Truyền thông Việt Nam 2009 qua một vài lát cắt
Nhìn lại truyền thông trong nước năm 2009, sẽ là
thiếu sót nếu chỉ nhắc tới báo chí “chính thống”
mà bỏ quên một nền truyền thông đầy sôi động
của các blogger.
Nói tới truyền thông Việt Nam những năm qua, không
thể không nhắc tới trào lưu mạng xã hội, chia sẻ dữ
liệu (hình ảnh, âm thanh), diễn đàn... cái đã làm nên
các khái niệm “truyền thông Internet”, “báo chí công
dân”.
Vì vậy, sẽ là thiếu sót nếu nói về những cái vui và
không vui của truyền thông nước nhà mà lại chỉ nhắc
tới báo chí “chính thống” và loại bỏ nền truyền thông
của các blogger Internet (“dân báo”) ra ngoài.
Phần đầu của bài sẽ nói về những cái chưa được,
cũng như những chuyện "kém vui".
Yahoo! 360 đóng cửa
Sự kiện mạng xã hội Yahoo! 360 chấm dứt hoàn toàn
hoạt động vào ngày 13/7/2009 có thể được xem là
một mất mát lớn đối với cộng đồng mạng ở Việt Nam.
Ra đời ngày 29/3/2005 và bùng nổ ở Việt Nam từ nửa
đầu 2006, mặc dù chưa bao giờ lọt vào danh sách
những mạng xã hội nổi tiếng thế giới (như MySpace,
Facebook hay Friendster), nhưng Yahoo! 360 là nơi
thân thiết nhất, “ngôi nhà chung” đối với các blogger
Việt.
Cho đến trước khi sập, Yahoo! 360 chắc chắn là
mạng xã hội được ưa chuộng nhất và phổ biến nhất
Việt Nam. Đây là nơi chứng kiến đủ hỉ, nộ, ái, ố của
cộng đồng blogger Việt: từ hiện tượng hình thành các
“hot blogger” tới tâm lý ngưỡng mộ, tôn sùng những
người nổi tiếng trên mạng, hay phản ứng dữ dội với
các bài viết cực đoan, gây tranh cãi. Và cuối cùng là
phong trào sử dụng blog Yahoo! 360 để phổ biến
những bài viết có nội dung chính trị.
Dù đóng cửa do kết quả hoạt động kinh doanh không
ra lãi của Yahoo hay vì nguyên nhân nào khác thì sự
kiện này vẫn là nỗi buồn lớn với blogger Việt Nam
những người dùng chung thủy nhất của Yahoo.
Bởi vì dù thế nào đi nữa, Yahoo! 360 cũng mang lại
không ít điều tích cực: cổ vũ phong trào viết văn (dẫu
có khi chỉ là vài dòng tâm sự cá nhân), khởi xướng
trào lưu “văn học mạng”, và quan trọng nhất, là cầu
nối cho rất nhiều mối quan hệ xã hội, phong phú và
dân chủ hóa việc cung cấp và xử lý các thông tin.
Trước khi có Yahoo! 360, chưa bao giờ mà cộng
đồng mạng Việt Nam lại liên kết với nhau mạnh mẽ
như thế.
Sau khi Yahoo! 360 đóng cửa, cộng đồng blogger
Việt gần như tan rã, tản mát sử dụng các mạng xã hội
khác nhau: Blogger, Multiply, Wordpress, Youme…
Nhưng dần dần, họ có xu hướng tìm đến với
Facebook, hình thành nên một cộng đồng Facebook
Việt Nam khá đông đảo.
Tuy nhiên, từ khoảng đầu tháng 11, việc truy cập vào
Facebook bắt đầu gặp khó khăn mà không rõ nguyên
nhân. Đa số người dùng cho biết truy cập mạng xã
hội này thường rất chập chờn, dấy nên lo ngại về khả
năng đóng cửa Facebook. Hiện tại, tình trạng này đã
được khắc phục phần nào.
Mờ nhạt vai trò của truyền thông phòng chống
thiên tai
Mùa mưa bão 2009 như nhiều năm khác lại tiếp tục
chứng kiến tranh cãi giữa cơ quan khí tượng và
những người “thụ hưởng” dịch vụ dự báo thời tiết.
Người trách Nha khí tượng dự báo sai, người bảo dự
báo thế là đúng. Có cảm giác như cả hai phía đều
“mượn” báo chí để nói rõ lý lẽ của mình; còn báo chí
thì cũng chỉ biết “trải chiếu” cho các bên giãi bày quan
điểm.
Tuy nhiên, nếu công bằng thì phải trách cả những
người được coi là chịu trách nhiệm diễn giải và phổ
biến thông tin thời tiết từ Nha khí tượng tới công
chúng nữa. Đó chính là lực lượng báo chí - truyền
thông.
Có thể thấy lối diễn giải “đều đều” quen thuộc, thiếu
sự nhấn mạnh cần thiết, của các PTV thời tiết trên
sóng TH và phát thanh, đã làm mất tác dụng cảnh
báo của thông tin. Các phóng viên báo viết thì bê
nguyên xi bản tin cơ quan khí tượng cấp, với đầy đủ
từ ngữ kỹ thuật, lên trang. Đến khi thiên tai xảy ra,
gây thiệt hại, dư luận chỉ còn biết phản ứng một cách
cảm tính là trút hết trách nhiệm lên đầu “Ông” khí
tượng.