Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 2 năm 2020
44
ỨNG DỤNG LIVESTREAM QUA MẠNG XÃ HỘI BÁN SẢN PHẨM CÀ PHÊ
CỦA NGƯỜI NÔNG DÂN Ở TÂY NGUYÊN, VIỆT NAM
APPLICATION LIVESTREAM VIA SOCIAL NETWORKS TO SELL
COFFEE PRODUCTS OF FARMERS IN TAYNGUYEN AREA OF VIETNAM
PGS. TS. Nguyễn Thị Bích Loan, TS. Chử Bá Quyết
Trường Đại học Thương mại
Tóm tắt
Livestream đã ra đời từ hàng chục năm qua, nhưng ứng dụng trong mua sắm trực tuyến thì mới diễn ra
gần đây, và livestream qua mạng xã hội để bán hàng nông sản được thực hiện khá phổ biến ở Trung Quốc từ năm
2018 đến nay và thu được kết quả đáng ghi nhận. Bài viết nghiên cứu kinh nghiệm tổ chức bán hàng nông sản qua
mạng xã hội ứng dụng livestream, phân tích những lợi ích và hạn chế của cách thức bán hàng này, từ đó đưa ra
những khuyến nghị cho người nông dân trồng cà phê ở Tây Nguyên, Việt Nam có thể áp dụng thành công.
Từ khóa: Livestream qua mạng xã hội, bán hàng nông sản trên mạng xã hội ứng dụng livestream, cà
phê ở Tây Nguyên.
Abstract
Livestream has developed for about ten years, but applying in online shopping has been around recently
only, and selling agricultural product via Livestream is a new phenomenon around for two years in the world.
There is some good outcome in application Livetream in selling product in China. The authors clarify the
benefits and limitations of this phenomenon, thereby making some recommendations for farmers and other
relevant agencies need action to push success in Tay Nguyen, Vietnam.
Keywords: Livestream via social networks, Selling agricultural product via Livestream, Selling coffee
via Livestream in Tay Nguyen area.
1. Đặt vấn đề
Sự phát triển nhanh chóng của người dùng Internet và bùng nổ mạng xã hội đã thúc đẩy thương
mại xã hội (social commerce). Cùng với các hình thức mua bán hàng trực tuyến từ các website thương
mại điện tử, các sàn giao dịch điện tử thì giờ đây mua sắm trực tuyến trên các mạng xã hội cũng bắt
đầu phổ biến. Mạng xã hội không chỉ là phương tiện giải trí, truyền thông và quảng cáo mà đã được sử
dụng cho các hoạt động bán hàng trực tuyến của nhiều cá nhân, doanh nghiệp.
Thực tế cho thấy, mạng xã hội thu hút đông đảo người sử dụng, ví dụ như Facebook có trên 1
tỷ người dùng năm 2012, và khoảng 2,41 tỷ người dùng năm 2019 (Statista, 2019), Youtube có khoảng
1,9 tỷ người xem trên thế giới mỗi tháng (Statista, 2019)… Mạng xã hội đã được các cá nhân, doanh
nghiệp sử dụng trong hoạt động kinh doanh, nhất là trong bán hàng để nâng cao hiệu quả hoạt động
kinh doanh. Các trang mạng xã hội Facebook, Youtube, Instagram và Pinteres là những nền tảng thúc
đẩy doanh số bán hàng qua mạng tốt nhất (Emarketer, 2019). Theo báo cáo thương mại xã hội 2018
[9], giá trị bán hàng qua mạng xã hội năm 2017 là 41 tỷ USD, trong đó bán hàng qua Facebook chiếm
khoảng 38,82%, thứ hai là Youtube chiếm 26,38%, thứ ba là Twitter chiếm 6,21%.
