Ung thư miệng
Ung thư miệng hay ung thư khoang miệng là loại u ác tính có thể xuất hiện ở
bất kỳ vị trí nào trong khoang miệng như lợi, lưỡi, môi, má, vòm việng, sàn
miệng. Thống kê trên thế giới cho thấy ung thư miệng là một trong sáu loại
ung thư thường gặp nhất.
Càng ngày người ta thấy tỷ lệ ung thư miệng trong cộng đồng càng tăng dần
lên, đặc biệt với người trẻ. Ở châu Á, đặc biệt là Ấn Độ, ung thư miệng chiếm
đến 40% ung thư nói chung. Trên thế giới hàng năm, người ta ước tính có
khoảng 500.000 trường hợp mắc ung thư mới và có khoảng 1,5 triệu người
đang sống chung với bệnh ung thư miệng.
Nguyên nhân
Nguyên nhân chính gây ung thư miệng đến nay chưa rõ, nhưng chắc chắn
người ta đã xác định được các yếu tố nguy cơ cao gây ung thư miệng đó là:
Sử dụng thuốc lá ở các dạng khác nhau (có kèm theo hoặc không kèm theo
uống rượu) như hút thuốc lá, thuốc lào, tẩu thuốc, nhai trầu thuốc. Những
người dùng thuốc lá có kèm uống rượu thì nguy cơ bị mắc bệnh cao hơn lên
rất nhiều; Nghiện rượu nặng; Nhiễm virus HPV (Human Papiloma Virus);
Các tổn thương tiền ung thư khác của khoang miệng như bạch sản, hồng sản,
viêm nấm candida quá sản mạn tính, các vết loét do sang chấn liên tục kéo
dài…
Như vậy, có thể nói bệnh ung thư miệng là bệnh có thể phòng tránh được
bằng cách loại trừ các nguy cơ này.
Hình ảnh ung thư ở lợi giai đoạn sớm.
Không giống các bộ phận khác của cơ thể, ung thư miệng thường xuất hiện
với những triệu chứng sớm mà bệnh nhân cảm nhận được khi ăn uống, nuốt,
nói ngay cả khi tổn thương còn rất nhỏ.
Các dấu hiệu nghi ngờ và triệu chứng sớm
Ung thư miệng nẩy sinh từ khoang miệng, có thể được phát hiện sớm bởi thầy
thuốc và chính bản thân người bệnh. Không giống các bộ phận khác của cơ
thể, ung thư miệng thường xuất hiện với những triệu chứng sớm mà bệnh
nhân cảm nhận được khi ăn uống, nuốt, nói ngay cả khi tổn thương còn rất
nhỏ. Ở thời kỳ này việc chẩn đoán xác định rất dễ dàng bằng cách cắt tổn
thương nghi ngờ làm mô bệnh học dưới tác dụng gây tê tại chỗ. Ung thư
miệng có thể có các biểu hiện: Loét bờ gồ, có hoại tử trung tâm vết loét; Các
ổ loét ở các đường nứt sâu trên lưỡi; Các loét nham nhở ở niêm mạc miệng,
dễ chảy máu khi đụng chạm nhẹ; Các mảng cứng ở miệng; Các quá sản lợi
khu trú ở một răng hay một nhóm răng.
Để giúp thầy thuốc chẩn đoán sớm ung thư miệng, khi có các dấu hiệu sau
đây, người bệnh cần đến khám các cơ sở chuyên khoa phẫu thuật miệng hàm
mặt: Bất cứ vết loét nào tồn tại trong miệng trên 2 tuần; Bất cứ chảy máu nào
trong miệng không giải thích được; Sờ thấy bất cứ mảng cứng nào trong
miệng; Bất cứ mảng trắng nào trong miệng; Bất cứ mảng đỏ hay đỏ trắng nào
trong miệng; Hàm giả đang sử dụng bình thường tự nhiên không đeo được
hoặc lắp không khít; Đau, khó vận động lưỡi; Đau xương hàm; Đau khi nuốt;
Đau khi ăn nhai; Đau họng.
Khi có các dấu hiệu trên, cần đến ngay cơ sở y tế. Thầy thuốc sẽ làm các quy
trình sau để khám và chẩn đoán bệnh cho bệnh nhân: Khám đánh giá tổn
thương; Gây tê tại chỗ, cắt tổn thương để làm mô bệnh học; Một số trường
hợp nếu tổn thương nghi ngờ lan rộng hoặc ở sâu, để giúp cho chẩn đoán và
điều trị, thầy thuốc có thể chỉ định cho làm thêm các thăm dò khác như chụp
X quang, chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ, chụp PET scan… tùy theo sự
đánh giá tổn thương khi thăm khám.
Ðiều trị ung thư miệng
Điều trị ung thư miệng hiện tại có 3 biện pháp chủ yếu là phẫu thuật, xạ trị và
điều trị hóa chất. Với các ung thư miệng đến sớm, việc điều trị phẫu thuật cắt
bỏ khối u có kết quả rất khả quan. Tỷ lệ bệnh nhân sống trên 5 năm lên đến
85%.
Tùy theo tiến triển của u, có thể áp dụng các mức độ điều trị phẫu thuật khác
nhau: Cắt bỏ u đơn thuần; Cắt u và nạo vét hạch cổ; Cắt u, nạo vét hạch cổ
kèm phẫu thuật tái tạo.
Xạ trị có thể được sử dụng phối hợp trước hoặc sau phẫu thuật để tăng thêm
hiệu quả điều trị, tuy nhiên nó cũng có nhiều tác dụng phụ như khô miệng,
sâu răng, loét, chảy máu khoang miệng, hoại tử xương hàm…
Hóa trị liệu có thể dùng phối hợp với xạ trị trong một số trường hợp để làm
tăng tác dụng của xạ trị. Hóa trị thường gây ra những tác dụng phụ như buồn
nôn, nôn, rụng tóc.
Theo dõi sau điều trị
Bệnh nhân sau điều trị ung thư cần được theo dõi chặt chẽ theo lịch trình sau:
Một năm đầu bệnh nhân cần được khám lại mỗi tháng 1 lần; Năm thứ 2 cần
khám lại 2 tháng một lần; Các năm sau khám lại sau mỗi 6 tháng.
Mục đích của việc khám định kỳ là để điều trị các vấn đề răng miệng như sâu
răng, bệnh quanh răng, cải thiện chất lượng cuộc sống và đặc biệt để phát
hiện xử trí tái phát hoặc các ổ ung thư mới nếu có.
Phòng bệnh
Để phòng ngừa ung thư miệng cần áp dụng các biện pháp sau: Bỏ thuốc lá để
tránh cho các tế bào khoang miệng tiếp xúc hóa chất gây ung thư; Không
uống rượu quá mức; Tăng cường ăn các loại rau quả giàu vitamin, đặc biệt là
cà rốt; Riêng với ung thư môi, để phòng ngừa nên tránh tiếp xúc với ánh nắng
mặt trời quá nhiều và nên dùng kem bảo vệ môi khi ra nắng; Khám răng
miệng định kỳ 6 tháng 1 lần ở các cơ sở chuyên khoa.
