Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng chương trình bảo tồn đa dạng sinh học vườn quốc gia Lò Gò - Xa mát

ĐỀ TÀI

XÂY DỰNG CHƢƠNG TRÌNH BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC VƢỜN QUỐC GIA LÒ GÒ – XA MÁT

SVTH: Dƣơng Thị Yến Trinh MSSV: 103108207 LỚP: 03ĐHMT1 GVHD: ThS. Lê Thị Vu Lan



GVHD: ThS Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG

Baûng 1: Caùc khu baûo toàn thieân nhieân ôû Vieät Nam

Baûng 2: Thoáng keâ thaønh phaàn loaøi sinh vaät ñaõ bieát ñöôïc cho ñeán nay

Baûng 3: Phaân loại hệ thống rừng ñặc dụng Việt Nam

Baûng 4: Thoáng keâ caùc VQG vaø KBT cuûa Vieät Nam

Baûng 5: Hieän traïng röøng VQG LGXM

Baûng 6: Phaân loaïi caùc thöïc vaät baäc cao

Baûng 7: Phaân loaïi söï ña daïng thaønh phaàn naám

Baûng 8: Phaânï loaïi ña daïng veà daïng soáng

Baûng 9: Thoáng keâ thaønh phaàn ñoäng vaät VQG LGXM

Baûng 10: Thoáng keâ caùc loaøi thuyû saûn coù giaù trò kinh teá vaø ñoäng vaät ñaùy ven bôø

Baûng 11: Ñaëc tröng cuûa caùc traûng vaø baøu trong vuøng

Baûng 12: Thoáng keâ lao ñoäng theo ngaønh ngheà cuûa caùc xaõ lieân quan ñeán VQG

LGXM

Baûng 13: Baûng naêng suaát saûn xuaát noâng nghieäp

Baûng 14: Thoáng keâ caùc loaøi nguy caáp taïi VQG LGXM

Baûng 15: Hoà sô caùc loaøi

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

DANH MUÏC CAÙC HÌNH

Hình 1: Caûnh ñoát röøng laøm raãy taïi Laâm tröôøng Ñoàng Xoaøi

Hình 2: Phaù röøng laøm noâng nghieäp

Hình 3: Moät con gaáu ñang bò gieát

Hình 4: OÁc böôu vaøng (Pomacea canaliculata

Hình 5: Beøo tai chuoät (giant salvinia) - Hoa trinh nö õ(Mimosa pigra)

Hình 6: Choàn chaân ñen (Mustela nigripes)

Hình 7: Baûn ñoà caùc VQG Vieät Nam

Hình 8: Baûn ñoà vò trí VQG LGXM

Hình 9: Röøng khoäp taïi VQG LGXM, 2007

Hình 10: Röøng troàng- Caây Sao ñen H. odorata

Hình11: Quaàn theå traøm treân ñaát ngaäp nöôùc

Hình 12: Caây daàu coå thuï

Hình 13: Nhím (Hystrix hodgsoni Gray).

Hình 15: Kyø ñaø hoa Varanus salvator Laurenti - Raén hoå mang Naja naja Linnaeus

Hình 14: Hoàng hoaøng- Buceros bicornis

Hình 17: Gaø tieàn maët ñoû- Polyplectron germaini

Hình 18: Baøu – traûng- moät daïng ñaát ngaäp nöôùc

Hình 16: Soùc bay ñen traéng (Hylopetes albonniger)

Hình 19: Ñaùnh baét caù treân caùc suoái trong VQG LGXM

SVTH: Döông Yeán Trinh

Hình 20: Chaên nuoâi deâ taïi VQG LGXM

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Hình 21: Baãy thuù trong röøng

Hình 22: Baét caù baèng chích xung ñieän

Hình 23: Caây Daàu bò gaõy do khai thaùc Daàu traùi pheùp taïi VQG LGXM

Hình 24: Phaù röøng laøm noâng nghieäp

Hình 25: Goã laäu bò phaùt hieän vaø löu giöõ trong kho

Hình 26: Sô ñoà chöông trình baûo toàn ÑDSH

Hình 27: Ruøa nuùi vaøng – Indotestudo elongata

Hình 28: Ruøa nuùi vaøng môùi nôû

Hình 29: Gaáu choù Ursus malayanus

Hình 30: Coø Quaém lôùn Pseudibis gigantean

Hình 31: Caåm lai Dalbergia bariaensis

Hình 32: Röøng khoäp

SVTH: Döông Yeán Trinh

Hình33: Caây Daàu bò chaët taïi khu röøng khoäp

GVHD: ThS Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

ÑDSH: Ña daïng Sinh hoïc

VQG: Vöôøn quoác gia

LGXM: Loø Goø Xa Maùt

HST: Heä sinh thaùi

KBT: Khu baûo toàn

UBND: UÛy ban nhaân daân

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

LÔØI CAÛM ÔN

Ñoà aùn toát nghieäp khoâng nhöõng chìa khoùa ñeå môû caùnh cöûa cho em toát

nghieäp ra tröôøng, maø coøn laø cô hoäi ñeå em bieát theâm nhöõng kieán thöùc môùi, cuûng coá laïi

nhöõng kieán thöùc thöïc teá maø em ñaõ ñöôïc hoïc.

Tuy thôøi gian laøm luaän vaên khoâng daøi nhöng ñaõ giuùp em coù ñöôïc nhieàu

kinh nghieäm vaø nhöõng kieán thöùc boå ích.

Em xin chaân thaønh göûi lôøi caùm ôn ñeán Coâ giaùo ThS. Leâ Thò Vu Lan ñaõ

höôùng daãn nhieät tình, giuùp ñôõ vaø taïo moïi ñieàu kieän toát nhaát cho em trong suoát quaù

trình thöïc hieän ñoà aùn toát nghieäp.

Em cuõng xin caûm ôn quyù Thaày Coâ trong khoa Moâi tröôøng - Tröôøng Ñaïi

hoïc Kyõ Thuaät Coâng Ngheä ñaõ taän tình giuùp ñôõ em naâng cao kieán thöùc trong suoát quaù

trình hoïc taäp.

Vaø cuõng chaân thaønh caûm ôn ñeán ban quaûn lyù Vöôøn quoác gia Loø Goø Xa

Maùt vaø caùc anh trong traïm kieåm laâm ñaõ taïo ñieàu kieän vaø giuùp ñôõ em hoaøn thaønh ñoà

aùn naøy.

Em xin chaân thaønh caûm ôn ñeán gia ñình, baïn beø ñaõ giuùp ñôõ em hoaøn

thaønh toát ñoà aùn toát nghieäp.

Em xin chaân thaønh caûm ôn!

Tp. Hoà Chí Minh, ngaøy 25 thaùng 12 naêm 2007

Sinh vieân

Döông Yeán Trinh

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

MUÏC LUÏC

Trang.

CHÖÔNG I: PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

1.1 Ñaët vaán ñeà ...................................................................................................................1

1.2 Ñoái töôïng nghieân cöùu vaø phaïm vi nghieân cöùu.............................................................3

1.3 Muïc tieâu cuûa ñeà taøi...................................................................................................... 3

1.4 Noäi dung nghieân cöùu ................................................................................................... 4

1.5 Phöông phaùp nghieân cöùu ............................................................................................. 4

1.5.1 Phöông phaùp luaän.............................................................................................. 4

1.5.2 Phöông phaùp thöïc teá.......................................................................................... 5

1.5.3 Phöông phaùp ñaùnh giaù taùc ñoäng ........................................................................ 5

1.5.4 Phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh vôùi söï tham gia cuûa coäng ñoàng ........................... 6

CHÖÔNG II: TOÅNG QUAN VEÀ ÑA DAÏNG SINH HOÏC VAØ BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG

SINH HOÏC

2.1 ÑA DAÏNG SINH HOÏC

2.1.1 Ñònh nghóa Ña daïng Sinh hoïc (ÑDSH) ............................................................... 8

2.1.2 Phaân loaïi ÑDSH.................................................................................................. 8

2.1.3 ÑDSH ôû Vieät Nam ............................................................................................. 9

2.1.3.1 Ña daïng caùc HST ôû Vieät Nam .................................................................. 10

2.1.3.2 Ña daïng loaøi vaø ña daïng di truyeàn............................................................ 14

2.1.4 Giaù trò cuûa ÑDSH Vieät Nam ............................................................................. 16

2.1.5 Nhöõng moái ñe doïa ñoái vôùi Ña daïng Sinh hoïc. .................................................. 18

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

2.1.5.1 Toác ñoä tuyeät chuûng................................................................................. 18

2.1.5.2 Söï phaù huûy nôi cö truù ............................................................................. 19

2.1.5.3 Khai thaùc quaù möùc ................................................................................. 21

2.1.5.4 Söï du nhaäp caùc loaøi ngoaïi lai ................................................................. 22

2.1.5.5 Söï laây lan cuûa dòch beänh ........................................................................ 24

2.1.4.6 Söï bò tuyeät chuûng ................................................................................... 25

2.2 BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC

2.2.1 Ñònh nghóa veà baûo toàn Ña daïng Sinh hoïc.......................................................... 26

2.2.2 Caùc phöông phaùp baûo toàn.................................................................................. 26

2.2.2.1 Baûo toàn noäi vi ..................................................................................... 26

2.2.2.2 Baûo toàn ngoaïi vi................................................................................. 29

2.2.2.3 Baûo toàn vaø phaùt trieån beàn vöõng.......................................................... 31

CHÖÔNG III: TOÅNG QUAN VEÀ VÖÔØN QUOÁC GIA LOØ GOØ XA MAÙT

3.1 Ñaëc ñieåm töï nhieân ..................................................................................................... 39

3.1.1 Vò trí ñòa lyù, ranh giôùi, dieän tích khu vöïc ñieàu tra khaûo saùt............................... 39

3.1.1.1 Ñòa hình, ñòa maïo ............................................................................... 40

3.1.1.2 Ñòa chaát, thoã nhöôõng .......................................................................... 41

3.1.1.3 Khí haäu, thuûy vaên ............................................................................... 42

3.1.2 Hieän traïng söû duïng ñaát vaø thaûm thöïc vaät röøng .................................................. 43

3.1.2.1 Hieän traïng söû duïng ñaát vaø hieän traïng röøng.......................................... 43

3.1.2.2 Caùc traïng thaùi röøng, ñaát röøng chính trong vuøng................................... 44

3.1.2.3 Thaûm thöïc vaät...................................................................................... 49

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

3.1.2.4 Röøng vaø ñoäng vaät röøng ........................................................................ 54

3.1.2.5 Caùc caûnh quan töï nhieân ñaëc bieät ......................................................... 59

3.2 Ñaùnh giaù toång quaùt veà ñieàu kieän töï nhieân ................................................................. 61

CHÖÔNG IV: ÑAÙNH GIAÙ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA VÖÔØN QUOÁC GIA LOØ GOØ XA MAÙT ÑEÁN SÖÏ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG

4.1 Aûnh höôûng cuûa VQG ñeán söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi .......................................... 64

4.1.1 Ñoái vôùi kinh teá........................................................................................ 64

4.1.2 Ñoái vôùi xaõ hoäi......................................................................................... 67

4.1.3 Ñoái vôùi moâi tröôøng ................................................................................. 68

4.2 Caùc nguyeân nhaân laøm suy giaûm ÑDSH ôû VQG LGXM........................................... 69

4.2.1 Hoaït ñoäng chaên thaû gia suùc .................................................................... 69

4.2.2 Saên, baãy baét ñoäng vaät hoang daõ traùi pheùp .............................................. 70

4.2.3 Chích xung ñieän vaø duøng chaát noå ñeå baét caù........................................... 72

4.2.4 Khai thaùc goã, ñaøo mai ........................................................................... 73

4.2.5 Laán chieám röøng laøm nôi canh taùc noâng nghieäp ..................................... 74

4.2.6 Ñoát röøng vaø buoân laäu thuù....................................................................... 75

CHÖÔNG V: XAÂY DÖÏNG CHÖÔNG TRÌNH BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC

5.1 Khung chöông trình quaûn lyù tại VQG LGXM............................................................ 78

5.2 Xaây döïng chöông trình ...................................................................................... 79

5.2.1 Thoáng keâ soá löôïng loaøi vaø soá caù theå cuûa loaøi trong khu vöïc Vöôøn ........ 83

5.2.2 Chöông trình cuï theå ................................................................................ 83

5.2.2.1 Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp ............................................... 84

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

5.2.2.1.1 Baûo toàn loaøi Ruøa nuùi vaøng ..................................................... 84

5.2.2.1.2 Baûo toàn loaøi Gaáu choù ............................................................ 87

5.2.2.1.3 Baûo toàn loaøi Coø quaém lôùn...................................................... 88

5.2.2.2 Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp ................................................ 89

5.2.2.3 Baûo toàn caùc khu röøng vaø khu ñaát ngaäp nöôùc ................................. 91

5.2.3 Naâng cao naêng löïc cho caùc caùn boä VQG................................................ 93

5.2.4 Tuyeân truyeàn, giaùo duïc coäng ñoàng......................................................... 93

CHÖÔNG VI: KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ

6.1 Keát luaän .................................................................................................................... 96

6.2 Kieán nghò .................................................................................................................. 97

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

SVTH: Döông Yeán Trinh

1

NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN HÖÔÙNG DAÃN ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................

Ñieåm soá baèng soá___________Ñieåm soá baèng chöõ._______________

TP.HCM, ngaøy…….thaùng………..naêm 20

(GV höôùng daãn kyù vaø ghi roõ hoï teân)

ÑOÄC LAÄP – TÖÏ DO – HAÏNH PHUÙC

MSSV: 103108207 LÔÙP: 03ÑHMT1

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM ÑAÏI HOÏC KTCN TPHCM KHOA: MOÂI TRÖÔØNG & COÂNG NGHEÄ SINH HOÏC NHIEÄM VUÏ ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP BOÄ MOÂN: MOÂI TRÖÔØNG HOÏ VAØ TEÂN: DÖÔNG YEÁN TRINH NGAØNH: MOÂI TRÖÔØNG 1. Ñaàu ñeà Ñoà aùn toát nghieäp:

XAÂY DÖÏNG CHÖÔNG TRÌNH BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC VÖÔØN

QUOÁC GIA LOØ GOØ – XA MAÙT

2. Nhieäm vuï (yeâu caàu veà noäi dung vaø soá lieäu ban ñaàu)

Muïc tieâu chính cuûa ñeà taøi laø ñaùnh giaù tieàm naêng nguoàn taøi nguyeân ÑDSH Nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa VQG ñeán kinh teá – xaõ hoäi, moâi tröôøng. Nhöõng nguyeân nhaân laøm suy giaûm ÑDSH. Xaây döïng chöông trình baûo toàn ÑDSH ôû VQG theo ñònh höôùng phaùt trieån beàn vöõng. 3. Ngaøy giao ñoà aùn toát nghieäp: 01/10/2007 4. Ngaøy hoaøn thaønh nhieäm vuï: 25/12/2007 5. Hoï teân ngöôøi höôùng daãn 1/ ThS Leâ Thò Vu Lan 2/ …………………………….

Phaàn höôùng daãn …………………………………… ……………………………………

NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN CHÍNH (kyù vaø ghi roõ hoï teân)

Noäi dung vaø yeâu caàu ñoà aùn toát nghieäp ñaõ ñöôïc thoâng qua boä moân Ngaøy ……thaùng……naêm…… CHUÛ NHIEÄM BOÄ MOÂN (kyù vaø ghi roõ hoï teân) PHAÀN DAØNH CHO KHOA, BOÄ MOÂN Ngöôøi duyeät (chaám sô boä): ................................................................................... Ñôn vò: ................................................................................................................... Ngaøy baûo veä: ........................................................................................................ Ñieåm toång keát: ....................................................................................................... Nôi löu tröõ Ñoà aùn toát nghieäp: ...............................................................................

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG I: PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

1

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG I: PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

1.1 Ñaët vaán ñeà

Vieät Nam laø moät trong 25 nöôùc coù giaù trò ña daïng sinh hoïc thuoäc loaïi cao

nhaát treân theá giôùi vôùi caùc heä sinh thaùi ñaëc thuø, cuøng nhieàu gioáng, loaøi ñaëc höõu coù giaù trò

khoa hoïc vaø kinh teá cao vaø nhieàu nguoàn gen quyù hieám.

Do coù vò trí ñòa lyù ñaëc bieät naèm trong khu vöïc khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa.

Vieät Nam coù khoaûng10% trong toång soá taát caû caùc loaøi sinh vaät ñöôïc bieát ñeán treân theá

giôùi – cho ñeán nay xaáp xæ 12.000 loaøi thöïc vaät vaø 7.000 loaøi ñoäng vaät ñaõ ñöôïc ghi nhaän ôû

Vieät Nam.

Tuy nhieân, do toác ñoä phaùt trieån nhanh choùng cuûa ñaát nöôùc trong nhöõng naêm

gaàn ñaây, ña daïng sinh hoïc ôû Vieät Nam ñang bò suy giaûm maïnh. Nguyeân nhaân chuû yeáu laø

do chaùy röøng, chuyeån ñoåi muïc ñích söû duïng ñaát ñai daãn tôùi thu heïp nôi cö truù cuûa caùc

gioáng loaøi; khai thaùc vaø ñaùnh baét quaù möùc; tình traïng buoân baùn traùi pheùp ñoäng vaät, thöïc

vaät quyù hieám; vaø oâ nhieãm moâi tröôøng.

Vì theá vieäc baûo toàn ña daïng sinh hoïc laø vaán ñeà caáp thieát ñöôïc ñaët ra khoâng

chæ ñoái vôùi Vieät Nam maø vôùi nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Vieäc baûo toàn ña daïng sinh hoïc

giuùp caân baèng moâi tröôøng soáng treân traùi ñaát, naâng cao lôïi ích kinh teá xaõ hoäi taïi ñòa

phöông, khaúng ñònh vai troø coäng ñoàng trong moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi thieân nhieân.

Baèng nhieàu phöông phaùp khaùc nhau trong ñoù vieäc baûo toàn ña daïng sinh hoïc

taïi caùc khu baûo toàn, caùc vöôøn quoác gia laø muïc tieâu haøng ñaàu trong coâng taùc baûo toàn.

Vöôøn quoác gia Loø Goø – Xa Maùt (VQG LGXM) laø ñoái töôïng thieát thöïc ñeå aùp duïng

chöông trình baûo toàn ña daïng sinh hoïc.

VQG LGXM laø nôi raát phong phuù vaø ña daïng veà heä sinh thaùi laø nôi taäp trung

2

raát nhieàu ñoäng vaät, thöïc vaät ñaëc höõu vaø quyù hieám, vôùi hôn 115 loaøi thöïc vaät baäc cao, 104

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

loaøi ñoäng vaät vaø caùc HST caûnh quan ñaëc saéc. Ñieàu naøy ñaõ taïo neân ñieåm ñaëc bieät rieâng

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

cho Vöôøn.

Tuy nhieân, VQG LGXM hieän nay ñang phaûi ñoái maët vôùi vaán ñeà khoù khaên ñoù

laø vieäc suy giaûm veà soá löôïng caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät trong Vöôøn do söï khai thaùc, ñaùnh

baét traùi pheùp cuûa ngöôøi daân ñòa phöông. Vì theá vieäc “Xaây döïng chöông trình baûo toàn

ña daïng sinh hoïc taïi Vöôøn quoác gia Loø Goø Xa Maùt” laø voâ cuøng caáp thieát.

Xaây döïng chöông trình baûo toàn ña daïng sinh hoïc Vöôøn quoác gia Loø Goø – Xa

Maùt chính laø moät höôùng nghieân cöùu taïo ra nhöõng cô sôû khoa hoïc höôùng ñeán söû duïng taøi

nguyeân thieân thieân Ña daïng Sinh hoïc cuûa VQG ngaøy caøng hieäu quaû hôn, beàn vöõng hôn

trong caùc chöông trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø quaûn lyù taøi nguyeân thieân nhieân cuûa

toaøn tænh Taây Ninh.

1.2 Ñoái töôïng nghieân cöùu vaø phaïm vi nghieân cöùu

Nghieân cöùu veà taøi nguyeân ñoäng vaät, thöïc vaät, hoaït ñoäng soáng, caùc ñieàu kieän

soáng aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa caùc loaøi taïi VQG LGXM

1.3 Muïc tieâu cuûa ñeà taøi

Ñeà taøi xaây döïng chöông trình baûo toàn ÑDSH cho VQG LGXM phaûi ñaûm

baûo vieäc phaùt trieån Vöôøn theo ñònh höôùng phaùt trieån beàn vöõng.

Phaûi ñaûm baûo ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân soáng trong khu vöïc VQG, khoâng taùch

rôøi ngöôøi daân ra khoûi phaïm vi sinh soáng cuûa hoï.

Toái öu hoùa caùc lôïi nhuaän ñaûm baûo caùc lôïi ích veà kinh teá, ñôøi soáng cuûa ngöôøi

daân nhöng khoâng laøm toån haïi ñeán söï phaùt trieån veà ÑDSH cuûa VQG.

1.4 Noäi dung nghieân cöùu

3

• Nghieân cöùu toång quan veà VQG LGXM

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

• Nghieân cöùu ñaùnh giaù söï aûnh höôûng cuûa VQG LGXM ñeán söï phaùt trieån

kinh teá – xaõ hoäi vaø moâi tröôøng

• Nghieân cöùu xaây döïng chöông trình baûo toàn cho VQG LGXM

1.5 Phöông phaùp nghieân cöùu

1.5.1 Phöông phaùp luaän

Xem xeùt VQG LGXM treân goùc ñoä heä sinh thaùi (HST), xem xeùt ñaày ñuû moái

quan heä taùc ñoäng qua laïi giöõa ñaát, nöôùc, taøi nguyeân thöïc vaät, taøi nguyeân ñoäng vaät.

Xaây döïng chöông trình baûo toàn phaûi ñaûm baûo caû caùc maët kinh teá - xaõ hoäi vaø

moâi tröôøng.

Xaây döïng chöông trình caàn ñaûm baûo ñem laïi lôïi ích laâu daøi cho xaõ hoäi nhö

taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn naâng cao möùc soáng cuûa ngöôøi daân vaø

söï oån ñònh xaõ hoäi,

Xaây döïng chöông trình phaûi ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån cuûa Vöôøn cuõng nhö

cuûa ñòa phöông. Chuù troïng chieàu saâu, xaây döïng coù hieäu quaû, naâng cao chaát löôïng baûo

toàn.

Quaùn trieät caùc giaûi phaùp baûo toàn ñaûm baûo phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ñaát ñai,

nguoàn nöôùc taïo ñieàu kieän duy trì vaø phaùt trieån taøi nguyeân sinh vaät taïi VQG.

Vieäc xaây döïng chöông trình baûo toàn ÑDSH VQG LGXM ñaûm baûo söï baûo toàn

vaø phaùt trieån beàn vöõng veà soá löôïng loaøi cuûa Vöôøn. Caûi thieän coâng taùc quaûn lyù vaø naâng

cao yù thöùc baûo veä moâi tröôøng cuûa coäng ñoàng taïi ñòa phöông.

4

1.5.2 Phöông phaùp thöïc teá

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Tieáp thu coù choïn loïc caùc phöông phaùp ñaõ ñöôïc söû duïng veà baûo toàn vaø phaùt

trieån ÑDSH töø tröôùc ñeán nay.

Thu thaäp taøi lieäu, nghieân cöùu trong thö vieän vaø vaên phoøng. Toång quan caùc

nguoàn soá lieäu hieän coù, caùc coâng trình coù lieân quan ñaõ coâng boá hoaëc chöa, thöøa keá caùc

nguoàn soá lieäu ñaõ phaân tích.

Toång hôïp taøi lieäu töø nhieàu nguoàn khaùc nhau nhaèm cung caáp moät soá kieán thöùc

cuï theå vaø ruùt ngaén ñöôïc quaù trình phaân tích vaø thôøi gian laøm ñoà aùn.

Khaûo saùt thöïc teá giuùp vieäc xaây döïng chöông trình gaén lieàn vôùi thöïc teá vaø phuø

hôïp vôùi khu vöïc ñöôïc xaây döïng chöông trình.

1.5.3 Phöông phaùp ñaùnh giaù taùc ñoäng

Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa Vöôøn quoác gia veà maët kinh teá - xaõ hoäi ñeå xem xeùt

khaû naêng tham gia cuûa coäng ñoàng vaøo coâng taùc baûo toàn loaøi. Hieåu vaø naém baét ñöôïc khaû

naêng kinh teá cuûa ngöôøi daân soáng trong khu vöïc VQG. Töø ñoù xem xeùt khaû naêng aùp duïng

caùc chöông trình baûo toàn ÑDSH taïi Vöôøn.

Ñaùnh giaù taùc ñoäng veà maët moâi tröôøng ñeå xem xeùt nhöõng taùc ñoäng cuûa ngöôøi

daân ñòa phöông ñeán ñôøi soáng cuûa caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät. Ñaùnh giaù söï aûnh höôûng cuûa

Vöôøn ñoái vôùi caùc nguoàn taøi nguyeân ñaát, nöôùc, vaø sinh vaät.

Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa Vöôøn quoác gia caû veà kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng.

Söû duïng phöông phaùp naøy ñeå ñaùnh giaù sô boä caùc ñieåm haïn cheá vaø tieâu cöïc, nhöõng taùc

ñoäng coù nguy cô laøm suy giaûm ña daïng sinh hoïc Vöôøn vaø keát hôïp vôùi vieäc tìm hieåu toång

quan veà Vöôøn quoác gia nhaèm xaây döïng chöông trình baûo toàn phuø hôïp ñeå ñaït hieäu quaû

cao.

