628
TRIỂN KHAI 5S TẠI CÁC CÔNG TY DỆT MAY
Ngô Thị Thu Hà, Lâm Mai Thảo, Đào Thị Loan,
Lê Thanh Nghĩa, Phan Nguyễn Thế Nam
Khoa Kiến trúc - Mỹ thuật, Trường Đại học Công nghệ TP.Hồ Chí Minh
GVHD: ThS. Trần Thị Hồng Mỹ
TÓM TẮT
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, khi hàng rào thuế quan được dỡ bỏ thì hàng rào kỹ thuật
sẽ vô cùng khó khăn cho các doanh nghiệp tại Việt Nam. Trong ngành may, bên cạnh việc đầu tư
máy móc thiết bị hiện đại, các doanh nghiệp phải áp dụng các hệ thống quản lý tiên tiến trên thế
giới để nâng cao năng suất, chất lượng và cải thiện môi trường làm việc như hệ thống ISO 9000,
ISO 14000, TQM,… Trong bài báo này, nhóm tác giả sẽ giới thiệu việc triển khai áp dụng 5S tại các
Công ty May.
5S là nền tảng cơ bản để thực hiện các hệ thống đảm bảo chất lượng xuất phát từ quan điểm nếu
làm việc trong một môi trường lành mạnh sạch sẽ, thoáng đãng tiện lợi thì tinh thần sẽ thải mái,
năng suất lao động cao hơn. Một trong những lợi ích 5S mang lại là tạo dựng củng cố, nâng cao
hình ảnh chuyên nghiệp của công ty trong mắt khách hàng. Điều này rất quan trọng trong một
doanh nghiêp, đặc biệt là doanh nghiệp dệt may.
Từ khóa: Sàng lọc; sắp xếp; sạch sẽ; săn sóc; sẵn sàng.
1 KHÁI NIỆM 5S
1.1 Khái niệm
5S là tên của một phương pháp quản lý, sắp xếp nơi làm việc. Nó được viết tắt của 5 từ trong tiếng
Nhật gồm: Seiri (Sàng lọc), Seiton (Sắp xếp), Seiso (Sạch sẽ), Seiketsu Săn sóc), và Shitsuke (Sẵn
sàng). Sàng lọc: có nghĩa là phân loại, tổ chức các vật dụng theo trật tự. Đây chính là bước đầu tiên
doanh nghiệp cần làm trong thực hành 5S. Nội dung chính của S1 là phân loại, di dời những thứ
không cần thiết, có thể bán đi hoặc tái sử dụng. Sắp xếp: Sau khi đã loại bỏ các vật dụng không
cần thiết thì công việc tiếp theo là tổ chức các vật dụng còn lại một cách hiệu quả theo tiêu chí dễ
tìm, dễ thấy, dễ lấy, dễ trả lại. Sạch sẽ: Thường xuyên vệ sinh, giữ gìn nơi làm việc sạch sẽ thông
qua cách tổ chức vệ sinh tổng thể và tổ chức vệ sinh hàng ngày máy móc vật dụng và khu làm việc.
S3 hướng tới cải thiện môi trường làm việc, giảm thiểu rủi ro, tai nạn đồng thời nâng cao tính chính
xác của máy móc thiết bị (do ảnh hưởng của bụi bẩn). Săn sóc: Luôn luôn kiểm tra, duy trì 3S ở trên.
Bằng việc phát triển S4, các hoạt động 3S sẽ được cải tiến dần dựa theo tiêu chuẩn đã đặt ra và
tiến tới hoàn thiện 5S trong doanh nghiệp. Sẵn sàng: Nghĩa là rèn luyện, tạo nên một thói quen, nề
nếp, tác phong cho mọi người trong thực hiện 5S.
629
1.2 Lợi ích
Nơi làm việc trở nên sạch sẽ và ngăn nắp hơn. Tăng cường phát huy sáng kiến cải tiến. Mọi người
trở nên có kỷ luật hơn. Các điều kiện hỗ trợ luôn sẵn sàng cho công việc. Chỗ làm việc trở nên
thuận tiện và an toàn hơn. Cán bộ công nhân viên tự hào về nơi làm việc sạch sẽ và ngăn nắp của
mình. Đem lại nhiều cơ hội kinh doanh hơn.
1.3 Vai trò của 5S
Cải tiến Năng suất (P – Productivity). Nâng cao Chất lượng (Q – Quality). Giảm chi phí (C – Cost). Giao
hàng đúng hạn (D – Delivery). Đảm bảo an toàn (S – Safety). Nâng cao tinh thần (M – Morale). Khi
thực hiện 5S thành công trong công ty, 5S sẽ mang lại sự thay đổi kỳ diệu. Những thứ không cần
thiết sẽ được loại bỏ khỏi nơi làm việc, những vật dụng cần thiết được xếp ngăn nắp, gọn gàng, đặt
ở những vị trí thuận tiện cho người sử dụng, máy móc thiết bị trở nên sạch sẽ, được bảo dưỡng, bảo
quản. Từ các hoạt động 5S sẽ nâng cao tinh thần tập thể, khuyến khích sự hoà đồng của mọi
người, qua đó người làm việc sẽ có thái độ tích cực hơn, có trách nhiệm và ý thức hơn với công việc.
