ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT
TRƢƠNG THỊ HỒNG THỦY
QUYỀN TỰ DO KINH DOANH CỦA
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 8380107
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
THỪA THIÊN HUẾ, năm 2019
Công trình được hoàn thành tại:
Trƣờng Đại học Luật, Đại học Huế
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS HÀ THỊ MAI HIÊN
Phản biện 1: ........................................:..........................
Phản biện 2: ...................................................................
Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn thạc sĩ họp
tại: Trường Đại học Luật
Vào lúc...........giờ...........ngày...........tháng .......... năm...........
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài .......................................................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................... 4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................... 4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 4
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ................................................... 5
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn .................................................... 5
7. Cơ cấu của luận văn ...................................................................................... 5
Chƣơng 1. MỘT SỐ VẪN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ KHUNG PHÁP LUẬT VỀ
QUYỀN TỰ DO KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI... 6
1.1. Khái niệm về quyền tự do kinh doanh của Ngân hàng thương mại .......... 6
1.1.1.Khái niệm pháp luật về quyền tự do kinh doanh .................................... 6
1.1.2. Khái niệm về quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại ........ 7
1.2 Khái niệm, đặc điểm, vai trò và nội dung về quyền tự do kinh doanh của
ngân hàng thương mại và bảo đảm quyền tự do kinh doanh của ngân hàng
thương mại bằng pháp luật ............................................................................... 9
1.2.1 Khái niệm quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại, bảo đảm
quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại ........................................ 9
1.2.2 Đặc điểm, vai trò của việc bảo đảm quyền tự do kinh doanh bằng pháp
luật .................................................................................................................... 9
1.2.3 Nội dung điều chỉnh pháp luật quyền tự do kinh doanh của NHTM theo
pháp luật Việt Nam ......................................................................................... 12
1.3. Các yếu tố chi phối quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại ở
Việt Nam ......................................................................................................... 13
Tiểu kết Chương 1 .......................................................................................... 19
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN
QUYỀN TỰ DO KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI.19
2.1. Thực trạng quy định và thực tiễn quyền tự do thành lập ngân hàng
thương mại ...................................................................................................... 19
2.2. Thực trạng quy định và thực tiễn quyền tự do lựa chọn đối tác của
NHTM ............................................................................................................. 22
2.3. Thực trạng quy định và thực tiễn quyền tự do của NHTM trong ký kết và
thực hiện hợp đồng ......................................................................................... 22
2.4. Thực trạng quy định và thực tiễn quyền tự do lựa chọn các biện pháp bảo
đảm trong hợp đồng tín dụng ......................................................................... 23
2.5. Thực trạng quy định và thực tiễn quyền tự do lựa chọn phương thức giải
quyết tranh chấp .............................................................................................. 23
2.6. Thực trạng quy định và thực tiễn quyền tự do tổ chức lại, giải thể ........ 23
Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VÀ TĂNG CƢỜNG HIỆU QUẢ QUYỀN TỰ DO KINH DOANH
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ........... 25
3.1. Phương hướng hoàn thiện pháp luật quyền tự do kinh doanh của ngân
hàng thương mại Việt Nam hiện nay .............................................................. 25
3.2. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật và tăng cường hiệu quả quyền tự
do kinh doanh của ngân hàng thương mại ở Việt Nam trong giai đoạn hiện
nay .................................................................................................................. 25
3.2.1. Những giải pháp hoàn thiện pháp luật về quyền tự do kinh doanh của
ngân hàng thương mại ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ........................ 25
3.2.2. Những giải pháp tăng cường hiệu quả quyền tự do kinh doanh của ngân
hàng thương mại ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ................................. 26
Tiểu kết chương 3 ........................................................................................... 26
KẾT LUẬN ................................................................................................... 27
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Kinh tế chỉ phát triển khi người dân được tự do kinh doanh, thuận tiện
trong thành lập và vận hành doanh nghiệp. Trong các quyền con người, tự do
kinh doanh là quyền được xác định rõ ràng trong Hiến pháp năm 1992. Mặc
dù, còn hạn chế ở phạm vi quyền tự do kinh doanh khi các chủ thể chỉ được
tự do kinh doanh ở những lĩnh vực mà pháp luật cho phép, nhưng xét theo
hoàn cảnh lịch sử, quan điểm quản lý kinh tế thời kỳ trước đó, đây được xem
là bước tiến đặc biệt quan trọng trong việc ghi nhận quyền tự do kinh doanh
ở Việt Nam. Trong nền kinh tế kế hoạch tập trung trước đây do những điều
kiện trong hoàn cảnh lịch sử cụ thể nên khái niệm tự do kinh doanh được
hiểu theo nghĩa hẹp và ít được nhắc đến. Tại Đại hội Đảng Cộng sản Việt
Nam lần thứ VI (12/1986), quyền tự do kinh doanh của công dân mới được
ghi nhận. Đến Hiến pháp năm 1992 thì quyền tự do kinh doanh mới chính
thức trở thành quyền hiến định: “Công dân có quyền tự do kinh doanh theo
quy định của pháp luật” (Điều 57) và đây là lần đầu tiên trong lịch sử lập
pháp của Việt Nam ghi nhận quyền tự do kinh doanh của công dân. Kế thừa
tinh thần đó đến Hiến pháp 2013 đã khẳng định các thành phần kinh tế bình
đẳng với nhau trong hoạt động. Tạo bước đột phá mạnh mẽ hơn về quyền tự
do kinh doanh và sự bình đẳng trong hoạt động kinh doanh giữa các thành
phần kinh tế. Quyền tự do kinh doanh đã có một bước tiến mới, cởi mở với
nguyên tắc: “Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề
mà pháp luật không cấm” (Điều 33). Quy định này hàm chứa hai ý quan
trọng, đó là: mọi người có quyền tự do kinh doanh và giới hạn của quyền tự
do đó là những gì luật cấm, nói khác đi, muốn cấm cái gì, thì Nhà nước phải
quy định bằng luật. Việc ghi nhận và đảm bảo quyền tự do kinh doanh của
công dân có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc huy động nguồn lực để
phát triển kinh tế. Vì vậy, việc đảm bảo quyền tự do kinh doanh của các chủ
thể trong nền kinh tế là một vấn đề hết sức cấp thiết. Một trong những chủ
thể quan trọng nhất góp phần không nhỏ vào sự phát triển của nền kinh tế đất
nước đó chính là các NHTM. Do đó, việc đảm bảo quyền tự do kinh doanh
của NHTM là vấn đề quan trọng để góp phần đưa đất nước phát triển.
Ngân hàng nói chung và các NHTM nói riêng có vai trò hết sức quan
trọng, là trung gian của nền kinh tế, góp phần phát triển kinh tế đất nước. Tuy
nhiên, hoạt động ngân hàng là một lĩnh vực kinh doanh đặc thù mang tính rủi
ro cao, tác động dây chuyền đến các khía cạnh khác của nền kinh tế nên nếu
không có những quy định chặt chẽ của pháp luật thì sẽ tác động tiêu cực đến
toàn bộ nền kinh tế. Việt Nam đang xây dựng nền kinh tế thị trường, có sự
quản lý và điều tiết của nhà nước thì các chế định về NHTM được Đảng và
