Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Triết học: Vấn đề con người trong triết học Hy Lạp cổ đại

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM<br /> <br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC<br /> XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> <br /> VIỆN TRIẾT HỌC<br /> <br /> PHẠM THỊ THU PHƢƠNG<br /> <br /> VẤN ĐỀ CON NGƯỜI<br /> TRONG TRIẾT HỌC HY LẠP<br /> CỔ ĐẠI<br /> ­<br /> <br /> Chuyên ngành<br /> <br /> : Triết học<br /> <br /> Mã số<br /> <br /> : 60 22 80<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC<br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Đặng Hữu Toàn<br /> <br /> HÀ NỘI – 2009<br /> <br /> 1<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM<br /> <br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC<br /> XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> <br /> VIỆN TRIẾT HỌC<br /> <br /> PHẠM THỊ THU PHƢƠNG<br /> <br /> VẤN ĐỀ CON NGƯỜI<br /> TRONG TRIẾT HỌC HY LẠP<br /> CỔ ĐẠI<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI – 2009<br /> <br /> 2<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> TRANG<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1<br /> <br /> Chƣơng 1: ĐIỀU KIỆN, TIỀN ĐỀ CHO SỰ RA ĐỜI QUAN NIỆM<br /> <br /> 6<br /> <br /> VỀ CON NGƢỜI CỦA TRIẾT HỌC HY LẠP CỔ ĐẠI<br /> 1.1. Tiền đề kinh tế, chính trị, xã hội<br /> <br /> 6<br /> <br /> 1.2. Tiền đề văn học – nghệ thuật, khoa học và một số triết lý trong<br /> <br /> 15<br /> <br /> thần thoại Hy Lạp<br /> 1.2.1. Tiền đề văn học – nghệ thuật<br /> <br /> 15<br /> <br /> 1.2.2. Tiền đề khoa học<br /> <br /> 22<br /> <br /> 1.2.3. Triết lý trong thần thoại Hy Lạp<br /> <br /> 28<br /> <br /> Chƣơng 2: QUAN NIỆM VỀ CON NGƢỜI Ở MỘT SỐ NHÀ TRIẾT<br /> <br /> 37<br /> <br /> HỌC HY LẠP CỔ ĐẠI TIÊU BIỂU<br /> 2.1. Quan niệm về con ngƣời ở các nhà triết học “tiền Xôcrát”<br /> <br /> 37<br /> <br /> 2.2. Quan niệm về con ngƣời ở các nhà triết học Hy Lạp cổ đại giai<br /> <br /> 58<br /> <br /> đoạn cổ điển (Xôcrát, Platôn, Arixtốt)<br /> 2.3. Một số nhận xét về quan niệm con ngƣời ở các nhà triết học Hy<br /> <br /> 89<br /> <br /> Lạp cổ đại<br /> 2.3.1. Giá trị tích cực<br /> <br /> 89<br /> <br /> 2.3.2. Một số hạn chế<br /> <br /> 92<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 95<br /> <br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 98<br /> <br /> 3<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Triết học Hy Lạp là một di sản quý giá không chỉ của dân tộc Hy Lạp,<br /> mà còn của cả nhân loại. Với tư cách một hệ thống hoàn chỉnh, triết học Hy<br /> Lạp cổ đại ra đời vào khoảng cuối thế kỷ VII – đầu thế kỷ VI trước CN và tồn<br /> tại đến thế kỷ II – III sau CN, trong thời chiếm hữu nô lệ.<br /> Với nền văn minh rực rỡ của mình, Hy Lạp luôn thu hút sự quan tâm<br /> tìm hiểu của không ít người nghiên cứu và cho đến nay, những thành tựu của<br /> nền văn minh ấy vẫn luôn khiến người ta phải ngưỡng mộ, khâm phục. Mặc<br /> dù triết học Hy Lạp cổ đại là giai đoạn đầu tiên trong sự phát triển của lịch sử<br /> tư tưởng phương Tây, nhưng những tư tưởng triết học, những thành tựu mà<br /> nó đã đạt được thì không ai có thể phủ nhận. Không chỉ thế, những thành tựu<br /> của triết học Hy Lạp còn có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của hầu hết<br /> các trào lưu triết học sau này. Ph.