Tổng quan về xuất khẩu gạo

Chia sẻ: Me Tran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

hình thức chủ yếu là gia công xuất khẩu và thực hiện FOB (mua đứt, bán đoạn - mua nguyên liệu, bán thành phẩm). Hình thức gia công xuất khẩu (CMPT) đem lại điểm thuận lợi như ít chịu rủi ro thị trường, Mục tiêu của ngành dệt may là đưa tỷ lệ FOB lên 50%, ODM lên 10% vào năm 2015

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổng quan về xuất khẩu gạo

I – Ngành may mặc 1/ Thông tin tổng quát về ngành 1.1 Đặc điểm của ngành May mặc Việt Nam hiện nay hoạt động dưới 2 hình thức chủ yếu là gia công xuất khẩu và thực hiện FOB (mua đứt, bán đoạn - mua nguyên liệu, bán thành phẩm). Hình thức gia công xuất khẩu (CMPT) đem lại điểm thuận lợi như ít chịu rủi ro thị trường, Mục tiêu của ngành dệt may là đưa tỷ lệ FOB lên 50%, ODM lên 10% vào năm 2015 và tỷ lệ này sẽ tăng lên 60% FOB, 20%ODM cho năm 2020. 1.2 Tốc độ tăng trưởng, phát triển của ngành qua các năm Theo tổng cục thống kê, số lượng các doanh nghiệp hoạt động trong ngành may mặc có xu hướng ngày càng tăng. Hàng dệt may xuất khẩu đã có mặt tại khoảng 180 thị trường trên thế giới. Các thị trường trọng điểm có thể kể tới là Mỹ, EU, Nhật Bản, Canada, Hàn Quốc và Austrailia. Năm 2011, ngành dệt may Việt Nam đã có bước phát triển ngoạn mục trong bối cảnh nền kinh tế thế giới và trong nước còn nhiều khó khăn. Kim ngạch xuất khẩu vượt 14 tỷ USD, tăng hơn 1 tỉ USD so với năm 2010. Năm 2011 ngành dệt may đã cải thiện được tình hình xuất siêu lên 6,5 tỉ USD, tăng hơn 1 tỉ USD so với năm 2010. Năm 2012, ngành dệt may đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu (XK) khoảng 15 tỷ USD, tăng 10-15% so với năm 2011. Trong đó thị trường chính XK dệt may vẫn là Mỹ, EU và Nhật Bản, chiếm 80% tổng kim ngạch XK. 1.3 Tỷ lệ đóng góp của ngành tổng thu nhập quốc gia Dệt may là ngành có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất, chiếm đến 17% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. 1.4 Định hướng phát triển Tăng cường đóng hàng FOB thậm chí là tăng thêm các đơn hàng tự thiết kế là ODM để tăng thêm giá trị sản phẩm, từ đó kinh doanh xuất nhập khẩu dệt may mới có hiệu quả cao hơn. Kêu gọi đầu tư, thậm chí đầu tư nước ngoài vào các điểm yếu như lĩnh vực nhuộm, phần sợi thì có thể sản xuất và xuất khẩu được nhưng dệt vải và hoàn tất nhuộm vải để đáp ứng yêu cầu chất lượng xuất khẩu hiện vẫn đang yếu Xúc tiến thị trường. có sự tập dượt cách để làm thế nào hiểu được thị trường và cách thức làm các đơn hàng FOB từ thiết kế ra sản phẩm đó, xây dựng hình ảnh và thương hiệu của Việt Nam và các nhà sản xuất trên thế giới. 2/ Thị trường xuất khẩu chính Trong năm 2011, Hoa Kỳ, EU và Nhật Bản tiếp tục là 3 thị trường lớn nhất tiêu thụ hàng dệt may từ Việt Nam với kim ngạch và tốc độ tăng so với cùng kỳ năm 2010 lần lượt là 6,88 tỷ USD và 12,5%; 2,57 tỷ USD và 33,6%; 1,69 tỷ USD và 46,4%. Tổng kim ngạch hàng dệt may xuất sang 3 thị trường này đạt 11,15 tỷ USD, chiếm tới 79,4% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của cả nước trong năm 2011. 1
+ Riêng trong tháng 3, kim ngạch xuất khẩu dệt may đạt 1,18 tỷ USD, tăng nhẹ so với tháng 2 và là mặt hàng duy nhất trong tháng đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD. Kim ngạch xuất khẩu dệt may vào các thị trường truyền thống, trong đó có EU, Mỹ… vẫn giữ được mức tăng trưởng ổn định. 2.1 Thị trường Mỹ - Việt Nam đứng trong tốp 5 nhà cung ứng có thị phần lớn nhất đối với mặt hàng may mặc tại Hoa Kỳ. Thị trường hoàn toàn nhập khẩu của thị trường thế giới , có sức tiêu dùng lớn, dẫn đầu thế giới và gấp 1.5 lần EU – thị trường tiêu thụ hàng dệt may lớn thứ 2 thế giới. phân khúc thích hợp, để từ đó đề ra chiến lược phù hợp. Ngành dệt may của Mỹ chủ yếu tập trung sản xuất các mặt hàng cao cấp với công nghệ hiện đại, trình độ lao động cao đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người có mức thu nhậo cao nên phân khúc thị trường trung cấp và bình dân bị bỏ ngỏ. Đa dạng văn hóa, tôn giáo tạo nên sự khác biệt trong thói quen tiêu dùng Đối tác Hoa Kỳ thường có đơn đặt hàng lớn do họ có hệ thống phân phối trên hệ thống toàn cầu chứ không chỉ riêng ở thị trường Mỹ. 2.2 Thị trường EU- Việt Nam đứng vị trí thứ 7 trong các nước xuất khẩu vào châu Âu EU có nền thương mại lớn thứ 2 thế giới. EU với 27 nước thực sự là một thị trường rộng lớn, đa dạng,tuy thực hiện một quy chế thuế nhập khẩu nhưng đặc điểm của từng thị trường riêng vẫn có khác biệt về văn hóa, phong cách tiêu dùng. Người tiêu dùng muốn họ là trung tâm, sản phẩm phải phục vụ nhu cầu và đề cao tính cá nhân của họ. Các yếu tố khác cũng được quan tâm nhiều như việc kết nối về thông tin sản phẩm và trách nhiệm xã hội của sản phẩm và nhà cung cấp, sản xuất. Đối tác EU có xu hướng muốn tìm kiếm một hay vài bạn hàng cố định có khả năng cung cấp nhiều loại hàng hóa khác nhau. EU cần nhiều chủng lọai hàng hóa với số lượng lớn, có vòng đới ngắn, phương thức dịch vụ tốt. Thị trường EU thể hiện rõ quan điểm “ăn chắc, mặc bền” trong tất cả quan hệ hợp tác làm ăn, ít khi mua hàng của nhà cung cấp không quen biết dù hàng hóa có rẻ hơn vì uy tín kinh doanh được đặt lên hàng đầu. EU áp dụng nhiều biện pháp, hàng rào kỹ thuật đối với hàng nhập từ nước ngoài 2.3 Thị trường Nhật Bản - Việt Nam đứng vị trí thứ 2 sau trung Quốc trong các nước xuất khẩu vào Nhật Bản Không như những thị trường khác có mức độ rủi ro và tính bấp bênh rất cao, thị trường Nhật thể hiện sự ổn định, tính lâu dài. Người Nhật thường đặt trước năng lực thị trường khoảng 1 năm và khi đã quyết định đặt hàng thì họ bảo đảm đặt hàng suốt cả năm luôn. Nhật Bản không chỉ có những đòi hỏi khắt khe về độ khó của sản phẩm mà còn đòi hỏi phải đáp ứng các yêu cầu gắt gao về môi trường lao động, chính sách chăm lo người lao động, không sử dụng lao động trẻ em… 2
3/ Ưu điểm, thuận lợi của ngành - Nguồn nhân lực: Việt Nam là nước có dân số đông và trẻ trong khu vực và trên thế giới => lực lượng lao động dồi dào. Đồng thời cũng tạo thành một thị trường tiêu thụ hàng dệt may rộng lớn => kích thích tăng trưởng nội địa hóa, tạo điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh việc xuất khẩu. Tính ổn định cũng như trình độ tay nghề của nhân công VN rất cao, khéo léo. Tiếp cận được công nghệ, thiết bị tương đương các nước tiên tiến trong khu vực - Vì là ngành công nghiệp nhẹ nên vốn đầu tư không lớn bằng các ngành công nghiệp nặng khác - Vị trí địa lý thuận lợi Điều kiện tự nhiên cũng thuận lợi cho việc phát triển trồng bông, nuôi tằm phục vụ phát triển công nghiệp dệt may. - Chính trị và môi trường đầu tư ổn định, an toàn về xã hội, có tiềm năng tăng trưởng cao => có sức hấp dẫn đối với các thương nhân và các nhà đầu tư nước ngoài. Xây dựng được mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhiều nhà nhập khẩu, nhiều tập đoàn tiêu thụ lớn trên thế giới ví dụ như tập đoàn bán lẻ Uniqlo-Mitsubishi của Nhật Bản, được các bạn hành tin tường và đánh giá cao. - Việt Nam nhanh nhạy trong việc tiếp thu các xu hướng thời trang trên thế giới cũng như nhu cầu của thị trường. - Trang thiết bị