5

1.5.4 Phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh vôùi söï tham gia cuûa coäng ñoàng

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Söï tham gia cuûa coäng ñoàng laø raát caàn thieát trong nhieàu hoaït ñoäng phaùt trieån,

nhöng noù coù vai troø ñaëc bieät quan troïng trong vieäc phuïc hoài caùc heä sinh thaùi vaø baûo veä

nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân cuûa coäng ñoàng.

Phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng luoân ñi keøm theo

nhöõng coâng cụ. Trong ñoù coâng cuï thöôøng duøng nhieàu nhaát laø thu thaäp nguoàn thoâng tin

6

thöù caáp, quan saùt tröïc tieáp vaø chuïp aûnh…

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG II: TOÅNG QUAN VEÀ ÑA DAÏNG

SINH HOÏC VAØ BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG

SINH HOÏC

7

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG II: TOÅNG QUAN VEÀ ÑA DAÏNG SINH HOÏC VAØ

BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC

2.1 ÑA DAÏNG SINH HOÏC

2.1.1 Ñònh nghóa Ña daïng Sinh hoïc (ÑDSH )

“ÑDSH laø söï phoàn thònh cuûa söï soáng treân Traùi ñaát, laø haøng trieäu loaøi thöïc

vaät, ñoäng vaät vaø vi sinh vaät, laø nhöõng gen chöùa ñöïng trong caùc loaøi vaø laø nhöõng heä sinh

thaùi voâ cuøng phöùc taïp cuøng toàn taïi trong moâi tröôøng”.(Nguoàn: Quyõ Quoác teá veà Baûo toàn

Thieân nhieân – WWF (1989))

“ÑDSH laø söï phong phuù cuûa moïi cô theå soáng coù töø taát caû caùc nguoàn trong heä

sinh thaùi treân caïn, ôû bieån vaø caùc heä sinh thaùi döôùi nöôùc khaùc, vaø moïi toå hôïp sinh thaùi maø

chuùng taïo neân; ÑDSH bao goàm söï ña daïng trong loaøi (ña daïng di truyeàn), giöõa caùc loaøi

vaø caùc heä sinh thaùi”. (Nguoàn: Coâng öôùc Ña daïng Sinh hoïc, 1992)

Nhö vaäy ÑDSH cuûa Vieät Nam laø söï khaùc bieät cuûa taát caû caùc daïng soáng hieän

höõu treân traùi ñaát – caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät vaø vi sinh vaät khaùc nhau vaø heä sinh thaùi maø

caùc loaøi ñoù goùp phaàn taïo neân.

ÑDSH khoâng tónh taïi, maø thöôøng xuyeân thay ñoåi; noù taêng leân do söï bieán ñoåi

veà gen vaø caùc quaù trình tieán hoùa vaø giaûm bôûi caùc quaù trình nhö suy thoaùi vaø maát sinh

caûnh, suy giaûm quaàn theå, vaø tuyeät chuûng.

2.1.2 Phaân loaïi ÑDSH

ÑDSH laø noùi leân möùc ñoä phong phuù cuûa thieân nhieân, laø toaøn boä söï soáng coù

8

treân traùi ñaát naøy, keå caû con ngöôøi. ÑDSH theå hieän ôû 3 möùc ñoä:

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

o Ña daïng caùc HST (Ecosystem)

o Ña daïng loaøi (Species)

o Ña daïng di truyeàn (Gene)

Trong ñoù

• Ña daïng di truyeàn – laø tính ña daïng cuûa caùc thoâng tin di truyeàn chöùa

trong taát caû caùc caù theå thöïc vaät, ñoäng vaät vaø vi sinh vaät. Ña daïng di

truyeàn coù ôû beân trong vaø giöõa caùc quaàn theå cuûa caùc caù theå taïo neân moät

loaøi, cuõng nhö giöõa caùc loaøi;

• Ña daïng loaøi – laø tính ña daïng cuûa caùc loaøi sinh vaät khaùc nhau;

• Ña daïng veà heä sinh thaùi – laø tính ña daïng cuûa caùc sinh caûnh, caùc quaàn

xaõ sinh vaät vaø caùc quaù trình sinh thaùi.

2.1.3 ÑDSH ôû Vieät Nam

Naêm 1992, Trung taâm giaùm saùt baûo toàn theá giôùi ñaõ xaùc ñònh Vieät Nam laø

moät trong 16 nöôùc coù tính ÑDSH cao nhaát treân theá giôùi. Vieät Nam laø moät trong nhöõng

nöôùc quan troïng nhaát treân theá giôùi ñoái vôùi vieäc baûo toàn moät soá nhoùm ñoäng, thöïc vaät nhaát

ñònh.

Vieät Nam ñöôïc Quyõ baûo toàn ñoäng vaät hoang daõ (WWF) coâng nhaän coù 3

trong hôn 200 vuøng sinh thaùi toaøn caàu; Toå chöùc baûo toàn chim quoác teá (Birdlife) coâng

nhaän laø moät trong 5 vuøng chim ñaëc höõu; Toå chöùc baûo toàn thieân nhieân theá giôùi (IUCN)

coâng nhaän coù 6 trung taâm ña daïng veà thöïc vaät. Toaøn boä ñaát nöôùc Vieät Nam naèm trong

ñieåm noùng Inñoâ – Bô Ma do toå chöùc Baûo toàn Quoác teá xaùc ñònh, laø moät trong nhöõng vuøng

sinh hoïc bò ñe doïa nhaát vaø giaøu coù nhaát treân traùi ñaát.

Vieät Nam laø moät trong 25 nöôùc coù giaù trò ÑDSH thuoäc loaïi cao nhaát treân theá

9

giôùi vôùi caùc heä sinh thaùi ñaëc thuø, cuøng nhieàu gioáng, loaøi ñaëc höõu coù giaù trò khoa hoïc vaø

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

kinh teá cao vaø nhieàu nguoàn gen quyù hieám do coù vò trí ñòa lyù ñaëc bieät naèm trong khu vöïc

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa. Vieät Nam coù khoaûng10% trong toång soá taát caû caùc loaøi sinh

vaät ñöôïc bieát ñeán treân theá giôùi – cho ñeán nay xaáp xæ 12.000 loaøi thöïc vaät vaø 7.000 loaøi

ñoäng vaät ñaõ ñöôïc ghi nhaän ôû Vieät Nam (nguoàn: Cuïc Baûo veä moâi tröôøng – 2005).

Trong voøng hôn moät thaäp kyû qua, moät soá loaøi ñoäng vaät ñaõ ñöôïc phaùt hieän laàn

ñaàu tieân ôû Vieät Nam nhö loaøi Sao la (Pseudoryx nghetinhensis), loaøi Mang lôùn

(Munticacus vuquangensis).... Nhöõng phaùt hieän naøy ñaõ laøm cho Vieät Nam trôû thaønh tieâu

ñieåm chuù yù cuûa giôùi khoa hoïc cuõng nhö cuûa caùc toå chöùc baûo toàn treân theá giôùi.

Ñaùnh giaù cao taàm quan troïng cuûa ña daïng sinh hoïc, Chính phuû Vieät Nam ñaõ

chuû tröông khoanh vuøng baûo veä ñoái vôùi caùc heä sinh thaùi ñaëc thuø, phaùt trieån caùc khu röøng

ñaëc duïng,...ñeå baûo veä ña daïng sinh hoïc cuûa quoác gia. Hieän nay, caû nöôùc coù 30 vöôøn quoác

gia, 59 khu baûo toàn thieân nhieân, 48 khu döï tröõ thieân nhieân, 11 khu baûo toàn loaøi vaø sinh

caûnh, 39 khu baûo veä caûnh quan vaø coøn moät soá vuøng ñang ñeà xuaát thaønh laäp khu baûo toàn.

Baûng 1: Caùc khu baûo toàn thieân nhieân ôû Vieät Nam

STT Kieåu ñaëc duïng Soá löôïng Dieän tích

Vöôøn quoác gia (VQG) 30 1 957.330

Khu baûo toàn thieân nhieân 50 2 1.369.058

Khu döï tröõ thieân nhieân 48 1.283.209

Khu baûo toàn loaøi, sinh caûnh 11 85.849

Khu baûo veä caûnh quan 39 3 215.287

Toång coäng 126 2.541.675

(Nguoàn: Cuïc Kieåm laâm, 2005)

10

2.1.3.1 Ña daïng caùc heä sinh thaùi ở Việt Nam

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Ñaát nöôùc Vieät Nam traûi daøi treân 1.650 km theo höôùng Baéc – Nam, töø 80 tôùi

230 vó Baéc, vaø coù ñoä cao ñòa hình töø 0m leân tôùi ñoä cao lôùn nhaát laø 3145m so vôùi möïc

nöôùc bieån, treân daõy nuùi Hoaøng Lieân. Ba phaàn tö dieän tích ñaát nöôùc laø ñoài nuùi, vaø caùc

vuøng ñoàng baèng chaâu thoå cuûa hai con soâng lôùn laø soâng Hoàng ôû mieàn Baéc vaø soâng Cöûu

Long ôû mieàn Nam.

Vôùi ñieàu kieän ñòa lyù nhö vaäy ñaõ taïo neân söï ña daïng cuûa caùc cheá ñoä khí haäu,

thoå nhöôõng, ñòa hình vaø söï ña daïng cuûa caùc HST. Moãi HST ñoù laïi coù caùc ñaëc tröng rieâng

veà khu heä ñoäng, thöïc vaät.

Taïi Vieät Nam, söï phaân boá cuûa ÑDSH treân khaép caû nöôùc khoâng ñeàu nhau.

Caùc heä sinh thaùi treân caïn töï nhieân cuûa Vieät Nam bao goàm röøng thöôøng xanh (vuøng thaáp

vaø vuøng nuùi), röøng nöûa thöôøng xanh, röøng ruïng laù, röøng treân nuùi ñaù voâi, caùc ñuïn caùt vaø

baõi caùt treân bieån.

+ Röøng ngaäp maën: Phaân boá ven bieån Quaûng Ninh (10.000 ha) moät soá

dieän tích raûi raùc ôû ñaàm phaù, cöûa soâng mieàn Trung. Ñaëc bieät taäp trung ôû Caø Mau, Baïc

Lieâu (500.000 ha), Tieàn Giang, Traø Vinh, vaø Caàn Giôø. Röøng ngaäp maën ôø mieàn Nam

ñöùng loaïi nhaát nhì treân Theá Giôùi.

+ Röøng laù roäng thöôøng xanh nhieät ñôùi: thöôøng gaëp ôû vuøng nuùi cao döôùi

800 m ôû phía Baéc vaø treân 1.000 m ôû phía Nam, laø röøng hoãn giao cuûa caây hoï Ñaäu

(Fabaceaae), hoï Deõ (Fagaceae) vaø hoï Tre (Bambusodae).

+ Röøng laù roäng thöôøng xanh nhieät ñôùi treân nuùi ñaù voâi: chuû yeáu ôû caùc

vuøng nuùi ñaù voâi, caùc caây chuû yeáu laø Nghieàn (Burretiodendron hsiemun), Hoaøng Ñaøn

11

(Cupressus Torulosa); tieâu bieåu cho daïng röøng naøy laø röøng quoác gia Cuùc Phöông.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

+ Röøng laù roäng thöôøng xanh nhieät ñôùi nuùi cao: thöôøng gaëp taïi caùc

vuøng nuùi cao treân 800 m ôû phía Baéc, chuû yeáu laø caùc loaøi caây thuoäc hoï Deõ (Fagaceae),

Long naõo (Lauraceae), Ñoã quyeân (Ericaceae), Tre nöùa (Bambusodae).

+ Röøng khoäp: phaân boá chuû yeáu ôû Taây Nguyeân, Ñoâng Nam Boä, duyeân

haûi Nam Trung Boä, caùc loaøi caây hoï Daàu (Dipterocarpaceae) chieám öu theá, coù nhieàu loaøi

cho goã quí nhö Guï (Dalbergia Oliverrii), Giaùng Höông (Pterocarpus Pedatus).

+ Röøng laù kim ôû caùc vuøng cao treân 1.000 m ôû phía Nam thích hôïp phaùt

trieån caây laù kim nhö Tuøng (Amentotaxus), Baùch (Cupressaceae), Thoâng 2 laù (Pinus

merkusii). Vuøng cao treân 1.500 m thuoäc daõy Hoaøng Lieân Sôn, Tröôøng Sôn thöôøng gaëp

caùc röøng laù kim nhö Thoâng 3 laù (Pinus kesiya), Pômu (Fokiena hodginsi), SaMu

(Cunninghamia lanceolata).

+ Röøng tre nöùa: phaân boá töø Baéc ñeán Nam laø loaøi öa aåm, öa saùng, moïc

nhanh, röøng möa ôû mieàn Baéc, röøng Loà oâ ôû mieàn Nam, Luoàng ôû Thanh Hoùa, Truùc ôû Baéc

Thaùi.

+ Röøng laày hoãn hôïp: goàm röøng Traøm, ñoàng baèng Soâng Cöûu Long. Coù

nôi chuû yeáu laø Traøm nhöng cuõng coù nôi coù caû nhöõng caây goã chòu ngaäp nhö Myø ñai, OÂ

moâi (Cassia grandis L.F).

Vieät Nam ñöôïc coi laø moät trong nhöõng nöôùc thuoäc vuøng Ñoâng Nam AÙ giaøu

coù veà ÑDSH. Do söï khaùc bieät lôùn veà khí haäu töø vuøng gaàn xích ñaïo tôùi giaùp vuøng caän

xích ñaïo, cuøng vôùi söï ña daïng veà ñòa hình ñaõ taïo neân söï ña daïng veà thieân nhieân.

Cho ñeán nay ñaõ thoáng keâ ñöôïc 10.484 loaøi thöïc vaät baäc cao coù maïch khoaûng

800 loaøi reâu vaø 600 loaøi naám. Theo döï ñoaùn cuûa caùc nhaø thöïc vaät hoïc soá loaøi thöïc vaät

12

baäc cao coù maïch ít nhaát seõ leân ñeán 12.000 loaøi trong ñoù coù khoaûng 23.000 loaøi ñaõ ñöôïc

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

ngöôøi daân duøng laøm nguoàn löông thöïc, thöïc phaåm, thuoác chöõa beänh, thöùc aên cho gia suùc,

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

laáy goã, tinh daàu vaø nhieàu nguyeân vaät lieäu khaùc.

Heä thöïc vaät Vieät Nam coù möùc ñoä ñaëc höõu cao. Phaàn lôùn soá loaøi ñaëc höõu naøy

taäp trung ôû 4 khu vöïc nuùi cao Hoaøng Lieân Sôn, khu vöïc nuùi cao Ngoïc Linh, cao nguyeân

Laâm Vieân vaø khu vöïc röøng möa ôû phía Baéc Trung Boä.

Nhieàu loaøi laø ñaëc höõu ñòa phöông chæ gaëp ôû moät vuøng raát heïp vôùi soá caù theå

thaáp. Caùc loaøi naøy thöôøng raát hieám vì caùc khu röøng ôû đây thöôøng bò chia caét thaønh nhöõng

maûnh nhoû hay bò khai thaùc moät caùch maïnh meõ.

Caùc HST ñaát ngaäp nöôùc – soâng – suoái, hoà vaø ao ñaàm. Vieät Nam coù maïng

löôùi caùc con soâng daøy ñaëc, trong ñoù 2.360 con soâng coù ñoä daøi treân 10 km. 8 con soâng coù

löu vöïc lôùn vôùi dieän tích bao phuû treân 10.000 km2 ( nguoàn: Baùo caùo dieãn bieán moâi tröôøng

Vieät Nam, 2005).

Caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc ôû Vieät Nam bao goàm nhieàu loaïi: soâng ngoøi, ao hoà,

ñaàm laày, röøng ngaäp nöôùc, vaø caùc ñoàng coû ngaäp nöôùc. Coù 39 kieåu HST ñaát ngaäp nöôùc ñaõ

ghi nhaän ôû Vieät Nam, bao goàm 30 vuøng ñaát ngaäp nöôùc töï nhieân vaø 9 vuøng ñaát ngaäp nöôùc

nhaân taïo (nguoàn: Vieän ÑTQHR,1999, xaây döïng Cô sôû Quy hoaïch caùc KBT Ñaát ngaäp nöôùc

Vieät Nam). Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng ñaõ xaùc ñònh 68 khu ñaát ngaäp nöôùc coù taàm quan

troïng quoác gia.

Vôùi bôø bieån daøi treân 3.260 km vaø hôn 3.000 hoøn ñaûo lôùn nhoû, vì theá Vieät

Nam coù caùc HST duyeân haûi raát giaøu coù vaø ña daïng. Caùc HST naøy bao goàm röøng ngaäp

maën vaø caùc loaïi röøng trong vuøng trieàu, caùc ñaàm phaù nöôùc lôï, caùc thaûm coû bieån, caùc raïn

san hoâ. Taát caû caùc HST naøy ñeàu giaøu coù veà caùc loaøi sinh vaät vaø coù naêng suaát cao.

Vieät Nam coù moät vuøng bieån ñaëc quyeàn kinh teá bieån khoaûng 1 trieäu km2, vôùi

13

khoaûng 20 kieåu HST bieån ñaëc tröng rieâng bieät veà haûi döông hoïc. Caùc HST naøy nuoâi

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

döôõng treân 11.000 loaøi sinh vaät bao goàm gaàn 2.500 loaøi caù bieån (goàm 130 loaøi caù coù giaù

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

trò kinh teá cao), gaàn 700 loaøi ñoäng vaät noåi; gaàn 100 loaøi thöïc vaät röøng ngaäp maën, 15 loaøi

thöïc vaät ngaäp maën, 15 loaøi coû bieån vaø hôn 6.000 loaøi ñoäng vaät ñaùy khoâng xöông soáng.

Theâm vaøo ñoù, caùc HST bieån naøy coøn laø moâi tröôøng soáng quan troïng cuûa 5

loaøi ruøa bieån, 15 loaøi raén bieån, 25 loaøi thuù bieån vaø 43 loaøi chim bieån (nguoàn: Nguyeãn

Chu Hoài, 2001, Hieän traïng vaø cô cheá quaûn lyù caùc KBT bieån ôû Vieät Nam). Vôùi caùc khaûo saùt

ñang ñöôïc tieán haønh toång soá loaøi sinh vaät bieån Vieät Nam seõ caøng taêng leân.

Vieät Nam coù khoaûng 1.122 km2 raïn san hoâ, ñöôïc phaân boá roäng raõi töø Baéc tôùi

Nam, vôùi dieän tích lôùn nhaát vaø tính ÑDSH cao ôû mieàn Trung vaø mieàn Nam. Caùc nghieân

cöùu cuûa Vieät Nam ñaõ ghi nhaän gaàn 400 loaøi san hoâ taïo raïn taïi caùc vuøng Vònh Nha Trang

vaø Coân Ñaûo, moãi nôi coù hôn 300 loaøi (nguoàn: Voõ Syõ Tuaán, 2005, “Keá hoïach Haønh ñoäng

Quoác gia veà quaûn lyù caùc Raïn san hoâ ôû Vieät Nam tôùi naêm 2015) .

2.1.3.2 Ña daïng loaøi vaø ña daïng di truyeàn

Ña daïng caùc HST cuûa Vieät Nam ñöôïc taïo bôûi söï giaøu coù töông töï veà loaøi coù

11.458 loaøi ñoäng vaät, 21.017 loaøi thöïc vaät vaø khoaûng 3.000 loaøi vi sinh vaät ñaõ ñöôïc ghi

nhaän, trong ñoù coù raát nhieàu loaøi ñöôïc söû duïng ñeå cung caáp vaät lieäu di truyeàn (nguoàn:

Ñaëng Huy Huyønh, 2005, Hieän traïng vaø tình hình quaûn lyù ÑDSH Vieät Nam).

Vieät Nam coù tæ leä caùc loaøi ñaëc höõu cuûa khu vöïc vaø quoác gia cao hôn baát cöù

nöôùc naøo khaùc ôû Ñoâng Döông. Caùc nhoùm ñaëc höõu, caùc khu vöïc phaân boá khaùc nhau

nhöng taát caû chuùng khoâng ñoàng nhaát.

Tính ñaëc höõu cuûa caùc loaøi caây haït traàn taäp trung ôû nhöõng vuøng nuùi chính cuûa

ñaát nöôùc. Toå chöùc BirdLife International ñaõ ñaùnh giaù veà söï phaân boá treân toaøn theá giôùi

14

nhöõng khu taäp trung cuûa nhöõng loaøi chim coù quy moâ haïn cheá.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Toaøn boä heä thöïc vaät ñöôïc ñaëc tröng bôûi tyû leä caùc loaøi ñaëc höõu cao döï tính

khoaûng giöõa 33% ôû Baéc Vieät Nam vaø 50% treân caû nöôùc (nguoàn: Thaùi Vaên Tröøng, 1970).

Soá löôïng lôùn nhaát caùc daïng ñaëc höõu ñöôïc thaáy ôû ba khoái nuùi chính - daõy Hoaøng Lieân

Sôn, cao nguyeân Ñaø Laït vaø cao nguyeân mieàn Trung.

Baûng 2: Thoáng keâ thaønh phaàn loaøi sinh vaät ñaõ bieát ñöôïc cho ñeán nay

Nhoùm sinh vaät Soá loaøi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc

Thöïc vaät noåi 1.939

Rong taûo 697

Thöïc vaät ôû caïn 13.766

Ñoäng vaät khoâng xöông soáng ôû nöôùc 8.203

Ñoäng vaät khoâng xöông soáng ôû ñaát khoaûng 1.000

Coân truøng 7.750

Caù 2.582

Boø saùt 50

Löôõng cö 162

Chim 840

Thuù 310 loaøi vaø phaân loaøi

(Nguoàn: Vieän sinh thaùi vaø Taøi nguyeân sinh vaät, 2004)

Theo ñaùnh giaù cuûa Jucovski (1970) Vieät Nam laø moät trong 12 trung taâm

gioáng caây troàng vaø cuõng laø trung taâm thuaàn hoùa vaät nuoâi noåi tieáng khaép theá giôùi. Vieät

Nam coù nguoàn gen di truyeàn phong phuù. Ñaëc bieät laø nguoàn luùa vaø khoai – laø nhöõng loaøi

ñöôïc coi coù goác töø Vieät Nam. Nguoàn gen duy nhaát naøy laø cô sôû cho söï tieáp tuïc phaùt trieån

15

vaø caûi tieán caùc gioáng luùa vaø caây löông thöïc treân theá giôùi.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Trong vaøi thaäp kỷ vöøa qua, caùc nhaø khoa hoïc ñaõ giuùp môû roäng kieán thöùc veà

tính ÑDSH cuûa Vieät Nam, boå sung theâm nhieàu loaøi môùi vaøo danh saùch caùc loaøi cuûa Vieät

Nam: Sao La (Pseudoryx nghetinhensis), Mang Lôùn (Muntiacus vuquangensis), Mang

Tröôøng Sôn (Muntiacus truongsonensis), Chaø Vaø Chaân Xaùm (Pygathrix cinerea), Thoû

vaèn Tröôøng Sôn (Nesolagus timminsi)

2.1.4 Giaù trò cuûa Ña daïng Sinh hoïc Vieät Nam

Caùc lôïi ích maø Vieät Nam ñöôïc höôûng töø ÑDSH khoâng chæ laø khai thaùc lieân

tuïc caùc nguoàn taøi nguyeân, maø laïi ñöôïc baûo ñaûm ñöôïc cung caáp vaø duy trì moät loaït caùc

chöùc naêng sinh thaùi. Caùc chöùc naêng sinh thaùi nhö: duy trì chu trình nöôùc (phuïc hoài nöôùc

ngaàm, baûo veä löu vöïc vaø laøm heä ñeäm choáng laïi nhöõng hieän töôïng thaùi quùa), ñieàu hoøa khí

haäu, saûn sinh vaø laøm maøu môõ cho ñaát baûo veä choáng xoùi moøn, tích tröõ vaø taùi taïo chaát dinh

döôõng, phaân huûy vaø haáp thu caùc chaát gaây oâ nhieãm. Chuùng coù yù nghóa neàn taûng ñoái vôùi

chaát löôïng cuoäc soáng vaø neàn kinh teá, nhöng laïi thöôøng khoâng ñöôïc ñaùnh giaù thích ñaùng

theo caùc thuaät ngöõ kinh teá.