Livestream qua mạng xã hội mới phát triển từ sau khi Facebook giới thiệu tính năng live từ
cuối 2015 nhưng chỉ là bản thử nghiệm. Phải đến đầu năm 2016, Facebook cung cấp cho người dùng
tính năng live truyền phát trực tuyến video trên thế giới (tại Việt Nam bắt đầu từ 31/3/2016) tính năng
Facebook Live, Youtube cung cấp Youtube Connect, và Periscope được phát triển bởi Twitter, và một
số công cụ mạng xã hội khác đã tạo ra sự bùng nổ số người livestream qua mạng xã hội, chẳng hạn
như trang Twitch.tv, nền tảng phát trực tiếp trò chơi trực tuyến thu hút trên 2,2 triệu người xem mỗi
tháng. Tại Trung Quốc năm 2017, khoảng 200 triệu người xem đã xem các người biểu diễn trực tuyến
(streamer) biểu diễn trực tiếp mỗi đêm trên hơn 200 nền tảng phát trực tiếp. Theo Deloitte (2018),
Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 2 năm 2020
45
ngành công nghiệp truyền phát trực tuyến tạo ra doanh số khoảng 545 tỷ USD, trong đó livetream qua
mạng xã hội chiếm khoảng 7,4 tỷ USD năm 2018, tăng 47% so với 2017 tại Hoa Kỳ. Còn tại Trung
Quốc, livestream đã tạo ra một ngành công nghiệp trị giá khoảng 5 tỷ USD trong năm 2017 [1].
Livestream qua mạng xã hội được sử dụng cho nhiều hoạt động và mục đích khác nhau, trong
đó bán hàng trực tuyến là một trong các hoạt động được nhiều người sử dụng thời gian gần đây. Trước
đây, khi mạng xã hội chưa có tính năng live, việc bán hàng trực tuyến thông qua mạng xã hội như
Facebook chỉ có thể thực hiện được thông qua các video cá nhân, hoặc người bán đăng thông tin sản
phẩm (hình ảnh, giá bán…), mặc dù có tương tác nhưng ít diễn ra theo thời gian thực. Còn livestream
thì giúp người bán hàng trực tuyến tương tác với khách hàng trực tiếp, giúp các khách hàng có thể chủ
động thời gian theo dõi livetream, hỏi đáp về sản phẩm muốn mua theo thời gian thực. Nói cách khác,
ứng dụng livestream của người bán qua mạng xã hội đã giúp người mua người bán tương tác nhanh
chóng, như hình thức bán hàng cá nhân trong truyền thống nhưng được thực hiện qua Internet, do đó
nó có phạm vi và quy mô rộng lớn hơn rất nhiều.
Đã có một số các nghiên cứu về bán hàng trực tuyến qua livestream mạng xã hội. Nghiên cứu
của Francisco J. Mata, Ariella Quesada, Gabriela Mata-Marín (2011) về bán cà phê của người nông
dân quốc gia Costa Rica [2]. Từ đánh giá sản lượng cà phê tiêu thụ trên toàn thế giới tăng nhưng nông
dân ở các nước sản xuất cà phê phải chịu mức giá ngày càng thấp hơn, nhóm nghiên cứu gọi đây là
hiện tượng nghịch lý cà phê, và hiện tượng này đã ảnh hưởng đến sinh kế của hàng triệu nông dân
trồng cà phê và những người lao động. Nghiên cứu cho rằng ứng dụng thương mại điện tử có thể giải
quyết vấn đề này bằng cách loại bỏ các trung gian trong chuỗi giá trị toàn cầu cho cà phê; do đó, nhóm
nghiên cứu đã thực hiện nghiên cứu ảnh hưởng của các hệ thống thương mại điện tử được sử dụng ở
Costa Rica để giao dịch cà phê với giá mà các tác nhân địa phương nhận được và thảo luận xem các hệ
thống này có cung cấp giải pháp cho nghịch lý cà phê hay không. Dựa trên các cuộc thảo luận này,
nhóm nghiên cứu đã đề xuất một hệ thống thương mại điện tử mới cho việc bán sản phẩm cà phê cho
người nông dân.
Nghiên cứu của nhóm Jie Cai, Donghee Yvette Wohn, Ankit Mittal, Dhanush Sureshbabu
(2018) về động lực người mua trực tuyến qua ứng dụng livetream tại Trung Quốc [3]. Nhóm nghiên
cứu đã phân tích động cơ của 199 người (những người đã mua sắm trực tuyến qua website thương mại
điện tử và mua sắm trực tuyến livestream qua mạng xã hội), nhóm đã phân tích lý do tại sao khách
hàng thích mua sắm trực tuyến qua livestream mạng xã hội hơn mua sắm trực tuyến thông thường. Các
yếu tố tạo động lực cho mua trực tuyến qua livestream mạng xã hội là trình diễn sản phẩm, thông tin
sản phẩm, hứng thú về tính mới của phát trực tiếp, tương tác, tiện lợi, cường điệu về sản phẩm, muốn
có ý kiến khác và giao dịch. Nhóm nghiên cứu cũng đưa ra một số khuyến nghị về thiết kế các website
bán hàng và cách livestream hiệu quả.