của ngành may mặc đã được đổi mới và hiện đại hoá đến 90%. Các sản phẩm đã có chất lượng ngày một tốt hơn, và được nhiều thị trường khó tính như Hoa Kỳ, EU, và Nhật Bản chấp nhận. - Gia nhập WTO, Việt Nam được hưởng nhiều thuận lợi: Đối với xuất khẩu: • Về số lượng xuất khẩu : Hạn ngạch vào các thị trường được dỡ bỏ, doanh nghiệp dệt may có thể tự do xuất khẩu theo nhu cầu thị trường; • Về thuế quan : Theo nguyên tắc Tối huệ quốc (MFN), hàng dệt may Việt Nam nhập khẩu vào các nước thành viên WTO sẽ được áp dụng mức thuế tương tự như thuế đối với hàng dệt may nhập khẩu từ các nước khác vào nước đó; Đối với sản xuất trong nước • Dòng đầu tư nước ngoài (trực tiếp và gián tiếp) lớn hơn vào ngành dệt may và hạ tầng phục vụ sản xuất dệt may. • Khả năng cạnh tranh có thể được tăng cường (với việc bổ sung vốn cho các doanh nghiệp đang tồn tại và sự xuất hiện của các doanh nghiệp mới). Do chi phí cao, sản xuất dệt may tại 1 số khu vực như Nam Mỹ, Carribe và Trung Mỹ, Đông Âu có xu thế giảm sút và được chuyển dịch sang châu Á, là nơi có lực lượng lao động đông và chi phí thấp hơn, trong đó Việt nam đang là điểm đến thu hút đầu tư và buôn bán khá hấp dẫn đối với nhiều công ty. 4/ Khó khăn của ngành dệt may Việt Nam 3
Quy mô sản xuất nhỏ, công nghệ lạc hậu, khả năng quản trị yếu, khó tiếp cận vốn và mặt bằng Lao động của ngành dệt may Việt Nam không tập trung. Có hơn 70% các DN dệt may là DN vừa và nhỏ, số lao động dưới 300 người. Số DN từ 1000 công nhân chỉ chiếm 6%. Năng lực cạnh tranh quốc gia ( đường xá, cảng khẩu…) chưa được cải thiện nhiều, chưa đáp ứng được nhu cầu, chưa giúp được các DN giảm thiểu chi phí và nâng cao khả năng cạnh tranh. DN dệt may Việt Nam sẽ đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt của nguồn hàng sản xuất từ các nước khác. Điển hình như ngành may Maroc được Trung Quốc chuyển giao công nghệ may mặc và hiện nay rất phát triển. Vải trong nước vẫn “khiêm tốn” chiếm thị phần nhỏ bé trên thương trường. Ngành công nghiệp hỗ trợ của các doanh nghiệp trong nước giá cao hơn nguyên phụ liệu nhập khẩu từ Trung Quốc (khoảng 10%); mẫu mã, màu sắc không đa dạng; các doanh nghiệp thiếu tập trung và quá ít thông tin , không được thị trường biết đến rộng rãi. Doanh nghiệp chưa giành được quyền chủ động trong việc lựa chọn nhà cung cấp nguyên phụ liệu với đối tác nước ngoài. Thị trường xuất khẩu chưa đa dạng, phụ thuộc chủ yếu vào các thị trường truyền thống Mỹ, EU, Nhật Bản . Đơn hàng chưa có sự ổn định cao Các rào cản thương mại ngày càng tăng tại các thị trường nước ngoài . Nguy cơ bị điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp tại thị trường các nước xuất khẩu. Kỹ năng quản lý sản xuất và kỹ thuật còn kém, đào tạo chưa bài bản, năng suất thấp, mặt hàng còn phổ thông, chưa đa dạng. Ngành dệt may của Việt Nam chủ yếu là gia công hàng hóa và xuất khẩu qua nước thứ ba, nên hàm lượng giá trị gia tăng thấp. Thương hiệu sản phẩm dệt may của Việt Nam chưa thực sự khẳng định được tên tuổi trên thị trường thế giới. Khả năng tự thiết kế còn yếu, phần lớn là làm theo mẫu đặt hàng của phía nước ngòi để sản xuất. Môi trường chính sách còn chưa thuận lợi. Khó khăn lớn của ngành dệt may hiện nay là xuất khẩu sang thị trường Mỹ và EU đang chậm lại. Trung Quốc được Hoa Kỳ và EU bãi bỏ chế độ hạn ngạch, hàng dệt may của Việt Nam sẽ chịu sự cạnh tranh gay gắt với Trung Quốc và các nước như Ấn Độ, Bangladesh, Sri Lanka. 5/ Thuận lợi và khó khăn khi xuất khẩu sang các thị trường chính 5.1 Thị trường Mỹ a/ Thuận lợi. Hiệp định thương mại song phương Việt Nam – Hoa Kỳ có hiệu lực từ ngày 10 – 12 – 2001. Việt Nam được hưởng Quy chế tối huệ quốc (MFN), Quy chế thương mại bình thường (NTR) nên mức thuế suất nhập khẩu chỉ còn 3 – 4%. Từ 11/1/2007, hàng dệt may VN xuất khẩu sang thị trường Mỹ không còn bị quản lý hạn ngạch, doanh nghiệp không phải làm thủ tục cấp visa xuất khẩu tại các phòng quản lý xuất nhập khẩu. b/ Khó khăn 4
Thị trường Mỹ là một thị trường lớn, các doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc trang bị kiến thức về đất nước, văn hóa, con người Mỹ, đặc biệt là kiến thức về hệ thống pháp lý Mỹ do các tiểu bang khác nhau có hệ thống pháp lý khác nhau. Sự bảo trợ của Hoa Kỳ cho ngành dệt may Hoa Kỳ rất cao, Mỹ đặt ra những yêu cầu ngày càng cao hơn về chất lượng và tính an toàn của hàng dệt may. 5.2 Thị trường EU a/ Thuận lợi. Việt Nam và EU đã ký tắt Hiệp định hợp tác đối tác năm 2010 như một bước khởi đầu tiến tới thiết lập các quan hệ thương mại và chính trị chặt chẽ hơn. EU và Việt Nam bắt đầu đàm phán chính thức về Hiệp định thương mại tự do (FTA), Nếu ký kết được FTA với EU sẽ làm giảm thuế nhập khẩu hiện hành là 12% về 0% do EU áp dụng với hàng xuất khẩu của Việt Nam vào khu vực này. Việc cắt giảm thuế này sẽ đem lại lợi ích lớn nhất đối với 5 mặt hàng xuất khẩu (Bộ quần áo nam và nữ - tương ứng là 285 triệu USD và 233 triệu USD; áo choàng nam và nữ - tương ứng 211 triệu USD và 207 triệu USD; và áo len với trị giá 166 triệu USD) đồng thời kim ngạch xuất khẩu sẽ tăng rất nhanh b/ Khó khăn Do thị hiếu, phong cách tiêu dùng, ngôn ngữ, văn hoá kinh doanh của mỗi nước, mỗi vùng khác nhau, trong khi đó hàng hoá vào thị trường EU lại được lưu thông trên toàn bộ 27 nước. Có nhiều quy định kỹ thuật khá khắt khe với mục đích bảo vệ sức khoẻ con người, bảo vệ môi trường, mà cụ thể là “vướng” về qui định sử dụng hóa chất đối với hàng hóa xuất khẩu vào thị trường EU (gọi tắt là Luật Reach) đã có hiệu lực từ năm 2009 - Luật Reach qui định rõ vấn đề đăng ký, đánh giá và cấp phép đối với các loại hóa chất thông qua các tiêu chuẩn, Các loại sợi, vải, quần áo và các phụ kiện dệt may đều có chứa nhiều loại hoá chất khác nhau như thuốc nhuộm, thuốc tẩy… Ngoài ra, việc cập nhật thông tin của các DN Việt Nam còn nhiều hạn chế cũng làm tăng nguy cơ gặp phải rủi ro trong xuất khẩu. EU vẫn đang tìm mọi cách để duy trì chính sách bảo hộ sản xuất nội khối. Khủng hoảng nợ của các quốc gia EU nên người tiêu dùng siết chặt chi tiêu, thị trường nhập khẩu bị thu hẹp khiến cho lượng xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thị trường này giảm EU đang chuyển dần những đơn hàng từ Việt Nam sang Campuchia, Lào và Bangladesh nhằm tránh mức thuế nhập khẩu 10%, Do đó các nhà nhập khẩu từ EU phải chịu mức thuế 10%, vì Việt Nam đã không còn trong danh sách những quốc gia được hưởng tiêu chuẩn MFN. 5.3 Thị trường Nhận Bản a/ Thuận lợi. Chính sách chuyển dịch đơn hàng nhập khẩu hàng dệt may theo phương thức "Trung Quốc + Được hưởng chính sách ưu đãi miễn giảm thuế trong Hiệp định đối tác kinh tế song phương Việt–Nhật (AJEPA) có hiệu lực từ ngày 1-10-2009 với mức thuế suất 0% thay vì chịu thuế suất 9 - 12% như trước. 5