Caùc giaù trò kinh teá cuûa caùc HST töï nhieân coù theå phaân chia thaønh giaù trò khai

trực tieáp (laøm thöùc aên, laáy sôïi, döôïc lieäu); giaù trò khai thaùc giaùn tieáp (ñieàu hoøa khí haäu,

baûo veä löu vöïc, chaát löôïng ñaát, giaûi trí…

ÑDSH taïo ra tính beàn vöõng vaø khaû naêng choáng chòu cho noâng nghieäp. ÑDSH

laø cô sôû cuûa neàn noâng nghieäp ôû Vieät Nam. Vuøng nuùi vaø trung du phía Baéc, vuøng nuùi Taây

Nam cuûa Vieät Nam ñaëc bieät ña daïng veà caùc gioáng, loaøi baûn ñòa vaø caùc loaøi laø hoï haøng

hoang daõ cuûa chuùng trong töï nhieân, lieân quan tôùi caùc nhoùm caây troàng quan troïng nhö luùa,

16

khoai soï, cheø, vaûi, nhaõn, caùc gioáng cam chanh vaø ñaäu.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Lôïi ích cuûa caùc HST röøng ñoái vôùi söï phaùt trieån noâng nghieäp do chuùng baûo veä

nguoàn nöôùc, cung caáp nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët, tích tröõ tröôùc khi haïn haùn vaø haïn cheá luõ,

luït, caûn gioù, vaø giuùp thuï phaán cho caây troàng, cung caáp caùc loaøi thieân ñòch tieâu dieät saâu

haïi, vaø ñieàu hoøa khí haäu ñòa phöông (tieåu khí haäu) nhôø taïo baàu khoâng khí aám trong thôøi

tieát khoâ raùo (nguoàn: baùo caùo dieãn bieán Moâi tröôøng Vieät Nam, 2005)

Chöùc naêng sinh thaùi coù giaù trò lôùn nhaát ñoái vôùi thöïc vaät töï nhieân laø baûo veä löu

vöïc nöôùc. Ñieàu naøy ñaûm baûo cho nhöõng traän möa lôùn ñöôïc röøng giöõ laïi laøm giaûm taùc haïi

cuûa caû luõ luït vaø xoùi moøn ñaát. Röøng tieáp tuïc duy trì doøng chaûy vaø nöôùc saïch raát laâu sau

khi möa vaø vì theá cuõng giaûm taùc haïi cuûa haïn haùn. Ñieàu hoaø doøng chaûy laø ñieàu voâ cuøng

quan troïng trong vieäc troàng luùa

Baûo veä vuøng ven bieån: Caùc raïn san hoâ bao boïc bôø bieån coù moät chöùc naêng

voâ cuøng quan troïng laø baûo veä mieàn duyeân haûi khoûi bò xoùi moøn do soùng voã. Chöùc naêng

naøy raát quan troïng töø Baéc vaøo Nam Trung Boä Vieät Nam nôi baõo thöôøng xuyeân xaûy ra .

Baûo veä ñaát: Xoùi moøn ñaát laø moät trong nhöõng maát maùt taøi nguyeân lôùn nhaát

cuûa Vieät Nam. Ñoä phì nhieâu cuûa caùc vuøng roäng lôùn giaûm vaø taéc ngheõn vuøng phuø sa taïi

caùc keânh giao thoâng thuyû vaø laøm maát nôi truù cuûa caùc loaøi thuyû sinh. Röøng che phuû doïc

bôø bieån coù moät chöùc naêng quan troïng trong vieäc giaûm xoùi moøn ñaát, chöùa nhöõng ñuïn caùt

gioù thoåi vaø giaûm taùc ñoäng cuûa baõo.

Ñieàu hoaø khí haäu: Caùt gioù cuoán laø moät khoù khaên rieâng ôû vuøng duyeân haûi

mieàn trung Vieät Nam nôi dieãn ra phaàn lôùn coâng taùc phuïc hoài röøng choáng caùt bay toån haïi

canh taùc noâng nghieäp. HST röøng coù chöùc naêng quan troïng laø ñieàu hoaø khí haäu vaø haáp thuï

17

CO2 trong quaù trình quang hôïp, goùp phaàn laøm giaûm khí nhaø kính trong khí quyeån.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Du lòch döïa vaøo bieån: Caùt Baø vaø Vònh Haï Long, Ñoà Sôn, Saàm Sôn, Nha

Trang, Vuõng Taøu vaø Coân Ñaûo, laø nhöõng vuøng du lòch bôø bieån noåi tieáng. Caùc giaù trò kinh

teá cuûa caùc vuøng naøy raát khoù öôùc tính vì chöa coù moät toå chöùc hay cô quan cuï theå naøo chòu

traùch nhieäm veà vieäc naøy. Phaùt trieån du lòch nhìn chung chöa ñöôïc phoái hôïp, thieáu quy

hoaïch vaø quaûn lyù.

Nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân röøng giaøu coù veà sinh giôùi, coù theå ñaùp öùng

nhöõng nhu caàu hieän taïi vaø töông lai cuûa nhaân daân Vieät Nam trong quaù trình phaùt trieån.

Nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân naøy khoâng nhöõng laø cô sôû vöõng chaéc cuûa söï toàn taïi cuûa

nhaân daân Vieät Nam thuoäc nhieàu theá heä ñaõ qua maø coøn laø cô sôû cho söï phaùt trieån cuûa daân

toäc Vieät Nam trong nhöõng naêm saép tôùi.

2.1.5 Nhöõng moái ñe doïa ñoái vôùi Ña daïng Sinh hoïc.

Hiện nay, do toác ñoä phaùt trieån nhanh choùng cuûa ñaát nöôùc, ĐDSH ôû Vieät Nam

ñang bò suy giaûm maïnh. Nguyeân nhaân chuû yeáu laø do chaùy röøng, chuyeån ñoåi muïc ñích söû

duïng ñaát ñai daãn tôùi thu heïp nôi cö truù cuûa caùc gioáng loaøi; khai thaùc vaø ñaùnh baét quaù

möùc caùc loaøi ñoäng thöïc vaät; tình traïng buoân baùn traùi pheùp ñoäng vaät, thöïc vaät quyù hieám;

vaø oâ nhieãm moâi tröôøng.

2.1.5.1 Toác ñoä tuyeät chuûng:

Söï ña daïng veà loaøi treân toaøn caàu thöôøng raát cao trong suoát moïi thôøi gian vaø

thôøi kyø ñòa chaát. Caùc nhoùm sinh vaät tieán hoùa baäc cao nhö coân truøng, ñoäng vaät khoâng

xöông soáng, thöïc vaät haït kín, thöïc vaät haït traàn ñaït ñöôïc ñænh ñieåm cuûa söï ña daïng

khoaûng 30.000 naêm tröôùc ñaây. Nhöng, sau ñoù söï ña daïng cuûa loaøi giaûm daàn cuøng vôùi söï

18

taêng tröôûng cuûa quaàn theå loaøi ngöôøi.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Hoaït ñoäng ñaàu tieân cuûa con ngöôøi gaây neân söï tuyeät chuûng ñöôïc nhaän bieát laø

vieäc tieâu dieät caùc loaøi ñoäng vaät, thöïc vaät. Trong moät khoaûng thôøi gian ngaén ñaõ coù töø 74%

ñeán 86% caùc loaøi ñoäng vaät lôùn bò tuyeät chuûng maø nguyeân nhaân tröïc tieáp laø do vieäc saên

baén cuûa con ngöôøi.

Nguyeân nhaân gaây ra vieäc phaù huûy nôi sinh soáng laø caùc hoaït ñoäng coâng

nghieäp vaø thöông maïi lôùn gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån kinh teá toaøn caàu; ví duï khai thaùc moû,

chaên nuoâi gia suùc, nuoâi caù, khai thaùc röøng, phaùt trieån noâng nghieäp, xaây ñaäp nöôùc,

(nguoàn: Meyer vaø Tuner 1994). Nhieàu söï ñaàu tö döï aùn ñaëc ra nhöng do caùch söû duïng taøi

nguyeân thieân nhieân khoâng phuø hôïp neân keùm hieäu quaû, vaø aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng.

Nguyeân nhaân gaây ra vieäc maát maùt ÑDSH taïi nhöõng vuøng nhieät ñôùi aåm giaøu

coù veà soá loaøi laø do vieäc söû duïng taøi nguyeân khoâng coâng baèng treân phaïm vi toaøn theá giôùi.

Vieäc söû duïng quaù nhieàu vaø khoâng hôïp lyù caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân seõ khoâng taïo

ñöôïc tính beàn vöõng gaây ra söï huûy hoaïi moâi tröôøng nghieâm troïng.

2.1.5.2 Söï phaù huûy nôi cö truù.

Moái ñe doïa chính ñoái vôùi ÑDSH laø nôi cö truù bò phaù huûy vaø maát maùt. Do vaäy

vieäc laøm coù yù nghóa nhaát ñeå baûo veä ÑDSH laø baûo toàn nôi cö truù cuûa caùc loaøi. Maát nôi cö

truù laø nguy cô ñaàu tieân laøm cho caùc loaøi ñoäng vaät coù xöông soáng bò tuyeät chuûng vaø ñoù laø

nguy cô ñoái vôùi caû ñoäng vaät khoâng xöông soáng, thöïc vaät, caùc loaøi naám vaø caùc loaøi khaùc.

Taïi raát nhieàu nôi treân theá giôùi, ñaëc bieät laø taïi caùc ñaûo, nôi maø maät ñoä daân soá

töông ñoái cao, phaàn lôùn nhöõng nôi cö truù nguyeân thuûy ñeàu ñaõ bò tieâu dieät. Hôn 50%

nhöõng nôi cö truù laø caùc röøng nguyeân sinh bò phaù huûy taïi 47 treân toång soá 57 nöôùc nhieät ñôùi

treân theá giôùi. Taïi Chaâu AÙ nhieät ñôùi, 65% caùc nôi cö truù laø caùc caùnh röøng töï nhieân ñaõ bò

19

maát.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Toác ñoä phaù röøng ñaëc bieät lôùn taïi caùc nöôùc nhö Philippin, Vieät Nam, AÁn Ñoä,

caùc nöôùc Chaâu Phi….ñaõ laøm maát nôi cö truù cuûa caùc loaøi hoang daõ. Toác ñoä khaù nhanh ôû

möùc 1,5% ñeán 2% laø ôû caùc nöôùc nhö Vieät Nam, Paraguay, Mexico vaø Costa Rica. Trong

voøng 8.000 naêm trôû laïi, khoaûng 45% ñoä che phuû röøng nguyeân sinh treân Traùi Ñaát ñaõ bò

bieán ñoåi.

Hình 1: Caûnh ñoát röøng laøm raãy taïi Laâm tröôøng Ñoàng Xoaøi

Ví duï: Hôn 95% nôi cö truù nguyeân thuûy cuûa loaøi vöôïn Java bò phaù huûy vaø

ngaøy nay chuùng ñöôïc baûo veä ôû moät dieän tích ít hôn 2% phaïm vi nôi sinh soáng nguyeân

thuûy tröôùc nay cuûa chuùng.

Moät phaàn dieän tích ñaát ñai naøy bò chuyeån ñoåi hoaøn toaøn thaønh ñaát chuyeân

noâng nghieäp vaø ñoàng coû nuoâi gia suùc. Ñaát röøng maát do ngöôøi daân soáng theo kieåu du canh

du cö chaët phaù. Ñaát troàng luùc naøy ñöôïc phuïc hoài thaønh röøng thöù caáp.

Moãi naêm hôn 25.0000 km2 dieän tích röøng bò söû duïng ñeå laøm cuûi phuïc vuï cho

vieäc naáu nöôùng cuûa nhöõng khu daân cö laân caän. 45.000 km2 moãi naêm bò phaù do caùc coâng

ty khai thaùc goã. Coøn laïi 20.000 km2 moãi naêm bò khai hoang ñeå laáy ñaát cho chaên nuoâi gia

20

suùc hoaëc troàng caây noâng nghieäp.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Moâi tröôøng oâ nhieãm do thuoác tröø saâu, hoùa chaát vaø caùc chaát thaûi coâng nghieäp,

chaát thaûi sinh hoaït cuûa con ngöôøi vaø caùc oâ nhieãm gaây ra bôûi nhaø maùy vaø oâtoâ, cuõng nhö

caùc traàm tích laéng ñoïng do söï xoùi moøn ñaát töø caùc vuøng cao, caùc söôøn nuùi.

Taùc haïi chung cuûa oâ nhieãm ñeán chaát löôïng nöôùc, chaát löôïng khoâng khí, ñeán

khí haäu toaøn caàu laø moät vaán ñeà khoâng chæ gaây nguy haïi lôùn ñeán ÑDSH maø coøn gaây nguy

haïi ñeán söùc khoûe con ngöôøi.

Hình 2: Phaù röøng laøm noâng nghieäp

2.1.5.3 Khai thaùc quaù möùc

Nhaèm thoûa maõn nhu caàu cuûa cuoäc soáng con ngöôøi ñaõ thöôøng xuyeân saên baén,

haùi löôïm thöïc phaåm vaø khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân khaùc. Ngay tröôùc thôøi kyø coâng

nghieäp hoùa, vieäc khai thaùc quaù möùc laøm suy giaûm vaø tuyeät chuûng moät soá loaøi baûn ñòa.

Vieäc khai thaùc cuûa con ngöôøi ñaõ gaây nguy cô aûnh höôûng ñeán 1/3 soá loaøi ñoäng vaät coù

xöông soáng ñang bò ñe doïa tuyeät chuûng, caùc loaøi deã bò tuyeät chuûng vaø caùc loaøi quyù hieám.

Caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân ñang bò khai thaùc baèng caùc phöông phaùp

nhanh nhaát. Ngöôøi daân tìm caùch khai thaùc ñeán möùc toái ña nguoàn taøi nguyeân cuûa hoï ñeå söû

21

duïng, ñeå baùn saûn phaåm thu lôïi nhuaän.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Vieäc khai thaùc moät caùch quaù möùc ñeå ñaùp öùng nhu caàu tieâu duøng laø moät vaán

ñeà trôû neân caáp baùch. Thò tröôøng caøng ngaøy caøng yeâu caàu nhieàu hôn neân vieäc khai thaùc

tìm kieám nhöõng nguoàn môùi caøng ñöôïc ñaët ra caáp thieát. Vaø chính ñieàu naøy laøm cho

ÑDSH cuûa caùc loaøi caøng trôû neân caïn kieät.

Hình 3: Moät con gaáu ñang bò gieát

2.1.5.4 Söï du nhaäp caùc loaøi ngoaïi lai

Moät moái ñe doïa gia taêng ñoái vôùi caùc HST treân caïn vaø döôùi nöôùc laø söï xaâm

nhaäp cuûa caùc loaøi sinh vaät ngoaïi lai. Treân toaøn caàu söï lan traøn cuûa caùc loaøi ngoaïi lai xaâm

haïi ñang laøm suy thoaùi ÑDSH vaø caùc HST noâng nghieäp, daãn tôùi söï tuyeät chuûng cuûa caùc

loaøi vaø taùc ñoäng ñeán söùc khoûe con ngöôøi.

Söï gia taêng thöông maïi toaøn caàu, ñi laïi vaø vaän chuyeån haøng hoùa qua bieân

giôùi, cuõng nhö phaùt trieån ñöôøng giao thoâng ñaõ taïo ñieàu kieän cho caùc loaøi ngoaïi lai xaâm

22

haïi lan traøn.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Vieät Nam ñaõ chòu aûnh höôûng cuûa moät soá loaøi ngoaïi lai xaâm haïi (vöøa do

chuù yù vöøa do ngaãu nhieân mang vaøo). Caùc loaøi du nhaäp deã daøng xaâm nhaäp vaø chieám lónh

caùc nôi cö truù vaø thay theá caùc loaøi baûn ñòa do chuùng chöa coù keû thuø, caùc loaøi coân truøng vaø

caùc loaøi ñoäng vaät kyù sinh, maàm beänh.

Caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñaõ taïo neân nhöõng ñieàu kieän moâi tröôøng khoâng

bình thöôøng, nhö söï thay ñoåi caùc nguoàn dinh döôõng, gaây chaùy röøng, taêng löôïng aùnh

saùng… ñaõ taïo cô hoäi cho caùc loaøi du nhaäp thích öùng nhanh hôn ôû nôi môùi vaø loaïi tröø

nhöõng loaøi baûn ñòa.

Coù theå coi caùc loaøi nhaäp cö laø moái ñe doïa nguy hieåm nhaát ñoái vôùi caùc loaøi

sinh vaät trong cuûa heä thoáng caùc vöôøn quoác gia. Caùc loaøi du nhaäp coù theå phaùt trieån ñeán

moät soá löôïng cöïc lôùn vaø phaùt taùn ra moät dieän tích roäng, xaâm nhaäp saâu vaøo quaàn xaõ khieán

cho vieäc loaïi boû chuùng trôû neân cöïc kyø khoù khaên vaø toán keùm.

Khi caùc loaøi nhaäp cö ñöôïc lai gheùp vôùi caùc loaøi baûn ñòa, thì caùc gen ñoäc nhaát

cuûa caùc loaøi baûn ñòa coù theå bò loaïi tröø khoûi caùc quaàn theå ñòa phöông. Trong caùc HST

nöôùc ngoït vaø noâng nghieäp, caùc taùc ñoäng cuûa caùc loaøi ngoaïi lai xaâm haïi nghieâm troïng hôn

raát nhieàu, gaây ra nhöõng thieät haïi ñaùng keå veà kinh teá.

Ví Duï: loaøi OÁc böôu vaøng

(Pomacea canaliculata), moät loaøi OÁc baûn

ñòa cuûa Nam Myõ ñaõ du nhaäp vaøo Ñoâng

Nam AÙ töø nhöõng naêm 1980 ñeå laøm thöïc

phaåm, ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng vaät haïi

nguy hieåm nhaát ñoái vôùi caây luùa Vieät Nam,

gaây thieät haïi kinh teá leân tôùi haøng trieäu ñoâ la Hình 4: OÁc böôu vaøng (Pomacea canaliculata)

23

moãi naêm, do laøm giaûm saûn löôïng luùa.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Vaán ñeà caùc loaøi sinh vaät ngoaïi lai xaâm haïi mang tính toaøn caàu vaø ñoøi hoûi

phaûi coù söï hôïp taùc quoác teá ñeå giaûi quyeát. Vieät Nam seõ laø moät trong naêm nöôùc treân toaøn

theá giôùi nhaän ñöôïc söï hoå trôï cuûa Chöông trình caùc loaøi xaâm haïi toaøn caàu

Hình 5: Beøo tai chuoät (giant salvinia) – Caây mai döông (Mimosa pigra)

2.1.5.5 Söï laây lan cuûa caùc dòch beänh

Caùc taùc nhaân gaây nhieãm truøng coù theå laø caùc vaät kyù sinh nhö virut, vi khuaån,

naám, caùc ñoäng vaät ñôn baøo hay caùc kyù sinh truøng côõ lôùn hôn nhö giun, saùn. Caùc loaøi

beänh dòch naøy coù theå laø nguy cô ñe doïa ñoái vôùi moät soá loaøi quyù hieám.

Ví duï: Quaàn theå cuoái cuøng laø loaøi choàn chaân ñen (Mustela nigripes) toàn taïi

trong töï nhieân ñaõ bò tieâu dieät bôûi loaøi virut cuûa beänh soát ho töø choå nuoâi vaø moät soá loaøi gia

suùc khaùc.

24

Hình 6: Choàn chaân ñen (Mustela nigripes)

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Taïi nhöõng phaàn cuûa khu vöïc baûo toàn, quaàn theå cuûa caùc loaøi ñoäng vaät coù theå

moät luùc naøo ñoù coù maät ñoä lôùn hôn maät ñoä bình thöôøng trong thieân nhieân, seõ taïo thuaän lôïi

cho söï phaùt trieån, lan truyeàn dòch beänh vôùi toác ñoä cao. Trong thieân nhieân, möùc ñoä laây

nhieãm beänh ít hôn nhieàu.

Trong caùc vöôøn thuù, laõnh ñòa cuûa moät loaøi thöôøng boù heïp trong khu vöïc

chuoàng hay trong moät dieän tích raát nhoû neân khi moät con thuù trong quaàn theå bò maéc beänh

thì caùc kyù sinh truøng coù theå nhanh choùng laây lan sang caùc con khaùc cuøng soáng chung khu

vöïc.

Taïi nhieàu khu baûo toàn vaø vöôøn thuù, caùc loaøi ôû ñaây tieáp xuùc vôùi raát nhieàu loaøi

neân beänh dòch coù theå truyeàn töø loaøi naøy sang loaøi khaùc. Moät khi loaøi ñöôïc nuoâi döôõng bò

nhieãm cuûa moät loaøi nhaäp cö xa laï, thì khi ñöôïc traû veà vôùi thieân nhieân ñaõ mang theo moái

nguy cô truyeàn dòch beänh cho toaøn boä quaàn theå soáng hoang daõ.

2.1.5.6 Söï bò tuyeät chuûng

Khi moâi tröôøng bò suy thoaùi do caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, quaàn theå cuûa

caùc loaøi seõ bò giaûm veà soá löôïng, moät soá loaøi seõ bò tuyeät chuûng. Caùc loaøi ñaëc bieät deã bò

tuyeät chuûng thöôøng naèm trong nhöõng nhoùm loaøi sau ñaây:

• Caùc loaøi coù vuøng phaân boá heïp

• Caùc loaøi chæ toàn taïi vôùi moät hay vaøi quaàn theå

• Caùc loaøi coù kích thöôùc quaàn theå nhoû

• Caùc loaøi coù quaàn theå ñang bò suy giaûm veà soá löôïng

• Caùc loaøi coù maät ñoä quaàn theå thaáp

• Caùc loaøi caàn moät vuøng cö truù roäng lôùn

• Caùc loaøi coù kích thöôùc cô theå lôùn

25

• Caùc loaøi khoâng coù khaû naêng di chuyeån toát

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

• Caùc loaøi di cö theo muøa

• Caùc loaøi coù ít tính bieán dò di truyeàn

• Caùc loaøi vôùi nôi soáng ñaëc tröng

• Caùc loaøi ñaëc tröng tìm thaáy ôû moät nôi moâi tröôøng oån ñònh

• Caùc loaøi soáng baày ñaøn vónh cöûu hoaëc taïm thôøi

• Caùc loaøi laø ñoái töôïng saên baén vaø haùi löôïm cuûa con ngöôøi

2.2 BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC

2.2.1 Ñònh nghóa veà baûo toàn Ña daïng Sinh hoïc

“Baûo toàn laø söï quaûn lyù, söû duïng cuûa con ngöôøi veà sinh quyeån nhaèm thu lôïi

nhuaän beàn vöõng cho theá heä hieän taïi trong khi vaãn duy trì tieàm naêng ñeå ñaùp öùng nhöõng yeâu

caàu vaø nguyeän voïng cuûa theá heä töông lai”.(Nguoàn: Theo ñònh nghóa cuûa IUCN (1991)

“Baûo toàn ÑDSH laø bieän phaùp ñaëc bieät ñeå duy trì vaø baûo veä ñoäng thöïc vaät quyù

hieám vaø coù nguy cô tuyeät chuûng”.(Nguoàn: Baûo toàn sinh hoïc (Biological Conservation)

2.2.2 Caùc phöông phaùp baûo toàn Ña daïng Sinh hoïc

2.2.2.1 Baûo toàn noäi vi

Baûo toàn noäi vi bao goàm caùc phöông phaùp vaø coâng cuï nhaèm muïc ñích baûo veä

caùc loaøi, caùc chuûng loaøi vaø caùc sinh caûnh, caùc HST trong ñieàu kieän töï nhieân. Tuøy theo

ñoái töôïng baûo toàn ñeå aùp duïng caùc hình thöùc quaûn lyù thích hôïp. Thoâng thöôøng baûo toàn

nguyeân vò ñöôïc thöïc hieän baèng caùch thaønh laäp caùc khu baûo toàn vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp

26

quaûn lyù phuø hôïp.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Baûo toàn noäi vi laø hình thöùc baûo toàn chuû yeáu ôû Vieät Nam trong thôøi gian vöøa

qua. Keát quaû cuûa phöông phaùp baûo toàn naøy theå hieän roõ reät nhaát laø ñaõ xaây döïng vaø ñöa

vaøo hoaït ñoäng moät heä thoáng röøng ñaëc duïng.

Baûng 3: Phaân loại hệ thống rừng ñặc dụng Việt Nam

T.T Loại Số lượng Diện tích (ha)

I Vườn Quốc gia 30 1.041.956

tồn loaøi/sinh 60 48 12 1.184.372 1.100.892 83.480 II IIa IIb

Khu Bảo tồn thieân nhieân Khu döï tröõ töï nhieân Khu bảo cảnh

Khu Bảo vệ cảnh quan 38 173.764 III

(Nguồn: Số liệu thống kê đến 10/2006- Cục Kiểm lâm và Viện Điều tra quy hoạch rừng)

Tổng cộng (Khu bảo tồn) 128 2.400.092

ÔÛ Vieät Nam hieän nay coù khoaûng128 KBT, trong ñoù coù 30 VQG, 48 khu döï

tröõ thieân nhieân, 12 KBT loaøi vaø sinh caûnh, 38 khu baûo veä caûnh quan, vôùi toång dieän tích

2.400.092 ha, chieám gaàn 7,24% dieän tích töï nhieân treân ñaát lieàn cuûa caû nöôùc. Moät soá

khu röøng nghieân cöùu taïi Vieän Trung taâm, caùc tröôøng hoïc cuõng ñaõ ñöôïc thoáng keâ vaøo heä

thoáng röøng ñaëc duïng, theo Luaät baûo veä vaø phaùt trieån röøng söûa ñoåi naêm 2004.

Heä thoáng caùc khu röøng ñaëc duïng hieän coù phaân boá roäng khaép treân caùc vuøng

sinh thaùi toaøn quoác. Tuy nhieân heä thoáng caùc khu röøng ñaëc duïng hieän nay coù ñaëc ñieåm

laø phaàn lôùn ñeàu coù dieän tích nhoû, phaân boá phaân taùn.

