ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
NGUYỄN VĂN HÁN
NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP
LẬP LUẬN MỜ
TRÊN ĐỒ THỊ NHẬN THỨC
SỬ DỤNG ĐẠI SỐ GIA TỬ
NGÀNH: KHOA HỌC Y TÍNH
SỐ: 9480101
TÓM TT LUẬN ÁN TIẾN
KHOA HỌC Y TÍNH
Người ớng dẫn khoa học:
1. TS. NGUYỄN CÔNG O
2. PGS. TSKH. NGUYỄN T HỒ
HUẾ, NĂM 2023
Công trình được hoàn thành tại:
Khoa Công nghệ Thông tin,
Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế
Người hướng dẫn khoa học:
1. TS. Nguyễn Công Hào
2. PGS. TSKH. Nguyễn Cát Hồ
Phản biện 1: PGS. TS. Nguyễn Long Giang, Viện
Công nghệ thông tin, Viện Hàn lâm Khoa học và Công
nghệ Việt Nam.
Phản biện 2: PGS. TS. Hồ Cẩm Hà, Trường Đại học
phạm Nội
Phản biện 3: TS. Dương Thăng Long, Trường Đại học
Mở Nội
Luận án sẽ được bảo v tại Hội đồng chấm luận án cấp
Đại học Huế họp tại:
...........................................................................................
...........................................................................................
.Vào hồi..........giờ..........ngày.........tháng.......năm 2023
thể tìm luận án tại thư viện :
1. Trung tâm thông tin thư viện
2. Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế
MỞ ĐU
1. do chọn đề tài
Logic mờ dựa trên thuyết tập mờ và biến ngôn ngữ của L. A. Zadeh.
Tập mờ cùng với các phép toán logic được phát triển từ tập hợp kinh điển
hình toán học cho phép biểu diễn và tính toán trên các giá trị ngôn ngữ.
Nhờ đó, giải quyết được lớp bài toán lập luận xấp xỉ trên y tính đã
không giải quyết được bằng logic kinh điển. Lập luận xấp xỉ cho lớp bài toán
với thông tin vào - ra không chắc chắn được hình thức hóa theo cách duy
tự nhiên của con người. Phương pháp suy diễn gần đúng từ một họ các tiên
đề không chắc chắn và mang các đặc trưng định tính nhiều hơn định lượng.
Ứng dụng của tập mờ để biểu diễn tri thức và lập luận trên đồ thị thường
dạng như Hình 1. Theo hình y, các kết quả vào ra các giá trị từ, giai
đoạn chuyển sang số chỉ giai đoạn trung gian để thực hiện việc lập luận.
Như vy, việc lập luận trên đồ thị theo phương pháp trước đây gặp một số
vấn đề sau đây:
Vấn đề thứ nhất Thiếu một cấu trúc toán học đ biểu diễn miền trị
ngôn ngữ cho các từ.
Giải quyết Dùng phương pháp của N. C. Ho và W. Wechler, theo
phương pháp y, mỗi giá trị ngôn ngữ được sinh ra từ một biến ngôn
ngữ thuộc một cấu trúc đại số trừu tượng được gọi đại số gia tử
(ĐSGT). Cấu trúc y đã đại số hóa miền giá trị của biến ngôn ngữ để
1
Từ Số
C1
C2C3
FCM
Số Từ
1 2 4
3
5
Hình 1: đồ vào ra dữ liệu cho đồ thị FCM
thực hiện phương pháp lập luận trên từ không phải chuyển sang số
.
Vấn đề thứ hai Độ phức tạp tính toán cao do phải thực hiện thêm
các phép toán trung gian trong việc chuyển đổi từ số qua từ và ngược
lại trước và sau khi tính toán.
Giải quyết Dùng đại số gia tử cùng các phép toán đã được định nghĩa
trên tập giá trị ngôn ngữ. Các phép toán được tính toán trực tiếp trên
giá trị ngôn ngữ không phải chuyển sang số như Hình 2. Như vậy,
số phép toán giảm do đó làm giảm độ phức tạp tính toán.
Với các nhận xét trên, việc nghiên cứu một phương pháp biểu diễn và lập
luận trên đồ thị sử dụng biến ngôn ngữ cần thiết, phù hợp với các ứng
dụng trong thực tế và suy luận tự nhiên của con người. Đó do để luận
án nghiên cứu và phát triển đề tài:
Nghiên cứu phương pháp lập luận mờ trên đồ thị nhận thức
sử dụng đại số gia tử
2
Từ
C1
C2C3
LCM
Từ
1 3
2
Hình 2: đồ vào ra dữ liệu cho LCM
2. Đối ợng và phạm vi nghiên cứu
Để hình hóa, lập luận và kiểm chứng trên đồ thị nhận thức, luận án
bắt đầu từ việc nghiên cứu một dàn mở rộng trên miền trị ngôn ngữ. Cấu
trúc và các phép toán mở rộng trên dàn sở cho hình hóa và các phép
toán vector và ma trận liên quan đến đồ thị LCM. Các thuật toán lập luận
theo nhánh, lập luận theo không gian trạng thái và độ phức tạp tính toán.
Khảo sát sự biến đổi của không gian trạng thái và tính hội tụ của nó.
3. Phương pháp nghiên cứu
Luận án tập trung vào hai phương pháp nghiên cứu chính:
Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa:
Thu thập tài liệu v các công trình khoa học đã nghiên cứu và công b
trên các bài báo hội nghị trong nước và quốc tế v cấu trúc đồ thị mờ
FCM, phân tích những ưu nhược điểm trong việc hình, lập luận và
kiểm chứng của đồ thị FCM. Đề xuất cấu trúc đồ thị LCM một cấu
trúc đồ thị nhận thức, việc hình, lập luận và kiểm chứng chỉ thực
3