Tr−êng §¹i häc V¨n ho¸ Hμ Néi
Khoa v¨n hãa d©n téc thiÓu sè
--------***--------
ẨM THỰC CỦA NGƯỜI TÀY Ở
XÃ QUỐC KHÁNH, HUYỆN TRÀNG ĐỊNH,
TỈNH LẠNG SƠN
Gi¶ng viªn h−íng dÉn : TS.Dương Văn Sáu
Sinh viªn thùc hiÖn : Ngọc Thị Ánh
Hμ néi - 2014
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành bài khóa luận, ngoài sự nỗ lực của bản thân, người
viết đã nhận được sự quan tâm và giúp đỡ của các thầy, cô giáo trong
khoa Văn hóa Dân tộc thiểu số. Đặc biệt, người viết xin bày tỏ lòng biết
ơn sâu sắc đến TS.Dương Văn Sáu – người đã trực tiếp hướng dẫn trong
quá trình thực hiện đề tài.
Người viết cũng xin gửi lời cảm ơn đến UBND, các nghệ nhân dân
gian, các trưởng thôn, CB biên phòng và bà con người Tày ở xã Quốc Khánh,
các cơ quan quản lý văn hóa huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn đã nhiệt tình
cung cấp những thông tin và số liệu chính xác, quý báu cho khóa luận.
Do hạn chế nhiều mặt, chắc chắn khóa luận sẽ còn nhiều khiếm khuyết.
Vì vậy, người viết rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của của các
thầy, cô giáo và các bạn để khóa luận được đầy đủ và hoàn chỉnh hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 10 tháng 4 năm 2014
Sinh viên thực hiện:
Ngọc Thị Ánh
MỤC LỤC
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................... 2
3. Đối tuợng, phạm vi và mục đích nghiên cứu ................................................. 4
4. Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu .......................................................... 4
5. Nguồn tài liệu .................................................................................................... 5
6. Đóng góp của đề tài .......................................................................................... 6
7. Bố cục ................................................................................................................ 6
Chương 1: KHÁI QUÁT VỀ NGƯỜI TÀY Ở XÃ QUỐC KHÁNH .............. 7
1.1. Các điều kiện tự nhiên .................................................................................. 7
1.1.1. Vị trí địa lý và tên gọi .................................................................................. 7
1.1.2. Địa hình, địa thế .......................................................................................... 8
1.1.3. Khí hậu, thời tiết, thuỷ văn ......................................................................... 8
1.1.4. Thảm thực vật, thế giới sinh vật ................................................................. 10
1.2. Các điều kiện xã hội ...................................................................................... 11
1.2.1. Cấu trúc và phân bố dân cư ....................................................................... 11
1.2.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ............................................................................ 11
1.3. Đặc trưng văn hoá ......................................................................................... 13
1.3.1. Văn hoá vật chất .......................................................................................... 13
1.3.2. Văn hoá tinh thần ....................................................................................... 16
Chương 2: ẨM THỰC TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI TÀY Ở XÃ
QUỐC KHÁNH .................................................................................................... 21
2.1. Đồ ăn, uống truyền thống trong sinh hoạt thường nhật ............................ 21
2.1.1. Nguồn nguyên liệu ...................................................................................... 21
2.1.2. Các món ăn, đồ uống đặc trưng ................................................................. 28
2.2. Đồ ăn, uống truyền thống trong lễ tết, hội hè ............................................. 39
2.2.1. Những món ăn, đồ uống đặc trưng trong lễ tết, hội hè............................. 39
2.2.2. Các thức sử dụng Văn hoá ẩm thực trong lễ tết, hội hè ........................... 51
Chương 3: BIẾN ĐỔI TRONG ẨM THỰC CỦA NGƯỜI TÀY Ở XÃ
QUỐC KHÁNH HIỆN NAY ............................................................................... 70
3.1. Xu hướng biến đổi trong ẩm thực ............................................................... 70
3.1.1. Biến đổi trong nguồn nguyên liệu .............................................................. 70
3.1.2. Biến đổi trong cách chế biến ...................................................................... 71
3.1.3. Biến đổi trong cách sử dụng ....................................................................... 74
3.2. Nguyên nhân khiến ẩm thực truyền thống biến đổi .................................. 77
3.2.1. Ngưyên nhân khách quan .......................................................................... 77
3.2.2. Nguyên nhân chủ quan .............................................................................. 80
3.3. Bảo tồn và khai thác giá trị của ẩm thực truyền thống người Tày
trong cuộc sống đương đại .................................................................................. 81
3.3.1. Quan điểm cá nhân ..................................................................................... 81
3.3.2. Những giải pháp trước mắt ........................................................................ 82
KẾT LUẬN ........................................................................................................... 86
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 88
PHỤ LỤC .............................................................................................................. 90
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc. Bản sắc văn hóa Việt Nam là
thể thống nhất văn hóa của các dân tộc sống trên đất nước Việt Nam. Tính
thống nhất ấy không chỉ là phép cộng đơn giản, các dân tộc chỉ có thể đóng
góp vào và làm nên sự phong phú của văn hóa Việt Nam với điều kiện
không đánh mất bản sắc văn hóa tộc người. Nền văn hóa này đã chịu đựng
được sự thử thách và khảo nghiệm của lịch sử trong quá trình dựng nước và
giữ nước. Chúng ta đã xây dựng và phát triển một nền văn hóa Việt Nam với
tất cả sự phong phú và độc đáo của 54 dân tộc sinh sống trên đất nước ta.
Việc phát triển văn hóa nhằm mục tiêu tạo nên sự phát triển bền vững của
văn hóa Việt Nam, nhưng làm thế nào để tạo dựng nên một sự bền vững khi
trên con đường phát triển các dân tộc lại đang đánh mất bản sắc văn hóa của
dân tộc mình. Bên cạnh đó, hiện nay các thế lực phản động trong nước và
quốc tế đã và đang sử dụng văn hóa như một công cụ để kích động mâu
thuẫn, xung đột dân tộc, sắc tộc. Do vậy, việc giữ gìn và phát huy bản sắc
văn hóa dân tộc là vấn đề sống còn của mỗi quốc gia, là vấn đề tồn tại hay
không tồn tại đối với mỗi dân tộc.
Dân tộc Tày là cư dân bản địa và lâu đời ở nước ta. Họ phân bố trên
phạm vi rộng từ biên giới phía Bắc của các tỉnh Cao Bằng, Hà Giang, Lào
Cai xuống vùng trung du; từ biên giới phía đông của tỉnh Quảng Ninh, Lạng
Sơn, Cao Bằng qua huyện Văn Chấn tỉnh Yên Bái và huyện Đà Bắc tỉnh
Hòa Bình. Lạng Sơn là một trong những tỉnh đồng bào Tày có mặt lâu đời
và có số dân đông.
Do sớm có mặt ở Lạng sơn nói chung, xã Quốc Khánh nói riêng, lại
chiếm tỷ lệ dân số khá đông, trong tiến trình phát triển của lịch sử, đồng bào