Ănghen đã đánh giá: “Từ các hình thức<br /> muôn hình muôn vẻ của triết học Hy Lạp, đã có mầm mống và đang nảy nở<br /> hầu hết tất cả các loại thế giới quan sau này” [24, tr. 491]. Có thể nói, triết học<br /> Hy Lạp cổ đại đã ghi một mốc son chói lọi trong lịch sử tư tưởng mà đến tận<br /> ngày nay, những giá trị của nó vẫn luôn cần được nghiên cứu. Một trong<br /> những giá trị của triết học Hy Lạp cổ đại chính là tư tưởng về con người.<br /> Nghiên cứu vấn đề con người trong triết học Hy Lạp cổ đại không chỉ<br /> góp phần làm sáng tỏ thêm vấn đề con người trong lịch sử triết học, mà hơn<br /> nữa, nó còn giúp chúng ta tìm thấy sợi dây liên kết giữa triết học cổ đại với<br /> triết học Mác về vấn đề con người để từ đó, khẳng định giá trị khoa học trong<br /> tư tưởng triết học mácxít về con người, đồng thời thấy được sự vận dụng đúng<br /> đắn và sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong đường lối, chính sách<br /> phát triển con người Việt Nam toàn diện cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện<br /> đại hóa đất nước.<br /> <br /> 4<br /> <br /> Do vậy, việc nghiên cứu đề tài này có thể coi là sự đóng góp ít nhiều,<br /> hữu ích vào việc tìm hiểu kho tàng lịch sử triết học và do vậy, cả trong việc kế<br /> thừa, tiếp thu và phát huy những giá trị tốt đẹp của triết học phương Tây trước<br /> Mác nói chung, triết học Hy Lạp cổ đại nói riêng nhằm khẳng định giá trị<br /> nhân văn của triết học Hy Lạp cổ đại.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu đề tài<br /> Đề tài con người trong lịch sử triết học phương Tây đã có một số công<br /> trình nghiên cứu, như:<br /> - Vũ Minh Tâm (chủ biên), Tư tưởng triết học về con người, Nxb Giáo<br /> dục, Hà Nội, 1996.<br /> Trong công trình này có độ dày 239 trang, các tác giả đã trình bày một<br /> cách tương đối có hệ thống tư tưởng về con người trong lịch sử triết học, từ<br /> triết học cổ đại đến triết học Mác – Lênin.<br /> - Con người – những ý kiến mới về một đề tài cũ, (gồm 2 tập), Nxb Sự<br /> thật, Hà Nội, 1986 (An Mạnh Toàn dịch).<br /> Đây là công trình gồm 2 tập với 641 trang, do An Mạnh Toàn dịch, Mai<br /> Thanh hiệu đính. Trong cuốn sách này, các tác giả đã nghiên cứu những vấn<br /> đề cơ bản về quá trình phát triển, về bản chất và những đặc trưng của con<br /> người khi mới xuất hiện, khi sống trong xã hội nguyên thủy, trong các xã hội<br /> có đối kháng giai cấp, và trong xã hội chủ nghĩa. Quan niệm của triết học<br /> phương Tây hiện đại và những kết quả mới trong các công trình nghiên cứu<br /> khoa học về con người cũng đã được đề cập trong cuốn sách này.<br /> Bên cạnh đó, còn có một số công trình nghiên cứu khác khi đề cập đến<br /> lịch sử triết học Hy Lạp cổ đại, đã nói đến quan niệm của triết học này về con<br /> người. Chẳng hạn như:<br /> - Nguyễn Quang Thông, Tống Văn Chung, Lịch sử triết học cổ đại Hy<br /> La (gồm 2 tập), Tủ sách Trường Đại học Tổng hợp, Hà Nội, 1990.<br /> <br />