Trong soá 128 KBT coù 14 khu coù dieän tích nhoû hôn 1.000 ha, chieám 10,9%.

27

Caùc khu coù dieän tích nhoû hôn 10.000 ha laø 52 khu, chieám 40,6% caùc KBT, bao goàm

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

VQG 4 khu, 9 khu döï tröõ thieân nhieân, 9 khu baûo veä loaøi, 30 khu baûo veä caûnh quan. Chæ

coù 12 khu coù dieän tích töø 50.000 ha trôû leân. Nhieàu KBT coøn chieám nhieàu dieän tích ñaát

noâng nghieäp, ñaát thoå cö, ranh giôùi moät soá KBT treân thöïc ñòa chöa roõ raøng.

Trong noâng nghieäp vaø laâm nghieäp, baûo toàn nguyeân vò laø vieäc baûo toàn caùc

gioáng loaøi caây troàng noâng nghieäp vaø caây röøng ñöôïc troàng laïi hay röøng troàng. Ngoaøi caùc

KBT, caùc hình thöùc baûo toàn döôùi ñaây cuõng ñaõ ñöôïc coâng nhaän ôû Vieät Nam.

- 5 khu döï tröõ sinh quyeån quoác gia ñöôïc UNESCO coâng nhaän: Khu Caàn

Giôø (Tp. Hoà Chí Minh), Khu Caùt Tieân (Ñoàng Nai, Laâm Ñoàng vaø Bình Phöôùc), Khu Caùt

Baø (Tp. Haûi Phoøng), khu ven bieån ñoàng baèng Soâng Hoàng (Nam Ñònh vaø Thaùi Bình) vaø

khu Döï tröõ sinh quyeån Kieân Giang.

- 2 khu di saûn thieân nhieân theá giôùi: khu Vònh Haï Long (Quaûng

Ninh) vaø khu Phong Nha – Keû Baøng (Quaûng Bình);

- 4 Khu di saûn thieân nhieân cuûa Asean: 4 VQG: Ba Beå (Baéc Caïn),

Hoaøng Lieân (Laøo Cai), Chö Mom Raây ( Kon Tum) vaø Kon Ka Kinh (Gia Lai)

- 2 khu Ramsar: Vöôøn quoác gia Xuaân Thuûy (Nam Ñònh) vaø VQG

Caùt Tieân

Moät soá vaán ñeà toàn taïi trong baûo toàn noäi vi hieän nay

Heä thoáng caùc KBT coù dieän tích nhoû, tính lieân keát yeáu neân haïn cheá ñeán caùc

hoaït ñoäng baûo toàn treân phaïm vi khu vöïc roäng.

Ranh giôùi caùc KBT phaàn lôùn chöa ñöôïc phaân ñònh roõ raøng treân thöïc ñòa, caùc

28

hoaït ñoäng xaâm laán, vi phaïm trong caùc KBT coøn xaûy ra.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Nguoàn ngaân saùch cho baûo toàn coøn haïn cheá, chuû yeáu döïa vaøo nguoàn ngaân

saùch Nhaø nöôùc, caùc KBT thuoäc ñòa phöông quaûn lyù coù nguoàn ngaân saùch raát haïn cheá cho

caùc hoaït ñoäng baûo toàn, chöa coù chính saùch cuï theå ñeå xaõ hoäi hoùa coâng taùc baûo toàn.

Moät soá chính saùch veà KBT coøn thieáu, nhö chính saùch ñaàu tö, quaûn lyù vuøng

ñeäm v.v…

Do heä thoáng phaân chia vaø quan nieäm coù söï sai khaùc neân trong chính saùch

quaûn lyù hieän nay chuû yeáu vaãn laø baûo veä nghieâm ngaët, chöa gaén keát ñöôïc quan ñieåm hieän

ñaïi veà baûo toàn laø vöøa baûo toàn vöøa phaùt trieån.

2.2.2.2 Baûo toàn ngoaïi vi

Baûo toàn ngoaïi vi bao goàm caùc vöôøn thöïc vaät, vöôøn ñoäng vaät, caùc beå nuoâi

thuûy haûi saûn, caùc boä söu taäp vi sinh vaät, caùc baûo taøng, caùc ngaân haøng gioáng, boä söu taäp

caùc chaát maàm, moâ caáy…

Caùc bieän phaùp goàm di dôøi caùc loaøi caây, con vaø caùc vi sinh vaät ra khoûi moâi

tröôøng soáng thieân nhieân cuûa chuùng. Muïc ñích cuûa vieäc di dôøi naøy laø ñeå nhaân gioáng, löu

giöõ, nhaân nuoâi voâ tính hay cöùu hoä trong tröôøng hôïp:

i) Nôi sinh soáng bò suy thoaùi hay huûy hoaïi khoâng theå löu giöõ caùc

loaøi laâu hôn

ii) Duøng laøm vaät lieäu cho nghieân cöùu, thöïc nghieäm vaø phaùt trieån

saûn phaåm môùi, ñeå naâng cao kieán thöùc cho coäng ñoàng.

Tuy coâng taùc baûo toàn ngoaïi vi coøn töông ñoái môùi ôû Vieät Nam, nhöng trong

29

nhöõng naêm qua, coâng taùc naøy ñaõ ñuôïc moät soá thaønh töïu nhaát ñònh. Böôùc ñaàu hình thaønh

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

maïng löôùi caùc vöôøn thöïc vaät, vöôøn söu taäp, caùc laâm phaàn baûo toàn nguoàn gen caây röøng,

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

caùc vöôøn ñoäng vaät treân toaøn quoác vaø daàn ñi vaøo hoaït ñoäng oån ñònh hôn.

Caùc vöôøn thöïc vaät, laâm phaàn baûo toàn nguoàn gen caây röøng, vöôøn caây thuoác vaø

vöôøn ñoäng vaät ñaõ söu taäp ñöôïc soá löôïng loaøi vaø caù theå töông ñoái lôùn. Trong soá ñoù, nhieàu

loaøi caây röøng baûn ñòa ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø ñöa vaøo gaây troàng thaønh coâng; nhieàu loaøi

ñoäng vaät hoang daõ ñaõ ñöôïc gaây nuoâi sinh saûn trong ñieàu kieän nhaân taïo.

Baûo toàn ngoaïi vi ñaõ doùng goùp ñaùng keå cho baûo toàn noäi vi ñoái vôùi caùc loaøi

ñoäng thöïc vaät hoang daõ vaø ñang dieät chuûng ngoaøi töï nhieân. Moät soá loaøi ñoäng thöïc vaät

hoang daõ ñaõ bò tieâu dieät trong töï nhieân ñaõ gaây nuoâi thaønh coâng nhö Höôu sao, Höôu xaï,

Caù saáu hoa caø, thöïc vaät coù Söa, Lim xanh…

Böôùc ñaàu xaây döïng ñöôïc ngaân haøng gioáng baûo toàn nguoàn gen cuûa caùc loaøi

ñoäng thöïc vaät, döï tröõ laâu daøi, hoå trôï cho coâng ngheä sinh hoïc vaø phaùt trieån noâng laâm

nghieäp v.v… Caùc hình thöùc baûo toàn ngoaïi vi chuû yeáu hieän nay:

(cid:214) Caùc khu röøng thöïc nghieäm

Trong heä thoáng phaân loaïi môùi röøng thöïc nghieäm, nghieân cöùu khoa hoïc ñöôïc

xeáp thaønh moät haïng naèm trong heä thoáng quaûn lyù caùc KBT. Keát quaû quy hoaïch 3 loaïi

röøng naêm 2006 ñaõ xaùc ñònh coù 17 khu röøng thöïc nghieäm vôùi dieän tích 8516 ha. Caùc khu

röøng thöïc nghieäm bao goàm caùc vöôøn caây goã, vöôøn thöïc vaät, vöôøn söu taäp caây röøng vaø

caùc laâm phaàn baûo toàn nguoàn gen caây röøng.

Moät soá khu thöïc nghieäm ñieån hình nhö: Vöôøn caây goã Traûng Bom (Ñoàng

Nai): coù 155 loaøi, thuoäc 55 hoï vaø 17 loaøi tre nöùa, Thaûo caàm vieân Saøi Goøn vôùi hôn 100

loaøi caây. Vöôøn caây goã cuûa Traïm thí nghieäm Laâm sinh Lang Hanh (Laâm Ñoàng), vöôøn caây

30

goã Mang Lin (thaønh phoá Ñalat), vöôøn Baùch Thaûo Haø Noäi v.v…

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

(cid:214) Vöôøn caây thuoác

Theo soá lieäu ñieàu tra cuûa Vieän Döôïc Lieäu naêm 2.000, Vieät Nam coù tôùi 3.800

caây thuoác thuoäc khoaûng 270 hoï thöïc vaät (Nguoàn: Laõ Ñình Môõi, 2001). Caùc loaøi caây thuoác

phaân boá khaép treân caùc vuøng sinh thaùi ôû Vieät Nam. Trong soá ñoù, phaàn lôùn caùc caây thuoác

laø moïc töï nhieân vaø khoaûng 20% ñaõ ñöôïc gieo troàng.

Töø naêm 1988, coâng taùc baûo toàn nguoàn gen caây thuoác ñaõ ñöôïc trieån khai. Tuy

vaäy, trong soá 848 loaøi caây thuoác ñöôïc xaùc ñònh caàn baûo toàn môùi chæ coù 120 loaøi.

(cid:214) Ngaân haøng gioáng

Vieäc löu tröõ nguoàn gioáng caây troàng, vaät nuoâi môùi ñöôïc thöïc hieän ôû moät soá cô

sôû nghieân cöùu. Hieän nay, ngaønh noâng nghieäp Vieät Nam coù 4 cô quan coù kho baûo quaûn

laïnh: Vieän Khoa hoïc Kyõ thuaät Noâng nghieäp Vieät Nam, Vieän Khoa hoïc Kyõ thuaät Noâng

nghieäp mieàn Nam, Tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô vaø Vieän Caây löông thöïc vaø Thöïc phaåm.

2.2.2.3 Baûo toàn vaø phaùt trieån beàn vöõng

Ñeå ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng, phaûi baûo toàn ÑDSH vaø söû duïng taøi

nguyeân sinh vaät moät caùch beàn vöõng. Ñoái vôùi caùc loaïi taøi nguyeân sinh hoïc laø daïng taøi

nguyeân coù khaû naêng taùi taïo ñöôïc phaûi taïo ñöôïc saûn löôïng oån ñònh toái ña maø khoâng laøm

caïn kieät nguoàn taøi nguyeân cô sôû. Saûn löôïng naøy coù haïn vaø khoâng theå khai thaùc quaù khaû

naêng chòu ñöïng, neáu khoâng seõ laøm giaûm naêng suaát trong töông lai.

Muïc tieâu cuûa baûo toàn thieân nhieân, quaûn lyù ÑDSH vaø söû duïng beàn vöõng caùc

taøi nguyeân sinh hoïc laø nhaèm giöõ ñöôïc söï caân baèng toái ña giöõa baûo toàn söï ña daïng cuûa

31

thieân nhieân vaø taêng cöôøng chaát löôïng cuoäc soáng cuûa con ngöôøi.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Nhö vaäy taêng tröôûng kinh teá oån ñònh, xoaù ñoùi giaûm ngheøo, baûo veä moâi tröôøng

sinh thaùi laø nhöõng muïc tieâu maø quaù trình phaùt trieån vaø baûo toàn ñeàu muoán höôùng tôùi vaø hoå

trôï laãn nhau trong quaù trình phaùt trieån.

Vôùùi toång dieän tích caùc KBT treân 2 trieäu ha röøng, ñaây laø nguoàn taøi nguyeân

ÑDSH raát lôùn ôû Vieät Nam. Khoâng nhöõng laø nôi löu giöõ, cung caáp caùc nguoàn taøi nguyeân,

maø coøn laø nôi hoã trôï, laø hieän tröôøng ñeå phaùt trieån kinh teá, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, haïn cheáù

thieân tai v.v…

Baûo toàn hoå trôï phaùt trieån coäng ñoàng xoùa ñoùi giaûm ngheøo. Nhieàu KBT cuûa

Vieät Nam laø nôi sinh soáng cuûa caùc daân toäc thieåu soá. Ñaây laø nhöõng vuøng coù tyû leä ñoùi

ngheøo cao. Ñoái vôùi nhöõng vuøng xa xoâi thì caùc KBT laø nôi cung caáp nguoàn caây thuoác, caùc

loaïi laâm saûn phuï, nguoàn cung caáp nöôùc saïch, giaûm thieåu hieän töôïng di cö baát hôïp phaùp

v.v…

Cung caáp vaø ñieàu tieát nguoàn taøi nguyeân nöôùc: caùc KBT laø nhöõng khu röøng coù

ñoä che phuû cao, coù taùc duïng phoøng hoä lôùn, haïn cheá luõ luït vaø cung caáp nguoàn nöôùc cho

caùc vuøng haï löu v.v…

Goùp phaàn phaùt trieån noâng nghieäp: caùc KBT laø nôi löu giöõ vaø cung caáp nguoàn

gen ñeå chuyeån hoùa thaønh caùc loaøi caây troàng, vaät nuoâi, ñoàng thôøi cuõng laø nhöõng vuøng

xung quanh caùc KBT vaø vuøng haï löu.

Baûo toàn vaø phaùt trieån beàn vöõng ôû ñaây laø noùi ñeán caùc hoaït ñoäng nhaèm gìn giöõ

ñöôïc ÑDSH veà caùc maët: cung caáp caùc nguyeân vaät lieäu caàn thieát, caùc giaù trò veà xaõ hoäi,

vaên hoùa vaø caùc dòch vuï veà sinh thaùi ñöôïc khai thaùc vaø söû duïng beàn vöõng vaø coù hieäu quaû

cho cuoäc soáng cuûa con ngöôøi… Baûo toàn ÑDSH cuõng bao goàm caû caùc hoaït ñoäng lieân quan

32

ñeán baûo toàn caùc loaøi, nguoàn gen coù trong moãi loaøi vaø sinh caûnh, caùc caûnh quan.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Thoâng qua vieäc baûo toàn caùc HST vaø vieäc khai thaùc moät caùch hôïp lyù caùc

ñoäng, thöïc vaät vaø vi sinh vaät ñeå phuïc vuï cho cuoäc soáng cuûa con ngöôøi, cho saûn xuaát vaø

phaân phoái caùc lôïi nhuaän coù ñöôïc töø caùc taøi nguyeân sinh vaät. Do vaäy ñeå phaùt trieån kinh teá

oån ñònh caàn phaûi quan taâm ñếùn vieäc baûo veä heä thoáng caùc KBT hieän coù treân taát caû caùc

maët.

Moät soá chöông trình baûo toàn ÑDSH ôû Vieät Nam

(cid:65) Döï aùn xaây döïng keá hoaïch baûo toàn ÑDSH tænh

(cid:65) Döï aùn xaây döïng chöông trình baûo toàn khu baûo toàn thieân nhieân ñaát öôùt Traøm

Chim

(cid:65) Döï aùn xaây döïng chöông trình baûo toàn tính ÑDSH röøng nuùi thaáp mieàn trung

vaø cao nguyeân Ñalat

(cid:65) Döï aùn xaây döïng chieán löôïc baûo toàn caùc khu ñaát öôùt

(cid:65) Chöông trình baûo toàn bieån vaø ven bieån

(cid:65) Chöông trình laâm nghieäp vaø xaõ hoäi

(cid:65) Ñeà xuaát nhöõng chính saùch vaø baûo toàn ÑDSH

33

(cid:65) Döï aùn baûo toàn taïi caùc VQG

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

(cid:213)

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

34

Hình 7: Baûn ñoà caùc Vöôøn quoác gia ôû Vieät Nam

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

STT Teân VQG

Dieän tích Loaøi ñaëc höõu

1

Naêm thaønh laäp 1986

VQG Hoaøng Lieân Sôn

2

1992

VQG Ba Beå

7.610 ha

3

1986

VQG Tam Ñaûo

19 ha

19.127 ha Caùc caây hoï Deõ, Long naõo, Moäc lan, Ñoã quyeân, Truùc luøn… Caù coùc Tam Ñaûo, Traên Ñaát, Baba trôn, Ruøa ñaàu to, Gaàu ngöïa, Ruøa ñaát… Gaø tieàn, Gaø loâi, Vooïc ñen, Soùc bay, Baùo gaám, Gaáu ngöïa, Caù coùc…

4 5

2002 1991

VQG Xuaân Sôn VQG Ba Vì

15.048 ha Vöôïn ñen, Vooïc xaùm,… 11.372 ha Baùch xanh, Thoâng tre, Caây xaêm

boâng, Hoa tieân, Gaáu, Baùo löûa, Gaø loâi traéng

6

VQG Cuùc Phöông

1966

22.200 ha Hoà traên Cuùc Phöông (Pistacia

cucphuongensis), Mua Cuùc Phöông (Melastoma trungii), Cui Cuùc Phöông(Heritiera cucphuongensis), Caù meøo Cuùc Phöông (Parasilurus cucphuongensis)…

7

VQG Baùi Töû Long

2001

8

VQG Caùt Baø

9

7.100 ha

VQG Xuaân Thuûy

2003

15.783 ha Cheø, caây thuoäc hoï Vang, Daàu, Traâm, Seán, Lôïn röøng, Hoaüng… Kim giao, Choø ñaõi, Laùt hoa, Lim xeït, Ñöôùc xanh, Veït duø... Coø thìa, Reõ coû thìa, Choaét coû thìa, Boà noâng, Moøng bieån moû ngaén, Choaét chaân maøng lôùn…

10 VQG Beán En

1992

16.634 ha Lim xanh, Laùt hoa, Choø chæ, Trai, Soùi

11 VQG Puø Maùt

2001

91.113

ñoû, Gaáu ngöïa, Vöôïn ñen, Phöôïng hoaøng ñaát… Daàu, Long naõo, Deõ, Thoû soïc Baéc Boä, Vöôïn ñen maù traéng, Mang lôùn, Mang lôùn Tröôøng Sôn…

12 VQG Vuï Quang

2002

55.028 ha Caây PôMu, Hoaøng ñaøng, Caåm lai,

Laùt hoa, Traàm höông, Sao la, Mang lôùn, Hoå, Voi, Boø toùt…

13 VQG Phong Nha- Keõ

85.754 ha Nghieán, Choø ñaõi, Choø nöôùc, Vooïc Haø

Tónh, Sao la, Mang, caây Daàu…

Baøng

35

Baûng 4: Thoáng keâ caùc VQG vaø KBT cuûa Vieät Nam

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

14 VQG Baïch Maõ

1991

22.030 ha Hoaøng ñaøn giaû, Traàm höông, Gaø loâi lam maøo ñen, Gaø loâi lam maøo traéng, Vooïc ñen maù traéng, Sao la…

15 VQG Kon Ka Kinh

2002

41.780 ha Thoâng Ñalat, Goõ ñoû, Traéc, Xoay, Boï

neït Trung Boä, Du Mooùc, Song Boät, Loïng hieäp, Hoaøng thaûo vaïch ñoû, Vöôïn maù Hung, Mang Tröôøng Sôn, Mang lôùn, Khöôùu ñaàu ñen, Khöôùu Kon Ka Kinh, Thaèn laèn ñuoâi ñoû, Chaøng Sapa…

16 VQG Chö Mon Ray

52.651 ha Hổ, Bò tót, Voi, Đại bàng đất, Trĩ,

17 VQG Yok Ñoân

2002

Hồng hoàng, Boø xaùm, Mang lôùn, Nai caø toâng, Boø Banteng, Voi Chaâu Aù, Hoå, Soùi ñoû…

18 VQG Chö Yang Sin

2002

115. 545 ha 58.947 ha Thoâng Dalat, Pômu, Du sam, Thoâng

laù deït, Ñænh tuøng, Hoaøng ñaøng giaû, Thoâng tre,…

19

VQG Bidoup Nuùi Baø

2004

20 VQG Nuùi Chuùa

2003

64.800 ha Thoâng ñoû, Culli nhoû, Vooïc vaù chaân ñen, Gaáu choù, Gaáu ngöïa, Voi, Baùo löûa, Boø toùt, Sôn döông… 28.865 ha Gaáu ngöïa, Voïoc vaù chaân ñen, Gaáu

21 VQG Buø Gia Maäp

2002

choù, Mang lôùn, Gaø loâi hoàng tía… 26.032 ha Goõ ñoû, Giaùng höông, Traéc, Trai,

22 VQG Caùt Tieân

1992

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

23 VQG Loø Goø Xa Maùt

2002

73.878 ha

Mun, Laùt hoa, Gaø loâi hoàng tía, Hoàn hoaøng Caây hoï Daàu, traûng coû ngaäp nöôùc, Teâ giaùc Java, Caù saáu nöôùc ngoït, Gaø tieàn maët vaøng, Giaõ ñaãy nhoû,… Caây Daàu, Veân veân, Sao ñen, Baèng laêng,Vooïc vaù chaân xaùm, Hoàng Hoaøng, Gaø tieàn maët ñoû, Quaém lôùn, Kyø ñaø vaèn, Vooïc xaùm, Khæ ñuoâi daøi, Quaém lôùn, Cao caùt buïng traéng…

24 VQG Traøm Chim

1998

37.406 ha

taùc…

25

VQG U Minh Thöôïng

2002

7.588 ha Röøng traøm, Coû naên, Seáu ñaàu ñoû, oÂ

Caù saáu hoa caø, Teâ teâ Java, Boà noâng

36

8.053 ha Giaø soùi, Raùi ca vuoât beùù, Caù saáu xieâm,

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

chaân xaùm, Giaø nay nhoû, Ñaïi baøng ñen…

26 VQG Phuù Quoác

2001

31.422 ha Caây hoï Ñaäu, hoï caù Muù, hoï caù Böôùm, Trai tai töôïng, OÁc ñun caùi, Ñoài moài, Boø bieån Dugong…

27 VQG Coân Ñaûo

1993

19.998 ha Laùc hoa, Giaêng neâu, Giaùng loâng, Caù

voi xanh, Caù nöôïc, Dugong,…

37

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG III: TOÅNG QUAN VEÀ VÖÔØN QUOÁC

GIA LOØ GOØ - XA MAÙT

38

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG III: TOÅNG QUAN VEÀ VÖÔØN QUOÁC GIA

LOØ GOØ XA MAÙT

3.1. Ñaëc ñieåm töï nhieân

3.1.1 Vò trí ñòa lyù, ranh giôùi, dieän tích khu vöïc ñieàu tra khaûo saùt

VQG LGXM ñöôïc thaønh laäp theo Quyeát ñònh soá 91/2002/QÑ – TTg ngaøy

12/7/2002 cuûa Thuû töôùng Chính Phuû. Vöôøn naèm treân ñòa baøn 3 xaõ: Taân Laäp, Taân Bình,

Hoøa Hieäp cuûa huyeän Taân Bieân, caùch thò xaõ Taây Ninh 30 km veà phía Taây Baéc.

Ranh giôùi haønh chính:

• Phía Baéc giaùp ranh giôùi Vieät Nam – Campuchia

• Phía Ñoâng giaùp ñöôøng ranh Laâm – Noâng Taân Laäp, Taân Bình.

• Phía Nam giaùp ñöôøng Laâm – Noâng Hoøa Hieäp.

• Phía Taây giaùp soâng Vaøm Coû Ñoâng (bieân giôùi Vieät Nam –

Campuchia)

Toïa ñoä ñòa lyù:

• Töø 105057’ ñeán 106004’ Kinh ñoä Ñoâng

• Töø 11002’ ñeán 11047’ Vó ñoä Baéc

Toång dieän tích töï nhieân cuûa Vöôøn laø 18.806 ha (keå caû dieän tích 41 ha môùi boå

sung theo Quyeát ñònh 396/ QÑ – CT cuûa UÛy ban nhaân daân (UBND) tænh kyù ngaøy

39

10/12/2002 veà vieäc giao 128,1304 ha ñaát cho VQG LGXM ñeå xaây khu laâm vieân

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Hình 8: Baûn ñoà vò trí VQG LGXM

(Nguoàn: Phaân vieän ñieàu tra quy hoaïch röøng, 2006)

3.1.1.1 Ñòa hình, ñòa maïo

Khu röøng ñaëc duïng LGXM coù ñòa hình baèng phaúng thuoäc tieåu vuøng baùn bình

40

nguyeân Taây Ninh, chuyeån tieáp giöõa Taây nguyeân vaø đoàng baèng soâng Cöûu Long. Ñoä doác

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

trung bình < 50C, cao ñoä trung bình 13 m, trong khu vöïc coù nhieàu choã truõng taïo thaønh

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

traûng ngaäp nöôùc trong muøa möa.

3.1.1.2 Ñòa chaát, thoå nhöôõng

Caên cöù vaøo keát quaû xaây döïng baûn ñoà ñaát cuûa Phaân vieän Quy hoaïch Thieát keá

Noâng nghieäp cho huyeän Taân Bieân, tænh Taây Ninh, nhoùm ñaát phoå bieán trong vuøng laø ñaát

xaùm phuø sa coå, loaïi ñaát naøy cuõng chieám öu theá ôû huyeän Taân Bieân. Caùc loaïi ñaát chính

nhö sau:

• Ñaát xaùm ñieån hình: phaùt trieån treân phuø sa coå, chieám 68,5%

dieän tích vuøng döï aùn. Ñaát coù thaønh phaàn cô giôùi caùt pha ñeán thòt nheï, khaû naêng giöõ nöôùc

keùm. Taàng ñaát daøy (>100cm), ñaát chua vaø coù haøm löôïng muøn thaáp. Phaân boá treân daïng

ñòa hình khaù cao, phaàn lôùn dieän tích treân loaïi ñaát naøy coøn röøng che phuû neân khaû naêng

thoaùi hoùa chöa traàm troïng.

