Trồng rau không cần đất
Những cây xà lách mơn mởn to như bắp cải, những trái cà chua
ửng hồng trĩu cành, dưa leo xanh tươi... treo lơ lửng trên cao mà không
cần bám vào đất. Đó là kết quả của đề tài nghiên cứu "Sản xuất rau an
toàn bằng công nghệ cao không cần đất" do Phó Giáo sư Tiến sĩ Hồ
Hữu An, Bộ môn Hoa - Rau - Quả, Khoa Nông học, Trường Đại học
Nông nghiệp I, cùng các cộng sự thực hiện. Với công nghệ này, nông
dân có thể tăng canh tác từ 4 đến 11 vụ mỗi năm thay vì chỉ hai vụ như
trước đây...
An toàn thực phẩm đang là mối lo chung hiện nay của xã hội, do
trong quá trình sản xuất, nhiều nhà nông lạm dụng hóa chất hay thuốc bảo vệ
thực vật. Rau sạch luôn được người tiêu dùng ưu tiên hàng đầu theo cách
chọn rất cảm tính là... có sâu hoặc phải nhăn nheo, xấu xí. Nhiều hợp tác xã
rau sạch ra đời nhưng chỉ đáp ứng được phần nào của nhu cầu người tiêu
dùng. Trong bối cảnh đó, ý tưởng về một vườn rau sạch không cần đất của
Phó Giáo sư Tiến sĩ Hồ Hữu An, Bộ môn Hoa- Rau- Quả, Khoa Nông học,
Trường Đại học Nông nghiệp I, đã mở ra một hướng mới cho sản xuất rau.
Trăn trở về cọng rau, ngọn lúa cho nông dân Việt Nam, Phó Giáo sư
H Hữu An và đồng nghiệp cũng từng nghiên cứu về một vườn rau sạch.
Điều kiện thuận lợi hơn khi vào năm 1998, trong một chuyến công tác nước
ngoài, Phó Giáo sư An được tiếp cận với công nghệ trồng rau thủy canh hiện
đại. Từ đó, ông quyết tâm bằng mọi giá phải mang công nghệ này về nước.
Ông được chọn là người quản lý, thực hiện công nghệ này với một số loại
rau trong nhà kính.
Về nước vào cuối năm 2000, hành trang của Phó Giáo sư Tiến sĩ Hồ
Hữu An mang theo là một kho kiến thức mới, những quy trình công nghệ,
thậm chí đã được Việt hóa để phù hợp với điều kiện trong nước. Phó Giáo
sư An đã tiến hành rà soát lại tất cả các điều kiện về thiết bị, xem những gì
có thể sáng tạo, tìm cách lắp ráp bằng những nguyên liệu trong nước, cái gì
cần phải mua. Trong các thiết bị cần thiết để triển khai nghiên cứu thực hiện
dự án ứng dụng công nghệ trồng rau thủy canh hiện đại, duy chỉ có máy tưới
nước nhỏ giọt là chưa có mặt ở thị trường Việt Nam, có giá hàng ngàn USD.
Ông phải trút hết tiền tiết kiệm để mua máy tưới nước nhỏ giọt mang về.
Năm 2002, đề tài "Sản xuất rau an toàn bằng công nghệ cao không
cần đất" được Bộ Khoa học và Công nghệ xét, đồng ý công nhận là đề tài
cấp Nhà nước. Đầu năm 2003, Phó Giáo sư Tiến sĩ Hồ Hữu An trúng thầu
đề tài và tiến hành nghiên cứu trên bốn loại rau quả: cà chua, dưa leo, xà
lách và súp-lơ. Hơn hai năm thử nghiệm, đề tài "Sản xuất rau an toàn bằng
công nghệ cao không cần đất" được nghiệm thu vào cuối năm 2005. Ưu
điểm của công nghệ này là trồng rau trên các giá thể có sẵn trong nước,
không dùng đất nên không bị ô nhiễm các kim loại nặng, hóa chất bảo vệ
thực vật, vi sinh vật có hại... Người trồng rau cũng không phải thanh trùng
nền đất như ở ngoài đồng, tiết kiệm tối đa chi phí mua thuốc bảo vệ thực vật
và công phun tưới, có khả năng tự điều chỉnh độ PH và EC chính xác. Cây
được cung cấp đầy đủ các nguyên tố đa, vi lượng trong suốt quá trình sinh
trưởng và phát triển nên các giống phát huy được tiềm năng về năng suất và
chất lượng.
Rau được trồng trong nhà có mái che, được tưới bằng hệ thống nhỏ
giọt tự động hoặc bán tự động, vừa đảm bảo độ đồng đều vừa tiết kiệm
nước. Nhờ đó, các công việc nặng nhọc của người trồng rau được giải
phóng. Công nghệ này còn cho phép ta tận dụng được những diện tích rất
nhỏ, tưởng chừng như không có khả năng canh tác để canh tác, tạo ra được
những sản phẩm có năng suất, chất lượng, an toàn và hiệu quả cao. Ngoài ra,
với công nghệ này, người trồng rau còn có khả năng trồng ổn định quanh
năm, cả trong điều kiện trái vụ, nâng điều kiện canh tác lên 4-11 vụ/năm.
Phó Giáo sư Tiến sĩ Hồ Hữu An cho biết: "Xét nghiệm của Bộ Khoa học và
Công nghệ cho thấy trồng rau không cần đất đạt 100% tiêu chuẩn. Hàm
lượng kim loại như: chì, asen, đồng, thủy ngân trong rau hầu hết chưa đến
10% tiêu chuẩn cho phép". Những cây xà lách, cà chua ửng hồng chín mơn
mởn, dưa leo đặc ruột da nhẵn bóng... trở thành các lô sản phẩm đầu tiên bán
thử tại các siêu thị với giá bán từ 7.000 đồng đến 8.000 đồng/kg nhưng số
lượng đã không đủ đáp ứng nhu cầu.
Phó Giáo sư Tiến sĩ Hồ Hữu An đã mang công nghệ này đến giới
thiệu tại Hội chợ Techmart Hải Phòng, Nghệ An, thành phố Hồ Chí Minh...
và bước đầu thu được kết quả khả quan. Ý tưởng trồng rau không cần đất
của ông được rất nhiều doanh nghiệp ký thỏa thuận chuyển giao công nghệ.
Với những ưu thế vượt trội như trên, trong một tương lai gần, công nghệ này
sẽ trở nên phổ biến rộng rãi thay thế cho các kiểu canh tác truyền thống hiện
nay.