Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Hoàn thiện pháp luật về quyền thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp ở Việt Nam

Luận án này đề cập đến sự cấp thiết của việc hoàn thiện pháp luật Việt Nam về quyền thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và các cam kết theo hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP và EVFTA, việc đảm bảo quyền lao động, đặc biệt là quyền tự do hiệp hội, trở nên vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành còn tồn tại những khoảng trống và chưa hoàn toàn tương thích với chuẩn mực quốc tế, đặc biệt là Công ước ILO số 87.

Luận án này hướng đến các nhà hoạch định chính sách, các nhà nghiên cứu pháp luật, chuyên gia về quan hệ lao động, và những người quan tâm đến quyền con người và quyền lao động tại Việt Nam, nhằm cung cấp cơ sở lý luận và giải pháp thực tiễn cho việc cải thiện hệ thống pháp luật lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Luận án tiến sĩ này tập trung vào việc hoàn thiện pháp luật Việt Nam về quyền thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp, một vấn đề cấp thiết trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng. Nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù Việt Nam đã cam kết bảo đảm quyền lao động thông qua các hiệp định thương mại tự do và đã phê chuẩn Công ước ILO số 98, nhưng vẫn còn khoảng cách lớn giữa pháp luật quốc gia và chuẩn mực quốc tế, đặc biệt là việc chưa phê chuẩn Công ước ILO số 87 về tự do hiệp hội. Hiến pháp 2013 và Bộ luật Lao động 2019 đã bước đầu ghi nhận các tổ chức đại diện ngoài công đoàn truyền thống, nhưng các quy định còn chung chung, thiếu cơ chế cụ thể để bảo vệ hiệu quả.
Mục tiêu chính của luận án là xây dựng cơ sở khoa học và đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật, đảm bảo quyền thành lập tổ chức của người lao động được thực thi hiệu lực, hiệu quả, khác biệt với mô hình công đoàn truyền thống. Để đạt được mục tiêu này, luận án làm rõ cơ sở lý luận về quyền thành lập tổ chức dưới góc độ quyền con người, phân tích thực trạng pháp luật hiện hành, đối chiếu với các tiêu chuẩn quốc tế và kinh nghiệm của các quốc gia thành viên CPTPP như Canada, Nhật Bản, Singapore. Luận án cũng đề xuất các giải pháp lập pháp, chính sách và cơ chế cụ thể để đảm bảo quyền này được thực thi một cách thực chất và minh bạch.
Luận án có đóng góp mới về lý luận khi xác định các điều kiện cần thiết để thực thi quyền, phân tích mối quan hệ giữa quyền này với quyền đình công, thương lượng tập thể và giải quyết tranh chấp. Về thực tiễn, luận án cung cấp đánh giá chi tiết về thực trạng pháp luật và thực thi, đồng thời đưa ra các kiến nghị sửa đổi cụ thể về nội dung và cơ chế thực thi, nhằm lấp đầy khoảng trống học thuật và pháp lý hiện có.