” hơn. Một số nhân viên có
thái độ ngông nghênh, cục cằn, vô lễ thiếu tôn trọng hành khách, phát ngôn một cách
bừa bãi và thô tục. Ví như tuyến xe số 19, biển kiểm soát 29T – 4722 đã có hành vi
chửi khách và khi khách chưa kịp vào chỗ ngồi thì nhân viên bán vé đã đẩy khách
khiến họ rất bất bình. Không những thế, họ còn có kiểu đối xử rất buồn cười: phân
biệt dân ngoại tỉnh, phải chăng những người dân đó chậm xuất trình vé hay đưa tiền,
cũng có thể họ đứng trên xe chưa gọn gàng, đành là thế nhưng là người làm công ăn
lương của nhà nước (hay của nhân dân hoặc cụ thể hơn là của những người bỏ tiền ra
để đi xe buýt) họ không thể cư xử một cách thiếu văn hoá như vậy được, đạo đức
lương tâm họ để đâu? Như vậy đã thật quá quắt, nhưng hành hung khách thì không
thể chấp nhận được. “ Ngày 16/10/2004, hai nhân viên xe buýt mặc sắc phục, Biển
kiểm soát 29T – 3383 (tuyến 26) của xí nghiệp xe buýt Thăng Long (thuộc tổng công
ty vận tải Hà Nội) trong đó có một người cầm ống tuýp nước hung hăng đuổi đánh
hai hành khách nằm vật ra lòng đường không thể đứng lên được. Hai hành khách đen
đủi ấy đã bị chấn thương nặng”(2). Cách đó không lâu, “ngày 25/10/2004 để thoát
nút tắc ở Ngã tư sở, một xe máy len lên phía trước tạt qua đầu xe buýt. Lập tức lái xe
vác một thanh tuýp dài hùng hổ nhảy xuống và phang vào lưng người đi xe máy”(3).
Các vụ việc này đã được lên tiếng và phản ánh rất nhiều, mặc dù bên phía Tổng công
ty vận tải Hà Nội đã xử phạt với những nhân viên này nhưng việc đó có lẽ không đủ
mạnh để lấy lại niềm tin của hành khách. Thiết nghĩ cần phải có nhiều biện pháp cụ
thể hơn nữa để giải quyết triệt để vấn đề này, để xe buýt trở thành một nét văn minh
thực sự của thủ đô Hà Nội như các khẩu hiệu đã từng giương cao.
2. Về phía hành khách
Phần lớn hành khách đi xe buýt là học sinh, sinh viên và một số cán bộ công
nhân viên chức, đều là những người có tri thức và được giáo dục tử tế. Họ đi xe buýt
bởi giá cả phải chăng, lại giảm được nguy cơ tai nạn và ách tắc giao thông. Nhiều
hành khách chấp hành rất nghiêm túc các nội quy trên xe như không ăn và vứt kẹo
cao su bừa bãi, không hút thuốc trên xe, không chỉ có vậy họ còn nhắc nhở những
người đi cùng xe với mình. Họ cũng thường nhường ghế cho người già và phụ nữ
mang thai.
Tuy nhiên, vẫn còn có nhiều điều cần bàn tới ở đây. Những hành khách đi xe
đa số là sinh viên nhưng một số lại có những biểu hiện rất vô văn hoá như ung dung
gác chân lên ghế, ngồi lên thành ghế, ăn kẹo cao su mặc không biết xung quanh mình
có những ai. Khi xe đang bật điều hoà họ còn mở cửa kính, khi thấy các cụ già, em
nhỏ và phụ nữ mang thai họ còn “giả vở ngủ” để khỏi phải nhường ghế. Tiếp đó là
nạn trốn vé, lậu vé và vé giả. Họ có thể làm tem giả, vé giả thậm chí ảnh giả mà hầu
như không để lại dấu vết. Việc này nhiều khi nằm ngoài tầm kiểm soát của các nhân
viên soát vé bởi lượng hành khách quá đông nhất là vào giờ cao điểm. Nếu phát hiện
được, nhân viên soát vé cũng không thể làm gì khác được ngoài việc đuổi khách
xuống xe. Thiết nghĩ cần có một chế tài xử lý những thành phần sử dụng vé giả, đó là
mong muốn của nhiều nhân viên và lái xe buýt.
II. Một số điều kiện thúc đẩy việc xây dựng thành công văn hoá xe buýt ở Hà
Nội.
1. Về phía Tổng công ty vận tải Hà Nội (Transerco)
