Trẫy (Hóp cần câu)
Công dụng:
Trẩy được dùng làm hàng rào, cây cảnh rất tuyệt vời; thân đôi khi
dùng làm cán ô hay cần câu. Ở Thái Lan và Đông Dương, trẩy được dùng
làm hàng thủ công như giá sách. Ở Philippine cây được thí nghiệm làm bột
giấy; ở Đài Loan trồng làm cây chắn gió. Các thứ làm cảnh của trẩy được sử
dụng khá phổ biến ở Việt Nam, như một dạng cây cảnh trồng trong chậu.
Cũng có thể trồng chúng trong các hộ gia đình, trong công viên hoặc các
đình chùa và nhiều nơi tôn nghiêm khác.
Hình thái:
Cây mọc thành bụi dày đặc, thân ngầm dạng củ. Thân tre mảnh,
đứng thẳng, ngọn cong hình cung, cao 2,5-7m; đường kính 1-2,5cm; rỗng
nhưng vách khá dày, lóng dài 30-50cm, nhẵn, trơn, khi non màu xanh lục, có
phấn trắng, khi già màu xanh vàng hay vàng; đốt không phình, phân cành
cao trên 1m, với khoảng 20 cành một đốt, 1 cành giữa hơi lớn hơn các cành
khác. Mo thân có bẹ mo cao 12-15cm, rộng 6-8cm, khi non màu xanh lục,
sau đỏ nâu đến màu vàng rơm, trơn, không lông, đỉnh tròn hơi lệch, với một
bên thấp, một bên cao; lá mo dính với bẹ mo lâu dài, hình tam giác, dài 9-
12cm, đứng thẳng, đầu nhọn hoắt hay thuôn nhọn, đáy dính với đầu bẹ mo
theo phần đỉnh bẹ tròn, vì vậy lá mo trở nên lệch hay xiên, với một bộ phận
hình tai ở mỗi bên có mang lông cứng ngắn; thìa lìa cao dưới 0,5mm; có
răng không đều. Lá thường ở ngọn cành, 6-13 chiếc, bẹ nhẵn, có tai nhỏ
mang lông cứng mảnh, dài 5mm; thìa lìa ngắn hơn 0,5mm; phiến lá phát
triển đầy đủ dài 7-12 x 1-1,5cm, gốc tròn, màu lục đậm, nhẵn ở mặt trên, lục
nhạt và hơi có lông ở mặt dưới
Cụm hoa mọc tận cùng một cành có lá hay do một chùm với một vài
bông chét giả của cụm hoa kéo dài ở lóng của một cành có lá; bông chét
hình mác dài, dài 3- 4cm, gồm 2 mày lớn mang 10 hoa hữu thụ và hoa trên
cùng thoái hoá. Cây có thể ra hoa nếu để phát triển tự do vài năm mà không
xén tỉa cành. Một số cây trồng ra hoa dễ dàng và thường xuyên; một số ra
hoa đột xuất.
Phân bố:
- Việt Nam: Đã gặp trẩy ở các tỉnh như: Phú Thọ, Hà Nội, Nghệ An,
Thừa Thiên - Huế, Đồng Nai, Tp. Hồ Chí Minh ở dạng trồng trọt.
- Thế giới: Cây có thể có nguồn gốc từ Đông Dương và Nam Trung
Hoa. Hiện nay được trồng rộng rãi ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, trong
đó có Đông Nam Á, Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ Myanmar, Thái Lan,
Malaysia và Philippin.
Đặc điểm sinh học:
Ở vùng Đông Nam Á, trẩy có thể trồng ở độ cao đến 1.500m, trên
nhiều loại đất. Cây phát triển tốt trên đất sét pha cát và sống được ở nơi nhiệt
độ thấp. Đã gặp hiện tượng trẩy ra hoa ở Hà Nội vào năm 2003- 2004. Sau
khi ra hoa 2 năm cả bụi bị chết. Hạt rơi xuống đất tái sinh rất mạnh. Hàng
nghìn cây mạ mọc lên quanh gốc cây mẹ đã bị chết khô.
Lanh mèo, lanh mán
Công dụng:
Lanh cung cấp nguồn sợi để dệt quần áo, thảm, khăn bàn, rèm... Sợi
lanh rất dai và bền nên thích hợp với các mục đích trên. Vỏ lanh cũng dùng
làm giấy đặc biệt như giấy cuốn thuốc lá, giấy vẽ, giấy in tiền. Thân cây lanh
sau khi lấy sợi có thể dùng làm ván dăm hoặc làm giấy. Hạt lanh dùng làm
thuốc chữa ngứa, phong hủi, đau đầu, tiểu tiện không thông. Trong y học
dân gian Ấn Độ, hạt lanh được coi là dịu và làm mềm da, long đờm, lợi tiểu.
Toàn bộ hạt có tác dụng nhuận tràng. Dầu lanh dùng trong kỹ nghệ sơn, xà
phòng, mực in, vải mưa...
Hình thái:
Cây thảo, sống hàng năm, cao 30-60cm, có khi trên 1m. Thân mảnh,
mọc thẳng, nhẵn, thường đơn độc, màu xanh - xám nhạt, phần cành mảnh ở
phía ngọn. Lá đơn, mọc gần đối đến xếp xoắn ốc, không cuống, phiến hẹp
hình mác, hình đường hay hình bầu dục, kích thước 25-35x3-5mm, gốc tròn,
đầu thuôn nhọn, gân gốc nổi rõ. Cụm hoa mọc ở ngọn thân và đầu cành
thành hình xám hay ngù ít hoa. Hoa đều, lưỡng tính, mẫu 5, màu xanh lục,
xanh hồng, hồng hay xanh da trời nhạt; nhị 10, hơi dính liền ở gốc, 5 nhị
sinh sản ở trước các lá đài, ngăn cách bởi những lưỡi nhỏ tương ứng với các
nhị không sinh sản ở trước các cánh hoa. Bầu 5 ô, mỗi ô 2 noãn; trong mỗi ô