Trẻ thành thị có vô cảm
với láng giềng?
Bài viết của hai
chuyên gia giáo dục
và tâm lý học dưới
đây có thể sẽ gây ra
những phản ứng đa
chiều trong dư luận.
Dù ở cực nào, đồng
tình hay phản đối thì
cũng cho thấy vấn đề
rất đáng quan tâm.
Chúng tôi mong nhận
được những ý kiến
tranh luận để có thể tiệm cận được gần nhất với
vấn đề mà gần đây không ít nhà văn hoá, xã hội
học đã báo động: trẻ em ở thành thị có đời sống
tình cảm nghèo hơn trẻ ở nông thôn.
Giáo dục lòng nhân ái, văn hoá ứng xử ở trẻ là vấn đề xã
hội ngày nay cần quan tâm đặc biệt. Cùng với quá trình đô
thị hoá của nền kinh tế thị trường thì mặt trái của nó cũng
đã ảnh hưởng không nhỏ đến nhân cách của trẻ, dẫn đến lối
sống thực dụng, thiếu kỹ năng ứng xử. Nhất là với thế hệ
10X, sinh từ năm 2000 trở đi.
Theo kết quả điều tra xã hội học của một số giảng viên tâm
lý học ở trường Sĩ quan lục quân 2 với 200 trẻ ở thành phố
Biên Hoà (Đồng Nai) về mức độ quan tâm đến gia đình lân
cận thì có đến 62% trẻ trả lời không biết và 70% trẻ cho
rằng ít quan tâm. Quả là một con số đáng lo ngại khi mà
sống ở thời buổi kinh tế thị trường như hiện nay, nhiều bậc
phụ huynh chỉ biết mãi lo kiếm thật nhiều tiền, bởi “nhiều
tiền thì con cái học giỏi”. Đi làm cả ngày tối về đóng cửa
theo kiểu “đèn nhà ai nấy tỏ” mà chẳng cần quan tâm đến
những người hàng xóm xung quanh. Chính cách sống này
của các ông bố, bà mẹ là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến trẻ
em thành phố ít quan tâm đến những người hàng xóm, láng
giềng.
Đúng là “trống đánh xuôi kèn thổi ngược”. Ở trường các
em được thầy cô dạy phải ngoan ngoãn, sống hoà thuận,
yêu thương ông bà, cha mẹ, anh chị em; gần gũi, thân tình
với thôn xóm, láng giềng, quan tâm giúp đỡ mọi người…
Nhưng nếu hỏi một đứa trẻ ở thành thị tên người nhà bên
cạnh là gì thì chắc chắn mươi mười các cháu lắc đầu không
biết. Ngược lại ở nông thôn, khi hỏi một người ở “đầu làng,
cuối xóm”, thậm chí ở xã bên cạnh là ai thì các cháu vẫn có
thể nói vanh vách.
Thật đáng lo cho các em ở thành thị khi gia đình ít quan
tâm đến vấn đề này. Các ông bố, bà mẹ chỉ biết đi làm, sau
đó về nhà và “nhốt kín” trẻ trong nhà khi trẻ đi học về. Nếu
chẳng may có vấn đề gì xảy ra, các cháu chỉ có thể gọi điện
cho bố mẹ mà không thể nhờ vả vào ai khác được. Còn ở
nông thôn các em có thể tự mình sang nhà hàng xóm chơi
với lũ bạn, bố mẹ chưa về vẫn đảm nhiệm việc nhà đến nơi,
đến chốn. Điều này cho thấy trẻ thành thị đang mất dần cái
quý giá của nhân cách, đó là tình cảm hàng xóm, láng giềng
tối lửa tắt đèn có nhau.
Sự vô cảm hay thờ ơ của trẻ có thể sẽ dẫn đến sự phát triển
nhân cách khi trưởng thành, để lại dấu ấn đặc biệt. Ban đầu
là sự không quan tâm của cha mẹ với láng giềng, dần dần
hình thành thói quen đó ở chính trẻ. Thói quen này sẽ in
đậm trong nếp sống, nếp nghĩ, hành vi, dẫn đến xem
chuyện đó rất bình thường. Trẻ sẽ dần quen với suy nghĩ
“đèn nhà ai nấy tỏ”, không mải mai muốn giúp đỡ, tương
trợ những người xung quanh khi họ cần.
Môi trường hẹp mà trẻ đang sống (có bố mẹ, anh chị em,
bạn bè, hàng xóm) là điều kiện ảnh hưởng trực tiếp đến
nhân cách trong những năm đầu đời của trẻ. Môi trường đó
tốt hay xấu sẽ tác động đến cách nghĩ, cách nói cũng như
cung cách giao tiếp, ứng xử… Nếu các bậc cha mẹ mãi lo
kiếm tiền, không giáo dục lòng nhân ái thì hậu quả là con
cái sẽ sống lạnh nhạt, vô cảm, thờ ơ với hàng xóm, thiếu
đoàn kết yêu thương lẫn nhau. Hình thành cái tôi cá nhân,
vị kỷ với người xung quanh. “Đừng bao giờ để các cháu
không biết đến vô tâm, vô cảm là gì và sống quay lưng lại
với hàng xóm, láng giềng” – đó chính là bài học đầu tiên để
trẻ bước vào đời, để trở thành một công dân có ích cho xã
hội.