• Ñaát xaùm coù taàng loang loå ñoû vaøng, chieám khoaûng 20% dieän

tích vuøng döï aùn. Ñaát phaùt trieån treân phuø sa coå, vuøng ñòa hình trung bình, treân caùc daïng

ñoài thaáp, baùt uùp. Phaân boá doïc caùc suoái Ña Ha, Meït Nu, Sa Nghe…Ñaát coù thaønh phaàn cô

giôùi caùt pha thòt nheï. Taàng ñaát saâu (>100cm), hôi chua (pH = 44 – 4.5)

• Ñaát xaùm ñoïng muøn taàng maët (chieám 7,7%), chuû yeáu phaân boá

ôû caùc traûng ngaäp nöôùc muøa möa nhö traûng Taân Thanh, Taân Nam, Baø Ñieác…Ñaát coù thaønh

phaàn cô giôùi thòt trung bình, caøng xuoáng saâu thòt caøng naëng. Ñaát chua, ngheøo dinh döôõng.

• Ngoaøi ra, coøn moät soá dieän tích nhoû ñaát xaùm coù taàng keát von

41

ñaù ong, phaân boá thaønh daõy heïp ven suoái Ña Ha, Sa Nghe vaø Sa Maùt.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

3.1.1.3 Khí haäu, thuûy vaên

Theo soá lieäu cuûa Ñaøi Khí töôïng thuûy vaên cuûa tænh Taây Ninh naêm 1996, khí

haäu cuûa vuøng Loø Goø – Xa Maùt nhö sau:

a. Khí haäu:

• Nhieät ñoä trung bình naêm: 27,7 oC (13,0o – 39,3oC)

• Löôïng möa trung bình naêm: 1.800 mm (1,387 – 2,346mm)

• Soá ngaøy möa bình quaân naêm: 116 ngaøy.

• Muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 10: 85 – 90%

• Muøa khoâ töø thaùng 11 ñeán thaùng 4 naêm sau: 10 – 15%

• Löôïng boác hôi bình quaân naêm: 1.489 mm

• Aåm ñoä bình quaân naêm: 78,4%

• Cheá ñoä gioù:

− Gioù Taây Nam truøng vôùi muøa möa vôùi toác ñoä bình quaân: 1,8 m/s

− Gioù Ñoâng Baéc truøng vôùi muøa khoâ vôùi toác ñoä bình quaân: 2,3 m/s

b. Thuûy vaên:

b.1 Soâng suoái:

Heä thoáng soâng suoái chaûy qua vuøng :

Soâng Vaøm Coû Ñoâng: xuaát phaùt nguoàn töø Campuchia chaûy qua phía Taây khu

42

röøng vaø laø ranh giôùi quoác gia Vieät Nam – Campuchia. Ñoaïn chaûy qua khu röøng daøi

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

khoaûng 20 km, loøng soâng roäng 10 – 20 m. Soâng coù nöôùc ngoït quanh naêm nhöng khoâng

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

thuaän tieän cho giao thoâng.

Suoái Ña Ha: cuõng xuaát phaùt nguoàn töø Campuchia chaûy qua phía Ñoâng Baéc,

theo höôùng Taây Nam chaûy vaøo khu trung taâm roài hôïp vôùi caùc suoái Meït Nu, Sa Nghe, Taø

Noát thaønh suoái Sa Maùt chaûy ra soâng Vaøm Coû Ñoâng. Suoái coù nöôùc quanh naêm, loøng suoái

nhoû, chaûy ngoaèn ngoeøo neân caùc phöông tieän giao thoâng ñöôøng thuûy khoâng ñi laïi ñöôïc.

Ngoaøi ra coøn coù moät soá suoái nhoû naèm trong khu röøng nhö: suoái Meïc Nu (xuaát

phaùt töø traûng Taân Thanh, traûng Min Thui chaûy vaøo suoái Ña Ha), Suoái Taø Noát, suoái Thò

Haèng (caùc suoái ñeàu khoâ nöôùc vaøo muøa khoâ).

Maät ñoä soâng suoái treân vuøng laø 0,19 km/km2, töông ñoái cao so vôùi nôi khaùc.

b.2 Nöôùc ngaàm:

Nöôùc ngaàm trong khu vöïc phong phuù vaø gaàn maët ñaát, ôû ñoä saâu 4 – 5 m coù theå

cung caáp nöôùc sinh hoaït, vaø ôû ñoä saâu > 20 m cho nöôùc phuïc vuï saûn xuaát (140 – 240

m3/ngaøy). Theo ñaùnh giaù cuûa Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân Taây Ninh, nguoàn

nöôùc ngaàm coù chaát löôïng nöôùc toát phuïc vuï ñöôïc cho sinh hoaït vaø saûn xuaát.

3.1.2 Hieän traïng söû duïng ñaát vaø thaûm thöïc vaät röøng

3.1.2.1 Hieän traïng söû duïng ñaát vaø hieän traïng röøng

Theo keát quaû kieåm keâ röøng naêm 1999 vaø ñieàu tra boå sung naêm 2002 cuûa Ban

quaûn lyù röøng LGXM, hieän traïng röøng vaø söû duïng ñaát trong vuøng döï aùn nhö sau:

Toång dieän tích töï nhieân (DTTN): 18,806 ha

43

Trong ñoù:

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

1. Ñaát coù röøng: 14,552,6 (chieám 77,4% DTTN)

1.1 Röøng töï nhieân 13,636,0 (72,5 %)

1.2 Röøng troàng 916,6 (16,1 %)

2 Ñaát khoâng coù röøng 3,032,0 (16,1%)

3 Ñaát khaùc 1,221,4 (6,5%)

3.1 Ñaát noâng nghieäp 905,4 (4,8 %)

3.2 Ñaát khaùc (soâng suoái, chuyeân duøng) 316,0 (1,7 %)

3.1.2.2 Caùc traïng thaùi röøng, ñaát röøng chính trong vuøng

(cid:209) Röøng trung bình (IIIA2):

Dieän tích 53 ha, laø röøng töï nhieân coù tröõ löôïng trung bình, taäp trung ôû khoaûnh

2, tieåu khu 27. Ñaây laø loaïi röøng goã ñaõ bò khai thaùc nhieàu laàn taïo thaønh röøng nhieàu taàng:

taàng treân vôùi caùc loaïi caây goã Daàu, Veân veân (Anisoptera costata), Caày (Irvingia

malayana), Caùm (Parinari annamensis)... Chieàu cao röøng 14 – 16m, ñöôøng kính D1,s

bình quaân 25 – 30 cm, tröõ löôïng bình quaân 136 m3/ha.

(cid:209) Röøng ngheøo (IIIA1):

Dieän tích 803 ha, laø röøng töï nhieân coù tröõ löôïng thaáp (röøng ngheøo kieät), xuaát

hieän raûi raùc ôû caùc tieåu khu 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27 vaø 28.

Ñaëc ñieåm: röøng nhieàu taàng, taàng cao bò khai thaùc maïnh, vôõ taùn, vôùi caùc loaøi

caây thöôøng gaëp nhö Daàu nöôùc (Daàu raùi-Dipterocarpus alatus Roxb), Daàu mít

(Dipterocarpus costatus), Huyûnh (Tarietia cochinchinensis), Baèng laêng (Lagerstroemia

44

calyculata), Veân veân (Anisoptera costata), Bình linh (Vitex ajugaeflora)...Chieàu cao bình

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

quaân 12 – 14 m, ñöôøng kính D1,s bình quaân 18 – 20 cm, maät ñoä bình quaân 400- 500

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

caây/ha, tröõ löôïng bình quaân 75 – 85 m3/ha. Phaàn lôùn caây coù ñöôøng kính > 45 cm laø caây

cong queo, bò saâu beänh, taàng caây taùi sinh caàn phaûi ñöôïc giaûi phoùng aùnh saùng ñeå phaùt

trieån.

(cid:209) Röøng non phuïc hoài (IIA, IIB)

+ Röøng non phuïc hoài IIB

Laø röøng töï nhieân, röøng non phuïc hoài, dieän tích 6,950 ha, chieám 37 % dieän

tích töï nhieân cuûa VQG, xuaát hieän raûi raùc ôû caùc tieåu khu song taäp trung lôùn nhaát ôû tieåu

khu 19, 21, 27, 28, 29 vaø 30.

Ñaëc ñieåm laø röøng töï nhieân phuïc hoài, chuû yeáu laø taàng caây trung bình (h = 8 –

10 m), taàng treân coøn soùt laïi nhöõng caây goã cao nhöng thöa vôùi caùc loaøi caây hoï Daàu

(Fabaceae), Veân veân (Anisoptera costata), Sao ñen (H. odorata)…Chieàu cao bình quaân

cuûa röøng 11 – 12 m, maät ñoä bình quaân 500 – 600 caây/ha, tröõ löôïng bình quaân 30 – 40

m3/ha. Laø ñoái töôïng chuû yeáu tieán haønh khoanh nuoâi baûo veä, vôùi löôïng caây taùi sinh töø

3000 – 5000 caây/ ha.

+ Röøng non phuïc hoài IIA

Laø daïng röøng töï nhieân non, phuïc hoài maät ñoä thöa, dieän tích 5,219 ha chieám

27,8 % xuaát hieän raûi raùc toaøn caùc tieåu khu nhöng taäp trung chuû yeáu ôû tieåu khu 20, 22, 31

vaø 16. Cuõng nhö röøng IIB, röøng IIA laø daïng röøng non phuïc hoài phaùt trieån.

Veà caáu truùc, röøng nhieàu taàng song chuû yeáu laø taàng trung bình, chieàu cao

trung bình 10 – 11m, ñöôøng kính D1,s bình quaân 15 – 20 cm, maät ñoä bình quaân 400 – 600

45

caây/ ha, tröõ löôïng 20 – 22 m3/ha. Taàng caây trung bình cuûa röøng cao h = 7 – 8m, vôùi caùc

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

loaøi caây phoå bieán nhö Thaønh ngaïnh (Cratoxylon sp), Traâm (Syzygium sp), Laøu taùu

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

(Vatica Odorata), Sôn (Crataegus), Loäi, Tai ngheù (Aporosa planchoniana), Tröôøng, Lim

xeït (Peltophorum tonkinensis)…Vöôït haún treân taùn röøng coøn soùt laïi nhöõng caây coù ñöôøng

kính D1,s phoå bieán laø 30 – 40 cm, nhöng raát thöa thôùt vaø thöôøng laø nhöõng caây cong queo,

saâu beänh khoâng coù gía trò kinh teá cao nhö Caày (Irvingia malayana), Caùm (Parinari

annamensis), Baèng laêng (Lagerstroemia calyculata)

(cid:209) Röøng khoäp (RIIA):

Hình 9: Röøng khoäp taïi VQG LGXM, 2007

Laø daïng röøng töï nhieân non, phuïc hoài maät ñoä thöa, dieän tích 611 ha, chieám

3,2% dieän tích töï nhieân, xuaát hieän chuû yeáu ôû tieåu khu 17 vaø 18, thöôøng taäp trung ôû caùc

traûng ngaäp nöôùc theo muøa.

Ñaëc ñieåm: röøng non, thöa, caùc loaïi caây thöôøng gaëp laø Daàu traø beng

(Dipterocarpus obtusifolius), Daàu loâng (Dipterocarpus intricatus),Seán … song phoå bieán

46

nhaát laø Daàu traø beng (Dipterocarpus obtusifolius) neân daân ñòa phöông thöôøng goïi laø röøng

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Daàu traø beng (Dipterocarpus obtusifolius), chieàu cao bình quaân 8 – 15 m, tröõ löôïng bình

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

quaân 16 m3/ha, maät ñoä bình quaân 200 – 400 caây/ha.

Tuy giaù trò kinh teá cuûa röøng khoâng cao nhöng coù giaù trò phoøng hoä moâi tröôøng

vaø caûønh quan raát lôùn, neân caàn ñöôïc baûo veä nghieâm ngaët.

(cid:209) Röøng troàng:

Dieän tích 916,6 ha, soá löôïng dieän tích ñöôïc troàng nhieàu chuû yeáu töø naêm 1993

ñeán 1999. Caùc loaøi caây troàng goàm Daàu raùi (D. alatus), Sao ñen (H. odorata), Keo laù traøm

(Acacia aneura), Keo tai töôïng (acacia sp), caây Xaø cöø (Khaya senegalensis Desr A.Juss),

caây Teck (Tectona grandis), Ñieàu (Anacardium occidentale)…

Hình 10: Röøng troàng- Caây Sao ñen H. odorata

Caùc moâ hình troàng röøng bao goàm Daàu raùi thuaàn loaïi, Daàu raùi (Dipterocarpus

alatus Roxb) vaø Baïch ñaøn (Eucalyptus), Keo thuaàn loaïi, Teck (Tectona grandis), Xaø cöø

47

(Khaya senegalensis Desr A.Juss ) vaø Keo, Sao Daàu vaø Cao su (latex), Sao daàu vaø Keo,

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Sao daàu vaø caây aên quaû, Sao daàu theo raïch. Chaát löôïng röøng troàng toát, tröø nhöõng nôi bò

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

chaùy röøng hoaëc caây hoã trôï che boùng cho caây troàng chính chöa ñöôïc tæa thöa.

Haàu heát dieän tích röøng troàng ñeàu ñöôïc giao khoaùn cho caùc hoä daân troàng theo

Chöông trình 327 vaø Döï aùn môùi 5 trieäu ha röøng. Qua keát quaû kieåm keâ röøng troàng cho

thaáy röøng troàng phaân boá manh muùn, phaân taùn raát nhoû quaûn lyù baûo veä vaø phoøng choáng

chaùy.

(cid:209) Ñaát troáng khoâng röøng:

Ñaát troáng ngaäp nöôùc theo muøa (IA): dieän tích 2.047 ha, chieám 10,9% dieän

tích töï nhieân, phaân boá raûi raùc trong vuøng, ven caùc baøu, traûng thöôøng xuyeân bò ngaäp nöôùc

theo muøa. Thöïc bì chuû yeáu laø caùc loaïi coû: coû Chaùt (Fimbristylis miliacea), coû Ñuoâi choàn

(Setaria pallide-fusa Schum) xen laãn vôùi caùc loaøi caây öa saùng moïc nhanh keùm giaù trò

kinh teá nhö: Thaønh ngaïnh (Cratoxylon sp), Traâm (Syzygium sp), Traøm nöôùc (Melaleuca

leucadendra )…Raûi raùc hoaëc chung quanh caùc traûng coù Daàu traø beng moïc thaønh sinh caûnh

khaù ñoäc ñaùo cuûa loaïi ñaát ngaäp nöôùc theo muøa trong röøng caây hoï Daàu ôû Ñoâng Nam Boä.

Ñaát troàng caây buïi treân nöông raãy cuõ (IB), dieän tích 22 ha chieám 0,1 % dieän

tích töï nhieân laø loaïi ñaát tröôùc kia laø röøng töï nhieân nhöng ñaõ bò chaët phaù, thöïc vaät chuû yeáu

laø caùc caây buïi, taïp nhö: Thaønh ngaïnh (Cratoxylon sp), Böùa (Garcinia oblongifolia

Champ), Saêng ñaù, Tai ngheù (Aporosa planchoniana)ù, Traâm tía (Syzygium sp), Coàng…

Loaøi ñaát naøy coù khaû naêng troàng laïi röøng ñeå phuïc hoài caùc loaøi caây Sao Daàu vaø ñaëc höõu

khaùc cuûa vuøng döï aùn.

Ñaát troàng caây goã raûi raùc (IC), dieän tích 963 ha, chieám 5,1% dieän tích töï

nhieân, laø nhöõng dieän tích röøng bò khai thaùc quaù möùc hoaëc bò phaù laøm nöông raãy, nhöng

48

ñaõ coù thôøi gian phuïc hoài caây goã nhoû. Caùc loaøi phoå bieán laø loaøi öa saùng, moïc nhanh nhö

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Traâm (Syzygium sp), Thaønh ngaïnh (Cratoxylon sp), Coø ke (Grewia sp)…Do coù caây taùi sinh

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

toát, loaïi traïng thaùi naøy caàn ñöôïc khoanh nuoâi taùi sinh ñeå phuïc hoài röøng.

(cid:209) Ñaát noâng nghieäp:

Hieän coù 905,4 ha ñaát noâng nghieäp, chieám 4,8% dieän tích töï nhieân, phaàn lôùn

do bò daân ñòa phöông bao chieám saûn xuaát luùa nöôùc moät vuï, troàng rau, ñaäu, caây coâng

nghieäp ngaén ngaøy, daøi ngaøy (Cao su, Ñieàu) vaø caây aên quaû vöôøn hoä.

(cid:209) Ñaát khaùc:

Dieän tích 316 ha, chieám 3,7% dieän tích töï nhieân, bao goàm caùc loaïi ñaát soâng

suoái, ñöôøng saù, ñaát xaây döïng truï sôû Vöôøn…

(cid:197) Kieåu thaûm thöïc vaät

3.1.2.2 Thaûm thöïc vaât

Do ñieàu kieän vi khí haäu vaø tieåu ñòa hình ñaõ daãn ñeán nhieàu thaûm thöïc vaät

ñöôïc hình thaønh;

+ Röøng thöôøng xanh ven soâng suoái Ña ha vaø coù moät soá dieän tích

röøng ñaõ bò taùc ñoäng nay ôû traïng thaùi röøng ngheøo (IIIA1)

+ Röøng nöûa ruïng laù chieám öu theá trong toaøn vuøng.

+ Röøng thay laù treân ñaát thaáp (röøng khoäp)

+ Röøng traøm ngaäp nöôùc chua pheøn thaáp (Melaleuca).

+ Baøu nöôùc

Ngoaøi ra, coøn coù caùc öu hôïp nhö: Daàu traø Beng (Dipterocarpus optusifolius),

49

Daàu Song naøng (Dipterocarpus dyery), Seán (Shorea roxburghi), Daàu loâng (Dipterocarpus

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

intricatus), Baèng laêng (Lagerstroemia calyculata )…; sinh caûnh ven soâng vôùi söï öu theá

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

goàm caùc loaøi: Traâm (Syzygium sp), Gaùo (Neslamarrki cadamba), Caø giaâm (Mitragyne

diversifolia), caây Chieác ( Barringtonia acutangula), Quao (Dolichandrone spathacea)…

Hình11: Quaàn theå traøm treân ñaát ngaäp nöôùc

Nhìn chung, khu röøng LGXM vöøa coù caùc kieåu röøng laù roäng thöôøng xanh,

röøng nöûa rung laù, röøng khoäp, vöøa coù nhöõng traûng coû ngaäp nöôùc theo muøa vôùi nhöõng loaøi

ñoäng, thöïc vaät ñaëc tröng cuûa vuøng ñaát ngaäp nöôùc coù tính ÑDSH cao.

(cid:57) Röøng nöûa ruïng laù vaø röøng ruïng laù laø nhöõng kieåu sinh caûnh ñaëc tröng

treân ñaát xaùm phuø sa coå raát khoâ haïn trong muøa khoâ. Caùc öu hôïp caây hoï Daàu løaø kieåu sinh

caûnh ñaëc tröng cuûa ñaát xaùm vuøng thaáp maø caùc vuøng khaùc khoâng coù.

(cid:57) Beân caïnh ñoù, traûng Daàu traø beng ngaäp nöôùc vuøng thaáp laø moät sinh

caûnh cho ñeán nay, chöa ñöôïc ñeà caäp trong caùc baùo caùo nghieân cöùu khoa hoïc veà röøng caây

50

hoï Daàu.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

(cid:57) Röøng Traûng vaø baøu laø moät hình thaùi ñaát ngaäp nöôùc ñaëc tröng treân

ñaát xaùm ñoïng nöôùc trong muøa möa. Caûnh hoang sô giöõa ñaát ngaäp nöôùc vaø röøng caây goã

ñöôïc theå hieän roõ neùt trong muøa möa laøm cho röøng caøng trôû neân hoang daõ.

Baûng 5: Hieän traïng röøng VQG LGXM.

Stt Hieän traïng röøng Dieän tích (Ha) Tyû leä (%)

1 Röøng trung bình 53,0 0,36

2 Röøng ngheøo 803,0 5,52

3 Röøng non daøy 6950 47,7

4 Röøng non thöa 5219 35,8

5 Röøng khoäp 611 4,2

6 Röøng troàng 916,6 6,3

(Nguoàn: VQG LGXM, 2006)

(cid:197) Thaønh phaàn loaøi

Thaønh phaàn thöïc vaät baäc cao cuûa VQG LGXM böôùc ñaàu ñieàu tra ñaõ phaùt

hieän ñöôïc 115 loaøi trong 95 Chi vaø 57 Hoï.

+ Thöïc vaät baäc cao

Baûng 6: Phaân loaïi caùc thöïc vaät baäc cao

Phaân loaïi Loaøi Chi Hoï

Toång coäng 115 95 57

1. Quyeát thöïc vaät 4 4 4

51

2. Song töû dieäp 82 67 46

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

3. Ñôn töû dieäp 29 24 7

(Nguoàn: VQG LGXM, 2006)

+ Naám:

Söï ña daïng cuûa giôùi naám theå hieän qua thaønh phaàn loaøi vaø daïng soáng nhö sau:

(cid:64) Ña daïng veà thaønh phaàn nhö sau:

Baûng 7: Phaân loaïi söï ña daïng thaønh phaàn naám

Ngaønh Hoï Chi

Öu theá Loaøi Öu theá Loaøi Öu theá Loaøi

15 Ascomycota 7 Ganodermataceae 21 Ganoderma

9 Basidiomycota 127 Coriolaceae 21 Lepiota

6 Poloporus

5 Amauroderma

5 Trametes

4 Lentinus

(Nguoàn: VQG LGXM, 2006)

(cid:64) Ña daïng veà daïng soáng:

Baûng 8: Phaân loaïi ña daïng veà daïng soáng

STT Nhoùm sinh thaùi Loaøi

132 - Naám hoaïi sinh baét buoäc 1

122 + Hoaïi sinh treân goã 1.1

10 + Hoaïi sinh treân ñaát 1.2

1 + Hoaïi sinh treân rôm raï 1.3

52

2 - Naám kyù sinh baét buoäc 2

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

3 - Naám kyù sinh hay hoaïi sinh 1

(Nguoàn: VQG LGXM, 2006)

+ Phieâu sinh thöïc vaät:

Theo keát quaû ñieàu tra phieâu sinh vaät cuûa Phaân vieän Sinh thaùi, Taøi nguyeân vaø

Moâi tröôøng naêm 2000 nhö sau:

- 107 Loaøi, 52 Chi, 6 Boäâ

- Caùc loaøi öu theá: Nivacula phyllepta, Dinobryon sertularia…

Nhìn chung, VQG LGXM coù nhöõng loaøi thöïc vaät coù giaù trò kinh

teá coù theå keå nhö sau:

Hình 12: caây daàu coå thuï- Fabaceae

+ Caây goã: Sao ñen (Hopea odorata), Veân veân (Anisoptera

53

Costata Korth), Daàu Song naøng (Dipterocarpus dyeri), Daàu mít (Dipterrocarpus

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

costata), Daàu loâng (Dipterocarpus intricatus), Daàu raùi (Dipterocarpus cochinchinensis),

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Trai (Fagraea fragrans), Baèng laêng (Lagerstroemia tomentosa), Huyûnh (Tarrietia

cochinchinensis).

+ Nhöõng loaøi naám: 20 loaøi duøng laøm thöïc phaåm (thuoäc caùc chi:

Auracularia, Cantharellus, Lentinus, Boletus), 9 loaøi duøng laøm döôïc phaåm (chi

Ganoderma, Auricularia poly tricha, Tremella fuciformis, Pycnoporus sanguineus).

Nhöõng loaøi quí hieám:

+ Caây goã: Caåm lai (Dalbergia bariensis), Goõ ñoû (Pahudia

cochichinensis), Giaùng höông (Pterocarpus pdatus), Mun (Diospyros mun), Huyønh

ñöôøng (Dysoxylum loureiri), Goõ maät (Sindora coc), Caâm xe (Xylia dolabriformis)…

+ Naám: Amanita caesarea, Cantharellus cibarius, Tremella

fuciformis.

3.1.2.4 RöØng vaø ñoäng vaät röøng

Keát quaû ñieàu tra ñoäng vaät röøng cuûa Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng II vaø

caùc keát quaû nghieân cöùu ñaõ coù (Birdlife, WWF), cho thaáy heä ñoäng vaät röøng cuûa vuøng khaù

phong phuù.

