Vận dụng tốc độ chụp
1. “Đóng băng” một chuyển động
“Đóng băng” một chuyển động, tức là khi ghi lại dưới dạng ảnh chụp, vật thể đó dù
đang di chuyển với tốc độ nhanh đến bao nhiêu đi chăng nữa cũng trở thành bất động.
Để làm được điều đó, tốc độ chụp phải nhanh bằng, hoặc tốt hơn hết là nhanh hơn vận
tốc của vật thể cần chụp.
Trào lưu chụp ảnh bay rầm rộ một thời, về bản chất chính là “đóng băng” một chuyển
động trên không.
Ta đã biết rằng tốc độ chụp là thời gian tính từ lúc màn trập mở ra cho tới khi nó
đóng lại. Giá trị tốc độ chụp trên máy ảnh có thể lớn hoặc nhỏ hơn 1 giây:
- Các giá trị nhỏ hơn 1 giây, ví dụ 1/4s, 1/20s, 1/250s,… được ký hiệu dưới dạng
thập phân như trên, hoặc chỉ ghi mẫu số.
Cách hiển thị giá trị nhỏ hơn 1s (bên phải là thông số về độ mở ống kính) trên màn
hình máy ảnh.
- Các giá trị lớn hơn 1 giây, ví dụ 2s, 10s, 30s,… được ký hiệu dưới dạng 2”,
10”, 30”…
Cách hiển thị giá trị lớn hơn 1s trên màn hình máy ảnh.
Muốn đóng băng một chuyển động, trước tiên cần phải ước lượng được tốc độ của
chuyển động đó. Tiếp theo là xác định phương của chuyển động. Ví dụ một người
đang đi xe máy chạy ngang qua theo phương vuông góc với hướng máy ảnh sẽ có tốc
độ (xin lưu ý rằng khái niệm “tốc độ” ở đây – như đã nói ở trên – chỉ mang tính tương
đối) chuyển động nhanh hơn so với một chiếc ô tô đang chạy theo hướng trực diện về
phía máy ảnh. Từ đó, ta xác định một tốc độ chụp sao phù hợp. “Giá trị phù hợp” ở
đây có thể phải thử đi thử lại nhiều lần cho tới khi bạn tự rút ra được kinh nghiệm cho
bản thân trong từng tình huống chụp cụ thể, chứ không có một “con số vàng” nào sẵn
trước.
Để điều chỉnh được tốc độ chụp trên máy ảnh ống kính rời, ta có thể sử dụng chế độ
chụp Ưu tiên tốc độ (Shutter-speed Priority). Chế độ này thường được ký hiệu bởi chữ
S, hoặc T, hoặc Tv.
Chế độ chụp Ưu tiên khẩu độ được ký hiệu bằng chữ Tv trên máy. Chế độ chụp Thể
thao có hình người đang chạy.
Sử dụng các phím chức năng tùy theo từng máy (bạn đọc nên đọc hướng dẫn sử dụng
đi kèm với chiếc máy của mình bởi mỗi mẫu máy lại có một thiết kế khác nhau) để
điều chỉnh tốc độ.
Lấy nét vào chủ thể đang chuyển động và nhấn chụp. (*)
Với các máy du lịch không có chế độ tùy chỉnh tốc độ thủ công, các bạn có thể sử
dụng chế độ chụp Thể thao (Sport) hoặc chụp Trẻ em / Thú cưng (Baby / Kid / Pet) để
thay thế. Cũng giống như các chế độ chụp Chân dung, Phong cảnh đã nói tới ở bài
trước, các chế độ chụp này về bản chất được máy thiết lập sẵn một tốc độ chụp tương
đối cao, kèm theo các phương thức tính toán về canh nét bám theo chủ thể (object
tracking) (**) và sử dụng đèn flash (***) để bắt đứng hình.
(*)(**) Để đạt được kết quả cao nhất trong thể loại ảnh chụp chuyển động, ngoài tốc
độ chụp, bạn cần phải kiểm soát được một tính năng nữa gọi là Tùy chọn lấy nét
(Auto-focus settings). Thông thường chúng được chia làm 2-3 loại:
- Single auto-focus (AF-S): Tự động lấy nét một lần. Bạn hướng máy về chủ thể, nhấn
nút chụp xuống một nửa để máy lấy nét, và nhấn tiếp đến kịch nút để chụp. Trong
khoảng thời gian từ sau khi nhấn nửa nút chụp đến nhấn hết, máy không lấy nét thêm
lần nào nữa dù chủ thể có rời khỏi vị trí ban đầu.
- Continuous auto-focus (AF-C): Tự động lấy nét liên tục. Điểm khác biệt so với AF-S
là trong khoảng thời gian từ lúc nhấn nửa nút chụp cho tới khi nhấn hết, máy liên tục
tái thực hiện việc lấy nét. Đây là loại bạn sẽ thường sử dụng khi chụp ảnh chuyển
động.
- Automatic auto-focus (AF-A): Máy tự nhận biết dạng chủ thể là tĩnh hay động để
chọn hoặc AF-S hoặc AF-C.
Ở các mẫu máy Canon, việc phân loại Tùy chọn lấy nét có thể hơi khác. Cụ thể:
- One-shot AF: tương tự AF-S ở trên
- AI Servo: tương tự AF-C
- AI Focus: tương tự AF-A
Chọn AI Servo (hoặc AF-C) trong AF mode để chụp chuyển động đạt hiệu quả tốt
hơn.
(***) Trong nhiều trường hợp, khi tốc độ chụp đã được đẩy lên rất nhanh rồi mà độ
mở ống kính và độ nhạy sáng không thể mở rộng hoặc tăng lên để đáp ứng theo được
thì ảnh sẽ bị thiếu sáng (tối). Lúc này, bạn buộc phải sử dụng flash như một nguồn
sáng bổ sung để đảm bảo bắt đứng được chủ thể đang chuyển động.
Một tính năng khác sẽ hỗ trợ bạn “đóng băng” một chuyển động thành công, đó là sử
dụng chế độ chụp liên tiếp (Continuous Shot). Trên máy ảnh du lịch, tính năng này
thường được bố trí ngay trên phím cứng có hình chiếc đồng hồ. Khi bấm vào đây, máy
sẽ hiện ra menu tùy chọn bao gồm các chế độ: Single shot (chụp đơn), Continuous
shot (chụp liên tiếp) và Self-timer shot (chụp hẹn giờ). Bạn hãy chọn Continuous shot.
Lúc này, máy sẽ chụp liên tiếp nhiều tấm hình cho đến khi ngón tay bạn nhả khỏi nút
chụp.
Còn trên máy ảnh ống kính rời, chế độ này thường được đặt trong phím cứng có ghi
chữ Drive.
Bấm vào đây và bạn sẽ có các tùy chọn Single shot, Continuous shot (một số máy còn
chia thành Low Continuous shot và High Continuous shot, trong đó High Continuous