Nghiên cứu về thực trạng dụng livestream tại Trung Quốc của nhóm nghiên cứu Zhicong Lu,
Haijun Xia, Seongkook Heo, and Daniel Wigdor (2018), nhóm đã điều tra trực tuyến 527 người đã
xem các livestream tại Trung Quốc về trải nghiệm của họ và điều gì họ thấy hấp dẫn nhất, kết hợp với
phỏng vấn 14 người dùng tích cực để khám phá những động lực và trải nghiệm của họ với livestream
[7]. Kết quả nghiên cứu chỉ ra những bằng chứng cho thấy cả người xem và người truyền phát đều
mong muốn các kênh và cơ chế tương tác sâu hơn ngoài việc bình luận, tặng quà và các nhóm người
hâm mộ hiện có hiện nay.
Ngoài ra, có một số bài báo trên các trang tin tức về sử dụng livestream để bán nông sản của
nông dân Trung Quốc (rubizmo.eu). Thị trường phát trực tiếp mang đến cho nông dân nông thôn sự bùng
nổ thương mại điện tử ở Trung Quốc, và hiện tượng bán nông sản của người dân Trung Quốc theo hình
thức này mới diễn ra trong khoảng một năm nhưng đã đem lại những kết quả rất khả quan [10].
Tóm lại, về lý thuyết và thực tiễn thì bán nông sản của người sản xuất trực tiếp qua livestream
còn là một vấn đề mới, chưa có các nghiên cứu chuyên sâu. Những bài báo chủ yếu cung cấp một số
thông tin về bán hàng trực tuyến với livestream. Chưa có những nghiên cứu về ứng dụng livestream
Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 2 năm 2020
46
của người dân, nhưng từ những kết quả ban đầu đã gọi mở cho nhóm nghiên cứu cần tìm hiểu sâu hơn
để khuyến nghị cho người nông dân tại khu vực Tây Nguyên có thể bán nông sản của mình, như sản
phẩm cà phê, được nhiều hơn, thu được hiệu quả cao hơn.
Bài viết tổng hợp một số khái niệm liên quan đến bán hàng qua mạng xã hội, livestream qua
mạng xã hội bán hàng, phân tích những lợi ích và hạn chế từ thực trạng ứng dụng livestream trên mạng
xã hội bán hàng nông sản ở Trung Quốc thời gian qua; đưa ra một số gợi ý đối với người nông dân,
một số khuyến nghị với các cấp chính quyền khu vực Tây Nguyên xem xét, vận dụng để hỗ trợ người
dân bán hàng nông sản, không chỉ đối với sản phẩm cà phê mà các nông sản khác trong những mùa vụ
sắp tới.
2. Cơ sở lý thuyết
Khái niệm livestream qua mạng xã hội
Stream hay streaming là một công nghệ được sử dụng để cung cấp nội dung cho máy tính, điện
thoại di động theo luồng, với sự hỗ trợ của Internet. Đối với một người dùng thông thường, dữ liệu
được truyền phát phổ biến nhất là âm thanh và video, cho phép người nhận xem video hoặc nghe âm
thanh gần như ngay lập tức, tức thời (John, 2016), những sự việc, cảnh vật đang xảy ra ở hiện tại.
Livestream được hiểu là quá trình phát video trực tiếp theo thời gian thực đến người xem qua Internet.
Theo Katrin (2016), Livestream hay phát trực tiếp là một hình thức truyền thông xã hội chủ yếu đồng
bộ và có tính xác thực [5]. Do nội dung được truyền tải qua Internet, mọi người ở khắp nơi trên thế
giới đều có cơ hội xem được ngay lập tức sự việc đang diễn ra. Không những thế, các bên có thể tương
tác trực tiếp với nhau, giữa người truyền tải nội dung với những người xem, và giữa những người xem
với nhau trên một hệ thống truyền thông.