Röøng ven soâng, suoái vaø röøng traøm: caùc traûng coû ngaäp nöôùc vaø baøu laø nôi

cung caáp nguoàn thöùc aên cho caùc thuù lôùn aên coû vaø caùc loaøi chim nöôùc. Caùc keát quaû ñieàu

tra ñaõ thoáng keâ ñöôïc nhö sau:

+ Thaønh phaàn ñoäng vaät:

54

Baûng 9: Thoáng keâ thaønh phaàn ñoäng vaät VQG LGXM

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Loaøi STT Lôùp ñoäng vaät Chi Hoï

104 Toång coäng 86 55

10 1 - Löôõng cö 8 4

23 2 - Boø saùt 17 9

57 3 - Chim 48 32

14 4 - Thuù 13 10

(Nguoàn: VQG LGXM, 2006)

Trong ñoù:

- Lôùp thuù: Heo röøng (Sus scrofa), Nai (Cervus unicolor Kerr), Hoaüng

(Muticacus muntjak Zimmermann), Cheo (Tragulus javanicus Osbeck); Vooïc xaùm

(Semnopithecus critatus), Vooïc vaù chaân ñen (Pygathrix nemaeus nigripes), Nhím

(Hystrix hodgsoni Gray), Culi nhoû (Nycticebus pygmaeus), Truùt ( manis javanica)…

Hình 13: Nhím (Hystrix hodgsoni Gray).

- Lôùp chim: Cao caùt buïng traéng (Anthracoceros albirostris), Hoàng hoaøng

55

(Buceros bicornis), Gaø loâi vaèn (Lophura nycthemera annamensis), Gaø loâi hoàng tía

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

(Lophura diardi), Gaø tieàn maët ñoû (Polyplectron germaini), Quaém lôùn (Pseudilis

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

gigantean), Quaém caùnh xanh (Pseudilis davisoni), Haïc coå traéng (Ciconia episcopus)…

Hình 14: Hoàng hoaøng- Buceros bicornis

- Lôùp boø saùt: Kyø ñaø vaèn (Varanus nebulosus Gray), Kyø ñaø hoa (Varanus

salvator Laurenti), Raén hai ñaàu ñoû (Cylindrophis rufus Schlegel), Raén hoå mang (Naja

naja Linnaeus), Ruøa hoäp long ñen (Cuora amboninensis Daudin), Ruøa vaøng (Hieremys

Hình 15: Kyø ñaø hoa Varanus salvator Laurenti - Raén hoå mang Naja naja Linnaeus

annandalii Boulenger), Ruøa nuùi vaøng (Indotestudo Elongata Blyth)…

- Loaøi löôõng cö: Coùc (Ooeidozyga Lima Kuht Et van Hasselt), EÁch (Rana cancrivora

56

Gravenhorst), Nhaùi (Hyla Symplex Bocttger).

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Caùc loaøi ñoäng vaät coù giaù trò baûo toàn goàm:

- Vooïc vaù chaân ñen (Pygathrix nemaeus nigripes), Vooïc xaùm (Semnopithecus

critatus), Khæ ñuoâi daøi (Macara fascicularis), Meøo röøng (Prioailarus bengalensis),

Choàn bay (Cynocephalus variegatus), Gaáu choù (Ursus malayanus), Soùc bay ñen

(Ratufa bicolor), Soùc bay ñen traéng (Hylopetes albonniger)

Hình 16: Soùc bay ñen traéng (Hylopetes albonniger)

Moät soá loaøi quan troïng khaùc cuõng coù giaù trò baûo toàn phaân boá taïi ñaây:

- Quaém lôùn (Pseudilis gigantean), Quaém caùnh xanh (Pseudilis davisoni), Haïc

coå traéng (Ciconia episcopus), Cao caùt buïng traéng (Anthracoceros Albirostris), Hoàng

hoaøng (Buceros bicornis), Gaø tieàn maët ñoû (Polyplectron germaini), Gaø loâi hoàng tía

(Lophura diardi), Öng xaùm (Accipiter badius), Veïc ngöïc ñoû (Psittacula alexandri), Veïc

maù xaùm (Psittacula eupatria), Gaàm gì long xanh (Ducula aenea), Cu xanh (Treron spp).

Theo caùc cö daân ñòa phöông tröôùc ñaây coøn coù caùc loaøi thuù lôùn nhö hoå, baùo,

57

voi.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Hình 17: Gaø tieàn maët ñoû- Polyplectron germaini

+ Thaønh phaàn thuûy saûn coù giaù trò kinh teá vaø ñoäng vaät ñaùy ven bôø:

Baûng 10: Thoáng keâ caùc loaøi thuyû saûn coù giaù trò kinh teá vaø ñoäng vaät ñaùy

ven bôø

Thaønh phaàn Loaøi Chi Hoï Boä

- Loaøi thuûy saûn coù giaù trò kinh teá 71 42 24 9

- Ñoäng vaät ñaùy ven bôø caùc thuûy vöïc 15 15 14 3

(Nguoàn: VQG LGXM, 2006)

+ Phieâu sinh ñoäng vaät:

46 Loaøi, 25 Chi, 20 Hoï, 3 Boä. -

- Loaøi öu theá: Trichocerea (Diurella), Tigris (Muller), Lecane

(Lecane), Luna (Muller), Lecane (Monostyla), Bulla (Gossc), Macrothix spinosa King,

Alona davidi Richard.

58

3.1.2.5 Caùc caûnh quan töï nhieân ñaëc bieät

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Moät soá caùc caûnh quan töï nhieân ñaëc tröng cuûa vuøng nhö:

- Röøng baùn thay laù vaø röøng ruïng laù laø kieåu sinh caûnh ñaëc tröng treân ñaát

xaùm phuø sa coå raát khoâ haïn trong muøa khoâ. Caùc öu hôïp caây hoï Daàu laø kieåu sinh caûnh ñaëc

tröng cuûa ñaát xaùm vuøng thaáp maø caùc vuøng khaùc khoâng coù. Beân caïnh ñoù, traûng daàu traø

beng ngaäp nöôùc vuøng thaáp laø moät sinh caûnh, cho ñeán nay chöa ñöôïc ñeà caäp trong caùc

baùo caùo khoa hoïc veà röøng caây hoï Daàu.

Hình 18: Baøu – traûng- moät daïng ñaát ngaäp nöôùc

- Traûng vaø baøu laø moät hình thaùi ñaát ngaäp nöôùc ñaëc tröng treân ñaát xaùm,

moät loaïi ñaát deã thoaùt thuûy nhöng laïi ñoïng nöôùc trong muøa möa. Cuõng trong muøa

möa, caûnh hoang sô giöõa ñaát ngaäp nöôùc vaø röøng goã ñöôïc theå hieän roõ neùt hôn, laøm cho

röøng trôû neân hoang daõ vaø veû ñeïp thieân nhieân caøng haáp daãn.

59

Baûng 11: Ñaëc tröng cuûa caùc traûng vaø baøu trong vuøng

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Kieåu ñaát Ñòa ñieåm Ñaëc ñieåm Ghi chuù

ngaäp nöôùc thaûm thöïc vaät thôùi gian

quan saùt thaùng 7/2001

Ngaäp ñònh kyø Traûng Taø Noát Caây goã lôùn Moät soá khu vöïc aåm

treân goø vaø trong muøa khoâ

traûng coû chòu khoâ Traûng Taân Thanh Moät soá khu vöïc aåm

trong muøa khoâ

Traûng Traâm Khoâ hoaøn toaøn vaøo

muøa khoâ

Ngaäp thöôøng Baøu Quang Caây goã chòu ngaäp Coøn ngaäp saâu 0,2 – 0,6m

xuyeân chung quanh Baøu Xuùc Dieän tích ngaäp nhoû, saâu 0,5

baøu; keá ñeán laø Baøu Ñöng lôùn Dieän tích ngaäp lôùn, saâu

traûng coû chòu haïn; 0,5 – 1,0m

traáp giöõa baøu Baøu Ñöng nhoû Ñaát aåm do con ngöôøi

Dieän tích ngaäp nhoû, saâu 0,2 Baøu chaûo

Ven soâng, suoái Soâng Vaøm Coû, Daõy deïp ven soâng

caùc suoái suoái naèm trong

dao ñoäng cuûa möïc

nöôùc

(Nguoàn: VQG LGXM, 2007)

60

3.2 Ñaùnh giaù toång quaùt veà ñieàu kieän töï nhieân

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Ñieàu kieän khí haäu vaø ñaát ñai thuaän tieän cho sinh tröôûng cuûa ñoäng thöïc vaät

vaø ñaõ hình thaønh moät kieåu röøng ñaëc tröng cho caû nöôùc laø röøng baùn thay laù treân ñaát xaùm.

Ñaây coøn laø nôi taäp trung vaø cö nguï cuûa nhieàu loaøi ñoäng thöïc vaät chuyeån tieáp giöõa mieàn

nuùi (Ñoâng Nam Boä) vaø ñoàng baèng Taây Nam Boä

Laø ñieåm taäp trung röøng vaø voán röøng quan troïng cuûa tænh, vôùi caùc traïng thaùi

röøng coøn mang tính töï nhieân cuûa quaù trình dieãn theá. Ngoaøi ra, vuøng coøn laø nôi löu nieäm

nhieàu di tích lòch söû cuûa thôøi kyø khaùng chieán.

Do vò trí ñòa lyù naèm saùt bieân giôùi, neân caùc nhu caàu veà baûo veä röøng vì muïc

ñích quoác phoøng vaø caùc muïc ñích kinh teá xaõ hoäi khaùc seõ thuùc ñaåy vuøng naøy phaùt trieån.

VQG LGXM laø nôi raát ña daïng veà HST laø nôi sôû höõu taøi nguyeân ñoäng, thöïc

vaät quí hieám vaø coù giaù trò kinh teá cao. Vì theá, Vöôøn laø nôi baûo toàn vaø phaùt trieån caùc gía

trò veà ÑDSH, caûnh quan thieân nhieân, caùc HST röøng vaø HST ñaát ngaäp nöôùc.

VQG LGXM laø nôi baûo toàn caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät vaø ñaëc höõu ñeå phuïc vuï

coâng taùc baûo toàn nguoàn gen, nghieân cöùu khoa hoïc, tuyeân truyeàn giaùo duïc vaø du lòch sinh

thaùi.

Tuy nhieân, do ñaëc ñieåm cuûa VQG LGXM laø ñöôïc bao boïc bôûi moät quaàn theå

daân cö sinh soáng ôû vuøng ñeäm neân bò taùc ñoäng raát nhieàu. Neân xaây döïng moät chöông trình

baûo toàn ÑDSH sao cho hoøa hôïp giöõa HST Vöôøn vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ñòa phöông

laø moät baøi toaùn khoù.

Ñaát ñai trong vuøng chuû yeáu laø loaïi ñaát xaùm ñieån hình, coù nhieàu tieàm naêng bò

thoaùi hoùa neáu thaûm thöïc vaät che phuû bò taùc ñoäng, chaët phaù hoaëc bieán maát.

Haïn cheá lôùn nhaát laø nguoàn nöôùc trong muøa khoâ, neân nguy cô löûa röøng laø raát

61

lôùn, ñoøi hoûi coù caùc bieän phaùp hieäu quaû phoøng choáng chaùy röøng.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Ña soá ngöôøi daân trong khu vöïc phaàn nhieàu cuoäc soáng döïa vaøo thieân nhieân

neân vieäc quaûn lyù tình traïng khai thaùc vaø ñaùnh baét traùi pheùp ñoäng, thöïc vaät cuûa ngöôøi daân

62

ñòa phöông laø raát khoù.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG IV: ÑAÙNH GIAÙ AÛNH HÖÔÛNG

CUÛA VÖÔØN QUOÁC GIA LOØ GOØ XA MAÙT

ÑEÁN SÖÏ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI

VAØ MOÂI TRÖÔØNG

63

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG IV: ÑAÙNH GIAÙ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA VÖÔØN QUOÁC GIA

LOØ GOØ - XA MAÙT ÑEÁN SÖÏ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI

VAØ MOÂI TRÖÔØNG

4.1 Aûnh höôûng cuûa VQG LGXM ñeán söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, moâi tröôøng

4.1.1 Ñoái vôùi kinh teá

VQG LGXM ñem laïi raát nhieàu giaù trò veà kinh teá, ñôøi soáng ngöôøi daân trong khu

vöïc VQG ñöôïc caûi thieän.

Baûng 12: Thoáng keâ lao ñoäng theo ngaønh ngheà cuûa caùc xaõ lieân quan ñeán

VQG LGXM

Lao ñoäng Toång coäng Taân Bình Hoøa Hieäp Taân Laäp

1916 2604 3609 8129

6605 Noâng nghieäp 1628 2451 2526

112 Laâm nghieäp 33 23 56

520 Dòch vuï, 172 130 218

thöông maïi

892 Khaùc 83 0 809

(Nguoàn:VQG LGXM, 2006)

Tyû leä lao ñoäng phaân theo ngaønh ngeà nhö sau:

− Lao ñoäng noâng nghieäp :82,25%

− Lao ñoäng laâm ngieäp: 1,3%

− Lao ñoäng dòch vuï, thöông maïi: 6,4%

64

− Lao ñoäng khaùc: 10,2%

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Toång soá lao ñoäng trong khu vöïc Vöôøn coù 6605 lao ñoäng, noâng nghieäp chieám

82,25%. Ñieàu naøy cho thaáy ña soá ngöôøi daân trong khu vöïc lieân quan ñeán VQG LGXM

soáng chuû yeáu laø veà noâng nghieäp.

Baûng 13: Baûng naêng suaát saûn xuaát noâng nghieäp

Caây troàng Naêng suaát/taán/ha/naêm

Luùa nöôùc 1 vuï 1,5

Luùa raãy 0,8 – 1,0

Mì 12 – 15

Mía 35 – 40

Ñaäu xanh 0,4

Ñaäu phoäng 0,6

(Nguoàn: VQG LGXM, 2006)

Bình quaân thu nhaäp theo ñaàu ngöôøi: 180 – 250 kg thoùc/ngöôøi/naêm. Vôùi möùc

thu nhaäp haøng naêm thaáp neân ngöôøi daân tieán haønh khai thaùc theâm caùc nguoàn lôïi töø taøi

nguyeân thieân nhieân ñeå taêng thu nhaäp.

Theo moät soá keát quaû nghieân cöùu gaàn ñaây, khu röøng LGXM coù haøng traêm loaøi

thöïc vaät vaø ñoäng vaät, trong ñoù coù nhieàu loaøi quyù hieám, coù giaù trò cao, coù taàm quan troïng

toaøn caàu.

Caùc loaøi ñoäng vaät coù ôû ñaây nhö: Voïoc vaù, Voïoc xaùm, Cu li nhoû, Gaáu choù,

Coâng, Gaø loâi hoàng tía, Caù saáu nöôùc ngoït, Ba ba, caùc loaøi chim nöôùc. Ñaëc bieät laø coù söï

xuaát hieän cuûa Seáu ñaàu ñoû vì khu röøng LGXM laø nôi döøng chaân cuûa loaøi chim naøy treân

ñöôøng di cö töø VQG Traøm Chim ñeán khu vöïc bieân giôùi giöõa Laøo vaø Campuchia.

Vieäc saên, baãy caùc ñoäng vaät trong röøng laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng ñem laïi

65

nguoàn löông thöïc, thöïc phaåm, taêng kinh teá cho ngöôøi daân trong khu vöïc. Löôïng caù trong

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

caùc soâng suoái khaù doài daøo vaøo muøa möa neân vieäc ñaùnh baét caù treân caùc soâng, suoái trong

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Vöôøn laø hoaït ñoäng chính, laø nguoàn thu nhaäp ñaùng keå cuûa ngöôøi daân.

Hình 19: Ñaùnh baét caù treân caùc suoái trong VQG LGXM

Thöïc vaät taïi VQG cuõng khaù ña daïng nhö caùc caây hoï Daàu (Daàu Song Naøng,

Daàu raùi, Daàu mít, Sao ñen, Chai, Seán caùt, Veân veân, Laøu taùu ), xen laãn vôùi Caåm xe, Goõ

ñoû, Goõ maät, Xoay, Traéc, Giaùng Höông, Huyûnh.

Khai thaùc goã, khai thaùc daàu chai töø nhöõng caây Daàu cuõng ñem laïi giaù trò kinh

teá cao. Chính vì theá ngöôøi daân trong khu Vöôøn xem nhöõng coâng vieäc naøy cuõng laø moät

trong nhöõng nguoàn thu nhaäp.

Caùc traûng coû ôû caùc khu röøng LGXM bò ngaäp nöôùc ñònh kyø vaøo muøa möa

thaønh caùc traûng ngaäp nöôùc hoang sô, chöùa döïng söï phong phuù vaø ña daïng cuûa caùc loaøi

thuûy sinh vaät vaø raát thích hôïp cho caùc loaøi chim ñaàm laày ñeán ñònh cö nhö: traûng Sim,

traûng Seán, traûng Baø Ñieác, baøu Luøng Tung, traûng Taø Xia, traûng Taø Noát..v.v…keát hôïp vôùi

nhöõng caûnh ñeïp töï nhieân voán coù cuûa Vöôøn taïo neân caûnh quan ñoäc ñaùo thu huùt khaùch du

66

lòch taêng gía trò kinh teá cho caùc hoaït ñoäng DLST.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Quy moâ dieän tích naøy raát phuø hôïp vôùi VQG coù chöùa ñöïng nhieàu HST, trong

ñoù HST töï nhieân chieám hôn 80% dieän tích vaø nhieàu heä ñoäng, thöïc vaät phong phuù. Thu

huùt khaùch du lòch, ñem laïi giaù trò kinh teá cao cho VQG LGXM cuõng nhö ngaønh du lòch

cuûa tænh Taây Ninh.

4.1.2 Ñoái vôùi xaõ hoäi

VQG LGXM coù giaù trò cao veà vaên hoùa vaø lòch söû. Nôi coù di tích lòch söû caáp

quoác gia ñaõ ñöôïc Nhaø nöôùc coâng nhaän “Caên cöù Maët traän daân toäc giaûi phoùng vaø Chính

phuû caùch maïng laâm thôøi Coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam”. Ñaây laø nôi khoâng nhöõng

baûo toàn caùc di tích lòch söû, vaên hoùa maø coøn laø nôi tham quan du lòch, giaùo duïc truyeàn

thoâng caùch maïng cho caùc theá heä mai sau.

VQG LGXM laø nôi taäp trung caùc taøi nguyeân ñoäng, thöïc vaät phong phuù vaø ña

daïng. Vôùi nhöõng ñaëc tröng sinh caûnh ñoäc ñaùo vaø nhieàu loaøi ñoäng, thöïc vaät quyù hieám

laø nôi raát thích hôïp cho caùc hoaït ñoäng nghieân cöùu khoa hoïc, hoïc taäp, tham quan vaø du

lòch ñoäc ñaùo.

Vöôøn coøn taäp trung nhieàu caây thuoác quyù hieám coù giaù trò raát lôùn trong kho

taøng caây thuoác quyù cuûa Vieät Nam.

Vöôøn laø nôi taäp trung nhieàu nguoàn gen quyù, nhöõng ñoäng, thöïc vaät coù nguy cô

tuyeät chuûng. Coù giaù trò raát lôùn ñoái vôùi söï baûo toàn vaø phaùt trieån ÑDSH trong Vöôøn

cuõng nhö treân theá giôùi.

67

4.1.3 Ñoái vôùi moâi tröôøng

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

VQG LGXM laø nôi taäp trung moät löôïng lôùn caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät quyù

hieám. Nôi coù caùc HST ñaëc tröng chöùa ñöïng nguoàn thöùc aên phong phuù vaø ña daïng. Goùp

phaàn quan troïng trong vieäc toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa nguoàn taøi nguyeân sinh vaät.

HST VQG LGXM bao phuû treân dieän tích 37,407 ha neân quy moâ taùc ñoäng

ñeán moâi tröôøng raát roäng lôùn vaø trong thôøi gian laâu daøi.

Maät ñoä soâng, suoái trong phaïm vi VQG LGXM raát cao so vôùi caùc VQG khaùc.

Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng ñieåm maïnh taùc ñoäng coù lôïi ñeán moâi tröôøng. Nhöõng soâng,

suoái trong phaïm vi Vöôøn chöùa ñöïng nguoàn thöùc aên phong phuù cung caáp cho caùc loaøi

ñoäng vaät trong Vöôøn. Giuùp duy trì hoaït ñoäng soáng cuûa sinh vaät.

Ngoaøi ra soâng suoái coøn cung caáp nguoàn nöôùc cho caùc heä thöïc vaät soáng vaø

phaùt trieån.

Ñaát ngaäp nöôùc taïi VQG raát phong phuù vaø ña daïng taùc ñoäng raát nhieàu ñeán

moâi tröôøng. Kieåu thaûm thöïc vaät naøy ñoùng goùp ñaùng keå vaøo söï ña daïng veà heä sinh thaùi

cuûa khu vöïc, ña daïng veà caùc loaøi ñoäng thöïc vaät thuyû sinh, vaø laø sinh caûnh quan troïng

quyeát ñònh ñeán söï hieän dieän cuûa caùc loaøi thuù lôùn aên coû vaø caùc loaøi chim nöôùc thoâng qua

vieäc cung caáp thöùc aên vaø nöôùc uoáng.

Caùc quaàn xaõ sinh vaät ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc baûo veä röøng ñaàu

nguoàn, ñaëc bieät thaûm thöïc vaät coù theå laøm nheï möùc ñoä haïn haùn, luõ luït cuõng nhö duy trì

chaát löôïng nöôùc.

Quaàn xaõ thöïc vaät vöôøn coù vai troø quan troïng trong vieäc ñieàu hoaø khí haäu ñòa

phöông, khí haäu vuøng vaø caû khí haäu toaøn caàu: Taïo boùng maùt, khueách taùn hôi nöôùc, giaûm

nhieät ñoä khoâng khí khi thôøi tieát noùng nöïc, haïn cheá söï maát nhieät khi khí haäu laïnh giaù,

68

ñieàu hoaø nguoàn khí oâxy vaø cacbonic cho moâi tröôøng.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Tuy nhieân, do vieäc khai thaùc, ñaùnh baét traùi pheùp caùc nguoàn taøi nguyeân cuûa

Vöôøn ñaõ phaàn naøo taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi.

VQG LGXM laø nôi taùc ñoäng raát nhieàu ñeán söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø

moâi tröôøng. Vaø nguoàn taøi nguyeân cuûa tænh Taây Ninh aûnh höôûng raát nhieàu ñeán söï phaùt

trieån beàn vöõng.

4.2 Nguyeân nhaân laøm suy giaûm ÑDSH ôû VQG LGXM

4.2.1 Hoaït ñoäng chaên thaû gia suùc

Duø chaên nuoâi boø, deâø laø ngheà truyeàn thoáng cuûa ngöôøi daân ñòa phöông nhöng

hieän nay tình traïng chaên thaû böøa baõi laøm caïnh tranh vôùi nguoàn thöùc aên cuûa ñoäng vaät röøng

ñaõ bò caám, coäng vôùi ñòa phöông khoâng coù quy hoaïch vuøng coû chaên nuoâi gia suùc do ñoù saép

tôùi ngöôøi chaên nuoâi seõ gaëp khoù khaên.

69

Hình 20: Chăn nuôi dê tại VQG LGXM

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Vieäc chaên thaû gia suùc trong caùc traûng coû trong röøng hieän ñang coøn xaûy ra khaù

phoå bieán nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi daân Campuchia. Khu vöïc doïc bieân giôùi cuõng xaûy ra tình

traïng töông töï nhö treân do ngöôøi daân Campuchia thöôøng luøa boø sang VQG ñeå chaên thaû.

4.2.2 Saên, baãy baét ñoäng vaät hoang daõ traùi pheùp

Vieäc saên baén chim, thuù laøm aûnh höôûng ñeán söï toàn voâng cuûa nhieàu loaøi, beân

caïnh ñoù vieäc taän dieät caù vaø caùc thuûy sinh vaät khaùc baèng xung ñieän cuõng laøm aûnh höôûng

maïnh meõ ñeán caùc loaøi chim nöôùc vaãn coøn xaûy ra.

Theo ngöôøi daân cho bieát, hieän nay tình traïng saên baét, ñaët baãy thuù vaãn dieãn ra

taïi caùc khu vöïc xaõ Taân Bình, Hoøa Hieäp vaø Taân Laäp. Theo soá lieäu cuûa Haït Kieåm Laâm

VQG LGXM naêm 2005 ñaõ laäp bieân baûn 16 vuï saên, baãy ñoäng vaät hoang daõ traùi pheùp

chieám 32,6% trong toång nhöõng vuï vi phaïm haønh chính veà quaûn lyù vaø baûo veä röøng. Thu

giöõ 3 löôùi baét chim, 1057 caàn baãy caùc loaïi, xöû lyù vaø thaû veà röøng 204 con boï caïp, 17

chim cu, 01 cu li, 3 raén, 3 ruøa, 2 choàn, 3 kyø ñaø.

Con soá ñoäng vaät tòch thu thaû veà röøng thì nhoû, nhöng soá löôïng baãy raát lôùn cho

thaáy tình traïng saên, baãy ñoäng vaät hoang daõ traùi pheùp dieãn ra khaù nghieâm troïng ôû khu

vöïc naøy. Ngoaøi ra, naêm 2005 haït kieåm laâm VQG coøn tieáp nhaän töø Chi cuïc kieåm laâm

Taây Ninh 175,4 kg raén caùc loaïi, 257,5 kg ruøa caùc loaïi, 7,6 kg traên, 162 kg Truùt, 125

con khæ vaø 14 con le le ñeå thaû veà röøng. Soá löôïng ñoäng vaät hoang daõ naøy chuû yeáu töø

Campuchia ñöa sang nhöng cuõng coù theå moät phaàn soá ñoäng vaät hoang daõ naøy töø VQG

LGXM.