2 TRIỂN KHAI THỰC HIỆN 5S TẠI CÔNG TY MAY
2.1 Sàng lọc
Sàng lọc có nghĩa là phân loại, tổ chức các vật dụng theo trật tự. Đây là bước đầu tiên doanh
nghiệp cần làm trong thực hành 5S. Di dời những vật dụng không cần thiết ở nơi làm việc, giúp cho
doanh nghiệp tránh lãng phí thời gian trong việc tìm kiếm vật dụng và xây dựng môi trường làm
việc an toàn hơn.
Các bước thực hiện:
Bước 1: Quan sát thật kỹ nơi làm việc của mình cùng với đồng nghiệp. Từ đó phát hiện, xác định
những thứ không cần thiết cho công việc mình. Tiếp tục thông báo xem có ai cần dùng vật đó hay
không. Hủy bỏ ngay những thứ không cần thiết đó.
Bảng 1. Khu vực và nội dung thực hiện sàng lọc trong doanh nghiệp may
Khu vực
Sàng lọc
ăn ph ng
Hồ sơ, giấy tờ
Kho
Nguyên liệu, phụ liệu hư hỏng
Khu vực cắt
Giấy vụn, vải vụn, rác
Khu vực may
Phụ liệu hư hỏng, rác, bán thành phẩm hư, lõi chỉ, chỉ thừa
Khu vực hoàn thành
Rác, phụ liệu đóng gói hư hỏng, phụ liệu thừa
Bước 2: Nếu chưa thể quyết định xem liệu vật đó còn có ích cho công việc hay không thì đánh dấu
kèm ngày tháng sẽ hủy. Sau đó để riêng ra một chỗ.
Bước 3: Sau một khoảng thời gian, kiểm tra xem ai cần đến nó không. Nếu không hãy hủy bỏ vật
đó.
630
2.2 Sắp xếp
Sắp xếp mọi thứ gọn gàng và có trật tự. Sau khi đã loại bỏ những vật dụng ko cần thiết thì công việc
tiếp theo là tổ chức các vật dụng còn lại theo tiêu chí dễ tìm – dễ thấy, dễ lấy – dễ trả lại. Từ đó tạo
nên môi trường làm việc an toàn, tiết kiệm thời gian di chuyển và thuận tiện cho người sử dụng
chúng.
Các bước thực hiện:
Bước 1: Tất cả mọi thứ cần sắp xếp đều là những vật dụng cần thiết. Bởi vì những vật cần loại bỏ
đã được thực hiện tại bước 1 – Sàng lọc. Bạn cần suy nghĩ để cái gì? Ở đâu? cho đẹp mắt, thuận
tiện và an toàn.
Bước 2: Trao đổi về cách sắp xếp, bố trí với các đồng nghiệp.
Bước 3: Lập ra danh mục các vật dụng và sơ đồ nơi lưu giữ. Cần ghi chú vị trí cụ thể đến từng
ngăn kéo, ngăn tủ để dễ dàng trong việc tìm kiếm.
Bước 4: Nên có sơ đồ riêng về bình cứu hỏa, dụng cụ cấp cứu, van an toàn để có thể sử dụng
ngay nếu xảy ra sự cố.
Bảng 2. Khu vực và nội dung thực hiện sàng lọc trong doanh nghiệp may
Khu vực
Sắp xếp
ăn phòng
Hồ sơ, giấy tờ lưu trữ theo từng loại, có danh mục kiểm soát rõ ràng
Rập cứng, sơ đồ phải lưu theo từng bộ, từng mã hàng, khách hàng
Kho
Sắp xếp nguyên liệu, keo, phụ liệu thành khu riêng, có bảng nhận diện trạng
thái. Sắp xếp nguyên phụ liệu khoa học theo thứ tự sản xuất trước để ngoài
cho dễ thấy, dễ lấy
Khu vực cắt
Sắp xếp khu vực trải vải, khu vực cắt, ép mex, đánh số, bóc tập, phối kiện cho
hợp lý. Phải có kệ để bán thành phẩm. Dụng cụ cắt phải để khu vực riêng. Bán
thành phẩm cắt, bán thành phẩm thay thân, keo phải sắp xếp ngăn nắp
Khu vực may
Máy móc thiết bị bố trí phù hợp
Khu vực lấy dấu cắt gọt, ủi chi tiết phải sắp xếp khoa học để không ảnh hưởng
đến công nhân may
Công nhân bố trí bán thành phẩm và dụng cụ may hợp lý hóa thao tác
Phải có kệ để bán thành phẩm
Quản lý tốt kim gãy
Khu vực hoàn
thành
Máy móc thiết bị ủi, bao gói được bố trí phù hợp
Phụ liệu đóng gói sắp xếp hợp lý
Phải có kệ để phân size
631
2.3 Sạch sẽ
Vệ sinh nơi làm việc và giữ gìn nơi làm việc sạch sẽ thông qua việc tổ chức tổng vệ sinh và vệ sinh
máy móc hàng ngày. Việc này hướng tới cải thiện môi trường làm việc, giảm thiểu rủi ro, tại nạn
đồng thời nâng cao tuổi thọ của máy.