Livestream qua mạng xã hội là việc người truyền tải sử dụng thiết bị kết nối Internet như máy
tính, điện thoại di động thông minh, máy tính bảng để phát video trực tiếp qua các nền tảng phát sóng
là các mạng xã hội như Facebook, Youtube, Twitch… Thông thường, các mạng xã hội có rất nhiều
người dùng, và mạng xã hội có đặc tính là chia sẻ thông tin và tương tác người dùng, do vậy các video
được phát sóng có thể nhanh chóng thu hút nhiều lượt người xem, quan tâm. Các mạng xã hội như
Facebook, Youtube đều cung cấp tính năng livestream, do đó người dùng có thể ghi lại hình ảnh, âm
thanh, phát trực tiếp các video đến bạn bè, người thân và tất cả người dùng mạng xã hội quan tâm
khác. Với máy tính, điện thoại có chức năng chụp hình, quay video hoặc ghi âm được kết nối Internet
và người dùng có sử dụng các mạng xã hội có tính năng livestream đều có thể phát video đến bạn bè ở
tất cả các nơi trên thế giới.
Với sự phát triển mạng 4G, 5G như hiện nay, chất lượng video trực tuyến sẽ ngày càng cao khi
người dùng sử dụng qua điện thoại thông minh. Người xem có thể xem video trực tiếp không bị gián
đoạn, chất lượng sắc nét và mượt mà, khác hẳn so với tốc độ mạng 3G với nhiều hạn chế trong
livestream video khiến người xem khó chịu. Theo Businessinsider (2018), trong thời gian 2017-2018
đến nay, sự phát triển của 4G, 5G và Facebook Live và Youtube Connect đã tạo nên làn sóng mới cho
mọi người, mọi nhà stream và ai cũng có thể stream một cách dễ dàng.
Khái niệm bán hàng trực tuyến qua livestream mạng xã hội
Mua bán hàng hóa trực tuyến là việc mua bán hàng qua mạng Internet - một trong những hoạt
động quan trọng của thương mại điện tử. Với phát triển mạng xã hội, thương mại xã hội được ra đời
gần đây. Theo Kim và Park (2013) , thương mại xã hội là một tập con của thương mại điện tử, sử dụng
các trang web mạng xã hội cho các hoạt động mua bán trực tuyến [6]. Bán hàng trực tuyến qua
livestream mạng xã hội đề cập đến việc người bán sử dụng tính năng livetream mạng xã hội như
Facebook, Youtube… để phát trực tiếp video cho mục đích bán hàng. Như vậy, đây là hoạt động có
các thuộc tính của thương mại xã hội nhưng được truyền trực tiếp qua mạng xã hội theo thời gian thực
để tăng tính tương tác.
Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 2 năm 2020
47
Ưu điểm và nhược điểm của bán hàng trực tuyến qua livestream mạng xã hội
Bán hàng qua livestream mạng xã hội đã tích hợp được những ưu điểm của thương mại điện tử
và mạng xã hội. Nếu như bán hàng tại các website thương mại điện tử có ưu điểm là tiết kiệm các chi
phí bán hàng, tăng thời lượng bán hàng, bán hàng không lệ thuộc vào thời gian… nhưng còn nhiều hạn
chế bởi thiếu tương tác trực tiếp giữa người mua với người bán, người mua không xác thực được người
bán thì bán hàng qua mạng xã hội đã có sự tương tác trực tiếp. Người bán và người mua có thể trao
đổi, người mua được tư vấn từ người bán qua trò chuyện bằng văn bản (text chat), âm thanh (voice
chat) hoặc video qua các webcam tại các website thương mại điện tử nhưng chủ yếu là các phòng cá
nhân, còn livestream từ mạng xã hội thu hút được số lượng đông đảo người quan tâm với những ưu
điểm hơn (xem bảng 1).
Bảng 1. So sánh ưu điểm và nhược điểm của livestream qua mạng xã hội với trò chuyện (chat) tại website
thương mại điện tử
Tiêu chí Livestream qua mạng xã hội Website thương mại điện tử
Ưu điểm - Thu hút được số lượng đông đảo người chú ý
theo dõi và có thể tương tác giữa nhiều người
cùng lúc. Livestream mạng xã hội mang tính
xã hội, tính công cộng. Livestream cũng có
tính hai chiều, nhưng nhiều quan hệ giao tiếp
đồng thời.
