Đề tài: Xu hướng phân tầng xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta hiện nay

Häc  viÖn ChÝnh trÞ ­ hµnh c hÝnh què c  g ia             hå c hÝ  minh

XU HƯỚNG PHÂN TẦNG XÃ HỘI TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

Cơ quan chủ trì: VIỆN XÃ HỘI HỌC VÀ TÂM LÝ LĐ,QL Chủ nhiệm đề tài: GS,TS Nguyễn Đình Tấn Thư ký khoa học: PGS,TS Lê Ngọc Hùng, Ths Lê Văn Toàn

12/03/17

1

12/03/17

2

1. Mô c  tiªu vµ nhiÖm vô  ng hiªn c ø u 1.1. Mô c  tiª u ng hiª n c ø u    Trªn c ¬ s ë  ph©n tÝc h lý luËn vµ thùc  tr¹ng  ph©n tÇng   x∙ hé i ë  ViÖt Nam tro ng  thê i kú ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ  tr­ê ng   ®Þnh  h­íng   x∙  hé i  c hñ  ng hÜa  vµ  hé i  nhËp  kinh  tÕ  què c   tÕ,  ®Ò  tµi  ®­a  ra  mé t  s è   dù  b¸o   xu  h­íng   vÒ  s ù biÕn ®æ i c ña ph©n tÇng  x∙ hé i n­íc  ta tõ  nay ®Õn  n¨m  2010;  trªn  c ¬  s ë   ®ã,  g ãp  phÇn  tæ ng   kÕt  lý  luËn  vµ  ®Ò  xuÊt  mé t  s è   kiÕn  ng hÞ,  g i¶i  ph¸p  lªn  c ¸c   c Êp  l∙nh  ®¹o ,  qu¶n  lý  nh»m  ph¸t  huy  mÆt  tÝc h  c ùc   ®ång   thê i  h¹n  c hÕ  mÆt  tiªu  c ùc   c ña  ph©n  tÇng   x∙  hé i,  ®­a  ®Êt  n­íc   ®i  ®Õn  mé t  thê i  kú  ph¸t  triÓn  n¨ng   ®é ng   ­  d©n  c hñ,  c «ng   b»ng ,  æ n  ®Þnh  x∙  hé i  vµ  ph¸t  triÓn  bÒn v÷ng .

1.2. NhiÖm  v ô  ng hiª n c ø u §Ó  thùc   hiÖn  mô c   tiªu  ng hiªn  c ø u  nªu  trªn,  c Çn  tËp  trung  g i¶i quyÕt nh÷ng  nhiÖm vô  ng hiªn c ø u c ¬ b¶n  d­íi ®©y:

­  Tr×nh  bµy  vµ  hÖ  thè ng   hãa  c ¸c   quan  ®iÓm  lý  thuyÕt

vµ häc  thuyÕt c ¬ b¶n vÒ s ù ph©n tÇng  x∙ hé i

­  Kh¸i  qu¸t  s ù  h×nh  thµnh  vµ  biÕn  ®æ i  c ¬  c Êu  x∙  hé i,

ph©n tÇng  x∙ hé i ë  ViÖt Nam

­ Ph©n tÝc h lý luËn vµ tr×nh bµy bé  c «ng  c ô  kh¸i niÖm

vÒ ph©n tÇng  x∙ hé i.

­  Ph©n tÝc h thùc   tr¹ng  s ù  ph©n  tÇng   x∙ hé i ë  Viªt  Nam

hiÖn nay

12/03/17

3

­ Dù b¸o  xu h­íng  biÕn ®æ i c ña ph©n tÇng  x∙ hé i ­ §Ò xuÊt mé t s è  kiÕn ng hÞ g ãp phÇn tæ ng  kÕt lý luËn  vµ  ®­a  ra  c ¸c   khuyÕn  ng hÞ,  g i¶i  ph¸p  g ãp  phÇn  xãa  ®ãi  g i¶m  ng hÌo   ®iÒu  c hØnh  s ù  ph©n  tÇng   x∙  hé i  ë   ViÖt Nam.

2. §è i t­îng  vµ ph¹m vi ng hiªn c ø u 2.1. §è i t­îng  ng hiª n c ø u • Ng hiªn c ø u nh»m lµm râ ®Æc  ®iÓm, tÝnh c hÊt vµ xu  h­íng  biÕn ®æ i s ù ph©n tÇng  x∙ hé i ë  ViÖt Nam hiÖn  nay.

2.2. Ph¹m  v i ng hiª n c ø u • Ph¹m  v i thê i g ian: ng hiªn c ø u tËp trung  lµm râ nh÷ng   vÊn ®Ò vÒ s ù ph©n tÇng  x∙ hé i tro ng  thê i kú ®Êt n­ íc  ®æ i míi kinh tÕ­x∙ hé i, tø c  lµ tõ  n¨m 1986 ®Õn nay.  • Ph¹m   v i  kh«ng   g ian:  Ng hiªn  c ø u  nµy  tËp  trung   thu  thËp  vµ  xö   lý  c ¸c   kÕt  qu¶  ®iÒu  tra  mø c   s è ng   hé   g ia  ®×nh qua c ¸c  c ué c  ®iÒu tra x∙ hé i ë  c Êp què c  g ia ®Ó  c ã thÓ ró t ra nh÷ng  nhËn ®Þnh kh¸i qu¸t vÒ s ù ph©n  tÇng  x∙ hé i ë  ViÖt Nam hiÖn nay.

12/03/17

4

• Ng o µi ra, ®Ò tµi tiÕn hµnh kh¶o  s ¸t s ù ph©n tÇng  x∙  hé i ë  ba ®Þa ph­¬ng  ®¹i diÖn c ho  ba miÒn c ña c ¶ n­ íc :  Hµ  Né i,  Qu¶ng   Nam  vµ  B×nh  D­¬ng   nh»m  bæ   s ung  c ho  nh÷ng  th«ng  tin c hung  c ña c ¶ n­íc .

3. Gi¶ thuyÕt ng hiªn c ø u vµ khung  lý thuyÕt  3.1. Gi¶ thuy Õt • Tro ng  thê i qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­ê ng , hé i  nhËp  kinh  tÕ  què c   tÕ  ë   n­íc   ta  ®ang   diÔn  ra  qu¸  tr×nh ph©n tÇng  x∙ hé i vµ ph©n hãa g iµu ng hÌo  ng µy  mé t râ nÐt.

• S ù ph©n tÇng  x∙ hé i ë  ViÖt Nam diÔn ra d­íi hai h×nh  thø c   c hñ  yÕu  lµ  ph©n  tÇng   hîp  thø c   vµ  ph©n  tÇng   kh«ng  hîp thø c .

•   S ù  c huyÓn  ®æ i  c ¬  c Êu  kinh  tÕ,  ®Æc   ®iÓm  x∙  hé i  c ña  c ¸  nh©n  vµ  g ia  ®×nh,  ng µnh  ng hÒ,  s è   l­îng   lao   ®é ng   vµ  tr×nh  ®é   häc   vÊn  lµ  c ¸c   t¸c   nh©n  c hñ  yÕu  c ña s ù ph©n tÇng  x∙ hé i ë  ViÖt Nam.

12/03/17

5

• Tû  lÖ  ng ­ê i  ng hÌo   tro ng   hai  thËp  kû  qua  ë   n­íc   ta  ®∙  g i¶m ®i nh­ng  s ù ph©n hãa g iµu ng hÌo  vµ ph©n tÇng   x∙ hé i vÉn c ã xu h­íng  t¨ng  lªn.

Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp quèc tÕ

Ph©n tÇng  x∙  hé i  vÒ kinh tÕ

HÖ

§Æc  ®iÓm          hé  g ia ®×nh

QU¶

X∙

Ph©n tÇng  x∙  hé i vÒ c hÝnh  trÞ

Xu h­íng  PH ¢N TÇNG  X∙  Hé I

ChÕ ®é chÝnh trÞ, thÓ chÕ ph¸p luËt, hÖ thèng chÝnh s¸ch kt-xh vÜ m« cña ®¶ng vµ nhµ n­íc

Hé I

§Æc  tr­ng   nh©n khÈu ­  x∙ hé i          c ¸  nh©n

Ph©n tÇng  x∙  hé i vÒ ®Þa vÞ  x∙ hé i

§iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi (Vïng, cé ng ®ång)

12/03/17

6

Khung  lý thuyÕt

4. Ph­¬ng  ph¸p ng hiªn c ø u         §Ò  tµi  ng hiªn  c ø u  s ö   dô ng   ph­¬ng   ph¸p  ng hiªn  c ø u  liªn  ng µnh,  tæ ng   tÝc h  hîp  ë   c Êp  ®é   ph­¬ng   ph¸p  luËn, ph­¬ng  ph¸p ng hiªn c ø u c ô  thÓ.

ế ậ ề

12/03/17

7

4.1. Ph­¬ng  p h¸p  luËn ng hiªn c ø u         Phương pháp duy  vËt  biÖn  c hø ng   vµ  duy  vËt  lÞc h  s ö . Ti p c n XHH v  PTXH, biÕn ®æ i vµ ph¸t triÓn x∙  hé i,  x∙  hé i  häc   kinh  tÕ.  C¸c   quan  ®iÓm  c ña  §¶ng   vµ  Nhµ  n­íc   ViÖt  Nam  vÒ  §æ i  míi  kinh  tÕ  x∙  hé i,  PTXH  vµ c hÝnh s ¸c h XH.