Trong 5 thaùng ñaàu naêm 2006 ñaõ gôõ ñöôïc 887 caàn baãy caùc loaïi, laäp bieân baûn

5 tröôøng hôïp baét, baãy ñoäng vaät hoang daõ. Coù theå thaáy tình traïng saên baãy ñoäng vaät

70

hoang daõ coù chieàu höôùng taêng so vôùi naêm 2005.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Nhöõng ghi nhaän treân ñaây coù theå laø nhoû so vôùi thöïc teá dieãn ra, coù theå nhieàu vuï

dieãn ra troùt loït maø löïc löôïng kieåm laâm khoâng phaùt hieän ñöôïc.

Coù moät soá nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng naøy nhö sau:

• Röøng LGXM deã tieáp caän, ngöôøi daân soáng ngay saùt röøng

• Löïc löôïng kieåm laâm vaø baûo veä röøng coøn moûng

• Do nguoàn lôïi lôùn töø vieäc saên, baét ñoäng vaät hoang daõ

• Hình phaït ñoái vôùi nhöõng ñoái töôïng saên, baãy traùi pheùp coøn

nheï, chæ mang tính raên ñe

• Ñôøi soáng ngöôøi daân coøn khoù khaên, coøn nhieàu hoä phaûi soáng

döïa vaøo röøng ñeå taêng thu nhaäp.

Hình 21: Baãy thuù trong röøng

Veà phía ngöôøi daân Campuchia cuõng thöôøng leùn luùt sang röøng phía Vieät Nam

ñeå saên baét, baãy thuù. Coù theå trong soá nhöõng ñoäng vaät hoang daõ ñöôïc thaû laïi veà röøng nhö

71

ñaõ noùi ôû treân coù caû ñoäng vaät hoang daõ maø ngöôøi daân Campuchia ñaõ baét taïi ñaây.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Vaøo muøa khoâ trong röøng chæ coøn soùt laïi nhöõng vuõng nöôùc nhoû, thuù vaät thöôøng

tuï taäp ôû ñaây ñeå uoáng nöôùc. Lôïi duïng ñieàu naøy ngöôøi daân ñaõ boû thuoác vaøo ñaây ñeå khi thuù

ñeán uoáng nöôùc seõ bò ngoä ñoäc ñeå deã baét. Cuõng vaøo muøa khoâ daân Campuchia hay sang ñoát

coû ñeå cho coû non leân cho boø aên vaø cuõng laø ñeå baét thuù aån naáp döôùi taàng coû naøy, chuû yeáu

laø raén vaø caùc loaøi boø saùt. Khu vöïc thöôøng bò taùc ñoäng laø nhöõng traûng vaø röøng gaàn bieân

giôùi.

4.2.3 Chích xung ñieän vaø duøng chaát noå ñeå baét caù

Löôïng caù trong caùc soâng suoái khaù doài daøo vaøo muøa möa, ñaùnh baét caù coù theå

taïo ra moät phaàn nguoàn thu nhaäp cho ngöôøi daân ñòa phương. Tuy nhieân trong caùc hình

thöùc ñaùnh baét caù hieän nay nhö thaû löôùi, caâu, ñoùng ñaùy, ñaùnh caù baèng thuoác noå vaø chích

xung ñieän thì caàn ngaên caám. Ñaây laø moät hình thöùc khai thaùc huûy dieät raát nghieâm troïng.

Chính phuû ñaõ coù quy ñònh nghieâm caám hình thöùc khai thaùc naøy ôû taát caû caùc thuûy vöïc.

72

Hình 22: Baét caù baèng chích xung ñieän treân caùc baøu- traûng taïi VQG LGXM

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

4.2.4 Khai thaùc goã, ñaøo mai

Hieän nay tình traïng khai thaùc goã traùi pheùp cuûa ngöôøi daân phía Vieät Nam vaãn

dieãn ra. Chuû yeáu laø nhöõng caây goã taùi sinh, nhöõng caây goã nhoû. Nhöõng ñieåm noùng veà khai

thaùc laâm saûn bao goàm khu vöïc xaõ Hoøa Hieäp vaø Taân Laâp.

Ñaây laø moät coâng vieäc khoù khaên, maëc duø taát caû caùc löïc löôïng kieåm laâm vaø

baûo veä röøng ñaõ laøm vieäc heát khaû naêng nhöng do ñòa baøn coøn quaù roäng vaø deã tieáp caän,

coäng theâm nöõa laø ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân coøn khoù khaên, vieäc khai thaùc naøy laïi mang laïi

lôïi nhuaän lôùn neân nhieàu ngöôøi vaãn baát chaáp luaät phaùp ñeå vaøo röøng khai thaùc.

Ñoái vôùi ngöôøi daân toäc Khôme, ñaëc bieät laø khi coù leã hoäi, hoï vaãn vaøo röøng

chaët caây ñeå söû duïng cho nhöõng hoaït ñoäng chung nhö ñoát löûa. Ñeå giaûi quyeát tình traïng

khai thaùc goã traùi pheùp beân caïnh vieäc tuyeân truyeàn neân coù nhöõng chöông trình xoùa ñoùi

giaûm ngheøo laøm cho ngöôøi daân khoâng coøn phaûi soáng leä thuoäc vaøo röøng nöõa.

73

Hình 23: Caây Daàu bò gaõy do khai thaùc daàu traùi pheùp taïi VQG LGXM

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Hoaït ñoäng khai thaùc goã röøng cuûa ngöôøi daân Campuchia dieãn ra raát maïnh meõ,

do ñòa baøn röøng roäng coù ñöôøng bieân giôùi giaùp Campuchia hôn 40 km neân raát thuaän lôïi

cho daân Campuchia leùn luùt qua bieân giôùi ñeå khai thaùc laâm saûn. Laâm saûn bò laáy caép chuû

yeáu laø goã troøn coù ñöôøng kính nhoû.

Vaøo nhöõng ngaøy giaùp teát nguyeân ñaùn laø hoaït ñoäng ñaøo mai laïi dieãn ra ôû ñaây,

ngöôøi daân vaøo tìm nhöõng goác mai ñeïp mang leân Thò Xaõ baùn. Trong röøng LGXM coù raát

nhieàu goác mai ñeïp, vieäc giöõ gìn nhöõng goác mai naøy khoâng nhöõng coù yù nghóa baûo toàn

ÑDSH maø noù coøn giuùp thu huùt khaùch du lòch tôùi vôùi khu röøng naøy.

4.2.5 Laán chieám ñaát röøng laøm nôi canh taùc noâng nghieäp

Hình 24: Phaù röøng laøm noâng nghieäp

Tình traïng naøy coøn dieãn ra khaù phoå bieán ôû khu vöïc xaõ Hoøa Hieäp vaø Taân Laäp

do danh giôùi phaân chia coøn chöa roõ raøng. VQG ñang gaëp moät soá khoù khaên trong vieäc di

chuyeån moät soá hoä daân coù ñaát canh taùc naèm trong ranh giôùi cuûa VQG vì nhöõng hoä naøy ñaõ

74

canh taùc taïi ñaây töø raát laâu (tröôùc khi thaønh laäp VQG).

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Nhöõng hoä naøy thöôøng xuyeân tieán haønh laán chieám röøng daàn daàn ñeå môû roäng

dieän tích canh taùc cuûa hoï. Hoaëc coù nhöõng hoä ñaõ ñöôïc ñeàn buø di chuyeån ra khoûi VQG

nhöng hoï ñaõ töï yù quay laïi canh taùc traùi pheùp. Naêm 2005 löïc löôïng kieåm laâm ñaõ phaùt hieän

5 vuï phaùt raãy laán chieám ñaát laâm nghieäp.

4.2.6 Ñoát röøng vaø buoân laäu ñoäng, thöïc vaät

Phoøng choáng chaùy röøng laø moät hoaït ñoäng vaát vaû vaø toán nhieàu coâng söùc nhaát

taïi VQG LGXM. Do ñaëc tröng cuûa röøng laø röøng baùn khoâ haïn vôùi nhieàu traûng coû, neân vaøo

muøa khoâ chæ caàn moät moài löûa laø coù theå gaây chaùy treân dieän roäng.

Nguyeân nhaân gaây ra chaùy röøng khu vöïc naøy chuû yeáu laø do con ngöôøi. Coù theå

keå moät soá nguyeân nhaân chính sau ñaây

• Do ngöôøi Campuchia ñoát coû ñeå kích thích coû non phaùt trieån, taïo nguoàn thöùc

aên cho boø.

• Ñoát coû ñeå baét thuù, boø saùt

• Nhöõng ngöôøi buoân laäu, saên baét thuù traùi pheùp khi bò kieåm laâm baét hay coù

haønh ñoäng phaù hoaïi ñeå traû thuø.

Trong muøa khoâ 2004-2005, treân ñòa baøn cuûa VQG ñaõ xaûy ra 7 vuï chaùy vôùi

dieän tích 69,3 ha, trong ñoù 23 ha traûng coû, 1,8 ha röøng troàng, 42 ha röøng khoäp non vaø 2,5

ha röøng non.

Hoaït ñoäng buoân laäu qua bieân giôùi Campuchia chuû yeáu daân ñòa phöông tieán

haønh, hoï bieát khaù roõ nhöõng loái moøn trong röøng, hoï chôû xaêng daàu qua bieân giôùi vaø trôû veà

Vieät Nam laø haït ñieàu vaø cao su. Vaøo muøa khoâ, caùc traûng ñeàu caïn nöôùc neân haàu nhö moïi

khu vöïc trong röøng ñeàu coù theå ñi ñöôïc baèng xe Honda. Hoaït ñoäng naøy laøm khuaáy ñoäng

75

baàu khoâng khí yeân tónh trong röøng.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Tröôùc tình traïng ÑDSH taïi VQG LGXM ñang bò ñe doïa nghieâm troïng thì

Ban quaûn lyù ñaõ coù nhöõng chöông trình baûo veä vaø khoâi phuïc laïi röøng, taïo caân baèng sinh

thaùi.

Hình 25: Goã laäu bò phaùt hieän vaø löu giöõ trong kho

Töø caùc nguyeân nhaân keå treân thì soá löôïng ñoäng, thöïc vaät taïi VQG LGXM

ñang suy giaûm trong tình traïng baùo ñoäng. Naêm 2005 ñaõ coù tôùi 11,5 ha röøng troàng bò phaù

traùi pheùp. Vaø haøng naêm soá löôïng caùc loaøi ñoäng thöïc vaät trong Vöôøn bò ñaùnh baét ngaøy

caøng taêng leân. Ñieån hình laø soá vuï xöû phaït ñoái vôùi nhöõng haønh vi vi phaïm caøng nhieàu.

Caàn coù nhöõng chöông trình cuï theå ñeå baûo toàn ÑDSH cuûa Vöôøn traùnh nguy cô tuyeät

76

chuûng.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG V: XAÂY DÖÏNG CHÖÔNG

TRÌNH BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC

77

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG V: XAÂY DÖÏNG CHÖÔNG TRÌNH BAÛO

TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC

5.1 Khung chöông trình quản lý tại VQG LGXM

VQG LGXM laø mẫu chuaån sinh thaùi quoác gia vì naèm trong vuøng chuyeån

tieáp giöõa Taây Nguyeân vaø ñoàng baèng Soâng Cöûu Long vaø vôùi nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät veà

sinh caûnh taïo neân söï ÑDSH coù giaù trò cho Vöôøn.

Keá hoaïch quaûn lyù do Birdlife International phoái hôïp cuøng Ban quaûn lyù

VQG xaây döïng 8/2003 vôùi söï hoå trôï döï aùn cuûa Döï aùn baûo toàn Caùt Tieân.

Duy trì söï toaøn veïn cuûa taát caû caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc theo muøa 1.

Baûo veä taát caû caùc dieän tích röøng treân ñaát thaáp khoûi tình traïng 2.

chuyeån ñoåi thaønh caùc muïc ñích söû duïng ñaát khaùc.

3. Xaùc ñònh laïi chính xaùc ranh giôùi VQG

4. Kieåm soaùt tình traïng khai thaùc goã laäu

5. Kieåm soaùt saên baén, baãy caùc loaøi ñoäng vaät

6. Kieåm soaùt khai thaùc quaù möùc

7. Kieåm soaùt chaùy röøng

8. Toå chöùc ñieàu tra, nghieân cöùu ÑDSH

9. Naâng cao naêng löïc cho caùn boä VQG

10. Trang bò ñaày ñuû cô sôû vaät chaát, trang thieát bò cho Ban quaûn lyù

11. Taêng cöôøng phoái hôïp vôùi chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc toå chöùc

coù lieân quan

78

12. Tieán haønh, toå chöùc caùc chöông trình giaùo duïc, naâng cao nhaän thöùc

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

13. Phaùt trieån kinh teá cho coäng ñoàng daân cö vuøng ñeäm

5.2 Xaây döïng chöông trình

Vôùi 13 chöông trình neâu treân, em ñaõ löïa choïn vaø xaây döïng thöù töï chöông

trình nhö sau:

Xaùc ñònh laïi chính xaùc ranh giôùi VQG 1.

Toå chöùc ñieàu tra, nghieân cöùu ÑDSH 2.

Duy trì söï toaøn veïn cuûa taát caû caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc theo muøa 3.

Kieåm soaùt saên baén, baãy caùc loaøi ñoäng vaät 4.

Kieåm soaùt khai thaùc quaù möùc 5.

Kieåm soaùt chaùy röøng 6.

Kieåm soaùt tình traïng khai thaùc goã laäu 7.

Baûo veä taát caû caùc dieän tích röøng treân ñaát thaáp khoûi tình traïng 8.

chuyeån ñoåi thaønh caùc muïc ñích söû duïng ñaát khaùc.

Naâng cao naêng löïc cho caùn boä VQG 9.

Taêng cöôøng phoái hôïp vôùi chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc toå chöùc 10.

coù lieân quan

Tieán haønh, toå chöùc caùc chöông trình giaùo duïc, naâng cao nhaän thöùc 11.

Phaùt trieån kinh teá cho coäng ñoàng daân cö vuøng ñeäm 12.

Do giới hạn về thời gian laøm baøi neân chöông trình ñöôïc xaây döïng chæ chuù troïng

79

trong nhöõng noäi dung sau:

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Thoáng keâ soá löôïng loaøi vaø soá caù theå cuûa loaøi trong khu vöïc VQG

Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp

Noäi dung chính Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp Chöông trình

Baûo toàn khu röøng vaø khu ñaát ngaäp nöôùc

Naâng cao naêng löïc quaûn lyù cho caùn boä VQG

Giaùo duïc coäng ñoàng

Hình 26: Sô ñoà chöông trình baûo toàn ÑDSH

VQG LGXM taäp trung nhieàu loaøi ñoäng thöïc vaät quyù hieám ñöôïc ñöa vaøo

saùch ñoû Vieät Nam vaø coù giaù trò baûo toàn nhö Ruøa nuùi vaøng (Indotestudo elongate), Vooïc

vaù chaân ñen (Pygathrix nemaeus nigripes), Vooïc xaùm (Semnopithecus critatus), Khæ

80

ñuoâi daøi (Macara fascicularis), Meøo röøng (Prioailarus bengalensis)…

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Tuy nhieân, hieän nay vieäc khai thaùc traùi pheùp taïi VQG LGXM ñang laøm

giaûm soá löôïng loaøi vaø daãn ñeán caûn kieät taøi nguyeân sinh vaät. Vì theá caàn coù nhöõng bieän

phaùp baûo toàn thích hôïp ñeå traùnh nguy cô tuyeät chuûng ÑDSH.

STT Teân thoâng thöôøng

Teân khoa hoïc

Chöông trình aùp duïng

Fokienia hodginsii

1

Pô Mu

Möùc ñoä ñe doïa T

Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp

Caåm lai

Dalbergia bariensis V

2

V

Goõ ñoû

3

Pahudia cochichinensis Pterocarpus pdatus

V

Giaùng höông

4

Diospyros mun

V

Mun

5

Sindora coc

V

Goõ maät

6

Vooïc vaù chaân ñen

V

7

Vooïc xaùm

V

8

Khæ ñuoâi daøi

Pygathrix nemaeus nigripes Semnopithecus critatus Macara fascicularis V

9

V

10 Meøo röøng

Prioailarus bengalensis Ursus malayanus

E

11

Gaáu choù

Ratufa bicolor

V

12

Soùc bay ñen

13

Soùc bay ñen traéng

Hylopetes albonniger R

Pseudilis gigantean

14

Quaém lôùn

E

Pseudilis davisoni

15

Quaém caùnh xanh

V

Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät

81

Baûng 15: Thoáng keâ caùc loaøi nguy caáp taïi VQG LGXM

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ciconia episcopus

16

Haïc coå traéng

V

17

Cao caùt buïng traéng

T

Anthracoceros Albirostris Buceros bicornis

T

18

Hoàng hoaøng

T

19

Gaø tieàn maët ñoû

Polyplectron germain Lophura diardi

T

20

Gaø loâi hoàng tía

Accipiter badius

K

21

Öng xaùm

22

Veïc ngöïc ñoû

Psittacula alexandri V

Psittacula eupatria

T

23

Veïc maù vaøng

Ducula aenea

V

24

Gaàm gì löng xanh

Treron spp

K

25

Cu xanh buïng traéng

V

26

Ruøa nuùi vaøng

Indotestudo Elongata Blyth

nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp

Naja naja Linnaeus

T

Raén hoå mang

27

V

28

Caù saáu nöôùc ngoït

Crocodylus siamensis

Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp

29

Kyø ñaø hoa

V

30

Culi nhoû

Varanus salvator Laurenti Nycticebus pygmaeus V

Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Caùc caáp baäc ñe doaï theo Saùch Ñoû Vieät Nam:

82

- E (Endangered): Ñang nguy caáp (ñang bò ñe doaï tuyeät chuûng) - V (Vulnerable): Seõ nguy caáp (coù theå bò ñe doaï tuyeät chuûng) - R (Rare): Hieám (coù theå seõ nguy caáp)

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

- T (Threatened): Bò ñe doaï - K (Insuficiently known): Bieát khoâng chính xaùc

5.2.1 Thoáng keâ soá löôïng loaøi vaø soá caù theå cuûa loaøi trong khu vöïc Vöôøn

Caàn thoáng keâ chính xaùc soá löôïng loaøi khu vöïc VQG. Thoáng keâ ñeå naém

ñöôïc hieän traïng loaøi, soá caù theå cuûa loaøi ñeå coù keá hoaïch kieåm tra giaùm saùt vieäc baûo toàn,

tình hình phaùt trieån vaø tình hình saên baét caùc loaøi trong phaïm vi khu vöïc.

Caùc caùn boä quaûn lyù Vöôøn keát hôïp vôùi caùc chuyeân gia vaø nhaân daân ñòa

phöông tìm vaø ñaùnh soá cho töøng caù theå. Laäp hoà sô löu giöõ veà tình traïng phaùt trieån cuûa

töøng caù theå.

Baûng 16: Hoà sô loaøi

STT Nôi soáng Ngaøy thaû Tình traïng söùc khoeû

1 Traûng Taø Noát … …

2 Baøu Quang … …

3 … … …

Vieäc ñieàu tra vaø laäp baûng thoáng keâ veà loaøi nhaèm theo doõi söï taêng tröôûng vaø

giaûm suùt veà soá löôïng loaøi. Ñoàng thôøi kòp thôøi phaùt hieän caùc caù theå bò beänh ñeå nhanh

choùng caùch ly traùnh söï laây lan qua caùc caù theå vaø caùc loaøi khaùc.

5.2.2 Chöông trình cuï theå

Vôùi soá löôïng caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät trong Vöôøn laø 105 loaøi. Tuy nhieân soá

löôïng caù theå trong caùc loaøi quyù hieám vaø coù nguy cô tuyeät chuûng raát ít. Vì theá caàn ñöôïc

83

baûo toàn caùc loaøi quyù hieám naøy.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Em tieán haønh xaây döïng chöông trình baûo toàn cuï theå cho loaøi Ruøa nuùi vaøng,

loaøi Gaáu choù, loaøi Coø Quaém lôùn, caây goã Caåm lai, khu röøng khoäp vì:

Caùc loaøi ñoäng vaät naøy laø nhöõng loaøi ñang coù nguy cô tuyeät chuûng vaø coù baäc

tuyeät chuûng laø baäc E (loaøi Gaáu choù, Coø quaém lôùn), baäc V (loaøi Ruøa nuùi vaøng).

VQG LGXM laø nôi coù nhieàu baøu – traûng, caùc khu röøng laø nôi coù ñieàu kieän

thuaän lôïi ñeå caùc loaøi naøy soáng vaø phaùt trieån.

Ñoái vôùi thöïc vaät, löïa choïn xaây döïng caây goã Caåm lai vì: ñaây laø caây goã quyù

hieám vôùi möùc ñoä ñe doïa baäc V. Vaø do tình hình khai thaùc traùi pheùp caùc caây goã cuûa

ngöôøi daân ñòa phöông ñang gia taêng laøm suy giaûm soá caù theå.

Khu röøng khoäp giaùp bieân giôùi neân möùc ñoä bò khai thaùc traùi pheùp cao. Vaø

khu röøng naøy coù giaù trò phoøng hoä cao. Caàn coù nhöõng bieän phaùp baûo toàn.

5.2.2.1 Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp

5.2.2.1.1 Baûo toàn loaøi Ruøa nuùi vaøng

Ruøa nuùi vaøng – Indotestudo elongate - thuoäc hoï ruøa caïn Testudinidea, thuoäc

Boä Ruøa Testudinata. Maët treân ñaàu coù nhieàu taám söøng. Mai ruøa nuùi vaøng khoâng phaúng

nhö löng ruøa nuùi vieàn cuõng khoâng phoàng cao nhö ruøa nuùi naâu. Phía tröôùc yeám phaúng,

coøn phía sau yeám loõm saâu. Chaân ruøa hình truï, ngoùn chaân khoâng coù maøng da. Mai ruøa

nuùi coù maù vaøng, ôû giöõa moãi taám vaûy coù ñoùm ñen. Chieàu daøi mai khoaûng 27,5cm.

Ruøa nuùi vaøng aên thöïc vaät vaø quaû ruïng. Chuùng ñeû tröùng vaøo thaùng 10 hoaëc

thaùng 11 haøng naêm, ñeû 4- 5 tröùng, kích thöôùc 40/50mm vaø coù taäp tính vuøi tröùng vaøo

ñaát.

Ruøa nuùi vaøng coù giaù trò kinh teá vaø y hoïc raát lôùn. Ngöôøi Trung Quoác tin

raèng, Ruøa nuùi vaøng coù theå duøng laøm thuoác chöõa beänh ung thö, maùu cuûa chuùng giuùp

84

taêng cöôøng sinh löïc vaø söï deûo dai cuûa con ngöôøi.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Hình 27: Ruøa nuùi vaøng – Indotestudo elongate

Vì theá chuùng ñang bò con ngöôøi saên tìm vaø baùn laäu qua bieân giôùi phía Baéc.

Caùc chuyeân gia veà boø saùt tính toaùn raèng bình quaân cöù 150 caù theå ruøa sinh ra thì chæ coù

moät caù theå soáng soùt ñeán luùc tröôûng thaønh trong moâi tröôøng töï nhieân. (Nguoàn:

www.vncreatures.net).

Taïi VQG LGXM laø nôi coù caùc traûng coû ngaäp nöôùc, caùc baøu laø nôi taäp trung

loaøi Ruøa nuùi vaøng coù giaù trò kinh teá vaø moâi tröôøng cao. Tuy nhieân, loaøi Ruøa nuùi vaøng

naøy ñang bò saên tìm vaø ñaùnh baét traùi pheùp.

Loaøi ruøa vaøng ñöôïc xeáp vaøo möùc ñoä ñe doaï baäc V, theo saùch ñoû Vieät Nam

laø loaøi nguy caáp; theo IUCN loaøi Ruøa nuùi vaøng ñöôïc xeáp vaøo haïng ñang nguy caáp, caàn

coù bieän phaùp baûo toàn.

(cid:200) Phaân vuøng

Tieán haønh phaân vuøng caùc nôi taäp trung sinh soáng cuûa loaøi Ruøa nuùi vaøng do

VQG LGXM coù HST röøng thöôøng xanh treân ñaát thaáp (Tropical rainforest on

slowlands), thích hôïp vôùi taäp tính vaø nhu caàu sinh thaùi cuûa loaøi ñoäng vaät hoang daõ naøy.

85

Ñaëc bieät laø taïi caùc khu ñaát ngaäp nöôùc, caùc traûng vaø baøu.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Caùc caùn boä quaûn lyù vöôøn keát hôïp vôùi caùn boä kieåm laâm vaø daân ñòa phöông

tieán haønh kieåm tra giaùm saùt taïi caùc khu vöïc ñaõ ñöôïc phaân vuøng baûo toàn ñeå quaûn lyù deå

daøng vaø hieäu quaû hôn.

(cid:200) Quaûn lyù loaøi

- Trong giai ñoaïn phaùt trieån

Trong giai ñoaïn phaùt trieån cuûa loaøi ruøa caàn taäp trung quan saùt vaø tieán

haønh quaûn lyù loaøi veà soá löôïng. Ngaên ngöøa kòp thôøi nhöõng haønh vi saên baét traùi pheùp cuûa

ngöôøi daân traùnh nguy cô caïn kieät.

Caàn tieán haønh chaêm soùc vaø coù nhöõng bieän phaùp giaûi quyeát kòp thôøi ñoái vôùi

nhöõng caù theå ñang mang maàm beänh ñeå ñaûm baûo cho söùc khoeû vaø khaû naêng soáng soùt

cuûa caù theå ñoù cuõng nhö cuûa quaàn theå loaøi.

