BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
-----------------
NGUYỄN THỊ KIM OANH
TÁC ĐỘNG CỦA THẬN TRỌNG KẾ TOÁN ĐẾN CHẤT
LƯỢNG LỢI NHUẬN – VAI TRÒ ĐIỀU TIẾT CỦA CẤU TRÚC
SỞ HỮU VỐN TẠI CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ
TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 9340301
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2025
Công trình được hoàn thành bởi Nguyễn Thị Kim Oanh tại Đại học
Kinh tế TP. Hồ Chí Minh từ năm 2021 đến 2025.
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS. TS. Nguyễn Thị Phương Hồng
2. TS. Nguyễn Thị Thu
Phản biện 1: ..................................................................................
Phản biện 2: ..................................................................................
Phản biện 3: ..................................................................................
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp trường họp tại
......................................................................................................
Vào hồi … giờ … ngày … tháng … năm 20 ...............................
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: ...........................................
......................................................................................................
......................................................................................................
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ LIÊN
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1. Nguyen Thi Kim Oanh & Nguyen Thi Phuong Hong, 2023.
The effect of accounting conservatism on earnings management –
Evidence from listed companies in Viet Nam. In The 11th
International Conference on Emerging Challenges: Smart Business
and Digital Economy (ICECH 2023), pp. 5-16.
2. Nguyễn Thị Phương Hồng & Nguyễn Thị Kim Oanh, 2024.
Trao đổi về thận trọng kế toán và hàm ý cho Việt Nam. Tạp chí tài
chính, số 8827, kỳ 2 tháng 6/2024, 96-99.
3. Nguyen Thi Kim Oanh & Nguyen Thi Phuong Hong, 2024.
The Influence of Accounting Conservatism on The Value Relevance
of Accounting Information: Evidence from Listed Companies in
Vietnam. In The 12th International Conference on Emerging
Challenges: Sustainable Strategies in the Data–driven Economy
(ICECH 2024).
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Thận trọng là một trong những nguyên tắc cơ bản trong hoạt
động kế toán. Theo định nghĩa của IASB (2018), thận trọng kế thoán
(TTKT) là hành động suy xét kỹ lưỡng khi đưa ra các phán đoán trong
điều kiện không chắc chắn, áp dụng TTKT có nghĩa là đảm bảo tài sản
và thu nhập không bị phóng đại quá mức, các khoản nợ và chi phí
không bị khai thấp quá mức. Tuy nhiên, thực trạng báo cáo của các
công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam gần
đây cho thấy, việc áp dụng TTKT dường như đang bị nhiều doanh
nghiệp phớt lờ, phổ biến nhất là tình trạng tránh trích lập dự phòng.
Việc áp dụng TTKT không phù hợp có thể làm sai lệch thông tin được
công bố trên BCTC, trong đó có chỉ tiêu lợi nhuận, tạo rủi ro và thậm
chí là thiệt hại cho nhà đầu tư khi ra đưa ra các quyết định kinh tế dựa
trên thông tin từ BCTC.
Chất lượng lợi nhuận (CLLN) là một phần của chất lượng Báo
cáo tài chính (BCTC) tổng thể, và nhu cầu về một BCTC có chất lượng
trong thị trường vốn luôn hiện hữu. Từ những vụ gian lận kế toán xảy
ra trên thế giới, CLLN của các công ty niêm yết trên TTCK càng trở
thành một chủ đề nghiên cứu quan trọng và được nhiều học giả quan
tâm. Thực trạng này cũng xảy ra tương tự ở TTCK Việt Nam. Ở Việt
Nam, sự phát triển của TTCK trong những năm gần đây khá sôi động,
các công ty niêm yết hoạt động kinh doanh với quy mô lớn. Tuy nhiên,
CLLN được công bố trên BCTC của các công ty niêm yết trên TTCK
Việt Nam vẫn cần được cải thiện. Như vậy, việc nâng cao CLLN trong
BCTC có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội của
mỗi quốc gia nói chung và của Việt Nam nói riêng. Bên cạnh đó, việc
2
thực hiện TTKT sẽ ảnh hưởng đến việc xác định giá trị các yếu tố trình
bày trên BCTC, từ đó ảnh hưởng đến tính trung thực, đáng tin cậy và
hữu ích của thông tin kế toán, nhất là khoản mục lợi nhuận trên BCTC.
Do đó, tác động của TTKT đến CLLN là một chủ đề quan trọng, có ý
nghĩa và cần được nghiên cứu. Một số học giả lập luận rằng thông qua
áp dụng TTKT, các công ty có thể cải thiện chất lượng BCTC, trong
đó có CLLN, làm tăng niềm tin của nhà đầu tư và quản lý rủi ro tốt
hơn trong môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp. Tuy nhiên, qua
tổng quan nghiên cứu, tác giả nhận thấy các nghiên cứu trên thế giới
về tác động của TTKT đến CLLN còn khá ít và vẫn tồn tại một số quan
điểm trái ngược. Tại Việt Nam, chủ đề về TTKT cũng được nghiên
cứu ở đa dạng các khía cạnh. Tuy nhiên, đối với các nghiên cứu về tác
động của TTKT đến CLLN, tác giả chưa tìm thấy nghiên cứu cung cấp
đầy đủ cơ sở lý luận và bằng chứng thực nghiệm về mối quan hệ này.
Do đó, luận án được thực hiện nhằm giải quyết khoảng trống
nghiên cứu về tác động của TTKT đến CLLN tại bối cảnh Việt Nam.
Ngoài ra, để mở rộng nghiên cứu về mối quan hệ giữa TTKT và CLLN,
luận án nghiên cứu đồng thời vai trò điều tiết của cấu trúc sở hữu vốn
đến mối quan hệ giữa TTKT và CLLN. Như vậy, kết hợp với khoảng
trống nghiên cứu đã xác định, tác giả chọn đề tài “Tác động của thận
trọng kế toán đến chất lượng lợi nhuận – vai trò điều tiết của cấu trúc
sở hữu vốn tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt
Nam” làm đề tài nghiên cứu cho luận án tiến sĩ của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu chung của luận án là kiểm định và phân
tích hai mối quan hệ, cụ thể là (1) ảnh hưởng của TTKT đến CLLN và