- Diễn ra theo thời gian thực với sự kết hợp đa
phương tiện, truyền phát video.
- Người dùng sử dụng nội dung theo thời gian
của người phát video chứ không phải thời gian
của họ. Người phát có chủ động.
- Đạt được mục tiêu của người phát video, ai
quan tâm thì gia nhập, trao đổi, tương tác và
chia sẻ.
- Chi phí thấp, nội dung truyền phát diễn ra theo
thời gian thực.
- Cũng là truyền thông hai chiều, nhưng là
tương tác một tới một. Chat tại website
thương mại điện tử chỉ là giao tiếp cá nhân,
tính riêng tư.
-
Diễn ra theo thời gian thực, trao đổi thông
tin văn bản, âm thanh, hình ảnh, hoặc
video, các biểu tượng.
- Giao tiếp thường xuất phát từ khách hàng
hoặc người truy cập website, giao tiếp diễn
ra khi yêu cầu được đáp ứng.
- Nội dung giao tiếp: chỉ là tư vấn và các
thông tin hỗ trợ cho quá trình mua bán có
thể xảy ra.
- Chi phí thấp, nội dung truyền phát diễn ra
theo thời gian thực.
- Không đòi hỏi hạ tầng mạng Internet với
băng thông lớn.
Nhược
điểm
- Để thu hút đông, cần tính thời sự của nội dung
truyền phát, hoặc cần có sự tham gia của
những người có ảnh hưởng hoặc những người
nổi tiếng (ca sĩ, diễn viên, cầu thủ là ngôi sao
hiện thời).
- Công nghệ: đòi hỏi hạ tầng mạng Internet với
băng thông đủ lớn, mạng wifi từ mức 4G
- Không có hiệu ứng từ tương tác, các trò
chuyện thường kết thúc trong thời gian
ngắn.
- Phụ thuộc vào phần mềm trò chuyện được
cung cấp tại website thương mại điện tử.
Nguồn: Tổng hợp từ nhóm tác giả
3. Kinh nghiệm ứng dụng livestream qua mạng xã hội bán nông sản ở Trung Quốc
Các nghiên cứu trước đây về livestream cho thấy, ứng dụng livestream đã diễn ra tại nhiều
nước, bùng nổ những năm gần đây sau khi các mạng xã hội phát triển tính năng live và trên nhiều lĩnh
vực. Tại các quốc gia như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Canada, Hàn Quốc và một số nước khác…, livestream
chủ yếu chỉ được ứng dụng trong các hoạt động văn hóa, giải trí có tính thời sự cao như các sự kiện
trực tiếp như phát trận đấu bóng đá, sự kiện âm nhạc và thể thao hoặc chia sẻ giữa những người bạn
thân [7], hoặc trong dịch vụ giải trí người lớn tại một số nước nhưng không phổ biến hoặc chưa được
quản lý [1]. Hiện tượng livestream cho bán hàng nông sản trực tiếp chỉ mới diễn ra gần đây, điển hình
nhất là tại Trung Quốc.
Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 2 năm 2020
48
Tại Trung Quốc, các thương nhân đã sử dụng livestream để dự đoán giá cả của các loại nông
sản. Chính phủ Trung Quốc khuyến khích sử dụng thương mại điện tử để xóa đói giảm nghèo trong
những năm gần đây, vì thế mà bán hàng trực tuyến các sản phẩm nông nghiệp của Trung Quốc đã tăng
trưởng nhanh chóng. Xu hướng người nông dân bán hàng qua livestream và ứng dụng thương mại điện
tử ngày càng phổ biến tại Trung Quốc và họ cũng thu được những kết quả khả quan.
Công cụ mạng xã hội sử dụng livestream tại Trung Quốc:
Các công cụ được sử dụng phổ biến tại Trung Quốc là Kuaishou của Tencent, ứng dụng
Douyin của Bytedance, mạng xã hội Weibo, Taobaolive của Alibaba.