- Quaûn lyù loaøi ruøa trong quaù trình sinh saûn

Kieåm tra, giaùm saùt loaøi ruøa töø luùc mang thai cho ñeán khi sinh saûn (thaùng 10

hoaëc thaùng 11). Do löôïng tröùng sinh saûn haøng naêm cuûa loaøi ruøa naøy raát ít töø 4- 5 tröùng,

kích thöôùc 40 -50 mm vaø coù taäp tính vuøi tröùng vaøo ñaát. Caàn tieán haønh quaûn lyù vaø baûo

veä nôi aáp tröùng traùnh nguy cô bò maát ñi do ngöôøi daân ñòa phöông hay do söï taán coâng oå

tröùng cuûa loaøi thuø ñòch.

86

Hình 28: Ruøa nuùi vaøng môùi nôû

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

5.2.2.1.2 Baûo toàn loaøi Gaáu choù

Gaáu choù Ursus malayanus thuoäc hoï Gaáu Ursidae; thuoäc boä aên thòt Carnivora

Gaáu choù coù côõ nhoû hôn Gaáu ngöïa. Daøi thaân: 1130mm, daøi ñuoâi: 89mm, daøi

baøn chaân sau 172mm, troïng löôïng khoaûng 39 kg. Moõm vaøng hoe hoaëc traéng ngaø coù theå

lan ñeán maét. Gaáu choù coù tai troøn, ngaén. Traùn vaø sau tai coù xoaùy. Boâ loâng naâu ñen tuyeàn,

ngaén hôn loâng gaáu ngöïa. Yeám ngöïc hình chöõ U baùn nguyeät maøu vaøng nhaït hoaëc traéng

ngaø. Chaân cuûa Gaáu choù voøng kieàng. Gaáu choù coù ñuoâi ngaén.

Hình 29: Gaáu choù Ursus malayanus

Thöùc aên cuûa loaøi Gaáu choù laø caùc loaïi quaû chin nhö sung, vaû, chuoái, haït deõ,

ngoâ, maàm caây, maêng, cuû…; thöùc aên ñoäng vaät nhö: maät ong, ong non, chim, tröùng chim. Vì

vaäy VQG LGXM laø moâi tröôøng raát thuaän lôïi cho söï phaùt trieån cuûa loaøi naøy. Neân caàn

tieán haønh phaân vuøng sinh soáng cuûa loaøi Gaáu choù naøy taïi caùc khu röøng.

Gaáu choù laø loaøi coù giaù trò kinh teá cao. Maät gaáu vaø xöông gaáu laø döôïc lieäu quí

hieám. Da gaáu laø maët haøng myõ ngheä raát coù giaù trò. Vi theá maø vieäc saên baét loaøi Gaáu naøy

87

trôû neân gia taêng vaø laøm giaûm soá löôïng loaøi.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Gaáu choù laø loaøi ñoäng vaät quí hieám, vaø ñang trong tình traïng tuyeät chuûng. Vôùi

möùc ñoä de doïa baäc E.

Caàn tieán haønh thoáng keâ soá löôïng loaøi Gaáu choù taïi VQG LGXM. Do soá löôïng

loaøi thuù naøy xuaát hieän raát hieám taïi Vieät Nam cuõng nhö taïi VQG LGXM neân vieäc thoáng

keâ soá löôïng loaøi cuï theå laø caàn thieát. Thoáng keâ soá caù theå ñeå töø ñoù coù nhöõng bieän phaùp

quaûn lyù söï taêng, giaûm soá löôïng loaøi.

Muøa sinh saûn cuûa Gaáu choù khoâng roû reät trong naêm. Thôøi gian Gaáu mang thai

töø 95 – 96 ngaøy. Moãi löùa chæ sanh 2 con. Do soá gaáu con ñöôïc sanh trong naêm ít neân caàn

tieán haønh baûo veä söï soáng vaø phaùt trieån cuûa loaøi naøy thaät chaët cheû.

Caàn tieán haønh theo doõi vaø ngaên chaën kòp thôøi vieäc khai thaùc vaø saên baét gaáu

traùi pheùp cuûa ngöôøi daân ñòa phöông ñeå traùnh nguy cô tuyeät chuûng.

5.2.2.1.3 Baûo toàn loaøi Coø Quaém lôùn

Coø Quaém lôùn Pseudibis gigantean thuoäc hoï Haïc Ciconiidae; thuoäc boä haïc

Ciconniiformes

88

Hình 30: Coø Quaém lôùn Pseudibis gigantean

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Loaøi chim naøy khi tröôûng thaønh coù boä loâng naâu, moãi loâng ñeàu coù veät thaãm

hôn ôû giöõa. Loâng ñuoâi vaø caùnh hôi phôùt xanh. Moû naâu söøng phôùt luïc. Coø Quaém lôùn coù

chaân ñoû tím. Chim non ôû phía sau ñaàu vaø coå phuû loâng ñen, moû hôi ngaén.

Laø loaøi soáng ôû ñaàm laày, hoà, röøng thöa doïc chaâu thoå soâng Cöûu Long, vuøng

Ñoâng Nam AÙ. Coø Quaém lôùn laø nguoàn gen quyù. Coù giaù trò khoa hoïc vaø thaåm myõ. Hieän

nay haàu nhö ñaõ bò tieâu dieät ôû Thaùi Lan vaø Laøo.

Ñaây laø loaøi chim hieám, laø loaøi coù möùc ñoä ñe doïa baäc E vaø bò nghieâm caám

saên baét döôùi moïi hình thöùc.

VQG LGXM laø nôi phaùt hieän coù söï toàn taïi cuûa loaøi ñoäng vaät quyù hieám naøy.

Do Vöôøn coù caùc baøu – traûng coû ngaäp nöôùc laø nôi raát thích hôïp cho loaøi sinh vaät naøy sinh

soáng vaø phaùt trieån.

Quaûn lyù vieäc ñaùnh baét caù treân caùc heä thoáng soâng suoái cuûa Vöôøn traùnh nguy

cô laøm caïn kieät nguoàn thöùc aên cuûa loaøi naøy.

Caàn tieán haønh quaûn lyù nghieâm ngaët traùnh nhöõng haønh vi saén baét traùi pheùp.

Quaûn lyù nguoàn thöùc aên traùnh nguy cô caïn kieät ñeå duy trì söï soáng cuûa loaøi.

5.2.2.2 Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp

(cid:216) Baûo toàn caây goã Caåm Lai

Caåm lai Dalbergia bariaensis thuoäc hoï Daäu Fabaceae; thuoäc boä Ñaäu

Fabales. Caây goã to, coù taùn hình oâ, thöôøng xanh, cao ñeán 20 – 25 m, chieàu cao döôùi caønh

5 – 10 m. Ñöôøng kính thaân 0,5 – 0,6 m. Voû maøu xaùm, ñieåm ñoám traéng hay vaøng, khoâng

nöùt neû; thòt voû coù muøi saén daây, laù keùp loâng chim moät laàn, daøi 15 – 18 cm; coù 11 – 13 laù

cheùt, hình maùc thuoân tuø ôû 2 ñaàu, nhaün, daøi 3 – 5 cm; roäng 1,5 – 2,5 cm. Cuïm hoa chuøy ôû

89

naùch laù vaø ñaàu caønh, khoâng loâng. Hoa nhoû, maøu lam nhaït, quaû ñaäu deït, daøi 12 cm hay

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

hôn, roäng 2,5 cm hôi thaét eo ôû choã coù haït. Haït hình thaän, deït, daøi 9mm, roäng 6mm, maøu

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

ñen nhaït. Muøa hoa thaùng 12 – 1, muøa quaû chín thaùng 2 -4.

Hình 31: Caåm lai Dalbergia bariaensis

Caây moïc raûi raùc hoaëc thaønh töøng ñaùm 5 – 10 caây trong röøng raäm nhieät ñôùi

thöôøng xanh hay röøng nöûa ruïng laù möa muøa vôùi caùc loaøi caây nhö Baèng laêng, chieám öu

theá ôû ñoä cao döôùi 800 – 900 m. Thöôøng moïc choå aåm, ven soâng, suoái ñaát baèng hoaëc coù ñoä

doác nhoû, cuøng vôùi Sao ñen, Veân veân, Daàu ñoàng… Caây öa ñaát feralit naâu ñoû hay naâu vaøng

phaùt trieån treân ñaù bazan vaø feralit xaùm treân caùt keát hay phuø sa coå coù taàng daøy, thoaùt

nöôùc.

Laø loaïi caây goã quyù, cöùng, thôù mòn, khaù doøn, deã gia coâng, maët caét nhaün, deã

ñaùnh boùng, aên vecni, ñöïôc duøng ñeå ñoùng ñoà ñaïc cao caáp nhö giöôøng, tuû, baøn gheá, laøm ñoà

myõ ngheä, trang trí vaø ñoà tieän khaûm. Do goã quyù, ngoaïi haïng, neân Caåm lai ñang bò khai

90

thaùc trieät ñeå. Möùc ñoä ñe doïa cuûa loaïi caây goã naøy laø baäc V – seõ raát nguy caáp.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Caàn tieán haønh baûo veä, ngaên ngöøa vieäc ñoán chaët caây traùi pheùp cuûa ngöôøi daân

ñòa phöông. Do caây sinh tröôûng raát chaäm ñeán trung bình, taùi sinh raûi raùc do haït khoù naåy

maàm neân vieäc baûo veä caàn tieán haønh nghieâm ngaët.

Toå chöùc troàng theâm caây Caåm lai ñeå baûo veä nguoàn gen cuûa loaïi goã quyù hieám

naøy.

5.2.2.3 Baûo toàn caùc khu röøng vaø khu ñaát ngaäp nöôùc

(cid:217) Baûo toàn röøng thay laù treân ñaát thaáp (röøng khoäp)

Laø daïng röøng töï nhieân non, phuïc hoài maät ñoä thöa, dieän tích 611 ha, chieám

3,2% dieän tích töï nhieân, thöôøng taäp trung ôû caùc traûng ngaäp nöôùc theo muøa.

Tuy giaù trò kinh teá cuûa röøng khoâng cao nhöng coù giaù trò phoøng hoä moâi tröôøng

vaø caûønh quan raát lôùn. Beân caïnh ñoù do vò trí röøng giaùp bieân giôùi Campuchia neân caùc caây

nôi ñaây thöôøng bò chaët phaù, caàn coù caùc bieän phaùp baûo toàn thích hôïp

Hình 32: Röøng khoäp

91

Baûo veä röøng

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Giao khoaùn baûo veä röøng cho töøng nhoùm hoä daân. Toå chöùc giaùo duïc cho töøng

caùc nhaân trong caùc hoä nhöõng kieán thöùc chuyeân moân veà taàm quan troïng vaø lôïi ích cuûa khu

röøng. Giaùo duïc hoï caùc phöông phaùp troàng vaø baûo veä röøng.

Laäp caùc traïm kieåm soaùt taïi khu vöïc röøng khoäp. Caùc löïc löôïng kieåm laâm vaø

baûo veä röøng chuyeân traùch khoâng ngöøng quaûn lyù vaø baûo veä röøng, giaùm saùt quaù trình baûo

veä röøng cuûa töøng hoä daân. Quaûn lyù tình traïng chaùy röøng vaøo muøa khoâ cuõng nhö tình traïng

ñoát röøng cuûa ngöôøi daân. Ngaên chaën vaø xöû lyù kòp thôøi caùc haønh vi khai thaùc traùi pheùp vaø

phaù hoaïi röøng.

Hình 32: Caây Daàu bò chaët taïi khu röøng khoäp

Phuïc hoài röøng

Thu thaäp vaø troàng boå sung caùc loaïi caây nhaèm taêng cöôøng tính ña daïng.

Toå chöùc cho ngöôøi daân troàng theâm röøng nhaèm nhaân gioáng vaø baûo toàn nguoàn

gen cuûa röøng.

Tieán haønh khoanh vuøng nöõng khu vöïc bò chaùy ñeå tieán haønh caûi taïo vaø khoâi

92

phuïc laïi röøng.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

5.2.3 Naâng cao naêng löïc quaûn lyù cho caùc caùn boäâ VQG

Thöôøng xuyeân môû caùc lôùp taäp huaán cho caùc caùn boä VQG naâng cao hieåu bieát

vaø giaù trò cuûa caùc caù theå loaøi trong Vöôøn. Caùn boäâ Vöôøn phaûi hieåu vaø naém ñöôïc coâng taùc

quaûn lyù ñoái vôùi töøng loaøi.

Hỗ trợ coâng taùc quaûn lyù veà trang thiếp bị cho lực lượng bảo vệ rừng. Đaøo taïo

veà chuyeân moân nghiệp vụ, veà trang bị kỹ thuật.

Đaøo tạo cho caùc caùn bộ kiểm laâm về lĩnh vực sinh học bảo tồn vaø kỹ thuật

nghieân cứu.

Taäp huaán cho caùc caùn boä veà cô cheá xöû phaït ñoái vôùi nhöõng haønh vi khai thaùc

ñoäng, thöïc vaät traùi pheùp.

Taäp huaán caùc chöông trình phoøng choáng chaùy röøng ñeå coù nhöõng bieän phaùp

haïn cheá caùc thieät haïi ñoái vôùi heä ñoäng, thöïc vaät trong Vöôøn.

Ñaùnh giaù vaø taäp huaán treân thöïc ñòa cho löïc löôïng kieåm laâm taïi taát caû caùc

ñieåm hieän tröôøng cuûa döï aùn ñaõ taêng cöôøng nhaän thöùc cuûa hoï veà muïc ñích cuûa coâng taùc

tuaàn tra vaø naâng cao kyõ naêng ñeå thöïc hieän coâng vieäc haøng ngaøy hieäu quaû hôn.

5.2.4 Tuyeân truyeàn, giaùo duïc coäng ñoàng

Moät trong nhöõng bieän phaùp quan troïng baûo veä ÑDSH laø tính xaõ hoäi hoùa, laø

nhieäm vuï cuûa toaøn daân, cuûa coäng ñoàng daân cö laân caän caùc khu baûo toàn thieân nhieân.

Neáu khoâng coù hoã trôï vaø tham gia cuûa ngöôøi daân soáng trong vuøng ñeäm thì coâng taùc baûo

veä caùc ÑDSH khoâng theå ñaït keát quaû.

Do ñoù vieäc giaùo duïc nhaän thöùc cuõng nhö taïo ñieàu kieän thuaän lôïi vaø naâng

cao cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng daân cö vuøng ñeäm coù theå laø yeáu toá then choát ñeå baûo ñaûm

93

thaønh coâng baûo toàn caùc khu röøng ñaëc duïng.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Toå chöùc giaùo duïc cho coäng ñoàng daân cö soáng xung quanh vuøng ñeäm vôùi noäi

dung phoå bieán kieán thöùc vaø caùc quy ñònh veà baûo toàn vaø phaùt trieån ÑDSH.

Ngöôøi daân ñòa phöông ôû khu vöïc beân trong vaø caû beân ngoaøi VQG caàn hieåu

vaø naém ñöôïc gía trò kinh teá cuõng nhö gía trò veà moâi tröôøng cuûa loaøi. Caàn toå chöùc caùc

hoaït ñoäng tuyeân truyeàn, giaùo duïc ngöôøi daân hieåu vaø naém roõ quy trình quaûn lyù ñaát röøng

vaø baûo toàn ÑDSH.

Tuyeân truyeàn caùc kieán thöùc veà röøng vaø ñaûm baûo lôïi ích khi hoï tham gia vaøo

caùc coâng taùc troàng röøng.

Khuyeán khích ngöôøi daân tham gia tích cöïc vaøo coâng taùc baûo toàn loaøi sinh

94

vaät quyù hieám naøy.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG VI: KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ

95

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

CHÖÔNG VI: KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ

6.1 Keát luaän

VQG LGXM laø maãu chuaån sinh thaùi quoác gia vì naèm trong vuøng chuyeån

tieáp giöõa Taây Nguyeân vaø ñoàng baèng Soâng Cöûu Long. Vôùi nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät

cuûa noù veà sinh caûnh vaø ÑDSH cuõng nhö veà vaên hoùa, lòch söõ ñaõ taïo theâm neùt ñaëc saéc

cho Vöôøn.

Nôi ñaây coù caùc quaàn theå caây hoï Daàu ñaëc tröng cuûa mieàn Ñoâng Nam Boä,

röøng khoäp cuûa Taây Nguyeân, quaàn theå traøm vaø sinh caûnh ñaát ngaäp nöôùc cuûa ñoàng

baèng Soâng Cöûu Long. Vaø coù quaàn theå ñoäng, thöïc vaät raát phong phuù vaø ña daïng.

Trong nhöõng naêm qua ban quaûn lyù VQG LGXM ñaõ coá gaéng trong vieäc

quaûn lyù, khoâi phuïc vaø baûo toàn laïi khu röøng nguyeân sinh vöøa mang yeáu toá lòch söû vaø

ña daïng, phong phuù veà ñoäng, thöïc vaät, phuïc vuï cho nghieân cöùu khoa hoïc vaø hoaït

ñoäng du lòch sinh thaùi ôû vuøng bieân giôùi Taây Nam cuûa Toå quoác naøy.

Ñeán nay, caùc loaøi ñoäng thöïc vaät ôû VQG LGXM ñaõ daàn daàn ñöôïc khoâi phuïc

vôùi haøng ngaøn caây coå thuï coù ñoä tuoåi töø 50 ñeán 300 naêm ñaõ ñöôïc phaùt hieän, giöõ gìn

251 loaøi ñoäng vaät coù xöông soáng, trong ñoù coù 26 loaøi boø saùt, 180 loaøi chim vaø 34 loaøi

thuù, chieám gaàn 90% toång soá loaøi ñoäng vaät coù xöông soáng ñöôïc ghi nhaän trong tænh.

Trong ñoù, nhieàu loaøi quyù hieám coù teân trong saùch ñoû Vieät Nam vaø Theá giôùi.

VQG LGXM laø nôi coù ñuû ñieàu kieän caàn thieát coù theå aùp duïng caùc chöông

trình baûo toàn ÑDSH. Nôi coù nhieàu ñoäng, thöïc vaät quí hieám vaø coù nguy cô tuyeät chuûng

do toác ñoä khai thaùc vaø taøn phaù naëng neà cuûa ngöôøi daân trong khu vöïc.

Do khaâu quaûn lyù baûo veä coøn loûng leûo, phaân giao traùch nhieäm khoâng roõ raøng

96

neân haàu heát caùc khu röøng naøy hieän nay ñeàu bò taøn phaù vaø laán chieám nghieâm troïng.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Noåi baät nhaát laø vuï xoùa traéng hai caùnh röøng nguyeân sinh taïi suoái Thò Haèng thuoäc aáp

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Hoøa Bình, xaõ Hoøa Hieäp, Taân Bieân

Baûo toàn loaøi ñoäng, thöïc vaät nguy caáp laø vieäc laøm quan troïng vaø coù yù nghóa

khoâng chæ ñoái vôùi VQG LGXM maø coøn ñoái vôùi ÑDSH cuûa Vieät Nam vaø caû Theá giôùi.

Baûo toàn caùc nguoàn taøi nguyeân sinh vaät naøy goùp phaàn duy trì nguoàn gen quyù hieám,

duy trì caân baèng sinh thaùi traùnh nguy cô tuyeät chuûng cuûa loaøi sinh vaät naøy.

ÔÛ röøng khoäp, caây röøng phaùt trieån maïnh vaøo muøa möa vaø ruïng laù vaøo muøa

khoâ. Vì caây laù ruïng nhieàu, ôû maët ñaát laïi thöôøng laø caùc loaïi coû vaø caây con moïc daøy ñaëc

neân loaïi röøng naøy raát deã chaùy vaøo muøa khoâ. Caàn quaûn lyù tình traïng chaùy röøng ñeå

khoâng laøm aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa caùc loaøi khaùc.

Baûo toàn khu röøng khoäp tuy khoâng ñem laïi giaù trò cao veà kinh teá nhöng

ñaây laïi laø khu röøng coù gía trò raát lôùn trong vaán ñeà phoøng hoä, caûnh quan, gia taêng ñoä

che phuû röøng.

6.2 Kieán Nghò:

Caàn ñieàu tra ñaùnh giaù hieän traïng caùc sinh caûnh töï nhieân, ñaëc bieät laø röøng,

ñaát ngaäp nöôùc, vaø caùc traûng coû cuõng nhö taøi nguyeân ñoäng vaät nhaèm ñaùnh giaù ñuùng

ñaén veà ÑDSH cuûa Vöôøn.

Tröôùc khi ñöa caùc döï aùn, chöông trình vaøo thöïc hieän phaûi ñaùnh giaù söï aûnh

höôûng ñeán moâi tröôøng ñeå haïn cheá taùc haïi ñeán nguoàn taøi nguyeân ña daïng cuûa Vöôøn

VQG LGXM caàn caûi thieän quy hoaïch söû duïng ñaát vuøng ñeäm, keát hôïp vôùi

quaûn lyù beàn vöõng seõ taêng cöôøng baûo veä nguoàn taøi nguyeân ÑDSH.

Toå chöùc caùc hoaït ñoäng cho ngöôøi daân ñòa phöông troàng röøng ôû phaân khu

97

phuïc hoài sinh thaùi theo caùc keá hoaïch ñaõ ñöôïc ñaët ra cuûa Vöôøn.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙn Toát Nghieäp

Thöôøng xuyeân môû caùc lôùp taäp huaán nhaèm naâng cao trình ñoä chuyeân moân

cuõng nhö coâng taùc quaûn lyù cho caùc caùn boä phuï traùch Vöôøn.

Naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa caùn boä VQG, toå chöùc caùc lôùp giaùo duïc

coäng ñoàng nhaèm ñaûm baûo naâng cao yù thöùc cuûa nguôøi daân trong coâng taùc baûo toàn

ÑDSH.

Toå chöùc tham vaán yù kieán, thaùi ñoä vaø moái quan taâm cuûa coäng ñoàng veà moät

keá hoaïch phaùt trieån, hay moät quy hoaïch, keá hoaïch baûo toàn ÑDSH.

Ngoaøi ra caàn phaûi toå chöùc nhöõng dieãn ñaøn, nhöõng buoåi hoäi thaûo nhaèm thu

huùt caùc doanh nghieäp trong vaø ngoaøi tænh tham gia ñaàu tö vaøo caùc döï aùn baûo toàn cuûa

98

VQG nhaèm naâng cao tính hieäu quaû cuûa coâng taùc baûo toàn.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙùn Toát Nghieäp

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

A. Saùch

[1] Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Cô quan Hôïp taùc Phaùt

trieån Quoác teá Thuïy Ñieån (Sida) – Baùo caùo dieãn bieán Moâi tröôøng ÑDSH Vieät Nam

2005- Nhaø xuaát baûn Lao Ñoäng-Xaõ Hoäi, 2005

[2] Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng – Tuyeån taäp caùc baùo caùo khoa hoïc hoäi nghò moâi

tröôøng toaøn quoác 2005, Boä taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng

[3] Boä saùch tri thöùc tuoåi hoa nieân theá kyû XXI – Khoa hoïc moâi tröôøng – Nhaø xuaát baûn

Vaên hoùa thoâng tin, 2001

[4] Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Cuïc baûo veä Moâi Tröôøng – Ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän

coâng öôùc ÑDSH ôû Vieät Nam 1995- 2005, Cuïc baûo veä Moâi Tröôøng

[5] Cuïc Moâi Tröôøng – Hoûi- ñaùp veà Moâi Tröôøng – Haø Noäi, 2002

[6] Cuïc baûo veä Moâi tröôøng, Trung taâm naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng – Kyû yeáu hoäi

thaûo coäng ñoàng tham gia baûo toàn vaø phaùt trieån ÑDSH- Haø Noäi, 2006

[7] Richard. Primack, Ñaïi hoïc Boston, Hoa Ky ø- Cô sôû sinh hoïc baûo toàn - Nhaø xuaát

baûn Khoa hoïc vaø kyõ thuaät

[8] Leâ Huy Baù, Laâm Minh Trieát – Sinh thaùi Moâi tröôøng hoïc cô baûn- Nhaø xuaát baûn

Ñaïi hoïc quoác gia Thaønh phoá Hoà Chí Minh.

[9] Ths Trịnh Thanh Toản, Tạ Văn Hùùùuøng – Những ñiều bạn neân biết về bảo vệ rừng –

Nhaø xuất bản Thanh Nieân

[10] Vieän khoa hoïc Laâm nghieäp Vieät Nam, Nguyeãn Hoaøng Nghóa - Baûo toàn ÑDSH -

Nhaø xuaát baûn Noâng nghieäp, Haø Noäi, 1999.

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙùn Toát Nghieäp

B Trang Web

1 Caây caûnh Vieät Nam: http://caycanhvietnam.com/

2 Con ngöôøi vaø thieân nhieân: www.thiennhien.net/

3 Cuïc baûo veä moâi tröôøng vaø taøi nguyeân moâi tröôøng: www.nea.gov.vn/html/DDSH/

4 Sinh hoïc Vieät Nam: www.sinhhocvietnam.com/vn

5 Sinh vaät röøng: http://www.vncreatures.net/

6 Trang web tìm kieám: www.Google.com.vn

SVTH: Döông Yeán Trinh

GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan

Ñoà AÙùn Toát Nghieäp

SVTH: Döông Yeán Trinh