2.4 Săn sóc
Mục tiêu của săn sóc là duy trì 3 hoạt động trên 1 cách lâu dài. Săn sóc giúp tạo ra một hệ thống để
duy trì và giữ gìn sạch sẽ tại nơi làm việc. Bạn cần tạo ra một lịch làm vệ sinh cụ thể. Cần đặt ra các
tiêu chuẩn rõ ràng để đánh giá hiệu quả của việc săn sóc. Thiết kế ra các nhãn mác rõ ràng về tiêu
chuẩn cho các vị trí quy định. Thiết lập thống nhất về giới hạn, vị trí.
2.5 Sẵn sàng
Mục chính là đào tạo mọi người tuân theo thói quen làm việc tốt, giám sát nghiêm ngặt nội quy tại
nơi làm việc và luôn hướng tới cải thiện việc thực hiện 5S trong Doanh nghiệp, từ đó nâng cao hiệu
quả sản xuất kinh doanh. Đây là bước khó khăn bởi các nhân viên cần tuân thủ nghiêm ngặt các
quy định. Chữ S này cần được thực hiện một cách tự giác mà không cần ai nhắc nhở, ra lệnh. Sẵn
sàng một cách tự giác để trở thành một thói quen. 5S tạo ra bầu không khí lành mạnh và thoải mái
cho nhân viên. Việc đảm bảo mọi người đều hiểu và đồng lòng sẽ tạo ra thành công cho 5S.
Các nguyên lý, kỹ thuật sử dụng khi thực hiện 5S trong sản xuất: Điều kiện tốt nhất: thực
hiện 4M (nguyên vật liệu, máy móc, nhân công và phương pháp) trong điều kiện tốt nhất thì sẽ
không có chế phẩm. Dòng sản xuất: Thực hiện toàn bộ quy trình trôi chảy như một dòng sông, thì
sẽ không có lãng phí trong lưu kho. Kể từ khi nhận nguyên vật liệu đến khi giao hàng. Kiểm soát
bằng hình ảnh: Thực hiện tất cả các hoạt động dễ nhìn thì sẽ không có nhầm lẫn trong vận hành
hay hành động nhanh. Áp dụng PDCA để lập kế hoạch, thực hiện, kiểm soát và cải tiến việc thực
hiện 5S.
3 KẾT LUẬN
Để thực hiện 5S thành công, lãnh đạo luôn cam kết và hỗ trợ. Điều kiện tiên quyết cho sự thành
công khi thực hiện 5S là sự hiểu biết và ủng hộ của lãnh đạo trong việc hình thành các nhóm công
tác và chỉ đạo thực hiện. Bắt đầu bằng đào tạo, đào tạo cho mọi người nhận thức được ý nghĩa của
5S, cung cấp cho họ những phương pháp thực hiện là khởi nguồn của chương trình. Khi đã có nhận
thức và có phương tiện thì mọi người sẽ tự giác tham gia và chủ động trong các hoạt động 5S. Mọi
người cùng tự nguyện tham gia, bí quyết thành công khi thực hiện 5S là tạo ra một môi trường
khuyến khích được sự tham gia của mọi người. Lặp lại vòng 5S với tiêu chuẩn cao hơn, thực hiện
chương trình 5S là sự lặp lại không ngừng các hoạt động nhằm duy trì và cải tiến công tác quản lý.
Ngoài ra: ‚Hai cái đầu luôn tốt hơn một cái đầu‛ để phát huy tối đa phương pháp huy động trí não.
Luôn ý thức tìm ra các điểm không thuận tiện để cải tiến. Luôn ý thức tìm ra những nơi làm việc
không ngăn nắp để cải tiến. Tìm ra những khu vực làm việc không an toàn để cải tiến. Tìm ra
những nơi chưa sạch sẽ để cải tiến. Tìm ra các điểm lãng phí để loại bỏ. Mở rộng phạm vi vệ sinh
bề mặt máy móc. Chú ý tới các khu vực công cộng như căn tin, nhà vệ sinh, vườn, hành lang ngoài
632
và bãi đỗ xe. Chỉ ra những bằng chứng mà nhân viên cần phải tăng cường hoạt động 5S. Sử dụng
hữu hiệu cách thức kiểm soát bằng trực quan.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Tạ Thị Kiều An, Ngô Thị Ánh, Đinh Phượng ương (2000), Quản lý chất lượng, Đại học Kinh tế
TP.Hồ Chí Minh.
[2] Nguyễn Thị Ngọc Quyên (2015), Quản lý chất lượng ngành may, Đại học Công nghệ TP.Hồ Chí
Minh.