Khi kinh tế toàn cầu xảy ra khủng hoảng, tỉ giá giữa đồng yen và USD biến động ít hơn so với tỉ giá tại các thị trường khác, mà doanh nghiệp Việt Nam đa phần xuất khẩu tính theo USD hoặc yen, điều này tạo sự yên tâm để các nhà mua hàng ở Nhật tìm hàng Việt Nam nhiều hơn. b/ Khó khăn DN Việt Nam quen làm hàng gia công nên ít để ý đến việc yêu cầu các nhà cung cấp nguyên vật liệu cung cấp chứng nhận C/O xuất xứ trong khi Nhật Bản đòi hỏi yêu cầu này rất gắt gao. Vì thế khi làm hàng xuất sang Nhật, DN nên lưu ý giấy chứng nhận này ngay khi nhận nguyên vật liệu, vì nếu để lâu nhà cung ứng sẽ tìm cách từ chối. Để được tận dụng mức thuế suất 0% hàng dệt may sang Nhật theo AJEPA, DN trong nước phải đáp ứng được hai yêu cầu là hàng phải được sản xuất, gia công tại Việt Nam và nguồn gốc xuất xứ nguyên phụ liệu phải từ Việt Nam, Nhật hoặc ASEAN, trừ 4 nước Indonesia, Philippines, Campuchia và Thái Lan. 6/ Nguyên nhân - Lao động Lực lượng lao động không ổn định, thường hay bỏ việc sau dịp Tết nguyên đán dẫn đến tình trạng thiếu lao động, Mức lương không cao. Công nhân trong ngành dệt may rất đông và thiếu tính kỉ luật, thiếu ý thức tự giác nên năng suất lao động không cao và điều này ảnh hưởng đến chính thu nhập của bản thân họ Áp lực thời hạn hoàn thành hợp đồng buộc các doanh nghiệp gấp rút tranh giành lao động. Hiện tượng này gây nên sự khan hiếm cục bộ nhưng khi các đơn hàng đó hoàn thành thì lao động ngành may lại bị dôi dư, thất nghiệp. Do chính sách đầu tư dàn trải, chưa phù hợp là một trong những nguyên nhân chính.Trong khi có thể đầu tư lĩnh vực dệt tốt hơn để chủ động nguyên liệu, đẩy mạnh xuất khẩu hàng FOB, cân đối ngành dệt may, thì lại đầu tư vào may quá nhiều. Hiện riêng đầu tư may đã chiếm 60% tổng vốn FDI vào ngành dệt may. - Năng suất Do phải thường xuyên thay đổi lực lượng lao động nên công tác đào tạo tay nghề cho công nhân gặp khó khăn, tay nghề công nhân không đồng đều nên chất lượng sản phẩm chưa cao và năng suất lao động thấp. - Sản phẩm May xuất khẩu phần lớn theo phương thức gia công, công tác thiết kế mẫu, mốt chưa phát triển, tỷ lệ làm hàng theo phương thức FOB-OMD thấp, hiệu quả sản xuất thấp. ngành may Việt Nam còn yếu về khâu thiết kế nên làm FOB cũng chỉ được một phần. Chưa lấy được đơn hàng trực tiếp từ phía đối tác, phải giao dịch thông qua nước thứ 3. - Nguyên phụ liệu Ngành dệt và công nghiệp phụ trợ còn yếu, phát triển chưa tương xứng với ngành may, không đủ nguồn nguyên phụ liệu đạt chất lượng xuất khẩu để cung cấp cho ngành may. Việc đầu tư cho ngành dệt vải đòi hỏi vốn lớn, nhưng thời gian thu hồi vốn kéo dài. 6
Môi trường sản xuất kinh doanh hiện nay chưa làm cho doanh nghiệp trong nước thực sự yên tâm đầu tư. Khâu quản lý còn yếu kém. Nguyên phụ liệu trong nước có chất lượng chưa cao nhưng giá bán còn đắt, chưa cạnh tranh được với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc… có mẩu mã đa dạng, chất lượng tương đương hàng trong nước nhưng giá cả rẻ hơn. Ngoài ra nguyên liệu trong nước chưa đáp ứng được sản lượng cho doanh nghiệp xuất khẩu. - Sản xuất Do quy mô sản xuất vừa và nhỏ, khả năng huy động vốn đầu tư thấp nên hạn chế khả năng đổi mới công nghệ, trang thiết bị. Vì là DN nhỏ nên DN không thể đáp ứng đủ các điều kiện sản xuất để có thể làm trực tiếp với các nhà nhập khẩu, khách hàng lớn của nước ngoài. Thiếu vốn đầu tư các trang thiết bị hiện đại để kiểm tra chất lượng nguồn nguyên liệu đầu vào nên khó kiểm soát được lượng hóa chất có trong nguồn nguyên liệu từ đó khó đảm bảo các quy định của các nước nhập khẩu . Hạn chế nhiều khâu kiểm tra sản phẩm tại các trung tâm kiểm định chất lượng hàng hóa cho các mặt hàng cần kiểm tra về lượng hóa chất trong sản phẩm - Thị trường Không tìm hiểu hết thông tin về rào cản kỹ thuật ở các nước nhập khẩu. Sức cạnh tranh của dệt may VN đang bị giảm do yếu tố cạnh tranh về giá nhân công sẽ mất dần cùng với quá trình phát triển của nền kinh tế, mặt bằng tiền lương trong trong xã hội đã được nâng lên. Khủng hoảng nợ của các quốc gia EU nên người tiêu dùng siết chặt chi tiêu, thị trường xuất khẩu dệt may bị thu hẹp. 7/ Giải pháp - Lao động Ở cấp độ vĩ mô là chiến lược đầu tư ngành dệt may phải phù hợp và cân đối giúp chúng ta tự chủ về nguyên liệu, đẩy mạnh khâu thiết kế công nghiệp, gia tăng tỷ lệ hàng FOB có giá trị cao thay vì gia công hiệu quả thấp dẫn đến thu nhập của người lao động không cao từ đó có thể cải thiện thu nhập cho người lao động Cân đối lại cơ cấu ngành. Doanh nghiệp kết hợp với các địa phương và chuyển dịch chuyển xưởng sản xuất về các địa phương nhưng vẫn phải đảm bảo tiêu chí giao thông thuận tiện, không gây khó khăn trong việc giao dịch hàng hóaCác Trung tâm đào tạo, các nơi cung ứng nguồn nhân lực cho ngành may cần phải giáo dục nâng cao ý thức và tính kỷ luật cho công nhân, để họ thấy được: làm việc nghiêm túc, năng suất lao động cao, gắn kết với DN là tạo sự ổn định và thu nhập cao cho chính bản thân của người lao động. Triển khai các chương trình hướng nghiệp và đào đạo tay nghề cao cho lực lượng lao động đồng thời đào tạo tốt lao động ở cấp độ quản lý. 7
Nâng cấp các hệ thống dạy nghề và thiết lập hình thức hợp tác, liên kết doanh nghiệp với các viện nghiên cứu, các trường đại học nhằm đảm bảo và ổn định nguồn lao động có tay nghề và lao động quản lý cấp cao - Năng suất Mở rộng quy mô bằng cách mua thêm máy móc, thiết bị đồng thời cải tiến các thiết bị máy móc, kỹ thuật nhằm có thể tăng năng suất. Phát động các chương trình phát huy sáng kiến tăng năng suất lao động nhằm có thể tận dụng các sang kiến hay, hữu ích từ phía người lao động. Áp dụng phương pháp quản lý LEAN - - Sản phẩm Nhà xuất khẩu Việt Nam cần thiết lập chiến lược quảng bá sản phẩm sao cho có thể duy trì sự nhận biết của khách hàng đối với hàng dệt may của mình theo cách hiệu quả nhất. Tiếp theo là tham gia các hội chợ - triển lãm tổ chức tại EU, Thời trang hoá ngành dệt may, tăng cường đào tạo thiết kế, marketing sản phẩm thời trang, phát triển thương hiệu sản phẩm, chuyển dần từ phương thức OEM sang ODM và tiến tới OBM nhằm mang lại giá trị gia tăng cho sản phẩm và bảo đảm sự phát triển bền vững, lâu dài cho DN. Mở rộng các dòng sản phẩm bằng cách mua các quy trình sản xuất. Phát triển các dòng sản phẩm mới với chất liệu thân thiện với môi trường nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường ngày càng lớn khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm tới việc bảo vệ môi trường. - Nguyên phụ liệu Tăng cường sử dụng xơ P.E được cung cấp bởi các doanh nghiệp nội địa để giảm mức độ phụ thuộc vào giá bông vải không ổn định. Để đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may vào Nhật, Bộ Công Thương cũng đang chỉ đạo ngành dệt may khẩn trương xúc tiến, liên kết với Nhật Bản để hỗ trợ xây dựng Trung tâm Giao dịch nguyên phụ liệu dệt may và Trung tâm Đào tạo chất lượng cao, nhằm cung cấp nguyên phụ liệu cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Cần phải tiến hành đầu tư sản xuất nguyên phụ liệu, đặc biệt là sản xuất bông, xơ sợi hóa học và vải để tăng tỷ lệ nội địa hóa trong cơ cấu sản phẩm xuất khẩu tăng giá trị mặt hàng. Để có nguồn nguyên liệu, hiện Tập đoàn đang xúc tiến dự án trồng rừng tại Lào, tới đây sẽ tiếp tục khảo sát tại Campuchia và Canada để trồng rừng làm nguyên liệu cho sản xuất sơ pisco. Mở rộng các vùng trồng bông, sợi trong nước để có thể đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào cho ngành dệt. Hiệp hội hỗ trợ cho các doanh nghiệp dệt đầu tư và phát triển sản phẩm mới, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh. Tăng cường, mở rộng và phát triển chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu trong nước để có thể đảm bảo số lượng vá chất lượng cho các doanh nghiệp xuất khẩu. - Sản xuất 8
Khuyến khích doanh nghiệp tăng cường sử dụng vật tư, nguyên liệu, máy móc thiết bị sản xuất trong nước để tiết kiệm chi phí. Trợ giúp các doanh nghiệp trong việc tiếp cận nguồn tài chính để trang bị máy móc thiết bị, công nghệ hiện đại, tiên tiến. Có kế hoạch toàn diện để tái cơ cấu lại ngành may. Một là dịch chuyển sản xuất về các địa phương có lực lượng lao động. Hai là ngành may sẽ đi vào sản xuất công nghệ cao với mô hình năng suất cao và sản phẩm chất lượng cao, tăng tính thời trang để đảm bảo thu nhập của người lao động ngày càng tăng lên, đáp ứng được điều kiện sống của người lao động. Mở rộng quy mô kinh doanh theo chiều dọc và kiểm soát tốt hơn chuỗi dây chuyền cung ứng sản phẩm. Mặt khác, các doanh nghiệp có thể mở rộng quy mô theo chiều dọc bằng cách mua các xưởng nhuộm, thêu, cán vải đối với các doanh nghiệp lớn, - Thị trường Thường xuyên cập nhật thông tin về các quy định mới trong các rào cản kỹ thuật của các nước nhập khẩu thong qua nhiều nguồn như website, để đảm bảo an toàn trong việc xuất khẩu, tránh được khả năng bị các nước nhập khẩu khởi kiện chống bán phá giá, ảnh hưởng của sản phẩm tới người tiêu dùng… Phát triển hệ thống cung ứng, giao hàng đúng thời điểm thị trường. Quan tâm đúng mức đến việc phát triển thị trường nội địa với những sản phẩm thích hợp, giá cả cạnh tranh và liên kết tiêu thụ sản phẩm, phát triển thị trường bán lẻ. Tìm kiếm và phát triển khách hàng ở các thị trường mới như Nam Phi, Hàn Quốc …nhằm giảm nguy cơ bị khủng hoảng khi các thị trường truyền thống (Mỹ, EU, Nhật Bản) sụt giảm số lượng do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế thế giới. Xây dựng hàng rào kỹ thuật phù hợp với các thông lệ quốc tế để bảo vệ nền sản xuất trong nước. Xây dụng đầy đủ hệ thống văn bản có tính pháp lý nhất quán, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh và cải tiến thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa tiến tới một nền hải quan minh bạch, thong thoáng giúp giảm thời gian làm các thủ tục nhập khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp ngành may mặc Việt Nam. Cần có sự hỗ trợ của nhà nước trong công tác nghiên cứu thị trường, hỗ trợ lãi suất đầu tư trung hạn, đặc biệt là về ngân hàng và tỷ giá, cải cách thủ tục hành chính, giảm thuế nhập khẩu xơ sợi… II - Dầu Thô 1/ Thông tin tổng quát về ngành 1.1. Đặc điểm của ngành Dầu mỏ là nguồn năng lượng quan trọng của tất cả các nước, chiếm khoảng 65% trong tổng các nguồn năng lượng toàn cầu. Về đặc điểm kinh tế, dầu mỏ là ngành phát triển nhanh và yêu cầu về vốn đầu tư rất lớn, đối với một số công đoạn trong ngành có sự rủi ro cao. Nguồn thu của ngân sách nhà nước từ ngành dầu mỏ chiếm một tỷ trọng tương đối cao (ở Việt Nam trên 10%).Đối với Việt Nam ngành dầu khí còn mới mẻ với 25 năm tuổi. Tuy trữ lượng dầu khí ở 9
nước ta không lớn nhưng nó có vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế, là nguồn năng lượng nguyên liệu phục vụ cho nền kinh tế quốc dân. 1.2 Tốc độ tăng trưởng, phát triển của ngành qua những năm gần đây Theo số liệu thống kê, xuất khẩu dầu thô của Việt Nam tháng 4/2011 đạt 738,8 nghìn tấn với kim ngạch 443 triệu USD, tăng 29,3% về lượng và tăng 12,9% về trị giá so với tháng 4/2010; giảm 44,1% về lượng và giảm 23,5% về trị giá so với cùng tháng năm ngoái, nâng tổng lượng dầu thô xuất khẩu của Việt Nam 5 tháng đầu năm 2010 đạt 3,6 triệu tấn với kim ngạch 2,2 tỉ USD, giảm 48,6% về lượng và giảm 15,8% về trị giá so với cùng kỳ, chiếm 8,3% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá của cả nước 5 tháng đầu năm 2010 Năm 2012, các nhà đầu tư vẫn coi hàng hóa là tài sản làm đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình. Trong đó, dầu thô là lựa chọn hàng đầu để đầu tư trong năm nay, theo sau đó là vàng và đồng. Khí đốt tự nhiên được dự báo sẽ là mặt hàng thu hút dòng đầu tư thấp nhất. Sản lượng dầu thô của Việt Nam trong tháng này dự kiến ở mức 1,3 triệu tấn, tương đương khoảng 307.400 thùng/ngày, không thay đổi so với cùng kỳ năm ngoái. thiện. 1.3 Tỷ lệ đóng góp của ngành tổng thu nhập quốc gia Là một nước xuất khẩu dầu mỏ (chiếm khoảng hơn một phần năm tổng giá trị xuất khẩu), Việt Nam phụ thuộc khá nhiều vào nguồn thu này. Dầu mỏ khai thác tại Việt Nam sẽ còn là một nguyên liệu chiến lược cho ngành công nghiệp hóa/lọc dầu đang manh nha hình thành tại đây. Việc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) của Việt Nam được cho là có tác động lớn đến ngành khai thác, chế biến và xuất khẩu dầu mỏ (dưới đây gọi tắt là ngành dầu mỏ) của Việt Nam. 2/ Thị trường xuất khẩu chính 2.1 Thị trường Australia Hầu hết thị trường xuất khẩu dầu thô của Việt Nam 4 tháng đầu năm đều giảm về kim ngạch, chỉ có duy nhất thị trường Australia tăng mạnh về trị giá nhưng giảm về lượng, đạt 1,1 triệu tấn với kim ngạch 690,5 triệu USD, giảm 10,6% về lượng nhưng tăng 40,1% về trị giá so với cùng kỳ, chiếm 39,7% trong tổng kim ngạch. 2.2 Singapore và thị trường Châu Á Trong 4 tháng đầu năm , thị trường xuất khẩu lớn tiếp theo đó là Singapore đạt 503 nghìn tấn với kim ngạch 304 triệu USD, giảm 56,5% về lượng và giảm 26,4% về trị giá so với cùng kỳ, Thị trường Hoa Kỳ Sản lượng xuất sang Hoa Kỳ đạt 161 nghìn tấn với kim ngạch 98 triệu USD, giảm 60,2% về lượng và giảm 28,5% về trị giá so với cùng kỳ, chiếm 5,7% trong tổng kim ngạch. 3/ Ưu điểm, thuận lợi của ngành Sự hỗ trợ của nhà nước - Hầu hết ở các nước đặc biệt là các nước đang phát triển, dầu mỏ thường là ngành độc quyền của doanh nghiệp nhà nước hoặc một số các công ty xuyên quốc gia. Chính sách và đường lối phát triển do nhà nước định hướng. Nguồn nhân lực, lao động dồi dào,trình độ chuyên môn ngày càng được nâng cao. 10
Tài nguyên thiên nhiên: phần lớn là khai thác ngoài khơi. Các vựa dầu chính là Sông Hồng ở miền vịnh Bắc Bộ, Phú Khánh ở vùng duyên hải miền Trung và Nam Côn Sơn, Cửu Long và Malay-Thổ Chu ở miền Nam. Bạch Hổ là tên một một mỏ dầu đang khai thác của Việt Nam. Mỏ nằm ở vị trí đông nam, cách bờ biên Vũng tàu khoảng 145 km. Đây là mỏ cung cấp dầu mỏ chủ yếu cho Việt Nam hiện nay. Đơn vị khai thác mỏ này là Xí nghiệp liên doanh Dầu khí Vietsovpetro thuộc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam Môi trường chính trị, kinh tế xã hội ổn định tạo điều kiện cho ngành dầu khí phát triển thuận lợi. 4/ Thách thức Tác động của WTO lên ngành dầu mỏ Việt Nam có lẽ không phải là việc kích thích xuất khẩu do được hưởng lợi từ mức thuế nhập khẩu thấp. Chỉ có chính sách về năng lượng (ví dụ như thuế tiêu thụ xăng dầu), tài khóa và môi trường của các nước nhập khẩu dầu mỏ mới là trở ngại chính cho các nước xuất khẩu dầu mỏ, trong đó có Việt Nam. Thay vào đó, tác động của WTO lên ngành dầu mỏ Việt Nam sẽ tập trung vào hai vấn đề chính là chủ quyền về tài nguyên thiên nhiên và những lợi thế so sánh. Sau khi gia nhập WTO, Việt Nam sẽ có thể bị hạn chế trong việc sử dụng lợi thế so sánh về tài nguyên thiên nhiên (tức dầu mỏ) để phát triển kinh tế. Những quy định về trợ cấp và chống bán phá giá sẽ trói buộc những chính sách phát triển của đất nước. Những quy định này vẫn cho phép yếu tố đầu vào là dầu mỏ/năng lượng được cung cấp với giá thấp hơn giá thị trường quốc tế, nhưng với một số điều kiện liên quan đến đặc điểm của nền kinh tế, và những điều kiện này ngày càng trở nên ngặt nghèo, khó đáp ứng. Những trợ cấp trong quá trình phát triển và công nghiệp hóa có xu hướng bị cấm bởi hệ thống GATT/WTO. Ngành dịch vụ dầu khí/năng lượng Việt Nam cũng sẽ gặp nhiều khó khăn khi được tự do hóa trong khuôn khổ Thỏa thuận về thương mại trong ngành dịch vụ (GATS), đặc biệt trong bối cảnh ngành này của Việt Nam chưa phát triển mạnh, chưa đạt đến năng lực xuất khẩu đáng kể, và bởi vậy ảnh hưởng của gia nhập WTO lên tiểu ngành này sẽ phụ thuộc vào thái độ xử lý của Chính phủ. Nếu ngành dịch vụ này được tự do hóa không điều kiện thì sự cạnh tranh nước ngoài sẽ tiêu diệt các doanh nghiệp nội địa. Nhưng nếu trong quá trình tự do hóa, Chính phủ đặt ra một số điều kiện tiền đề thì ngành dịch vụ này có thể gặt hái lợi ích từ việc mở cửa. Cơ chế luật định hữu hiệu và việc thiết lập các điều kiện tiền đề liên quan đến yêu cầu về hoạt động để được phép tiếp cận thị trường trong nước (một cách thức để khuyến khích liên doanh, chuyển giao công nghệ, nghiên cứu và ứng dụng) có thể hữu ích trong việc tăng cường tính cạnh tranh của doanh nghiệp dịch vụ trong nước. 5/ Giải pháp Cái khó của Việt Nam là xuất khẩu dầu thô nhưng lại nhập khẩu 100% xăng dầu để sử dụng. Bởi vậy, tăng dự trữ chiến lược quốc gia là một yêu cầu bắt buộc để ứng phó với việc giá dầu thế giới ngày càng nhảy vọt. Tăng cường hỗ trợ mở rộng thị trường xuất khẩu sang các khu vực ít bị tác động của khủng hoảng. 11
Phải xây dựng cho mình những giải pháp cụ thể phù hợp để đối phó với các biến động trên thị trường thế giới,đồng thời giải quyết các vấn đề còn tồn tại trong quá trình đàm phán và xuất khẩu Xây dựng chiến lược marketing. Nâng cao năng lực cạnh tranh . Đầu tư trang thiết bị công nghệ III - Điện tử, máy tính và linh kiện 1/ Thông tin ngành Những đối tác chính nhập khẩu điện thoại các loại & linh kiện xuất xứ của Việt Nam trong tháng là EU với 333 triệu USD, tăng 133%; chiếm 39,2% tổng trị giá xuất khẩu nhóm hàng này của cả nước.Tiếp theo là Hồng Kông: 149 triệu USD, tăng 193%; Nga: 57,5 triệu USD, tăng 17,6%; Ấn Độ: 33,1 triệu USD, tăng 18,7% so với cùng kỳ năm 2011. - Máy vi tính, sản phẩm điện tử & linh kiện: kim ngạch xuất khẩu nhóm mặt hàng trong tháng 1/2012 đạt 406 triệu USD, giảm 23,9% so với tháng trước nhưng tăng tới 32,4% so với tháng 1/2011. Máy vi tính, sản phẩm điện tử & linh kiện của Việt Nam chủ yếu xuất sang các thị trường sau: Trung Quốc: 70,9 triệu USD, tăng 19,5%; Hoa Kỳ: 54,8 triệu USD, tăng 33,6%; Nhật Bản: 26,9 triệu USD, giảm 25,9%; Hà Lan: 22,7 triệu USD, giảm 25,3%;…so với tháng 1/2011 2/ Thị trường xuất khẩu Trung Quốc là thị trường tiêu thụ nhiều nhất nhóm hàng này của Việt Nam, riêng tháng 2 xuất sang Trung Quốc đạt 112,59 triệu USD, tăng 58,7% so tháng 1; đưa kim ngạch cả 2 tháng lên 197,7 triệu USD, chiếm 20,35% tổng kim ngạch, tăng mạnh 191,93% so với cùng kỳ. Đứng thứ 2 về kim ngạch là thị trường Hoa Kỳ với 122,71 triệu USD trong 2 tháng đầu năm, chiếm 12,63% tổng kim ngạch, Tiếp sau đó là các thị trường lớn cũng đạt kim ngạch trên 20 triệu USD trong 2 tháng đầu năm như: Nhật Bản 58,81 triệu USD; Hà Lan 57,69 triệu USD; Malaysia 47,42 triệu USD; Singapore 43,54 triệu USD; Hồng Kông 40,01 triệu USD; Thái Lan 38,87 triệu USD; U.A.E 37,85 triệu USD, Nga 28,6 triệu USD, Đức 21,36 triệu USD. 3/ Cơ hội của ngành xuất khẩu điện tử, máy tính và linh kiện ở Việt Nam Phần lớn doanh số xuất khẩu nhiều năm nay đều từ các nhà máy của các tập đoàn điện tử nước ngoài tại Việt Nam, có đóng góp của Fujitsu, Sanyo, Canon, Intel, Samsung... Trong năm tới, khi nhà máy sản xuất bo mạch đa lớp, sản xuất tủ lạnh và máy giặt của Panasonic (tháng 8.2012), cùng với nhà máy sản xuất linh kiện điện tử của Kyocera (tháng 10.2012) có những sản phẩm đầu tiên…, doanh số xuất khẩu của công nghiệp điện tử Việt Nam có thể chạm ngưỡng 10 tỉ đôla Mỹ. Hiện Việt Nam có nhiều lợi thế như quỹ đất lớn với nhiều vị trí đẹp, thuận lợi cho sản xuất điện tử và giá nhân công rẻ. Hơn nữa, sản xuất điện tử được coi là lĩnh vực công nghệ cao nên Việt Nam có các chính sách ưu đãi lớn. Trong khi đó, tại Trung Quốc, Malaysia… giá thuê đất và phí nhân công đang tăng. 12
4/ Khó khăn Hiện nay tham gia cùng với tổ hợp Samsung Việt Nam có khoảng vài chục doanh nghiệp trong nước nhưng phần lớn chỉ tham gia vào những dịch vụ đơn giản như cung cấp bao bì, nhãn mác… “Phần quan trọng của một sản phẩm điện thoại di động, Samsung phải nhập khẩu hoặc được các nhà sản xuất linh kiện đi cùng Samsung cung cấp” Các doanh nghiệp nước ngoài vào đầu tư ở Việt Nam chủ yếu sử dụng đất đai và lao động địa phương là chính. Việc sử dụng các nguyên vật liệu tại chỗ là rất ít, đa số vẫn phải nhập khẩu và chỉ gia công tại Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu có tăng nhưng năng lực cạnh tranh lại rất thấp. . Năm 2010, giá trị xuất khẩu của nhóm sản phẩm điện tử Việt Nam là 3,4 tỉ đôla Mỹ nhưng theo các chuyên gia, giá trị gia tăng chỉ chiếm từ 5 – 10%, chủ yếu là lương công nhân và các khoản chi phí dịch vụ dành cho sản xuất như điện, nước, internet… Đến nay VN chưa hề có nhà máy nào của các doanh nghiệp trong nước làm chủ, mà chủ yếu là các tập đoàn điện tử nước ngoài”, không nên khư khư quan niệm “phải xây dựng một ngành công nghiệp điện tử từ sản xuất linh kiện cho đến một sản phẩm hoàn chỉnh 5/ Giải pháp So với các quốc gia trong khu vực, kể cả Trung Quốc, thì Việt Nam hiện đang được các nhà sản xuất hàng điện tử lớn trên thế giới quan tâm nhiều hơn nhờ những chính sách ưu tiên của Nhà nước về hoạt động sản xuất, thuế, tiền thuê mặt bằng cùng với chi phí sản xuất, lương công nhân còn ở mức thấp. Để tạo bước đột phá trong sản xuất kinh doanh các sản phẩm điện tử và linh kiện máy tính, các chuyên gia Bộ Công thương khuyến cáo, thời gian tới Việt Nam cần đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài thông qua các khung chính sách thuận lợi, phát triển cơ sở hạ tầng và chuẩn bị đồng bộ các yếu tố phụ trợ. Đây là nhóm giải pháp cơ bản nhất. Bên cạnh đó, doanh nghiệp trong ngành nên tăng tỷ trọng sản phẩm điện tử chuyên dùng và phụ tùng linh kiện bằng cách tập trung sản xuất, lắp ráp các sản phẩm điện tử chuyên dùng, các sản phẩm công nghệ cao để nâng cao năng lực công nghệ. Đồng thời, cần tận dụng tiềm năng sản xuất vật liệu điện tử vốn là lĩnh vực chúng ta có nhiều lợi thế về tài nguyên; ưu tiên phát triển một số lĩnh vực công nghiệp phụ trợ như chế tạo khuôn mẫu, đúc, ép nhựa, đột dập kim loại, xử lý bề mặt… IV – Gỗ và sản phẩm gỗ 1/ Thông tin ngành Trong những nãm gần đây, ngành chế bêin gỗ Việt Nam tãng trưởng với tốc độ nhanh, thuộc 1 trong 7 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Trong những mặt hàng chủ lực, có đồ gỗ là ngành hàng ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Nó không chỉ góp phần tạo ra công ăn việc làm cho một số lượng lớn lao động mà giá trị xuất khẩu của ngành còn chiếm tỉ lệ lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước Sản phẩm gỗ xuất khẩu của Việt Nam từ những sản phẩm thô (gỗ tròn, gỗ xẻ) đã phát triển lên một trình độ gia công cao hơn, áp dụng công nghệ tẩm, sấy, trang trí bề mặt,… và tạo ra những sản phẩm hoàn chỉnh, có giá trị xuất khẩu cao. 13
Ðối với mặt hàng này, Việt Nam xuất khẩu bốn nhóm chính sau: - Nhóm sản phẩm đồ mộc ngoài trời - Nhóm sản phẩm đồ mộc trong nhà - Nhóm đồ mỹ nghệ chủ - Nhóm sản phẩm dâm gỗ như gỗ keo, gỗ bạch đàn… ( Nguồn : Tổng cục hải quan) 2/ Thị trường xuất khẩu Sản phẩm đồ gỗ Việt Nam đã xuất khẩu sang 120 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, tập trung vào các thị trường trọng điểm là Mỹ (chiếm 43,35%, tăng 5,14%); Nhật Bản (chiếm 13,68%, tăng 0,64%); tiếp đến là Trung Quốc (với 7,62%, tăng 1,83%). Mặt hàng đồ nội thất loại cao cấp xuất khẩu vào các thị trường chính như: Mỹ, EU và Nhật Bản có xu hướng tăng. Mặt hàng ghế khung gỗ sử dụng ngoài trời là thế mạnh của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cũng đang tăng mạnh. Ngoài thị trường lớn, truyền thống có những thị trường triển vọng như: Australia, Hàn Quốc, Trung Quốc... dự báo, nhu cầu nhập khẩu đồ gỗ của thị trường Mỹ, Australia trong thời gian tới là rất lớn. 3/ Cơ hội của ngành xuất khẩu Gỗ và Sản phẩm Gỗ ở Việt Nam Cùng với sự phục hồi của nền kinh tế thế giới nói chung đã thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng tãng cao. Tháng 4/2011, Trung Quốc vượt Mỹ để trở thành thị trường nhập khẩu sản phẩm gỗ lớn nhât từ Việt Nam. Mặt khác, trước đây đồ gỗ chế biến từ gỗ rừng trồng Việt Nam là gỗ keo, bạch đàn ít được thị trường thế giới ưa chuộng, nhưng năm 2009 các sản phẩm từ gỗ keo, bạch đàn của Việt Nam xuất khẩu chiếm tới trên 1 triệu m3 gỗ, điều này càng tăng thêm sự kỳ vọng cho sự phát triển của ngành gỗ nước ta. Ngòai ra, ngành gỗ luôn cố gắng duy trì các thị trường đóng vai trò trung chuyển nhưSingapore, Ðài Loan, Hàn Quốc… để cho hình ảnh về sản phẩm gỗ Việt Nam có thể được phổ biến hơn nữa ở nước ngoài. 4/ Khó khăn Ngày 1/4/2010, đạo luật Lacey cấm buôn bán lâm sản bất hợp pháp, trong đó có gỗ và sản phẩm từ gỗ vào Hoa Kỳ, bắt buộc doanh nghiệp phải nộp tờ khai, chứng từ rõ ràng về tên, loại gỗ, quốc gia khai thác gỗ, cách thức khai thác..., tức là phải có chứng nhận FSC (Forest Stewardship Council) của Hội đồng quản lý rừng bền vững thế giới. Đến tháng 1/2012, đạo luật FLEGT của EU có hiệu lực. Đặc điểm chung của cả FLEGT và Lacey đều đòi hỏi nhà xuất khẩu phải trình bày chuỗi hành trình của lâm sản, tất cả các khâu từ khai thác cho đến thành phẩm một cách minh bạch, rõ ràng để nhà chức trách Mỹ và EU có thể truy xét nguồn gốc nguyên liệu. Thế nhưng hiểu biết để ứng phó với các đạo luật này thì hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa sẵn sàng, bởi vì chưa có hướng dẫn cụ thể từ phía các cơ quan chức năng. Bộ tiêu chí chứng chỉ 14
rừng đến nay Nhà nước ta đã xây dựng xong nhưng còn phải chờ các tổ chức quốc tế thẩm định để công nhận. Cái khó thứ 2 là hiện nay Việt Nam không biết quốc gia nào, công ty nào có thể bán gỗ cho Việt Nam với đầy đủ các giấy phép như vậy. Trước đây nhập khẩu gỗ chỉ cần quan tâm đến chứng chỉ rừng FSC nhưng giờ ngoài FSC ra còn cần nhiều chứng chỉ khác. Ngoài thực trạng khan hiếm gỗ, ngành chế biến gỗ và lâm sản còn đứng trước sự cạnh tranh gay gắt từ các nguồn nhập khẩu đang tăng lên nhanh chóng do nền kinh tế đã được mở cửa. Trong khuôn khổ hiệp định thuế quan AFTA và sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), việc giảm thuế quan nhập khẩu lâm sản cũng sẽ gây thêm áp lực cạnh tranh trong thời gian tới. Ngành gỗ VN vẫn phát triển thiếu bền vững, sức cạnh tranh yếu và ngày càng đối mặt với nhiều rủi ro do phụ thuộc nguồn nguyên liệu nhập khẩu. Do nhập khẩu tới 80% gỗ nguyên liệu nên lợi nhuận ròng của ngành đạt thấp, khoảng 5-7%. Ngành gỗ VN đang đứng trước nguy cơ trở thành các nhà máy gia công cho nước ngoài. Sức cạnh tranh của các doanh nghiệp gỗ Việt Nam còn kém so với các nước khác như Myanmar, Malaysia và Indonesia... Vì các nước này có đủ nguồn gỗ không cần phải nhập khẩu nguyên liệu nên đỡ tốn kém, giá thành hạ hơn. 5/ Giải pháp Tập trung trồng rừng theo phương thức thâm canh để tự túc nguồn nguyên liệu gỗ vào năm 2020, đồng thời đẩy mạnh công nghệ chế biến ván nhân tạo từ gỗ rừng trồng để giảm 50% nhập khẩu ván nhân tạo vào năm 2010. Tạo điều kiện thuận lợi nhất để nhập khẩu và cung ứng nguyên liệu gỗ cho ngành công nghiệp chế biến xuất khẩu sản phẩm gỗ đáp ứng số lượng, chất lượng và thời gian với giá cả cạnh tranh. Chính phủ cần ký kết với Chính phủ các nước có nguồn nguyên liệu gỗ dồi dào các thỏa thuận về cung cấp gỗ dài hạn cho Việt Nam... Tập trung mọi nguồn lực của Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức khác để xây dựng các trung tâm đào tạo nghề cho ngành công nghiệp chế biến xuất khẩu đồ gỗ... nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành. Thực hiện triệt để cải cách hành chính trong việc nhập khẩu gỗ nguyên liệu và xuất khẩu sản phẩm gỗ. Tăng cường đầu tư máy móc thiết bị, công nghệ tiên tiến để nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm. Nâng cao chất lượng và tính chuyên nghiệp trong công tác xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu gỗ Việt Nam trên thị trường thế giới : tham gia hội chợ, hội thảo, quảng bá sản phẩm tại nước ngòai. Nâng cao vai trò Hiệp hội lâm sản Việt Nam và các Hiệp hội chế biến xuất khẩu đồ gỗ địa phương. Nâng cao tính liên kết giữa các doanh nghiệp, từng bước thực hiện sự phân công hợp tác lao động giữa các doanh nghiệp theo phương thức chuỗi giá trị gia tăng. 15
Thực hiện các chính sách hỗ trợ về tài chính đối với ngành chế biến xuất khẩu sản phẩm gỗ. Cụ thể là các chính sách ưu đãi tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu trong điều kiện Việt Nam là thành viên WTO; chính sách hỗ trợ cước vận tải nội địa và quốc tế... V – Da giày 1/ Thông tin ngành Ngành da giày thế giới tiếp tục có xu hướng dịch chuyển sang các nước đang phát triển, đặc biệt hướng vào các nước có môi trường đầu tư thuận lợi, chính trị ổn định và an toàn. Khi Việt Nam chính thức gia nhập tổ chức WTO, hàng rào thuế quan dần được dỡ bỏ, cùng với các chính sách thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu của Chính phủ, Việt Nam đã trở thành một địa điểm đầu tư lý tưởng cho các nhà sản xuất da giày. Ngành công nghiệp da giày Việt Nam đã phát triển rất nhanh và được xem là một trong những ngành công nghiệp chính đưa nền kinh tế Việt Nam phát triển. Hiện nay, ngành da giày Việt Nam đứng thứ 3 về sản xuất, thứ 4 về xuất khẩu so với các nước trên thế giới. Và kim ngạch xuất khẩu của ngành có mức tăng trưởng trung bình hàng năm 16%, riêng năm 2011 tăng đột biến 27.3%, đưa da giày vươn lên đứng thứ 3, chỉ thua dệt may và dầu khí. 2/ Thị trường xuất khẩu Các thị trường chính: EU, Mỹ 2.1 Thị trường EU Ngày 05/10/2006, Ủy ban Châu Âu (EC) áp thuế chống bán phá giá 10% đối với giày mũ da xuất khẩu của Việt Nam. Ngày 31/03/2011, theo thông báo số 2011/C 82/04, EC chính thức chấm dứt áp dụng biện pháp chống bán phá giá 10% đối với giày mũ da xuất khẩu của Việt nam. Quyết định này của EU có ý nghĩa tích cực trong bối cảnh Việt Nam và EU đang xem xét tiến tới đàm phán Hiệp định thương mại tự do song phương. Hiện nay thị trường EU vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của ngành Da giày VN chiếm trên 50% tổng kim ngạch. 2.2 Thị trường Mỹ Đây là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của toàn ngành. Mỹ phải nhập khẩu 90% giày dép để tiêu thụ tại thị trường nội địa, đây là điều kiện hấp dẫn để các nước xuất khẩu giày dép có cơ hội gia tăng thị phần. Ngành Da giày hiện đang ngóng chờ cơ hội thâm nhập sâu hơn thị trường Mỹ, khi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) được các bên tham gia đàm phán ký kết. Với Hiệp định TPP, mức thuế đánh vào những mặt hàng mà Việt Nam và các quốc gia tham gia TPP khác xuất khẩu vào thị trường Mỹ sẽ giảm dần và tiến tới bãi bỏ hoàn toàn. Điều đó mang lại cho các mặt hàng xuất khẩu, trong đó có ngành giày dép, thuộc diện được miễn thuế của Việt Nam, một lợi thế cạnh tranh lớn so với các nước khác – Trung Quốc chưa tham gia đàm phán. 3/ Cơ hội Việc đơn hàng tăng mạnh trong năm 2010 - 2011 không chỉ do kinh tế thế giới đã phục hồi, nhu cầu tiêu dùng tăng. Lý do chính là nhiều đơn hàng nhập khẩu gặp khó khăn tại Trung Quốc, thiếu nhân 16
công, chi phí sản xuất tăng cao và vấn đề sẽ còn trầm trọng hơn nữa nếu đồng nhân dân tệ của Trung Quốc mất giá thêm so với đồng USD. Do đó, giải pháp cho các nhà nhập khẩu là chuyển đơn hàng từ Trung Quốc sang các nước khác, trong đó có Việt Nam. Câu hỏi được đặt ra là ngành da giày Việt Nam đón nhận những đơn hàng đó như thế nào và có nên tiếp tục lấy nhân công giá rẻ làm lợi thế để phát triển trong thời gian tới? Trong những năm gần đây công tác xúc tiến thương mại đã bắt đầu được chú trọng. Toàn ngành đã có những hoạt động tích cực nhằm tăng cường tuyên truyền và quảng bá hình ảnh của ngành da giày Việt Nam như một quốc gia sản xuất và xuất khẩu da giày tiềm năng, nâng cao năng lực hiểu biết về kiến thức pháp luật, thị trường, phòng ngừa các vụ kiện bán phá giá và vận dụng luật để đấu tranh trong các vụ tranh chấp thương mại. Phương thức bán hàng tại các doanh nghiệp đã có nhiều đổi mới, hình thành nhiều mạng lưới bán buôn, bán lẻ, tham gia vào các kênh phân phối của các tập đoàn xuyên quốc gia, phát triển hình thức thương mại điện tử. Với dân số trên 86 triệu dân là một thị trường đầy tiềm năng cho thị trường nội địa. Chế độ xã hội ổn định và đang tạo nhiều cơ hội thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển thông qua cơ chế chính sách phù hợp với tình hình trong nước và thông lệ quốc tế. 4/ Thách thức Thách thức trước hết phải kể đến là sự cạnh tranh khốc liệt của Trung Quốc, một đất nước có thế mạnh về mặt hàng giày dép. Gần đây Trung Quốc là có thêm lợi thế với việc gia nhập tổ chức thương mại quốc tế (WTO). Mặt hàng giày dép xuất khẩu của Trung Quốc có ưu thế hơn giày dép xuất khẩu của Việt Nam do trình độ công nghệ của Trung Quốc tiên tiến hơn, mẫu mã của họ đẹp và đa dạng hơn. Khi EU bỏ thuế chống bán phá giá cho giày Việt Nam thì đồng thời EU cũng bỏ thuế chống bán giá cho Trung Quốc. Trước đây Trung Quốc bị EU áp dụng mức thuế 16,5%, trong khi Việt Nam là 10%. Điều này có nghĩa là Việt Nam sẽ mất đi lợi thế giá so với Trung Quốc là 6,5%. Theo Lefaso, phần lớn các nhà nhập khẩu giày dép của Mỹ thường đặt hàng với số lượng lớn và sản xuất theo hình thức FOB (mua đứt, bán đoạn). Điều đó đòi hỏi doanh nghiệp phải có tiềm lực trong đầu tư máy móc, thiết bị, công nghệ hiện đại cũng như chọn mua vật tư, nguyên phụ liệu. Do vậy, chỉ có các doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài (chiếm 60% sản lượng và kim ngạch xuất khẩu giày dép ở Việt Nam) mới có đủ năng lực đáp ứng yêu cầu sản xuất của nhà nhập khẩu Mỹ. Ngoài ra, với việc đưa vào áp dụng Đạo luật An toàn sản phẩm tiêu dùng (CPSIA) tại Mỹ, doanh nghiệp Việt Nam cũng phải gia tăng năng lực để có thể kiểm soát được vấn đề an toàn của sản phẩm, khi hầu hết nguyên liệu sản xuất giày dép đều liên quan đến hóa chất. Theo cục Xúc tiến thương mại, ngành da giày đang chịu tác động mạnh mẽ bởi thị trường EU, Mỹ, Nhật đang thay đổi cách thức mua hàng, yêu cầu cao về chuẩn chất lượng, môi trường... Vì vậy các doanh nghiệp phải chuyển sang tìm kiếm đơn hàng từ thị trường Nam Mỹ, nghiên cứu hợp tác đầu tư sản xuất và cung ứng nguyên phụ liệu da giày với các nước có tiềm năng như Ấn Độ, Brazil … Tuy có lợi thế giá nhân công rẻ, nguồn cung ứng lao động dồi dào do dân số trẻ, nhưng năng suất lao động của người Việt Nam rất thấp, trung bình trên 1 dây chuyền 450 lao động đạt mức sản lượng 17
500.000 đôi/năm, chỉ bằng 1/35 năng suất lao động của người Nhật, 1/30 của Thái Lan, 1/20 của Malaysia và 1/10 của Indonesia. Nội địa hóa nguyên phụ liệu: loại da và giả da chỉ mới đáp ứng được khoảng 35%; lĩnh vực sản xuất đế giày phát triển khá mạnh, đặc biệt, doanh nghiệp trong nước đã chủ động gần 100% đối với đế cao su; còn phụ liệu trang trí, khả năng trong nước mới đáp ứng 40% - 45%, nên còn nhiều dư địa để phát triển; các loại keo dán, hóa chất pha chế được cũng chỉ mới đáp ứng khoảng 30% nhu cầu; về công nghệ thì phần lớn các doanh nghiệp da giày Việt Nam đã làm chủ được công nghệ sản xuất. Nếu tính theo giá trị, nhóm này, Việt Nam chỉ mới tự đáp ứng được 40% - 45% nhu cầu. 5/ Giải pháp Chuỗi giá trị gia tăng của ngành da giày có 4 phân khúc chính: thiết kế, nghiên cứu tạo sản phẩm mới, tiếp thị; tạo năng lực sản xuất - gồm chế tạo máy móc thiết bị, công cụ sản xuất và công nghệ, sản xuất nguyên phụ liệu; tổ chức sản xuất - gồm dây chuyền sản xuất, nguồn nhân lực và công nghệ tổ chức sản xuất; cuối cùng là phân phối sản phẩm. Lãnh đạo Lefaso cho rằng, trong 4 phân khúc này, ngành da giày xuất khẩu nước ta đang mạnh nhất ở phân khúc thứ ba. Trong ba phân khúc còn lại, theo các chuyên gia, VN cần tập trung phát triển mạnh việc tăng cường sản xuất nguyên phụ liệu, năng lực chế tạo máy móc thiết bị, công cụ sản xuất. Đây là hướng đi khả thi nhất bảo đảm ngành da giày xuất khẩu tiếp tục tăng trưởng. Hiện nay, khoảng 70% kim ngạch xuất khẩu của ngành da giày là gia công cho nước ngoài, tức “lấy công làm lãi”, tăng trưởng gần như phụ thuộc hoàn toàn vào phát triển theo chiều rộng. Do đó, việc đầu tư tham gia sở hữu một phần thương hiệu ở nước ngoài, tham gia từng bước đột phá vào khâu thiết kế, tiếp thị ở các thị trường xuất khẩu, xây dựng thương hiệu riêng rất quan trọng và cần thiết trong nền kinh tế hiện nay. Các doanh nghiệp trong ngành cần liên kết kinh doanh chặt chẽ và diễn ra theo cả chiều dọc (liên kết trong cùng một chuỗi giá trị) lẫn chiều ngang (các doanh nghiệp kinh doanh cùng một mặt hàng). Bên cạnh đó, việc hỗ trợ lẫn nhau trong thông tin giá cả, chọn lựa đối tác, quản lý rủi ro, kỹ năng quản lý cũng rất cần thiết. Riêng mối liên kết kinh doanh theo địa bàn được coi là điển hình trong các mối liên kết kinh doanh trong ngành da giày bởi sự thuận lợi trong vận chuyển, hạn chế rất nhiều sự rủi ro và nhất là tránh được tình trạng cạnh tranh không lành mạnh trong việc thu hút và tuyển dụng người lao động. Hình thành và phát triển các cơ sở sản xuất vệ tinh ở xa các thành phố lớn để sử dụng nguồn nhân lực của các vùng nông thôn xa, giải quyết việc thiếu hụt lao động, đồng thời mang việc làm cho lao động nông thôn, thực hiện chủ trương “Ly nông không ly hương”. Đầu tư tăng cường năng lực nghiên cứ phát triển (R&D) của toàn ngành, đổi mới công nghệ quản lý và công nghệ sản xuất, tăng năng suất, giữ vững chất lượng, chính sách giá cả phù hợp. Xác định 04 vùng thị trường chính là Châu Âu, Châu Mỹ, Nhật và thị trường các nước thuộc Liên xô cũ và Đông Âu. Tiếp tục nâng nguồn nguyên phụ liệu tỷ lệ nội địa hóa lên trên 50% vào cuối năm 2012 và 60%-65% vào năm 2015. 18
VI – Thủy sản 1/ Thông tin tổng quát về thủy sản Việt Nam Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên thuận lợi giúp Việt Nam có nhiều thế mạnh nổi trội để phát triển ngành công nghiệp thủy sản. Từ lâu Việt Nam đã trở thành quốc gia sản xuất và xuất khẩu thủy sản hàng đầu khu vực, cùng với Indonesia và Thái Lan. Xuất khẩu thủy sản trở thành một trong những lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế. Việt Nam đã vươn lên đứng vị trí thứ 5 về xuất khẩu thuỷ sản trên thế giới, đứng thứ 3 về sản lượng NTTS, và đứng thứ 13 về sản lượng KTTS (năm 2010). Ngành Thuỷ sản Việt Nam ngày càng khẳng định vị trí quan trọng trong nghề cá thế giới. Xuất khẩu thuỷ sản có thể coi là thành quả lớn nhất của ngành thuỷ sản Việt Nam, xuất khẩu thuỷ sản đã góp phần xác định vị trí quan trọng của ngành thuỷ sản đối với nền kinh tế đất nước và trên thị trường quốc tế, từng bước đưa thuỷ sản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam. Xuất khẩu sang khoảng 155 nước, trong đó thị trường chủ lực vẫn là Hoa Kỳ, EU, Nhật Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu thủy sản vẫn thấp so với mức tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa bình quân của Việt Nam. Đáng chú ý là các thị trường ở khu vực châu Á như Hàn Quốc, Trung Quốc và ASEAN đang tăng mạnh nhập khẩu thủy sản của Việt Nam (tăng từ 40 – 90% trong tháng 2). Hàn Quốc vẫn duy trì được vị trí thứ 4 về giá trị nhập khẩu thủy sản Việt Nam, Trung Quốc đứng thứ 5, trong đó Hồng Kông góp phần lớn cho sự tăng trưởng mạnh của thị trường này (tăng 126% trong tháng 2/2012 và 55% trong 2 tháng đầu năm 2012). Xu thế tăng của xuất khẩu thủy sản tháng 3 so với tháng 2/2012 đã đem lại sự lạc quan trong dự báo tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2012. Nghiên cứu xu thế biến động giá trị xuất khẩu thủy sản trong các năm qua cho phép dự báo tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành hàng này có thể đạt hơn 6,5 tỉ USD, tăng khoảng 100 triệu USD so với con số dự báo của tháng trước (6,4 tỉ USD) và tăng 6,6% so với giá trị xuất khẩu thực tế năm 2011. 2/ Thị trường xuất khẩu Năm 2010: Thuận lợi nhất là tôm với kim ngạch XK đạt 1,17 tỷ USD, giữ vị trí số 1 trong các mặt hàng thủy sản XK (chiếm 39% tỷ trọng). Một thuận lợi khác là thuỷ sản Việt Nam vừa qua đã được một số nước công nhận, đánh giá cao về chất lượng. Cuối năm 2009, Bộ Y tế và tiêu dùng Tây Ban Nha đã ra thông báo công nhận cá tra, cá basa XK của Việt Nam đáp ứng các quy định về an toàn thực phẩm của EU. Bên cạnh đó khó khăn cho XK thuỷ sản năm 2010, chủ yếu vẫn là xu hướng bảo hộ thương mại, các hàng rào kỹ thuật, kiểm dịch chặt chẽ và thường xuyên ban hành các tiêu chuẩn mới khắt khe hơn về dư lượng kháng sinh và an toàn vệ sinh thực phẩm. Thuế nhập khẩu nguyên liệu một số mặt hàng vẫn chưa đưa về mức 0%. Từ ngày 01/01/2010, EU sẽ áp dụng quy định EC 1005/2008, theo đó các lô hàng thủy sản nhập khẩu vào thị trường này sẽ phải cung cấp đầy đủ các thông tin truy xuất về nguồn gốc. Trong những năm gần đây, Việt Nam phải chịu áp lực cạnh tranh từ các nước như Indonesia, Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc vào thị trường Nhật. Trong khi đó, nhà nhập khẩu Nhật ngày càng đòi hỏi khắt khe hơn về tiêu chuẩn chất lượng và vệ sinh an toàn thực 19
phẩm. Hiện nay, việc kiểm tra 100% được áp dụng với tất cả các lô hàng nhập khẩu từ Việt Nam. Tôm là mặt hàng chính được xuất khẩu vào nước này. Điểm gây khó khăn với việc nhập khẩu vào thị trường Mỹ là biện pháp bảo hộ sản xuất nội địa, với việc áp dụng mức thuế chống phá giá cao cho các sản phẩm nhập khẩu chính của Việt Nam vào Mỹ như cá tra, cá basa, tôm. Đối với mặt hàng cá tra, cá basa, do Mỹ xếp hai loại cá này vào loại cá da trơn, vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam phải chịu mức thuế chống phá giá từ 36% đến 68%. Theo ITC, mức thuế này sẽ tiếp tục được áp dụng đối với mặt hàng này trong vài năm tới. Riêng đối với mặt hàng tôm, có dấu hiệu đáng mừng là theo quyết định mới của Bộ Thương mại Mỹ DOC vào tháng 9/2009, mức thuế chống phá giá áp dụng cho các sản phẩm tôm nhập khẩu vào Việt Nam sẽ được xem xét giảm xuống gần bằng 0%. Châu Á cũng nổi lên như là một thị trường đầy hứa hẹn cho con tôm Việt Nam, nhờ những yếu tố như nhu cầu tiêu thụ cao, khả năng thanh toán tốt, có lợi thế về vị trí địa Hiện nay sản lượng nuôi đang giảm mạnh và mặt hàng tôm cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự khi một số vùng nuôi đã có dấu hiệu bị bệnh trở lại. 3/ Khó khăn Chất lượng con giống (để nuôi trồng thuỷ sản) chưa cao. Do điều kiện địa hình và thuỷ vực phức tạp, hàng năm có nhiều mưa bão, lũ, vào mùa khô lại hay vị hạn hán và gây khó khăn và cả những thổn thất to lớn cho ngành thuỷ sản Nguyên liệu sản xuất thiếu trong khi thuế nhập khẩu nguyên liệu ở mức cao, chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa vùng sản xuất với chế biến; các DN còn đối mặt với nhiều vấn đề lớn như: chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm, thuế, phí… Yếu kém trong khâu tiếp thị và thiếu đội ngũ các nhà quản lý cũng như lao động có trình độ Việc áp thuế bảo vệ môi trường đối với bao bì PE để bao gói hàng xuất khẩu cũng là gánh nặng với DN xuất khẩu thủy sản. VASEP ước tính, chi phí tăng thêm từ thuế bảo vệ môi trường với sản phẩm thủy sản xuất khẩu là 0,1 USD một kg. Một số thị trường đưa ra quá nhiều rào cản kỹ thuật để chặn hàng thủy sản Việt Nam. Hoa Kỳ đưa cá tra của Việt Nam vào danh mục cá da trơn là một điều bất lợi Từ ngày 01/01/2010, EU sẽ áp dụng quy định EC 1005/2008, theo đó các lô hàng thủy sản nhập khẩu vào thị trường này sẽ phải cung cấp đầy đủ các thông tin truy xuất về nguồn gốc. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), chính sách siết chặt tín dụng tại các nước châu Âu đang thực hiện đã ít nhiều tác động đến XK cá tra Việt Nam vào thị trường này. Hệ thống Cảnh báo nhanh (RASFF) của EU, Các vụ kiện bán phá giá ở nước nhập khẩu, nguy cơ mất thị trường rất lớn. 3/ Thuận lợi Cuối năm 2009, Bộ Y tế và tiêu dùng Tây Ban Nha đã ra thông báo công nhận cá tra, cá basa XK của Việt Nam đáp ứng các quy định về an toàn thực phẩm của EU. 20