Cách thức tiến hành và kết quả đạt được từ ứng dụng livestream bán nông sản tại Trung Quốc:
Taobaolive đã có những nỗ lực bằng cách giới thiệu các chương trình xóa đói giảm nghèo đặc
biệt để đào tạo những người truyền phát trực tiếp cho nông dân và giúp những người bán hàng ở nông
thôn quảng bá sản phẩm của họ. Taobaolive xây dựng chương trình với mục tiêu giúp nông dân nông
thôn ứng dụng thương mại điện tử. Từ tháng 4 năm 2019, Taobaolive đã dành một phần cố định trong
hai giờ mỗi ngày để phát livestream cho nông nghiệp, nông dân và các vùng nông thôn nhằm hỗ trợ
xây dựng thương hiệu khu vực của các vùng nông thôn Trung Quốc. Taobaolive đã hợp tác với các cơ
quan truyền thông Trung Quốc như Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc và đài truyền hình Chiết
Giang… để quản lý nội dung livestream chuyên nghiệp hơn. Taobaolive đã tổ chức các sự kiện trực
tuyến với thành phần đông đảo khách mời là các quan chức chính quyền địa phương từ 50 quận trên
khắp Trung Quốc tham gia các buổi livestream trong quảng bá và bán hàng trực tuyến nông sản địa
phương [10].
Qua hỗ trợ của Taobaolive, mạng xã hội Weibo và Kuaishou, nhiều người nông dân đã phát
livestream về sản phẩm tươi và các trang trại nuôi, trồng của họ cho doanh nghiệp và người tiêu dùng
mua sắm trực tuyến. Năm 2018, chỉ riêng Taobaolive đã có trên 150 nghìn livestream với trên 400
triệu lượt người xem. Nhiều người nông dân livestream nông sản và đã thành công, như Chen Jiubei đã
giúp nông dân ở tỉnh Hồ Nam bán 2 triệu kg cam không thể bán được trong 13 ngày mùa đông năm
2017 [1]. Trong lễ hội mua sắm toàn cầu Alibaba, Huang đã giúp bán tất cả 3 triệu kg gạo
Heilongjiang chỉ trong 10 phút. Hoặc Han Mei, một nông dân bán trái cây ở thị trấn Difang, phía đông
tỉnh Sơn Đông của Trung Quốc đã thu hút khoảng trung bình 5.000 người xem trên livestream bán
nông sản của cô. Han đã có trên 90.000 người theo dõi các livestream của mình. Qua chín tháng,
doanh thu cửa hàng trực tuyến của Han đã vượt quá 1,1 triệu nhân dân tệ (khoảng 163 nghìn USD) với
doanh thu ngày cao nhất đạt 50.000 nhân dân tệ. Một chiến dịch khác livestream kéo dài bảy ngày đã
cũng tạo ra doanh thu 9,35 triệu nhân dân tệ. Theo Taobaolive (2018), bán hàng qua livestream mạng
xã hội đã tạo ra hơn 100 tỷ nhân dân tệ vào năm 2018, tăng 400% so với năm 2017 tại Trung Quốc.
Trên Taobaolive, có hơn 100.000 nông dân ứng dụng livestream bán nông sản của họ, với tổng số hơn
60.000 chương trình phát trực tiếp mỗi tháng [1 & 10].
Khảo sát người nông dân, các thương nhân Trung Quốc và tham khảo ý kiến các chuyên gia
trong và ngoài nước đều đánh giá cao về những lợi ích của livestream qua mạng xã hội bán nông sản
tại Trung Quốc, cụ thể :
Từ góc độ người nông dân: Những người nông dân, những người phát livestream về nông sản
cho rằng: livestream đã giúp họ tương tác trực tiếp với thị trường, họ biết được nhu cầu thị trường, biết
thêm kinh nghiệm sản xuất để cải thiện năng xuất, nâng cao chất lượng, quản lý chi phí và tối đa hóa
lợi nhuận. Nhờ livestream, các nông dân bán cùng một loại sản phẩm đến từ những vùng khác nhau sẽ
trở thành bạn bè của nhau, cơ sở hình thành và phát triển các hội nghề nghiệp. Qua livestream, những
nông dân hiểu biết nhiều hơn về thương mại điện tử, và họ cũng là những người mua sắm trực tuyến.
Ý kiến các thương nhân Trung Quốc và những người mua trực tuyến qua livestream: Những
người đã xem và mua qua livestream cho rằng, nhờ xem livestream nông sản, họ có thông tin trực quan
về thị trường trong nước. Qua quan sát thái độ người phát (ví dụ hình ảnh vui mừng hay lo lắng của