4.2. C¸c  p h­¬ng  p h¸p  thu thËp , xö  lý , p h©n tÝc h d ÷ liÖu         Ph©n  tÝc h  s è   liÖu  c ¸c   c ué c   kh¶o   s ¸t,  ®iÒu  tra  mø c   s è ng  hé  g ia ®×nh trªn ph¹m vi c ¶ n­íc  qua c ¸c  n¨m tõ   1992 ®Õn n¨m 2006. Ng o µi ra, ®Ò tµi s ö  dô ng  ph­¬ng   ph¸p  ®iÒu  tra  x∙  hé i  häc   ®Þnh  tÝnh  vµ  ®Þnh  l­îng     §iÒu tra x∙ hé i häc  ®­îc  tiÕn hµnh t¹i 3 tØnh vµ thµnh  phè  lµ: Hµ Né i, Qu¶ng  Nam vµ B×nh D­¬ng .

12/03/17

8

Ph­¬ng  p h¸p  ®iÒu tra x∙ hé i häc         §Ò  tµi  tiÕn  hµnh  ®iÒu  tra  600  phiÕu  an  kÐt  c ho   6  nhãm  ®è i  t­îng :  thuÇn  n«ng ,  phi  n«ng ,  hç n  hîp,  trÝ  thø c ,  c «ng   c hø c ,  do anh  nh©n;  ®ång   thê i  tiÕn  hµnh  12 c ué c  th¶o  luËn nhãm g åm 4 nhãm: c ¸n bé  l∙nh ®¹o   qu¶n  lý,  nhãm  trÝ  thø c ,  nhãm  do anh  nh©n,  nhãm  c «ng   c hø c   (mç i  nhãm  3  c ué c )  vµ  pháng   vÊn  s ©u  20  c ué c   c ho   20  ®è i  t­îng   bao   g åm  5  nhãm:  c ¸n  bé   l∙nh  ®¹o ,  qu¶n  lý  (4  ng ­ê i),  do anh  nh©n(4  ng ­ê i),  trÝ  thø c (4  ng ­ê i),  c «ng   c hø c (4  ng ­ê i),  c hñ  trang   tr¹i  ë   n«ng  th«n (4 ng ­ê i).

I. C¬ s ë  lý luËn vµ thùc  tiÔn ph©n tÇng  x∙ hé i 1.1. Quan ®iÓm c ña Marx vÒ s ù ph©n tÇng  x∙ hé i         Karl  Marx  c o i  b¶n  c hÊt  c ña  s ù  ph©n  tÇng   x∙  hé i  lµ  bÊt b×nh ®¼ng  x∙ hé i do  c Êu tró c  x∙ hé i g iai c Êp g ©y  ra. Xe m xÐt PTXH c hñ yÕu the o  dÊu hiÖn s ë  h÷u vÒ  TLS X.

néi dung

1.2.  Quan  niÖm  c ña  mé t  s è   nhµ  kho a  häc   ph­¬ng   T©y

vÒ ph©n tÇng  x∙ hé i.

Xe m  xÐt  PTXH  ®a  c hiÒu  h¬n,  kh«ng   c hØ  the o   dÊu  hiÖu  s ë   h÷u  vÒ  TLS X  mµ  c ßn  c ¶  c ¸c   dÊu  hiÖu  kh¸c   nh­  ®Þa  vÞ  c hÝnh  trÞ,  uy  tÝn  x∙  hé i,  lo ¹i  ng hÒ  ng hiÖp, tr×nh ®é  NN,…

1.3.  Mé t  s è   ý  kiÕn  c ña  t¸c   g i¶  vÒ  viÖc   vËn  dô ng   c ¸c   lý

12/03/17

9

thuyÕt trªn vµo  viÖc  ng hiªn c ø u ®Ò tµi.

(1)  CÇn  nh×n  nhËn  d Êu  hiÖu  s ë   h÷u  v Ò  t­  liÖu  s ¶n  xuÊt  c ña  Marx  tro ng   v iÖc   p h©n  tÝc h  g iai  c Êp   c hØ  nh­  lµ  m é t  y Õu  tè   c ¬  b ¶n  c è t  lâi  ®Ó  nhËn  b iÕt  v Ò  p h©n tÇng  x∙ hé i tro ng  c ¸c  x∙ hé i c ã ®è i kh¸ng

(2)  CÇn  c hØ  râ  c ã  b a  y Õu  tè   c Çn  v µ  ®ñ  ®∙  d Én  ®Õn

p h©n tÇng  x∙ hé i lµ:

Thø   nhÊt,  c ¸c   yÕu  tè   thué c   vÒ  thÓ  c hÕ,  hÖ  thè ng   c hÝnh  s ¸c h  vÜ  m«,  c ¸c   yÕu  tè   t¸c   ®é ng   c ña  thÞ  tr­ ê ng  vµ qu¸ tr×nh hé i nhËp kinh tÕ què c  tÕ, s ù ph©n  c «ng   lao   ®é ng   x∙  hé i  vÒ  mÆt  ng hÒ  ng hiÖp  vµ  vÞ  thÕ x∙ hé i.

Thø   hai,  c ¸c   ®Æc   tr­ng   vïng :  ®iÒu  kiÖn  kinh  tÕ  tù

nhiªn, s ¬ s ë  h¹ tÇng  vµ v¨n hãa.

Thø  b a,  c ¸c  yÕu tè  thué c  vÒ c ¸ nh©n: s ù kh¸c  nhau vÒ  n¨ng   lùc   (thÓ  c hÊt,  trÝ  tuÖ),  ®iÒu  kiÖn,  c ¬  may;  s ù  c è ng  hiÕn, ®ãng  g ãp thùc  tÕ c ña mç i c ¸ nh©n c ho  x∙  hé i.

10

(3)  ViÖc   kh¶o   s ¸t  c ¸c   xu  h­íng   c ña  PTXH  c Çn  kh¶o   s ¸t

the o  hai c hiÒu c ¹nh: ­ ChiÒu c ¹nh thø  nhÊt:  Dø t  kho ¸t  thõ a  nhËn  r»ng   tro ng   x∙  hé i  ViÖt  Nam  hiÖn  12/03/17 nay võ a c ã PTXH hîp thø c  vµ PTXH kh«ng  hîp thø c .

­ ChiÒu c ¹nh thø  hai: §Ò  tµi  kh¶o   s ¸t  xu  h­íng   ph©n  tÇng   x∙  h«i  the o   c ¸c

c hiÒu c ¹nh c ¬ b¶n s au:

(1)  Xu  h­íng   PTXH  vÒ  ®ê i  s è ng   vËt  c hÊt  bao   g åm  c ¸c   c hØ b¸o  c ¬ b¶n nh­: thu nhËp, tµi s ¶n, mø c  s è ng , c hi  tiªu  g i÷a  c ¸c   nhãm  x∙  hé i,  nhãm  häc   vÊn,  g i÷a  c ¸c   vïng  l∙nh thæ , c ¸c  khu vùc  kinh tÕ.

(2)  Xu h­íng  PTXH vÒ ®ê i s è ng  tinh thÇn bao  g åm c ¸c   c hØ  b¸o   c ¬  b¶n  nh­  s inh  ho ¹t  v¨n  hãa  tinh  thÇn  vµ  g i¸o  dô c

(3)  Xu  h­íng   xuÊt  hiÖn  ng µy  mé t  t¨ng   c ¸c   nhãm,  c ¸c   c ¸  nh©n v­ît tré i, hîp thµnh tÇng  líp x∙ hé i ­u tré i tro ng  x∙  hé i.

12/03/17

11

(4)  Ng hiª n  c ø u  xu  h­íng   PTXH  c Çn  g ¾n  c hÆt  v íi  tÝnh  c ¬  ®é ng   x∙  hé i,  ®Æc   b iÖt  lµ  c ¬  ®é ng   x∙  hé i  the o   c hiÒu “d äc ”.

II. Thùc  tr¹ng  vµ c ¸c  yÕu tè  t¸c  ®é ng  ®Õn ph©n tÇng  x∙ hé i ë  ViÖt

Nam hiÖn nay

2.1. Thùc  tr¹ng  ph©n tÇng  x∙ hé i qua kÕt qu¶ ®iÒu

tra mø c  s è ng  hé  g ia ®×nh ë  ViÖt Nam

2.1.1. Bè i c ¶nh ®æ i m íi kinh tÕ x∙ hé i C¸c   ®Æc   tr­ng   c ¬  b¶n  nhÊt  c ña  s ù  ph©n  tÇng   x∙  hé i  thê i  kú  nµy  ®Òu  b¾t  ng uån  tõ   bè i  c ¶nh  ®æ i  míi  kinh  tÕ­x∙  hé i  do   §¶ng   vµ Nhµ  n­íc  ta khë i x­ íng  tõ  n¨m 1986 ®Õn nay.

