Tư vấn dùng thuốc trong nhà thuốc
đạt tiêu chuẩn GPP
Hiện nay, rất nhiều nước trên thế giới kể cả một số nước khu vực Đông
Nam Á đã áp dụng tiêu chuẩn GPP, còn ở nước ta theo lộ trình áp dụng thì tất cả
các nhà thuốc trên cả nước phải đạt GPP kể từ ngày 1/1/2011. Tiêu chuẩn GPP
(Good Pharmacy Practice – “Thực hành tốt nhà thuốc”) là văn bản đưa ra các
nguyên tắc, tiêu chuẩn cơ bản trong thực hành nghề nghiệp tại nhà thuốc của dược
sỹ và nhân sự dược trên cơ sở tự nguyện tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức và
chuyên môn ở mức cao hơn những yêu cầu pháp lý tối thiểu. Một trong 4 nguyên
tắc đặc biệt quan trọng mà GPP phải thực hiện đó là “tư vấn dùng thuốc” và nên
lưu ý, hỏi để được tư vấn đầy đủ là quyền lợi chính đáng của người mua. Vậy tư
vấn dùng thuốc là gì và phải được thực hiện tại nhà thuốc GPP như thế nào?
1. Cách thức tư vấn GPP
Tư vấn dùng thuốc là sự truyền đạt bằng lời nói hay chữ viết của dược sỹ,
nhân sự dược tại nhà thuốc (nhân viên có bằng cấp chuyên môn về dược) nhằm
cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết cho người mua thuốc, cho người bệnh về thuốc
để đảm bảo thuốc được dùng hợp lý, an toàn, hiệu quả. Tư vấn dùng thuốc tốt nhất
là dùng cả phương tiện nói và viết (viết tay lên giấy bao bì hoặc đánh máy in và
gắn lên bao bì). Nếu chỉ tư vấn bằng lời nói mà không ghi chép thì người mua
thuốc dễ quên còn nếu chỉ viết không thôi thì có thể người mua thuốc hiểu không
đầy đủ dẫn đến thông tin sai lệch và nhầm lẫn.
Tại nhà thuốc có 2 loại thuốc: thuốc bán theo đơn và không cần bán theo
đơn (Over the counter – OTC). Ở một số nước có luật “Uỷ quyền kê đơn” theo đó
bác sỹ uỷ quyền cho dược sỹ mà mình tin tưởng (được pháp luật chứng nhận) bán
một số thuốc trong danh mục thuốc bán theo đơn chữa những bệnh thông thường
theo phác đồ đã thống nhất. Còn ở nước ta không có luật này nên đối với thuốc
bán theo đơn, nguyên tắc GPP yêu cầu người bán thuốc hướng dẫn người mua
thực hiện đúng đơn thuốc (là tất cả những gì bác sỹ ghi trong đơn thuốc, ngoài ra
thêm những hướng dẫn khác như chế độ sinh hoạt ăn uống, tái khám,…). Với
thuốc bán không cần kê đơn OTC, GPP yêu cầu có sự thông tin về thuốc dùng
trong điều trị, về giá cả và cả tư vấn để người mua lựa chọn thuốc thích hợp (tư
vấn chọn loại thuốc có hiệu quả điều trị mong muốn nhất ở giá cả hợp lý ở mức
thấp nhất so với khả năng chi phí của người bệnh). GPP đặc biệt nhấn mạnh nhà
thuốc không được tiến hành các hoạt động thông tin, quảng cáo thuốc trái với quy
định về thông tin quảng cáo thuốc, không được phép khuyến khích người mua
mua thuốc nhiều hơn cần thiết.
2. Nội dung tư vấn GPP
Nội dung cơ bản của tư vấn GPP gồm có:
- Tên thuốc và các chỉ định dùng
- Chế độ dùng thuốc (liều dùng, nhịp uống trong ngày, thời gian bao lâu
dùng thuốc).
- Chống chỉ định
- Tương tác của thuốc với các thuốc khác và với thức ăn, các đồ nước uống
(như chè, sữa,…)
- Tác dụng phụ thông thường, cách phòng tránh và cách xử lý khi xảy ra.
- Biện pháp thực hiện khi quên hoặc dùng quá liều thuốc (như quên uống
thuốc tránh thai dùng hàng ngày).
- Các hướng dẫn đặc biệt về cách dùng thuốc (như sử dụng dụng cụ bơm
hít trong hen suyễn, cách dùng thuốc nhỏ mắt, tra mắt,…).
- Cách lưu trữ, bảo quản thuốc thích hợp.
- Thông tin riêng biệt cho một loại thuốc và bệnh liên quan đến việc dùng
thuốc ấy.
Ngoài ra, nội dung tư vấn còn phải đề cập tới những khía cạnh liên quan
đến bệnh tật, sức khoẻ nói chung, lời khuyên giúp ổn định tâm lý (tâm lý ổn định
sẽ hỗ trợ đáng kể cho người bệnh trong việc điều trị).
Để làm tốt hơn nữa nhiệm vụ tư vấn dùng thuốc, dược sỹ và nhân sự dược
phải thường xuyên cập nhật kiến thức chuyên môn và pháp luật (GPP quy định
dược sỹ có nhiệm vụ tham gia các lớp đào tạo và phải đào tạo, đào tạo lại, hướng
dẫn cho nhân sự dược của mình). Thực hiện tốt tư vấn GPP cũng là một trong
những cơ sở chính để được tái cấp chứng nhận nhà thuốc GPP (Hiệu lực của giấy
chứng nhận GPP chỉ có giá trị trong 2 năm) và quan trọng hơn, bệnh nhân sẽ tin
tưởng, là nguồn khách hàng truyền thống tạo nên giá trị thương hiệu bền vững của
nhà thuốc đó.
Tài liệu tham khảo: Quyết định số 11/2007/QĐ - BYT ngày 24/01/2007
của Bộ trưởng Bộ y tế về việc ban hành nguyên tắc, tiêu chuẩn “Thực hành tốt
nhà thuốc”