98
Bài 26
VIÊM MÀNG NÃO MỦ
MỤC TIÊU
1. K đưc các đc đim dch t và lý giải cách phòng bnh viêm màng
não m.
2. Mô t đưc triu chng, tiến trin và biến chng bệnh viêm màng não
mủ.
3. Trình bày đưc chn đoán và phác đ điu tr bnh viêm màng não m.
NỘI DUNG
1. Đi cương
một bnh truyn nhim cp tính lây theo đưng hô hp do cầu khun
ng não gây nên, bnh có thphát thành dịch.
2. Nguyên nhân dịch t hc
2.1. Nguyên nhân :
Cu khun ng não (Neisseria meningitidis) có hình song cu khun ht
cà phê, có sc đ kháng kém ngoi cảnh.
(Tr sinh: Streptococcus, Echoli; tr 3-24 tháng: Haemophilus
inpluenza nhóm B; 5 15 tui: Neisseriameningitidis, Streptococcus
Pneumonial, Staphylococcus)
2.2. Đặc điểm dịch tễ :
2.2.1. Ngun bnh
- Ngưi bnh.
- Ngưi lành mang vi khun
2.2.2. Đưng lây
- Trc tiếp: qua đuờng hô hp là con đưng cơ bn
- Gián tiếp: qua đ vt.
2.2.3. Cm th min dịch
Trong mt v dch thì 99% là ngưi lành mang vi khun và chcó 1% là
biu hin bệnh; tui hay mc bnh t 10 18 tui.
Sau khi khỏi bệnh nhân có kng thể trong máu nhưng vai trò bảo vệ kém.
2.2.4. Đc đim dch: dch tn phát quanh năm, gp nhiều v mùa lnh.
3. Triu chng hc
3.1. Lâm sàng:
3.1.1. bnh: trung bình t 3 4 ny
3.1.2. Khi phát
- Sốt đt ngt với triệu chng st cao, nhc đu, nôn
- viêm mũi họng
- th có i nt xut huyết dưi da
- Tư thế bnh nhân: nm co quắp, y ưn, quay mt o bóng ti.
3.1.3. Toàn phát: biểu hiện bng 2 hi chng.
* Hi chng màng não:
+ Cơ năng.
- Đau đu
99
- n vt, nôn d dàng, nht là khi thay đi tư thế
- o bón hoc a chảy.
+ Thc th:
- Cổ cng
- Kernig (+)
- Vạch màng não (+)
* Ri lon thần kinh thc vt: vã mồ hôi, tăng tiết đm dãi
* Các du hiu khác:
- sng, li bì, buồn ng, hôn mê hoặc co git
- Dấu hiệu thần kinh khư trú: liệt mt, lit 1/2 ngưi
* Hội chững nhiễm khuẩn - nhiễm độc: Sốt cao, môi khô, lưỡi bẩn, mệt mỏi.
3.2. Cận lâm sàng
+ Công thức máu: số lượng bạch cầu tăng, tỷ lệ bạch cầu đa nhân trung tính
tăng
+ Chc dò dch não tu:
- u sc: đc như nưc vo go hoc ging m
- Áp lc: tăng
- Sinh h: Protein tăng ( 0,5 2g/l )
- Tế bào: ng t vài trăm đến vài ngàn/ml đa số là bch cầu đa nhân trung nh.
+ Nuôi cấy dịch não tuỷ: có cầu khuẩn màng não mọc.
4. Tiến trin biến chng
4.1. Tiến trin: nếu được điu tr sm và tích cc các hiu chng s gim đi sau
một tun l
4.2. Biến chứng
- Tắc l lưu thông nưc não tu não úng thu
- Bội nhim: viêm tai, viêm phi.
5. Chn đn
5.1.Chn đoán xác đnh: Da vào 3 yếu t
+ Lâm sàng: hi chng màng não
hi chng nhim trùng nhim đc
+ Cn lâm sàng
+ Dch t : có dch
5.2. Chẩn đoán phân biệt
- Viêm màng não do lao: khi phát t t và có các triu chng ca bnh
lao (st v chiu, ho vv... ) nước não tuỷ màu vàng chanh, tế bào 100 200/ml
ch yếu là lymfocyt.
- Viêm ng não do virút: bnh khi phát đt ngt, dch não tu trong
vắt, có sphân ly gia đm và tế bào.
6. Điu trị
6.1. Nguyên tắc điều trị: Dùng kháng sinh
- ng sm, ngay khi có chn đoán.
- Da vào kháng sinh đ, chn kháng sinh d thm qua màng não.
- ng theo đưng tĩnh mạch, đ liều, đ thi gian.
6.2. Điều trị nguyên nhân
Phi hợp Penicillin + Sunfamide
- Penicillin 5 10 triu đơn vị/24h va kết hp truyn nh git tĩnh mạch
vừa tiêm bp.
- Sunfamide 0,1 0,5g/kg/24h
100
- Nếu vi khuẩn kháng Penicillin thì thay bằng Cloramphenicol 4-6g/24h
6.3. Điều trị triệu chứng và cơ chế
- Chng phù não
- An thn, chng co git: Seduxen 5-10mg/24h
Meprobamat 0,4-0,8g/24h
- Tr tim mch.
- Ăn lng, nh, thc ăn giàu đm và vitamin
- Nếu bnh nhân hôn thì cho ăn qua Sonde
7. Phòng bnh
- Phát hin sm, cách ly sm bnh nhân, điu tr kp thi, gim tp trung
đông ngưi trong vdch.
- Tẩy uế bung bnh nhân và khu dch.
- Điu tr tích cc các nhiễm khun nguyên phát (tai, i, hng)
LƯỢNG GIÁ
1. Trình bày đc đim dch t hc và bin pháp phòng bnh viêm màng não mủ?
2. Trình bày triệu chứng hc ca bnh viêm não mủ ?
3. Đin vào ch trống các câu sau
Câu 1. Bnh viêm ng não m có c ngun bnh như sau:
A.................
B.................
Câu 2. Bnh viêm ng não m có c đung lây nhim như sau:
A.................
B.................
Câu 3. Hi chng màng não có biu hin bng các triu chng cơ năng như sau:
A.................
B.................
C.................
Câu 4. Các biến chng có th gp trong bnh viêm ng não m:
A.................
B.................
Câu 5. Các căn c đchn đoán xác đnh bệnh viêm màng não mủ:
A.................
B.................
C.................
Câu 6. Bnh viêm màng não mcn phân bit vi các bnh sau:
A.................
B.................