12/03/17

12

2.1.2. Ph©n tÇng  x∙ hé i v Ò thu nhËp           Tro ng   thê i  kú  2004­2006  thu  nhËp  b×nh  qu©n  mé t  ng ­ê i/th¸ng   the o   g i¸  hiÖn  hµnh  t¨ng   b×nh  qu©n  14,6%  n¨m,  thê i  kú  2002­2004  t¨ng   16,6%,  c ao   h¬n  mø c   t¨ng   6%  mç i  n¨m  c ña  thê i  kú  1999­ 2001 vµ mø c  t¨ng  8,8% mç i n¨m c ña thê i kú 1996­ 1999.

636

700

600

484.4

500

356

338.9

400

226.7

300

168.11

200

92.09

100

0

N¨ m 1992 N¨ m 1994 N¨ m 1996 N¨ m 1998 N¨ m 2002 N¨ m 2004 N¨ m 2006

12/03/17

13

Kho ¶ng   c ¸c h  c hªnh  lÖc h  vÒ  mø c   s è ng ,  ph©n  hãa  g iµu  ng hÌo   ®ang   diÔn  ra  kh¸  phæ   biÕn  ë   mäi  n¬i:  tõ   n«ng   th«n, ®« thÞ tíi c ¸c  vïng , miÒn ®Þa lý kh¸c  nhau.

B¶ng 1: Thu  nhËp  b×nh  qu©n  ®Çu  ng ­ê i/th¸ng   c hia  the o   khu  vùc ,

vïng

Chia the o  khu vùc  vµ vïng

N¨m 2006 §¬n vÞ tÝ nh: 1000®

Thµnh thÞ

N¨m 2002 622,1

N¨m 2004 815,4

1.058,0

N«ng th«n

275,1

378,1

506,0

§ång b»ng s«ng Hång

353,1

488,2

653,0

§«ng B¾c

268,8

379,9

512,0

T©y B¾c

197,0

265,7

372,0

B¾c Trung Bé

235,4

317,1

418,0

Duyªn h¶i Nam Trung Bé

305,8

414,9

511,0

T©y Nguyªn

244,0

390,2

521,0

§«ng Nam Bé

619,7

833,0

1.065,0

§ång b»ng s«ng Cöu Long

371,3

471,1

628,0

14

Nguån: Tæ ng côc Thè ng kª, KS MS  2006,  12/03/17 tr.24­25

The o  kÕt qu¶ ®iÒu tra tõ  n¨m 1990 ®Õn nay, kho ¶ng   c ¸c h  c hªnh  lÖc h  vÒ  thu  nhËp  b×nh  qu©n  ®Çu  ng ­ ê i/th¸ng  g i÷a nhãm c ã thu nhËp thÊp nhÊt vµ nhãm  c ã  thu  nhËp  c ao   nhÊt  c ò ng   t¨ng   lªn:  n¨m  1990  lµ  4,1  lÇn;  n¨m  1993  lµ  6,2  lÇn;  n¨m  1994  lµ  6,5  lÇn;  n¨m 1995 lµ 7,0 lÇn; n¨m 1996 lµ 7,3 lÇn; n¨m 1999  lµ 7,6 lÇn; n¨m 2002 lµ 8,1 lÇn;  n¨m 2004 lµ 8,3 lÇn  vµ n¨m 2006 lµ 8,4 lÇn (xe m b¶ng  2).

12/03/17

15

B¶ng 2 : Thu nhËp  b ×nh q u©n ®Çu ng ­ê i/th¸ng  the o  5

nhãm  thu nhËp

§¬n vÞ tÝ nh: 1000®

Nhãm N¨m

1996 1999 2002 2004 2006

78,6 97,0 107,7 141,8 184,3 Nhãm 1

134,9 181,4 178,3 240,7 318,9 Nhãm 2

184,4 254,0 251,0 347,0 458,9 Nhãm 3

250,2 346,7 370,5 514,2 678,6 Nhãm 4

16

574,7 741,6 872,9 1182,3 1541,7

Nhãm 5 12/03/17

2.1.3. Ph©n tÇng x∙ hé i vÒ chi tiªu Møc chi tiªu b×nh qu©n ®Çu ng­êi/th¸ng cña c¶ n­íc theo gi¸ c¶ hiÖn hµnh cã xu h­íng t¨ng lªn vµ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng.

B¶ng   3:  Chi  tiªu  c ho   ®ê i  s è ng   b×nh  qu©n  ®Çu  ng ­ê i/th¸ng

the o   khu  vùc ,  vïng

§¬n vÞ tÝ nh: 1000® N¨m 2002 N¨m 2004

Chia the o  khu vùc  vµ  vïng

460.8 595.4 N¨m  2006 738.3 Thµnh thÞ

211.1 283.5 358.9 N«ng th«n

271.2 373.5 475.0 §ång b»ng s«ng Hång

12/03/17

17

220.2 293.8 372.8 §«ng B¾c

N¨m 2006

Chia the o  khu vùc  vµ  vïng N¨m  2002 N¨m  2004

179.0 233.2 296.3 T©y B¾c

192.8 252.7 314.1 B¾c Trung Bé

247.6 330.8 414.7 Duyªn h¶i Nam Trung Bé

201.8 295.3 391.1 T©y Nguyªn

447.6 577.0 740.5 §«ng Nam Bé

12/03/17

18

258.4 335.1 434.5 §ång b»ng s«ng Cöu Long

KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy, kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ chi tiªu ®êi sèng b×nh qu©n gi÷a nhãm giµu nhÊt vµ nhãm nghÌo nhÊt kh¸ xa gi÷a nhãm hé giµu nhÊt víi nhãm hé nghÌo nhÊt t¨ng qua c¸c n¨m: n¨m 1999 lµ 4,2 lÇn; n¨m 2002 lµ 4,45 lÇn; n¨m 2004 lµ 4,45 lÇn vµ n¨m 2006 lµ 4,45 lÇn; n¨m 2004 lµ 4,45 lÇn vµ n¨m 2006 lµ 4,54 lÇn (xem b¶ng 4)

12/03/17

19

B¶ng   4: Chi  tiªu  ®ê i  s è ng   b×nh  qu©n  ®Çu  ng ­ê i/th¸ng   the o   5

nhãm

§¬n vÞ

tÝ nh 1000® Nhãm

N¨m 2002 N¨m 2004 N¨m 2006

Nhãm 1 123,3 160,4 202,2

Nhãm 2 169,7 226,0 286,0

Nhãm 3 213,7 293,8 376,9

Nhãm 4 290,3 403,9 521,9

12/03/17

20

Nhãm 5 548,5 715,2 916,8

Kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ møc sèng vµ ph©n hãa giµu nghÌo cßn ®­îc thÓ hiÖn qua sè liÖu chi tiªu cho ®êi sèng gia ®×nh. Møc chi tiªu nh÷ng hµng hãa, dÞch vô tiªu dïng ngoµi ¨n uèng cña nhãm hé giµu nhÊt gÊp 7,1 lÇn so víi nhãm hé nghÌo nhÊt, trong ®ã chi vÒ nhµ ë, ®iÖn n­íc, vÖ sinh gÊp 8,8 lÇn; chi thiÕt bÞ vµ ®å dïng gia ®×nh gÊp 7,2 lÇn; chi y tÕ, ch¨m sãc søc kháe gÊp 3,9 lÇn; chi ®i l¹i vµ b­u ®iÖn gÊp 12,1 lÇn; chi gi¸o dôc gÊp 5,2 lÇn; chi cho c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa, thÓ thao, gi¶i trÝ gÊp 69,8 lÇn. Nh­ vËy, sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ thu nhËp vµ chi tiªu cã xu h­íng t¨ng qua c¸c n¨m. Sù t¨ng m¹nh cña nã thÓ hiÖn râ nÐt sù ph©n tÇng x· héi, ph©n hãa giµu nghÌo.

12/03/17

21

2.2.4. Ph©n tÇng  x∙ hé i v Ò tµi s ¶n v µ nhµ ë B¶ng   5:  Lo ¹i  nhµ  ë   c ña  c ¸c   hé   g ia  ®×nh  the o   5  nhãm  thu

nhËp (%)

Sù ph©n bè nhµ ë cña nhãm hé nghÌo vµ nhãm hé

giµu cã sù kh¸c biÖt rÊt lín. Lo ¹i nhµ ë Nhãm 1 Nhãm 2 Nhãm

Nhãm 4 Nhãm 5

3

Nhµ kiªn cè

7,5 14,0 20,4 26,9 46,0

Nhµ b¸n kiªn cè

63,1 65,3 62,8 62,3 49,3

Nhµ t¹m vµ nhµ kh¸c

22

12/03/17 Nguån: Tæ ng côc Thè ng kª, KS MS  2006.

29,4 20,7 16,8 10,8 4,8

Lo ¹i tµi s ¶n

N¨m  1998

N¨m  2002

N¨m  2004

B¶ng 6 : Tû lÖ hé  c ã tµi s ¶n c ã g i¸ trÞ qua c ¸c  n¨m    §¬n vÞ tÝ nh: % N¨m  2006 52,68

N¨m  1993 10,67

Xe m¸y

23,82

32,33

44,22

§iÖn tho¹i

-

8,38

10,68

27,27

33,50

M¸y vi tÝnh

-

0,88

2,44

5,01

7,47

Ti vi mµu

9,13

40,82

52,73

67,79

78,21

3,13

19,84

22,47

32,34

43,67

1,6

5,95

5,77

10,28

12,64

§Çu video Dµn nghe nh¹c c¸c lo¹i Tñ l¹nh

4,08

10,95

10,89

16,39

22,69

M¸y ®iÒu hßa nhiÖt ®é

0,1

0,83

1,13

1,98

3,06

M¸y giÆt, sÊy quÇn ¸o

0,31

2,82

3,79

6,21

9,25

Nguån:  Tæ ng  côc  Thè ng  kª,  KS MS   1992­1993,  §TMS   1997­1998,  §TMS   2002;  KS MS  2004, KS MS  2006. [Ghi chó: Nh÷ng « cã dÊu (­) lµ nh÷ng lo¹i ®å dïng  n¨m  1992­1993 kh«ng thu thËp th«ng tin].

12/03/17

23

Nh×n chung c¸c lo¹i tµi s¶n cã gi¸ trÞ cña hé gia ®×nh ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ qua c¸c n¨m, nhÊt lµ mét sè tµi s¶n hiÖn ®¹i.

TrÞ gi¸ tµi s¶n cã gi¸ trÞ b×nh qu©n mét hé ®¹t 9,1 triÖu ®ång n¨m 2002 t¨ng lªn 11,9 triÖu ®ång n¨m 2004, trong ®ã hé thµnh thÞ ®¹t 22,5 triÖu ®ång, hé n«ng th«n ®¹t 8,2 triÖu ®ång, hé nghÌo nhÊt ®¹t 3,2 triÖu ®ång, hé giµu nhÊt ®¹t 26,7 triÖu ®ång, gÊp 8,3 lÇn hé nghÌo nhÊt.

12/03/17

24

B¶ng 7: Tû lÖ hé  c ã tµi s ¶n the o  5 nhãm thu nhËp.         §¬n vÞ  tÝ nh: % Lo ¹i tµi s ¶n

Nhãm  1

Nhãm  2

Nhãm  3

Nhãm  4

Nhãm  5

¤ t«

-

-

0,02

0,04

0,62

Xe m¸y

24,9

41,5

57,0

81,9

127,0

§iÖn tho¹i

3,8

12,3

28,1

63,0

135,5

M¸y vi tÝnh

0,2

0,7

2,1

6,9

26,1

49,5

71,68

83,0

91,2

108,5

18,5

34,2

44,0

54,2

66,5

3,5

6,6

10,3

15,2

25,9

Ti vi mµu §Çu vide o Dµn ng he  nh¹c  c ¸c  lo ¹i Tñ l¹nh

1,5

4,5

11,8

29,0

61,7

0,1

0,4

1,7

6,2

26,9

B×nh t¾m n­íc  nãng M¸y ®iÒu hßa nhiÖt ®é

0,03

0,03

0,2

1,4

15,2

M¸y giÆt, sÊy quÇn ¸o

0,2

0,7

2,0

8,2

32,1

Nguån: Tæ ng côc Thè ng kª, KS MS  2006. 12/03/17

25

2.2. Thùc  tr¹ng  ph©n tÇng  x∙ hé i qua kÕt qu¶ ®iÒu  tra mÉu t¹i Hµ Né i, Qu¶ng  Nam vµ B×nh D­¬ng . 2.2.2.  Mé t  s è   ®Æc   tr­ng   nh©n  khÈu­x∙  hé i  c ña  hé

g ia ®×nh Trong sè 700 hé gia ®×nh ®­îc kh¶o s¸t t¹i Hµ Néi, B×nh D­¬ng, Qu¶ng Nam cã tíi 50,4% ng­êi tr¶ lêi lµ nam; 49,6% lµ n÷. PhÇn lín nh÷ng ng­êi tr¶ lêi trong hé gia ®×nh ®ang trong ®é tuæi lao ®éng chiÕm h¬n 90% tæng sè ng­êi ®­îc hái, trong ®ã cã 21% ë ®é tuæi tõ 20 ®Õn 35 tuæi, 42% ë ®é tuæi tõ 36 ®Õn 50 tuæi, 29% ë ®é tuæi tõ 51 ®Õn 65 tuæi vµ mét tû lÖ thÊp lµ nh÷ng chñ hé trªn 65 tuæi chiÕm 8%.

12/03/17

26

BiÓu ®å 2: C¬ c Êu, tr×nh ®é  häc  vÊn c ña ng ­ê i tr¶

lê i

36.4%

40

32.0%

35

30

19.6%

25

20

15

7.1%

3.4%

10

1.6%

5

0

C§ vµ § H

Trªn § H

Tèt nghiÖp TiÓu häc

Tèt nghiÖp THCS

Tèt nghiÖp THPT

Ch­ a biÕt ch÷ vµ kh«ng ®Õn tr­ êng

12/03/17

27

C¬ cÊu nghÒ nghiÖp cña chñ hé  gia ®×nh: - Tû lÖ hé lµ c¸n bé c«ng chøc, viªn chøc lµm viÖc trong c¸c c¬ quan Nhµ n­íc nh­: bé ®éi, c«ng an, trÝ thøc, gi¸o viªn, chuyªn viªn vµ c¸n bé l·nh ®¹o c¸c ngµnh, c¸c cÊp ë ®Þa ph­¬ng chiÕm 37,1%;

- C¸n bé h­u trÝ vµ néi trî trong gia ®×nh chiÕm

17,8%;

- Sè hé gia ®×nh lµm n«ng, l©m, ng­ nghiÖp vµ nghÒ

thñ c«ng chiÕm 13,0%;

- Sè hé kinh doanh, bu«n b¸n vµ lµm c¸c dÞch vô kh¸c

chiÕm 31,3%;

- Sè hé gia ®×nh cã thµnh viªn kh«ng cã viÖc lµm

chØ chiÕm mét tû lÖ thÊp 0,9%.

12/03/17

28

2.2.3. Ph©n tÇng  x∙ hé i the o  thu nhËp Kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ møc thu nhËp gi÷a 20% sè hé cã thu nhËp cao nhÊt víi 20% sè hé cã thu nhËp thÊp nhÊt lµ 8,7 lÇn (xem biÓu ®å 3).

BiÓu ®å 3: Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi/th¸ng theo

5 nhãm

2500

2.385.416

2000

1500

1.225.000

1000

865.555

650.925

500

274.736

0

Nhãm 1

Nhãm 3

Nhãm 4

Nhãm 5

12/03/17

Nhãm 2

29

KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy, trong tæng sè hé gia

®×nh ®­îc ®iÒu tra cã:

- 12,3% hé cã møc sèng kh¸ giµu; - 69% hé cã møc sèng trung b×nh; - 17,1% hé cã møc sèng nghÌo. Tuy nhiªn, khi ®¸nh gi¸ vÒ møc sèng cña gia ®×nh m×nh hiÖn nay so víi 5 n¨m tr­íc, phÇn lín (65,4%) ng­êi ®­îc hái kh¼ng ®Þnh r»ng møc sèng cña gia ®×nh hä ®­îc c¶i thiÖn tèt h¬n nh÷ng n¨m tr­íc ®©y;

12/03/17

30

B¶ng 8: T­¬ng quan gi÷a møc ®é hµi lßng víi cuéc sèng theo 5

nhãm (%)

Nhãm thu nhËp

Nhãm 1 Nhãm 2 Nhãm

3

Nhãm  4

Nhãm  5

RÊt hµi lßng

23,2

18,4

31,4

37,9

33,6

Kh¸ hµi lßng

38,7

45,6

45,3

40,0

51,2

Kh«ng hµi lßng

21,1

27,2

16,4

15,8

14,4

Kh«ng cã ý kiÕn 16,9

8,8

6,9

6,3

0,8

12/03/17

31

Mø c  ®é

2.2.4. Ph©n tÇng  x∙ hé i the o  tµi s ¶n B¶ng 9: T­¬ng quan gi÷a lo¹i nhµ ë víi 5 nhãm thu nhËp

Lo ¹i nhµ ë

Nhãm thu nhËp Nhãm 3 Nhãm 4 Nhãm 2 Nhãm 1 Nhãm 5

Nhµ biÖt thù 0% 33.3% 16.7% 16.7% 33.3%

13.7% 19.4% 21.8% 17.1% 28.0%

Nhµ kiªn cè khÐp kÝn

18.4% 18.4% 27.2% 14.0% 22.1%

Nhµ kiªn cè kh«ng khÐp kÝn

Nhµ b¸n kiªn cè 33.0% 17.2% 22.5% 13.7% 13.7%

32

19.7% 27.3% 36.4% 12.1% 4.5%

Nhµ t¹m vµ nhµ kh¸c 12/03/17

Tû lÖ hé cã c¸c lo¹i tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ ë hÇu hÕt c¸c lo¹i tµi s¶n sö dông trong sinh ho¹t gia ®×nh. nhiÒu hé gia ®×nh cßn cã nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ kh¸c nh­: tiÒn göi ng©n hµng, ®Êt thæ c­ vµ c¸c tµi s¶n quý gi¸ kh¸c. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, trong sè 192 hé gia ®×nh cã tµi s¶n gi¸ trÞ, cã 12,1% hé gia ®×nh cã tiÒn göi ng©n hµng; 19% hé gia ®×nh cã ®Êt thæ c­ ngoµi ®Êt nhµ ë; 1,4% hé gia ®×nh cã c¸c tµi s¶n quý cã gi¸ trÞ kh¸c. Trong sè ®ã, nhiÒu hé gia ®×nh cã nh÷ng lo¹i tµi s¶n nµy trÞ gi¸ ®Õn vµi tr¨m, ®Õn vµi tû ®ång, do ®ã sù ph©n tÇng vÒ mÆt tµi  s¶n gi÷a hé giµu, hé nghÌo trªn thùc tÕ rÊt lín.

12/03/17

33

B¶ng  10:  Tû lÖ hé  g ia ®×nh c ã s ù thay ®æ i s o  víi 5 n¨m tr­íc

§iÒu kiÖn Tè t h¬n Nh­ c ò KÐm ®i

Nhµ ë 50,9 47,1 2,0

56,1 31,3 12,6

Mua s¾m tiÖn nghi cã gi¸ trÞ

Chi tiªu cho ®êi sèng 68,7 20,3 11,0

§iÖn th¾p s¸ng 73,4 22,3 4,3

N­íc sinh ho¹t 65,8 30,5 3,6

12/03/17

34

VÖ sinh m«i tr­êng 62,4 24,9 12,7

2.2.5. Ph©n tÇng  x∙ hé i v Ò ®ê i s è ng  v ¨n hãa B¶ng  11: Mø c  ®é  ®äc  s ¸c h, b¸o  the o  nhãm thu nhËp

Nhãm thu nhËp

§äc  s ¸c h b¸o

Nhãm 2  Nhãm Nhãm 4 Nhãm 5

Nhãm  1 3

Hµng ngµy 16.3% 16.6% 22.0% 18.4% 26.7%

21.9% 14.6% 31.8% 14.6% 17.2%

Mét vµi lÇn/tuÇn

38.2% 20.6% 23.5% 5.9% 11.8%

12/03/17

35

Mét vµi lÇn/th¸ng

KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy, c¸c hé gia ®×nh ®· dµnh thêi gian tham gia nhiÒu h¬n cho c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa - x· héi. Nhãm hé giµu nhÊt dµnh thêi gian cho viÖc ®äc s¸ch, b¸o hµng ngµy cao h¬n nhãm hé nghÌo.

2.3.  C¸c   yÕu  tè   t¸c   ®é ng   ®Õn  ph©n  tÇng   x∙  hé i  ë

ViÖt Nam

2.3.1.  S ù  t¸c   ®é ng   c ña  kinh  tÕ  thÞ  tr­ê ng   v µ  hé i

nhËp  kinh tÕ q uè c  tÕ ®Õn PTXH

a. Kinh tÕ thÞ tr­ê ng t¸c ®é ng ®Õn ph©n tÇng x∙ hé i b.  Hé i  nhËp  kinh  tÕ  què c  tÕ  vµ  s ù  t¸c  ®é ng  cña  nã

®Õn ph©n tÇng x∙ hé i

12/03/17

36

2.3.2.  C¸c   y Õu  tè   thué c   v Ò  c hÕ  ®é   c hÝnh  trÞ,  thÓ  c hÕ p h¸p  luËt v µ hÖ thè ng  c hÝnh s ¸c h (v i m «). Trªn 2 thËp kû ®æi míi qua, n­íc ta ®· vµ ®ang h×nh thµnh mét m«i tr­êng chÝnh trÞ, ph¸p lý vµ x· héi hÕt søc tèt ®Ñp cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Chóng ta ®· ®i dÇn ra khái cuéc khñng ho¶ng KT- XH, héi nhËp ngµy mét s©u vµo

nÒn kinh tÕ quèc tÕ, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN, chÊp nhËn sù tån t¹i l©u dµi cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ - quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung - cÇu, sù kh¸c biÖt t­¬ng ®èi vÒ møc sèng, thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp x· héi trong d©n c­, khuyÕn khÝch lµm giµu ®i ®«i víi xãa ®ãi gi¶m nghÌo. Cã nh÷ng c¶i c¸ch kh¸ tÝch cùc nÒn hµnh chÝnh c«ng, ®æi míi vµ hoµn thiÖn kh«ng ngõng hÖ thèng ph¸p luËt, thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng… Cã nh÷ng c¶i c¸ch kh¸ tÝch cùc nÒn hµnh chÝnh c«ng, ®æi míi vµ hoµn thiÖn kh«ng ngõng hÖ thèng ph¸p luËt, thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng… Trong kinh tÕ chóng ta ®ang ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa song kh«ng biÕn thµnh t­ nh©n hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc.

12/03/17

37

Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu ph¸p lÖnh, nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt râ rµng, minh b¹ch t¹o ra “khung ph¸p lý” an toµn, tù do th«ng tho¸ng cho mäi ng­êi, mäi ngµnh, mäi tæ chøc x· héi v­¬n lªn lµm giµu hîp ph¸p, ch©n chÝnh,...

Víi tÊt c¶ nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, thÓ chÕ ph¸p luËt ®ã ®· t¸c ®éng hÕt søc m¹nh mÏ vµ kh¸ c¨n cèt vµo nÒn kinh tÕ, x· héi n­íc ta, ®ång thêi lµ nh÷ng ®Þnh h­íng “khung” cho nh÷ng diÔn biÕn vµ xu h­íng PTXH ë n­íc ta, - (®Æc biÖt lµ t¹o ra xu h­ íng PTXH hîp thøc - mét xu h­íng chñ ®¹o ë n­íc ta hiÖn nay).

12/03/17

38

2.3.3. Nh÷ng  y Õu tè  thué c  v Ò v ïng , c é ng  ®ång Ph©n hãa giµu nghÌo ë n­íc ta diÔn ra theo ”trôc” chÝnh lµ n«ng th«n - ®« ThÞ... Song hµnh víi nã lµ ”trôc” d©n téc kinh, hoa vµ c¸c d©n téc thiÓu sè, ®ång b»ng vµ rõng nói, vïng xa, vïng s©u. Vïng ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ hoÆc thu hót ®­îc nhiÒu nhµ ®Çu

t­ vµ c¸c vïng Ýt ®­îc ®Çu t­.

2.3.4.  Nhãm   c ¸c   nh©n  tè   thué c   v Ò  ®Æc   tr­ng   c ¸

nh©n v µ g ia ®×nh

(1) Nguån gè c giai tÇng x∙ hé i” - PhÇn ®«ng nh÷ng gia ®×nh cã ®Þa vÞ KT-XH cao l¹i tiÕp tôc cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a ®Þa vÞ KT-XH cña m×nh. Theo ®ã, con em hä còng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Con em tÇng líp lao ®éng ®i lªn khã kh¨n h¬n, ®ßi hái nhiÒu nç lùc h¬n, nh­ng tû träng c¸c em thµnh ®¹t cã møc sèng cao còng Ýt h¬n.

12/03/17

39

(2). Tr×nh ®é  häc vÊn: Sè liÖu ®iÒu tra VLSS 98 ë ViÖt nam cho thÊy, nh÷ng hé gia ®×nh kh¸ gi¶ vµ giµu cã tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n h¼n nh÷ng hé gia ®×nh kh¸c. KÕt qu¶ cuéc ®iÒu tra møc sèng toµn quèc VLSS 98 chØ ra r»ng; Trong sè 20% thuéc nhãm hé giµu nhÊt trong x· héi, ®· cã sù ®ãng gãp cña

70% nhãm chñ hé cã tr×nh ®é häc vÊn ®¹i häc, cao ®¼ng trë lªn, c¸c chñ hé thuéc c¸c nhãm cßn l¹i chØ ®ãng gãp vµo 30%.

Cuéc kh¶o s¸t t¹i Hµ Néi, Qu¶ng Nam vµ B×nh D­ ¬ng còng cho thÊy, yÕu tè häc vÊn cã ¶nh h­ëng kh¸ râ nÐt ®Õn møc sèng (xem b¶ng 13).

B¶ng 12: T­¬ng   quan  g i÷a  häc   vÊn  vµ  mø c   s è ng

c ña hé  g ia ®×nh

Nhãm häc  vÊn

Mø c  s è ng  hé  g ia ®×nh NghÌo Trung Kh¸, b×nh giµu

Tèt nghiÖp TiÓu häc vµ THCS 6,0 63,1 30,8

Tèt nghiÖp THPT 15,3 65,1 17,7

17,8 5,7

Tèt nghiÖp Cao ®¼ng, §¹i häc 12/03/17 77,7 40

12/03/17

41

Cuéc kh¶o s¸t ë Hµ Néi, B×nh D­¬ng vµ Qu¶ng Nam cho thÊy, cã 56,6% ng­êi tr¶ lêi cho r»ng yÕu tè häc vÊn cao lµ yÕu tè t¸c ®éng rÊt quan träng ®Õn sù thay ®æi møc sèng cña gia ®×nh 5 n¨m qua. (3) Lo¹i nghÒ nghiÖp vµ tr×nh ®é  nghÒ nghiÖp * Tr­íc hÕt lµ lo¹i h×nh nghÒ nghiÖp: c¸c ngµnh nghÒ cã lîi thÕ nghÒ nghiÖp th­êng mang l¹i thu nhËp cao h¬n ë c¸c ngµnh nghÒ kh¸c. Trªn b×nh diÖn chung cña c¶ n­íc, b­u chÝnh viÔn th«ng, hµng kh«ng, ng©n hµng ngo¹i th­¬ng, h¶i quan ... th­êng lµ nh÷ng nghÒ mang l¹i thu nhËp vµ uy tÝn nghÒ nghiÖp cho ng­êi lao ®éng cao h¬n c¸c ngµnh nghÒ kh¸c. Song trong 4 nhãm nghÒ nghiÖp mµ chóng t«i kh¶o s¸t th× thÊy r»ng: nhãm kinh doanh bu«n b¸n tù xÕp m×nh vµo nhãm giµu lµ 40%, kh¸ gi¶ lµ 32,5%. Trong khi ®ã nhãm n«ng, l©m, ng­ nghiÖp kh«ng cã ai xÕp m×nh vµo nhãm giµu chØ cã 1,3% xÕp m×nh vµo nhãm kh¸ gi¶. Nhãm c¸n bé c«ng chøc nhµ n­íc, kh«ng cã ai xÕp m×nh vµo nhãm giµu, 45% xÕp m×nh vµo nhãm kh¸ gi¶.

*  Tr×nh  ®é   nghÒ  nghiÖp: Tr×nh ®é nghÒ th­êng cã quan hÖ víi løa tuæi vµ th©m niªn nghÒ nghiÖp, theo ®ã lµ häc vÊn cña mçi ng­êi víi kinh nghiÖm hiÓu biÕt vµ vÞ trÝ cña hä.

Qua sè liÖu ®iÒu tra VLSS 98 cho biÕt: §é tuæi trung b×nh cña nhãm hé gia ®×nh giµu ë §ång b»ng S«ng Hång lµ 37,39 tuæi, cao h¬n ®é tuæi trung b×nh cña nhãm hé gia ®×nh nghÌo xÊp xØ 4 tuæi. Nhãm cã tr×nh ®é häc vÊn THPT chØ lµ 17,6% nhãm tr×nh ®é tiÓu häc, trung häc c¬ së lµ 8,2%. (4)    S è   con  vµ  tû  lÖ  lao  ®é ng  chÝ nh  trong  c¸c  hé   gia

®×nh:

N¨m 1998 sè con trung b×nh/phô nữ thuéc nhãm 20% nghÌo nhÊt lµ 3,5 con so víi møc 2,1 con cña nhãm 20% giµu nhÊt.

42

Theo ®iÒu tra D©n sè ViÖt Nam n¨m 2004, sè con 12/03/17 trung b×nh/phô n÷ thuéc nhãm 20% nghÌo nhÊt cã 3,53 con, cao gÊp 1,7 lÇn so víi sè con trung

b×nh/phô n÷ thuéc nhãm 20% giµu nhÊt (2,07%).

Kho¶ng 70% sè hé cã n¨m con trë lªn thuéc vµo hé diÖn nghÌo, trong khi ®ã ë c¸c hé cã hai con trë xuèng lµ kho¶ng 27%.

KÕt qu¶ ®iÒu tra ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn NghÞ QuyÕt 4 khãa VII, n¨m 1999 cho biÕt: 70% ý kiÕn tr¶ lêi: ®«ng con lµ nguyªn nh©n quan träng nhÊt cña ®ãi nghÌo ; 43% ý kiÕn lêi: Do ®«ng con mµ thiÕu viÖc lµm; 46% ý kiÕn: do ®«ng con mµ thiÕu ®Êt.

Cuéc kh¶o s¸t ë Hµ Néi, B×nh D­¬ng, Qu¶ng Nam cho thÊy 75,3% ý kiÕn ng­êi ®­îc hái cho r»ng, søc khoÎ tèt, nhiÒu nh©n lùc lao ®éng sÏ lµ yÕu tè t¸c ®éng rÊt quan träng ®Õn viÖc n©ng cao møc sèng cña gia ®×nh.

12/03/17

43

(5) Mé t nhãm  c¸c yÕu tè  kh¸c: Nh÷ng ng­êi Kinh, ng­êi Hoa th­êng cã tû lÖ giµu trong d©n c­ nhiÒu h¬n ë c¸c nhãm d©n téc thiÓu sè. QuyÒn lùc bao gåm c¶ quyÒn lùc hµnh ph¸p, t­ ph¸p, quyÒn lùc kinh tÕ (quyÒn sö dông vèn, t­ liÖu s¶n xuÊt…) ®· tá râ ­u thÕ

cña m×nh trong viÖc mang l¹i thu nhËp (bao gåm c¶ thu nhËp chÝnh thøc vµ phi chÝnh thøc) vµ theo ®ã lµ møc sèng…

Thu nhËp ë khu vùc kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n cao h¬n khu vùc hîp t¸c x· vµ c¸ thÓ. Nh÷ng khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ lín sÏ mang l¹i thu nhËp vµ møc sèng cho d©n c­ cao h¬n c¸c khu vùc nhµ n­íc Ýt ®Çu t­…

III. Xu h­íng  biÕn ®æ i ph©n tÇng  x∙ hé i ë  ViÖt Nam TRONG

QU¸ TR×nh Hé I NHËP KINH TÕ Què C TÕ

3.1. Xu h­íng  ph©n tÇng  x∙ hé i vÒ mÆt kinh tÕ 3.1.1. Ph©n tÇng  v Ò thu nhËp  t¨ng  q ua c ¸c  n¨m (1)  Mø c  chªnh  lÖch  vÒ  thu  nhËp  gi÷a  nhãm   giµu  vµ

nhãm  nghÌo cã xu h­íng t¨ng

Xu h­íng chung lµ møc thu nhËp b×nh qu©n cña nhãm giµu lu«n cao h¬n 7-8 lÇn so víi nhãm nghÌo vµ møc chªnh lÖch vÒ thu nhËp ®ang t¨ng lªn tõ 7.3 lÇn n¨m 1996 lªn 8.4 lÇn n¨m 2006.

12/03/17

44

(2)  Kho¶ng  c¸ch  thu  nhËp  gi÷a  c¸c  vïng  cã  xu  h­íng

t¨ng

Trong 10 n¨m qua (1996-2006), møc thu nhËp ë §ång b»ng S«ng Hång vµ §«ng Nam Bé t¨ng kho¶ng 3 lÇn, song ë T©y B¾c vµ T©y Nguyªn chØ t¨ng xÊp xØ kho¶ng 2 lÇn. Chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a c¸c vïng giµu nhÊt vµ nghÌo nhÊt t¨ng tõ 2 lÇn n¨m 1996 lªn 3 lÇn n¨m 2006.

(3)  Ph©n  tÇng  vÒ  thu  nhËp  gi÷a  thµnh  thi  vµ  n«ng

th«n kh¸ lín vµ cã xu h­íng t¨ng lªn.

12/03/17

45

ë n«ng th«n n¬i cã trªn 70% d©n sè sinh sèng, song chØ chiÕm 40% thu nhËp cña c¶ n­íc. Trong khi c­ d©n ®« thÞ sèng trªn ®Þa bµn vïng 2 vµ vïng 6 chØ chiÕm 10% d©n c­ cña c¶ n­íc nh­ng còng chiÕm tíi 40% thu nhËp cña c¶ n­íc.

3.1.2. Xu h­íng  p h©n tÇng  v Ò c hi tiª u (1) S ù chªnh lÖch vÒ chi tiªu gi÷a c¸c vïng cß n kh¸ lín

vµ t¨ng nhÑ qua c¸c n¨m

Chªnh lÖch vÒ chi tiªu cho ®êi sèng gi÷a ®« thÞ vµ n«ng th«n kh«ng gi¶m giai ®o¹n 1999-2006 vµ lu«n ë møc trªn 2 lÇn. N¨m 2006, chi tiªu cho b×nh qu©n ®Çu ng­êi/th¸ng khu vùc ®« thÞ lín gÊp 2,06 lÇn ë n«ng th«n, vïng §«ng Nam Bé gÊp 2,5 lÇn vïng T©y B¾c.

(2)  Chªnh  lÖch  vÒ  chi  tiªu  gi÷a  c¸c  nhãm   thu  nhËp  giµu  nhÊt  vµ  nghÌo  nhÊt  lµ  kh¸  lín  vµ  cã  xu  h­íng  t¨ng nhÑ qua c¸c n¨m

Kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ møc chi tiªu gi÷a 20% nhãm hé giµu vµ 20% nhãm hé nghÌo t¨ng tõ 4,2 lÇn n¨m 1999 lªn 4,45 lÇn n¨m 2006. Møc chi tiªu cho nh÷ng hµng hãa

12/03/17

46

tiªu dïng ngoµi ¨n uèng cña nhãm hé giµu nhÊt nhiÒu gÊp 7,1 lÇn so víi nhãm hé nghÌo nhÊt; chi cho gi¸o dôc gÊp 5,2 lÇn; chi cho c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa, thÓ thao, gi¶i trÝ gÊp 69,8 lÇn.

3.1.3. Xu h­íng  p h©n tÇng  v Ò tµi s ¶n (1) Ph©n tÇng vÒ nhµ ë   Nhãm (5) nhãm hé giµu sèng trong c¸c nhµ kiªn cè lµ 46%, chØ cã 4,8% sèng trong nhµ t¹m vµ nhµ kh¸c. Ng­îc l¹i nhãm (1), nhãm hé nghÌo chØ cã 7,5% sèng trong nhµ kiªn cè vµ cã tíi 29,4% sè hé sèng trong nhµ t¹m vµ nhµ kh¸c.

(2)  Ph©n  tÇng  vÒ  t­  liÖu,  ®å  dïng  s inh  ho¹t  trong  gia

®×nh

12/03/17

47

Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t møc sèng d©n c­ n¨m 2004 cña Tæng Côc thèng kª. Nhãm (5) nhãm giµu ®· cã 0,33% hé cã « t«, 74,05% cã xe m¸y, 80,23% cã ®iÖn tho¹i, 18,52% cã m¸y vi tÝnh, 91,72% cã ti vi mµu... Trong khi ®ã nhãm (1) nhãm nghÌo kh«ng hé nµo cã « t«, chØ cã 1,36% hé cã ®iÖn tho¹i, 0,06% cã m¸y vi tÝnh.

3.1.4. Thµnh tùu g i¶m  ng hÌo  lín s o ng  kh«ng  ®Òu v µ

xu h­íng  p h©n hãa g iµu ng hÌo  t¨ng

(1) Thµnh tùu gi¶m  nghÌo lín s ong tè c ®é  gi¶m  nghÌo

chËm  l¹i

Trong 13 n¨m (1993-2006), tû lÖ nghÌo chung cña c¶ n­íc gi¶m ®­îc xÊp xØ 3/4 sè hé nghÌo. Tuy nhiªn tèc ®é gi¶m chËm l¹i vµ cµng vÒ sau, tû lÖ gi¶m xuèng cµng khã kh¨n (xem b¶ng 14).

B¶ng 13: Tû lÖ hé  ng hÌo  qua c ¸c  n¨m

Tû lÖ ng hÌo 1993 1998 2002 2006

C¶ n­íc 58,1 37,4 28,9 15,5

Thµnh thÞ 25,1 9,2 6,6 7,7

48

12/03/17 Nguån: Tæ ng côc Thè ng kª, VLS S  1997­1998; §TMS  2002, 2004, 2006.

N«ng th«n 66,4 45,5 35,6 17,0

(2)  Mø c  gi¶m   nghÌo  kh«ng  ®Òu  gi÷a  c¸c  vïng  vµ  c¸c

d©n té c

Giai ®o¹n 1993-2002, nhãm ng­êi Kinh, Hoa gi¶m nghÌo vÒ l­¬ng thùc ®­îc trªn 1/2 sè hé nghÌo, trong khi ®ã nhãm c¸c d©n téc kh¸c chØ gi¶m gÇn 1/4. Trong giai ®o¹n nµy, d©n c­ ë §«ng Nam Bé gi¶m nghÌo ®­îc xÊp xØ 7/8 sè hé nghÌo, trong khi ®ã d©n c­ khu vùc T©y B¾c chØ gi¶m ®­îc d­íi 1/3 sè hé nghÌo.

(3)  Kho¶ng  c¸ch  giµu  nghÌo  cã  xu  h­íng  t¨ng  gi÷a  c¸c  vïng,  c¸c  d©n  té c,  c¸c  tæ   chø c  kinh  tÕ  gi÷a  c¸c  nhãm  thu nhËp

(1)  §«  thÞ  ­  n«ng  th«n  (90% ng­êi nghÌo ë n­íc ta

thuéc c­ d©n n«ng th«n).

Tû träng ng­êi nghÌo ë n«ng th«n nhiÒu gÊp h¬n 2

lÇn ë ®« thÞ n¨m 2006 (17%/7,7%).

49

(2)  Ng­ê i  Kinh,  Hoa  vµ  ng­ê i  d©n  té c  thiÓu  s è .  Ng­êi d©n téc thiÓu sè cã tû träng ng­êi nghÌo nhiÒu gÊp 12/03/17 3 lÇn ng­êi Kinh, Hoa. N¨m 2002 69,3%/23,1%.

Trong khi chØ chiÕm 14% tæng d©n sè ViÖt Nam, c¸c d©n téc Ýt ng­­êi chiÕm tíi gÇn 30% sè ng­­êi nghÌo.

Tû lÖ ng­êi nghÌo cña 12 tØnh miÒn nói nghÌo nhÊt cao h¬n so víi 12 tØnh kh¸ nhÊt trong c¶ n­­íc lµ 4 lÇn.

Theo chuÈn nghÌo vÒ l­¬ng thùc - thùc phÈm, n¨m 2002 tû lÖ ng­­êi nghÌo c¸c d©n téc Ýt ng­­êi trªn c¶ n­­íc lµ 41,5%, gÊp 7 lÇn ng­­êi Kinh, Hoa 6,5%.

N¨m 2006, tû lÖ hé nghÌo ë c¸c tØnh T©y B¾c lµ 39,4%; B¾c Trung Bé lµ 26,6%; T©y Nguyªn lµ 24%. Trong khi ®ã tû lÖ nghÌo chung cña c¶ n­íc lµ 15,5%, ®« thÞ lµ 7,7% vµ n«ng th«n lµ 17%.

12/03/17

50

(3) Ngoµi ra lµ c¸c "trôc" giµu nghÌo kh¸c nh­: + Trôc giµu nghÌo gi÷a vïng kinh tÕ n¨ng ®éng vµ kh«ng n¨ng ®éng nh­ vïng tø gi¸c kinh tÕ phÝa Nam (Thµnh phè Hå ChÝ Minh - §ång Nai - B×nh D­¬ng - Bµ RÞa Vòng Tµu); ë phÝa B¾c (Hµ Néi, Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, VÜnh Phóc) vµ c¸c vïng kh«ng n¨ng ®éng kh¸c.

+ Trôc giµu nghÌo gi÷a c¸c nhãm thu nhËp Nhãm (5) (nhãm giµu) vµ nhãm (1) nhãm nghÌo võa diÔn ra gi÷a c¸c vïng, võa diÔn ra trong néi bé c¸c vïng, ngµnh, khu vùc kinh tÕ.

3.2. Xu h­íng  ph©n tÇng  x∙ hé i vÒ ®ê i s è ng  v¨n ho ¸

tinh thÇn

3.2.1.  Xu  h­íng   p h©n  tÇng   v Ò  m Æt  c hi  tiª u  c ho   y

tÕ, c ¸c  s inh ho ¹t v ¨n ho ¸, thÓ thao , g i¶i trÝ

thao, gi¶i

trÝ gÊp 82 51

12/03/17

Nhãm (5) nhãm giµu dµnh 13,26% ng©n s¸ch thu hµng th¸ng chi cho viÖc ®i l¹i vµ b­u ®iÖn; 2,09% chi cho v¨n ho¸, thÓ thao, gi¶i trÝ, nhiÒu h¬n gÊp 4 lÇn chi cho ®i l¹i, b­u ®iÖn cña nhãm nghÌo (nhãm 1) gÊp 20 lÇn chi cho v¨n ho¸, thÓ thao, gi¶i trÝ... NÕu tÝnh thùc th× chi cho y tÕ, ch¨m sãc søc khoÎ cña nhãm (5) nhãm giµu, nhiÒu h¬n nhiÒu lÇn cña nhãm (1) nhãm nghÌo: gÊp 10 lÇn (50.08®/10.04®), chi cho ®i l¹i, b­u ®iÖn gÊp 13 lÇn (97,74®/7,72®), chi cho v¨n ho¸, lÇn thÓ (17,25®/0,21®).

Chi tiªu cho y tÕ - ch¨m sãc søc khoÎ vµo nh÷ng n¨m 1999-2005 ë vïng d©n téc miÒn nói chØ kho¶ng 1USD/ng­êi/n¨m, trong khi ®ã ë Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh lªn tíi 20 USD/ng­êi/n¨m.

3.2.3. Xu h­íng  p h©n tÇng  x∙ hé i v Ò m Æt g i¸o  d ô c   Cµng lªn cao th× tû lÖ c¸c em tèt nghiÖp c¸c cÊp häc tËp l¹i cµng cao h¬n so víi trÎ em n«ng th«n (xem b¶ng 15)

B¶ng 15: S è  häc  s inh tè t ng hiÖp trªn 10.000 Häc  s inh, s inh viªn tè t ng hiÖp

Thµnh thÞ  (ng ­ê i)

N«ng  th«n  (ng ­ê i)

Phæ  th«ng  c ¬ s ë

1.834

1.637

Phæ  th«ng  trung  häc

985

284

Trung  häc  c huyªn ng hiÖp

397

123

317

45

§¹i häc  trë  lªn 12/03/17

52

Theo b¶ng 15, sè tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp cña c¸c em ë thµnh thÞ nhiÒu gÊp 3 lÇn sè em ë n«ng th«n, sè tèt nghiÖp ®¹i häc trë lªn nhiÒu gÊp h¬n 7 lÇn. ë n­íc ta, tuyÖt ®¹i bé phËn sè ng­êi cã tr×nh ®é tiÕn sÜ, phã gi¸o s­, gi¸o s­ thµnh danh ë ®« thÞ vµ lµm viÖc ë ®« thÞ. ë n«ng th«n, rõng nói, sè ng­êi cã tr×nh ®é cao rÊt Ýt.

