1
TÌM HIỂU MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ XUẤT HIỆN
NHỮNG PHẢN ỨNG LÂM SÀNG KHÔNG MONG MUỐN
Ở NGƯỜI HIẾN MÁU TÌNH NGUYỆN
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Đảm bảo an toàn cho người hiến máu là một trong những nội dung quan trọng
của đảm bảo an toàn truyền máu. Trong đó, việc dự phòng, phát hiện sớm, xử lý đúng
và kịp thời những phản ứng lâm sàng không mong muốn xảy ra ở người hiến máu là
một biện pháp rất quan trọng. Phản ứng lâm sàng không mong muốn (PƯLSKMM) ở
người hiến máu là những biểu hiện lâm sàng xuất hiện do sự tác động của việc hiến
máu trong và sau khi hiến máu. Thực chất đây là những phản ứng của cơ thể trước việc
mất máu hoặc những tác động từ việc hiến máu.
PƯLSKMM ở người hiến máu được chia làm 3 mức độ: nhẹ, trung bình và nặng
[8]. Sự xuất hiện những phản ứng này là ngoài sự mong đợi của người thầy thuốc cũng
như của chính người hiến máu. Mặc dù chúng ta đã thực hiện đúng các quy trình kỹ
thuật trong việc tuyển chọn, khám sức khoẻ và chăm sóc người hiến máu, việc xảy ra
các PƯLSKMM ở người hiến máu vẫn có thể xảy ra tại ở các điểm hiến máu. Nhằm
2
góp phần đảm bảo an toàn cho người hiến máu, loại trừ các nguyên nhân gây ra các
PƯKSKMM ở người hiến máu tình nguyện, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm
các mục tiêu sau:
1. Xác định tỷ lệ xảy ra các PƯLSKMM ở người hiến máu tình nguyện tại Viện
Huyết học - truyền máu Trung ương trong quá trình tham gia hiến máu tình nguyện.
2. Xác định một số yếu tố ảnh hưởng đến sự xuất hiện các PƯLSKMM ở người
hiến máu tình nguyện.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu:
Người hiến máu tình nguyện tại Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương trong
4 tháng (11/2005 – 02/2006), tham gia hiến máu tại các điểm cố định, lưu động và xe
lấy máu chuyên dụng.
Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng :
Tình nguyện đăng ký hiến máu.
Có đủ điều kiện sức khoẻ theo quy định, đã được tư vấn, khám tuyển và được
các bác sỹ kết luận là đủ điều kiện hiến máu, tham gia hiến máu theo đúng các
quy trình .
2 . Phương pháp nghiên cứu
3
2.1 Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu mô tả cắt ngang.
2.2 Tiêu chuẩn đánh giá mức độ xuất hiện PƯLSKMM ở người hiến máu trong
quá trình tham gia hiến máu [8], [9], [10]:
+ Mức độ nhẹ: hồi hộp, lo lắng, nhợt nhạt, cảm giác nóng bừng, vã mồ hôi,
choáng váng, buồn nôn, nôn, cảm giác khó thở, cảm giác ớn lạnh, mạch nhanh (tăng
thêm trên 10 lần/phút).
+ Mức độ trung bình: Mất nhận biết (ngất xỉu), thở nhanh nông (trên
28lần/phút), co giật kiểu tetanie, mạch chậm và khó bắt, hạ huyết áp >15mmHg, co
cứng cơ.
+ Mức độ nặng: Các biểu hiện nhẹ hoặc trung bình kèm theo một trong các biểu
hiện sau: co giật, đại tiểu tiện không tự chủ, trụy tim mạch.
2.3 Phỏng vấn trực tiếp và sử dụng bảng hỏi để tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng
tới sự xuất hiện các PULSKMM.
2.4 Thống kê và xử lý số liệu bằng phần mềm Epi Info 6.04, SPSS.
3. Thời gian nghiên cứu: từ tháng 11/2005 – 2/2006.
4. Địa điểm nghiên cứu: tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương và các
điểm hiến máu do Viện tổ chức thu gom.
III. KẾT QỦA NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
4
1. Những kết quả chung
1.1 Số lượng và tỷ lệ người hiến máu theo hai giới:
Bảng 1.1 Số lượng và tỷ lệ người hiến máu theo giới
Nam Nữ Tổng số
Giới
Đối tượng
n % n % n %
Số người hiến máu 3257 51,3 3090 48,7 6347 100
Trong đó: Hiến máu lần
đầu
1627 49,9 1593 51,4 3220 50,7
Hiến máu nhắc
lại
1630 50,1 1497 48,6 3127 49,3
Nhận xét: Tỷ lệ giữa nam và nữ tham gia hiến máu không có sự khác biệt có ý
nghĩa thống kê với p<0,05. Tỷ lệ hiến máu nhắc lại chung cho hai giới là 49,3%, tỷ lệ
này tăng đáng kể so với nghiên cứu của chúng tôi về người hiến máu tình nguyện nhắc
lại tại Viện huyết học – Truyền máu Trung ương năm 2003 là 38,3% [4].
2. Tỷ lệ xuất hiện PƯLSKMM ở người hiến máu
5
Bảng 2.1: Tỷ lệ xuất hiện PƯLSKMM ở hai giới
Nam Nữ Tổng số
Giới
Phản ứng
n % n % n %
Có phản ứng 61 1,87 105 3,40 166 2,62
Không phản ứng 3196 98,13 2985 96,60 6181 97,40
Tổng số 3257 100 3090 100 6347 100
Nhận xét bảng 2.1: Tỷ lệ xuất hiện phản ứng ở người hiến máu (cả hai giới) là
2,62%, không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p>0,05) so với nghiên cứu của Trần
Bích Hợp là 2,86% [4]. Tỷ lệ theo giới gặp ở nữ (3,40%) cao hơn so với tỷ lệ xuất
hiện phản ứng ở nam (1,87%), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05.
2.2 Tần suất xuất hiện các PƯLSKMM:
Bảng 2.2.1: Tần suất xuất hiện những biểu hiện lâm sàng ghi nhận được ở 166
người hiến máu tình nguyện có PƯLSKMM: