TÁC NG CA U T NC NGOÀI N PHÁT TRIN KINH T XÃ HI
CA VIT NAM
Lut u t nc ngoài (TNN) Vit Nam nm 1987 là mt trong nhng o lut
kinh t u tiên ca thi k i mi. Nhìn li chng ng 20 nm qua, Th trng B
K hoch và u t Trơng Vn oan ã có bài tng kt Tác ng ca TNN n phát
trin kinh t xã hi ca Vit Nam, ti Hi Ngh Tng kt 20 nm TNN ti Vit Nam.
Du n 20 nm
Trong sut 20 nm qua, khu vc kinh t vn TNN ã không ngng ưc m rng
phát trin, tr thành b phn quan trng ca nn kinh t, góp phn tích cc vào thành công
ca công cuc i mi t nưc.
nh n nay, c nưc khong 9.500 d án TNN ưc cp phép u tư vi tng vn
u tư ng t khong 98 t USD. Tr c d án ã ht thi hn hot ng gii th
trưc thi hn, hin 8.590 d án còn hiu lc vi tng vn ng ký trên 83 t USD. Riêng
nm 2007, thu hút TNN t 20,3 t USD, tng gn 70% so vi nm 2006, gn bng tng
mc u tư nưc ngoài ca 5 nm 2001 - 2005 chim ti gn 20% tng vn u tư nưc
ngoài trong 20 nm qua.
Lnh vc công nghip và xây dng có t trng ln nht, chim 61% tng vn ng ký, lnh
vc dch v chim 34,4% tng vn u tư ng ký; lnh vc nông, lâm, ngư nghip chim 4,6
% tng vn TNN ng ký.
n nay, TNN ã tri rng khp 64 t nh, thành ph c nưc, trong ó tp trung ch yu
ti các a bàn trng im, li th, góp phn chuyn dch cơ cu kinh t ca a phương,
làm cho các vùng này thc s vùng kinh t ng lc, lôi kéo phát trin kinh t - xã hi
chung các vùng ph cn. Vùng trng kinh t im phía Bc thu hút trên 24 t USD vn
u tư, chim 27% tng vn ng c nưc; vùng kinh t trng im phía Nam thu hút
44,87 t USD vn u tư, chim 54% tng vn ng ký; vùng kinh t trng im min Trung
thu hút ưc 8,6 t USD vn ng ký, chim 6% tng vn ng ký ca c nưc.
Sau 20 nm m c"a thu hút TNN, hin 82 quc gia vùng lãnh th u tư ti Vit
Nam, trong ó, các nưc vùng lãnh th thuc châu á chim 69% tng vn u tư ng ký;
thuc châu Âu chim 24% (riêng EU chim 10%); các nưc châu M# chim 5% (riêng Hoa
K$ chim 3,6%). Hin có 15 quc giavùng lãnh th u tư ng ký trên 1 t USD ti Vit
Nam. ng u là Hàn Quc vn ng t trên 13 t USD, th 2 Singapore t 10,7 t
USD, th 3 ài Loan t 10,5 t USD, th 4 là Nht Bn t trên 9 t USD, th nm là
BritishVirginIslands gn 8 t USD.
Trong s 8.590 d án còn hiu lc nói trên khong 50% d án trin khai vi tng vn
u tư thc hin t 30 t USD, chim 36,1% tng vn ng ký, trong ó, bên nưc ngoài
chim 89,5% tng vn thc hin. Nht Bn ng u vi vn gii ngân t gn 5 t USD,
Singapore ng th 2 (t 3,8 t USD), ài Loan ng th 4 (t 3 t USD), Hàn Quc ng
th 4 (t 2,7 t USD).
Trong 20 nm qua, TNN ã óng p áng k cho s phát trin ca nn kinh t Vit
Nam trong quá trình chuyn dch t mt nn kinh t tp trung sang nn kinh t th trưng. ó
là:
Th nht, TNN ã óng góp tích cc cho s tng trưng và phát trin ca nn kinh t: t
mc óng góp trung bình 6,3% ca GDP trong giai on 1991 - 1995, khu vc có vn TNN
ã tng lên 10,3% GDP ca 5 nm 1996 - 2000. Trong thi k$ 2001 - 2005, t trng trên t
trung bình 14,6% (nm 2005 khong 15,5% GDP) trong hai nm 2006 và 2007 t trng
này t 17% GDP.
T giá tr doanh thu t 4,1% t USD ca 5 nm 1991 - 1995 ã tng gp 6,5 ln trong giai
on 1996 - 2000, tng giá tr doanh thu. Giai on 2001 - 2005 tng giá tr doanh thu t
77,4 t USD, tng gp 2,8 ln so vi 5 nm trưc. Trong hai nm 2006, 2007 tng giá tr
doanh thu t 69 t USD.
Giá tr xut kh%u (không k du thô) ca khu vc vn TNN c&ng gia tng nhanh
chóng, t mc 1,2 t USD ca thi k$ 1991 - 1995 ã tng gp hơn 8 ln trong giai on
1996 - 2000. Trong 5 nm 2001 - 2005, giá tr xut kh%u t hơn 34,6 t USD, cao gp 3 ln
so vi thi k$ 5 nm trưc. Nm 2006 giá tr xut kh%u ca khu vc có vn TNN t (k c
du thô) t 22,6 t USD, chim trên 56,5 tng giá tr xut kh%u ca c nưc. Nm 2007, giá
tr xut kh%u ca khu vc vn TNN t 19,7 triu USD t 27,3 t USD nu tính c
du thô, chim 56,8% tng giá tr xut kh%u ca c nưc.
Th hai, TNN là ngu'n vn b sung quan trng cho vn u tư áp ng nhu cu u tư
phát trin toàn xã hi và tng trưng kinh t t nưc:
Trong thi k$ 1991 -1995 t trng TNN trong u tư hi chim 30%, mc cao nht
cho n nay. Giai on 1996 - 2000 chim 23,4%. Giai on 2001 - 2005 hai nm 2006 -
2007 chim khong 16,7%. th gii iu này do s ln mnh ca khu vc u tư tư
nhân trong nưc k t Quc hi ban hành Lut Doanh nghip (nm 1999 và nm 2005).
Th ba, TNN góp phn chuyn dch cơ cu kinh t, nâng cao nng lc sn xut công
nghip:
Tc  tng trưng công nghip ca khu vc kinh t vn TNN giai on 1996 - 2000
cao hơn mc tng trưng công nghip chung ca c nưc, góp phn thúc %y chuyn dch cơ
cu kinh t theo hưng công nghip hoá, hin i hoá, tng t trng ca ngành công nghip
trong GDP t 23,79% vào nm 1991 lên 40% nm 2004. n nay, khu vc kinh t vn
TNN chim khong 35% giá tr sn xut công nghip ca c nưc. (c bit mt s a
phương (Bình Dương, 'ng Nai, Vnh Phúc...) t l này t n 65-70%. TNN ã to ra
nhiu ngành công nghip mi tng cưng nng lc ca nhiu ngành công nghip như du
khí, công nghip ch bin nông sn thc ph%m, da giày, dt may... Trong nông-lâm-ngư
nghip, TNN ã to ra mt s sn ph%m mi hàm lưng k# thut cao và các cây, con
ging mi.
TNN ã kích thích lnh vc dch v Vit Nam nâng cao cht lưng và phát trin nhanh
hơn, nht là trong các ngành vi)n thông, du lch, kinh doanh bt ng sn, giao thông vn ti
tài chính, ngân hàng...
Th t, TNN p phn thúc %y chuyn giao công ngh tiên tin vào Vit Nam, phát
trin mt s ngành kinh t quan trng ca t nưc như vi)n thông, thm khi thác du
khí, hoá cht, cơ khí ch to in t", tin hc, ô tô, xe máy... Nhìn chung, trình  công ngh
ca khu vc TNN cao hơn ho(c bng các thit b tiên tin ã có trong nưc và tương ương
các nưc trong khu vc. Hu ht các doanh nghip vn TNN áp dng phương thc qun
lý tiên tin, ưc kt ni và chu nh hưng ca h thng qun lý hin i ca công ty m*.
Th nm, tác ng lan to ca TNN n các thành phn kinh t khác trong nn kinh t:
Thông qua s liên kt gi+a doanh nghip vn TNN vi các doanh nghip trong nưc,
công ngh nng lc kinh doanh ưc chuyn giao t doanh nghip vn TNN n các
thành phn khác ca nn kinh t. S lan to này th theo hàng dc gi+a các doanh nghip
trong ngành dc ho(c theo hàng ngang gi+a các doanh nghip hot ng cùng ngành.
Th sáu, TNN óng góp áng k vào ngân sách nhà nưc và các cân i v mô, 'ng
thi góp phn quan trng trong to ra vic làm cho ngưi lao ng:
Cùng vi s phát trin các doanh nghip vn TNN ti Vit Nam, mc óng góp ca
khu vc kinh t vn TNN vào ngân sách ngày càng tng. Thi k$ 1996-2000, không k
thu t du thô này t 1,49 t USD, gp 4,5 ln 5 nm trưc. Trong 5 nm (2001-2005), thu
ngân sách trong khi doanh nghip TNN t gn t hơn 3,6 t USD, tng bình quân
24%/nm. Riêng nm 2007, ngu'n thu ngân sách ca khu vc TNN vưt 1,5 t USD.
Ngoài ra, TNN c&ng c ng ch cc n các cân i ln ca nn kinh t như cân i
ngân sách, ci thin cán cân vãng lai, cán cân thanh toán quc t thông qua vic chuyn vn
vào Vit Nam m rng ngu'n thu ngoi t gián tip qua khách quc t, tin thuê t, tin
mua máy móc, nguyên vt liu...
Th b y, TNN góp phn giúp Vit Nam tip cn m rng th trưng quc t, nâng
cao nng lc xut kh%u:
Tc  tng kim ngch xut kh%u ca khu vc TNN tng nhanh, cao hơn mc bình quân
chung ca c nưc, óng góp quan trng vào vic gia tng kim ngch xut kh%u ca c nưc.
Thi k$ 1996 - 2000, xut kh%u ca khu vc TNN t 10,6 t USD (không k du thô), tng
hơn 8 ln so vi 5 nm trưc, chim 23% kim ngch xut kh%u c nưc; nm 2000 chim
25%, nm 2003 chim 31%; tính c du thô thì t trng này t khong 54% nm 2004
chim trên 55% trong các nm 2005, 2006 và 2007.
Th tám, TNN góp phn m rng quan h i ngoi, ch ng hi nhp kinh t vi khu
vc và th gii ca Vit Nam:
TNN ã góp phn quan trng to iu kin m rng quan h kinh t quc t theo
hưng a phương hoá a dng hoá, thúc %y Vit Nam ch ng hi nhp kinh t khu vc
th gii, %y mnh tin trình t do hoá thương mi u tư. n nay, Vit Nam là thành
viên chính thc ca ASEAN, APEC, ASEM WTO. 'ng thi, ã kt 51 Hip nh
khuyn khích bo h u tư, trong ó Hip nh thương mi Vit Nam - Hoa K$
(BTA), Hip nh t do hoá, khuyn khích và bo h u tư vi Nht Bn. Thông qua ting
nói và s ng h ca các nhà TNN, hình nh v th ca Vit Nam không ngng ưc ci
thin.
Bên cnh nh+ng kt qu tích cc t ưc, hot ng TNN ti Vit Nam trong thi gian
qua v,n còn mt s t'n ti cn gii quyt. Vn TNN tng nhanh, (c bit trong các nm
trong nm 2006 2007, vn thc hin tng qua các nm nhưng chm nên khong cách gi+a
vn ng và vn thc hin ngày càng giãn ra; TNN trong lnh vc nông, m, ngư
nghip còn thp; u tư t các nưc phát trin có th mnh v công ngh như Hoa K$, mt s
quc gia thuc EU... tng chm; vic cung cp nguyên liu, ph tùng ca các doanh nghip
trong nưc cho các doanh nghip vn TNN n hn ch; u tư vào lnh vc công ngh
cao tuy ngày càng gia tng nhưng v,n chm... iu này òi h-i nưc ta cn phi các gii
pháp tng th  khc phc dn nh+ng t'n ti nêu trên trong thi gian ti.
Gii pháp thi gian ti
Trong nh+ng nm ti, nưc ta phi tip tc %y mnh tc  tng trưng kinh t nhm sm
ra kh-i tình trng nưc ang phát trin mc thu nhp thp. Thc hin mc tiêu ó òi h-i
phi tip tc phát huy mi tim nng và ngu'n lc, k c ngu'n lc trong nưc và nưc
ngoài. Vic thu hút và s" dng có hiu qu s" dng ngu'n vn TNN s. tip tc óng vai t
quan trng i vi phát trin kinh t t nưc.
 áp ng mc tiêu tng trưng trên, d tính nhu cu vn cho u tư phát trin trong giai
on 5 nm 2006 - 2010 khong 140 t USD. Bên cnh vic huy ng vn trong nưc mc
tương i cao, ngu'n vn huy ng t bên ngoài ưc khong 48,8 t USD, trong ó riêng
vn TNN ít nht phi t 24-25 t USD.
 trin khai thc hin vic thu hút và s" dng hiu qu vn TNN trong thi gian ti,
Chính ph ã và ang ch o thc hin 'ng b mt s gii pháp sau:
Mt , tp trung hoàn thin h thng lut pháp cơ ch chính sách phù hp vi yêu cu
hi nhp kinh t quc t ã cam kt, góp phn to môi trưng thun li  thu hút ngu'n lc
ca các thành phn kinh t, c trong và ngoài nưc cho u tư phát trin. Phát trin 'ng b
qun hiu qu các loi th trưng (bt ng sn, vn, dch v, lao ng và khoa hc-
công ngh). Theo dõi, giám sát vic thi hành pháp lut v u tư và doanh nghip kp thi
phát hin và x" lý các vưng mc phát sinh.
Hai , tip tc ci ch mnh m. hơn n+a hành chính theo cơ ch “mt c"a” trong vic
gii quyt th tc u tư. X" dt im, kp thi các vn vưng mc trong quá trình cp
phép, iu ch nh giy chng nhn u tư. Tng cưng cơ ch phi hp qun TNN gi+a
Trung ương a phương gi+a các B, ngành liên quan. Nâng cao trình  ca i ng&
cán b, công chc nhm m bo thc hin nhim v theo quy nh ti Lut u tư quy
nh mi v phân cp qun lý TNN.
Ba , tp trung các ngu'n lc  u tư nâng cp h thng kt cu h tng, nht giao
thông, cng bin, dch v vi)n thông, cung cp in nưc... nhm to iu kin thun li hơn
cho các nhà u tư trong quá trình tin hành các hot ng u tư, kinh doanh ti Vit Nam...
Ban hành các chính sách thích hp nhm khuyn khích tư nhân, g'm c doanh nghip TNN
tham gia tích cc vào u tư xây dng các công trình kt cu h tng.
B!n là, coi trng và tng cưng hơn n+a công tác ào to nhm nâng cao cht lưng ngu'n
nhân lc, áp ng tt hơn yêu cu ca các doanh nghip nói chung, doanh nghip TNN nói
riêng. Nâng cao hiu qu hot ng khoa hc công ngh, to ra bưc t phá v nng sut,
cht lưng, hiu qu; nâng cao nhn thc chp hành pháp lut v s h+u trí tu; tip tc hoàn
thin lut pháp, chính sách v lao ng, tin lương phù hp trong tình hình mi.
Nm , tip tc soát, cp nht b sung danh mc kêu gi u tư phù hp vi nhu cu
u tư phát trin quy hoch phát trin ngành, a phương; trin khai nhanh vic thành lp
b phn xúc tin u tư ti mt s a bàn trng im; xây dng quy ch phi hp ch(t ch.
gi+a các cơ quan xúc tin u tư, xúc tin thương mi và xúc tin du lch các cp, bao g'm c
trong nưc l,n i hin nưc ngoài nhm to s 'ng b phi hp nâng cao hiu qu
gi+a các hot ng này; kt hp ch(t ch. các chuyn công tác ca lãnh o cp cao ng
Nhà nưc vi các hot ng xúc tin u tư-thương mi-du lch.