Nhãm (5) nhãm giµu chi cho gi¸o dôc 46,52 ngh×n ®ång/ th¸ng nhiÒu gÊp 6 lÇn cña nhãm (1) nhãm nghÌo, chi 8,13 ngh×n ®ång/th¸ng (n¨m 2004).

Ph©n tÇng x∙ hé i vÒ m Æ t gi¸o dôc còng diÔn ra kh¸

râ gi÷a ng­ê i Kinh vµ ng­ê i d©n té c thiÓu s è .

12/03/17

53

Tû lÖ ®i häc ë bËc tiÓu häc cña trÎ em vïng d©n téc thiÓu sè chØ ®¹t æn ®Þnh ë møc 80%, thÊp h¬n 12% so víi trÎ em ng­êi Kinh.

3.3. Xu h­íng  h×nh thµnh ph©n tÇng  x∙ hé i hîp thø c   vµ mÆt tr¸i kh«ng  tr¸nh khái lµ ph©n tÇng  x∙ hé i  kh«ng  hîp thø c

3.4.  Xu  h­íng   h×nh  thµnh  c ¸c   nhãm  x∙  hé i  v­ît  tré i,  “tÇng  líp x∙ hé i ­u tré i” vµ nhãm x∙ hé i yÕu thÕ

(1) Nhãm  x∙ hé i “v­ît tré i ë  n«ng th«n” (2) TÇng líp x∙ hé i “­u tré i” (3) Nhãm  x∙ hé i yÕu thÕ:

12/03/17

54

IV.  §Ò  xuÊt  mé t  s è   kiÕn  ng hÞ,  g i¶i  ph¸p  nh»m  thó c   ®Èy  x∙  hé i n­íc  ta h­íng  tíi x©y dùng  mé t x∙ hé i trªn c ¬ s ë  c ña PH ¢N TÇNG X∙ Hé I hîp thø c

(1) CÇn t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, gi¸o dôc, ®µo t¹o, c¸c diÔn ®µn th¶o luËn ë tÊt c¶ c¸c cÊp nh»m lµm s¸ng râ néi dung thùc chÊt cña PTXH hîp thøc, theo ®ã tõng b­íc x©y dùng vµ thiÕt chÕ ho¸ nã vµo trong ®êi sèng x· héi.

(2) CÇn lµm râ mÆt tiªu cùc cña PTXH kh«ng hîp thøc, ®ång thêi tiÕp tôc c¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh, t¨ng c­êng ph¸p luËt, kiÕn quyÕt ®Êu tranh, ng¨n chÆn, trõng ph¹t kÞp thêi c¸c hµnh vi tham nhòng vµ nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc kh¸c cña PTXH kh«ng hîp thøc.

12/03/17

55

(3) Ph©n tÇng x· héi vµ ph©n ho¸ giµu nghÌo lµ hai hiÖn t­îng võa cã ®iÓm chung, chång lÊn lªn nhau, võa cã sù kh¸c biÖt t­¬ng ®èi víi nhau. Bëi vËy, trong chiÕn l­îc toµn diÖn vÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cÇn ph¶i cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh, gi¶i ph¸p ®ång bé.

(5) §¶ng, Nhµ n­íc cÇn sím t×m ra c¬ chÕ thÝch hîp nh»m ph¸t hiÖn ra nh÷ng nhãm x· héi v­ît tréi, nh÷ng c¸ nh©n ­u tó, n¨ng ®éng, cã tr×nh ®é, n¨ng lùc l·nh ®¹o, qu¶n lý vµ s¶n xuÊt, kinh doanh giái, tõ ®ã cã chÝnh s¸ch thu hót, ®µo t¹o, s¾p xÕp hä vµo nh÷ng vÞ trÝ phï hîp ®Ó hä ph¸t huy tèt tiÒm n¨ng, trÝ tuÖ, ®Èy m¹nh toµn diÖn sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc. (6) CÇn cã c¬ chÕ vµ chuÈn ®óng ®¾n ®Ó t×m “tróng“ vµ ®óng ®Þa chØ ng­êi nghÌo vµ cã nh÷ng gi¶i ph¸p s¸t hîp nh»m hç trî ng­êi nghÌo v­¬n lªn tho¸t nghÌo mét c¸ch cã hiÖu qu¶

12/03/17

56

(7) §Èy m¹nh ho¹t ®éng t«n vinh c¸c nhµ khoa häc cã nhiÒu ph¸t minh, s¸ng kiÕn, c¸c nhµ l·nh ®¹o qu¶n lý tµi ba, vinh danh c¸c doanh nh©n lµm ¨n giái, lµm giµu hîp ph¸p, hîp thøc.

(4) CÇn ph¶i quyÕt t©m chØ ®¹o vµ x©y dùng cho ®­ îc m« h×nh PTXH hîp thøc g¾n chÆt nã víi sù nghiÖp xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®ång thêi ph¶i ®Æt nã trong mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn KT-XH tæng hîp cña ®Êt n­íc.

kÕt luËn

1. VÒ s ù ph©n tÇng  x∙ hé i Ph©n tÇng x· héi cïng víi cÊu tróc x· héi lµ chñ ®Ò nghiªn cøu c¬ b¶n cña x· héi häc. NhiÒu nhµ khoa häc x· héi lín trªn thÕ giíi ®· ®­a ra c¸c quan niÖm kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt, nguyªn nh©n vµ xu h­íng cña sù ph©n tÇng x· héi.

12/03/17

57

Sù ph©n ho¸ giµu nghÌo vµ ph©n tÇng x· héi ë ViÖt Nam còng diÔn ra theo xu h­íng chung cña lÞch sö x· héi lo¹i ng­êi trong ®ã sù ph©n ho¸ giµu nghÌo lu«n g¾n víi ph©n tÇng x· héi. C¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ lu«n ®ãng vai trß quy ®Þnh vÞ thÕ vµ vai trß x· héi cña c¸ c¸c nh©n, gia ®×nh trong c¬ cÊu ph©n tÇng x· héi. Nh÷ng ng­êi giµu cã th­êng chiÕm lÜnh c¸c vÞ trÝ thuéc tÇng líp trªn vµ nh÷ng ng­êi nghÌo ®ãi bÞ r¬i xuèng tÇng líp d­íi.

Sù ph©n tÇng x· héi ë ViÖt Nam ®­îc ®iÒu tiÕt bëi ®­êng lèi, chÝnh s¸ch l·nh ®¹o qu¶n lý ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Nhê c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ x· héi mµ trùc tiÕp nhÊt lµ chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, nªn tØ lÖ nghÌo chung vµ nhÊt lµ tØ lÖ nghÌo l­¬ng thùc ë ViÖt Nam ®· gi¶m m¹nh trong thêi gian qua ë tÊt c¶ c¸c nhãm x· héi yÕu thÕ ë thµnh thÞ, n«ng th«n vµ nhÊt lµ ®ång bµo d©n téc ë vïng s©u, vïng xa. §ång thêi c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi còng khuyÕn khÝch c¸c c¸ nh©n, gia ®×nh lµm giµu chÝnh ®¸ng.

2.  VÒ  xu  h­íng   biÕn  ®æ i  ph©n  tÇng   x∙  hé i  ë   ViÖt

Nam

Trong thêi gian qua ë ViÖt Nam ®· h×nh thµnh mét sè xu h­íng ph©n ho¸ giµu nghÌo vµ ph©n tÇng x· héi nh­ sau:

12/03/17

58

- TØ lÖ nghÌo cña ViÖt Nam gi¶m nhanh chãng trong thêi gian qua vµ tiÕp tôc gi¶m cïng víi møc sèng cña c¸c giai tÇng x· héi ®­îc c¶i thiÖn kh«ng ngõng.

- Møc chªnh lÖch vÒ thu nhËp, tµi s¶n vµ møc chi tiªu gi÷a c¸c nhãm d©n c­, gi÷a c¸c vïng, miÒn, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n cã xu h­íng t¨ng.

- Thµnh tù xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ kh¸ lín, song kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c nhãm d©n c­ vµ ®ang cã xu h­ íng chËm l¹i.

12/03/17

59

- Sù ph©n tÇng x· héi diÔn ra trªn tÊt c¶ c¸c ph­¬ng diÖn cña ®êi sèng tõ kinh tÕ ®Õn gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸, thÓ thao, gi¶i trÝ, chÝnh trÞ. Trong ®ã, ph©n tÇng x· héi vÒ mÆt kinh tÕ (thu nhËp vµ chi tiªu) béc lé kh¸ râ vµ cã xu h­íng t¨ng lªn. PTXH vÒ mÆt quyÒn lùc, uy tÝn ®· béc lé song nghiªn cøu nã vÉn lµ mét vïng nh¹y c¶m (khã tiÕp cËn vµ ®o l­êng). - C¬ cÊu x· héi Ýt thµnh phÇn chuyÓn sang c¬ cÊu ph©n tÇng x· héi gåm nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu tÇng líp x· héi phong phó, ®a d¹ng vÒ ngµnh nghÒ theo h­íng dÞch vô vµ thÞ tr­êng. C¬ cÊu x· héi nghÒ nghiÖp nÆng vÒ n«ng nghiÖp ®ang chuyÓn

sang c¬ cÊu x· héi c«ng nghiÖp-dÞch vô.

- Cïng víi xu thÕ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®· xuÊt hiÖn nhiÒu nghÒ nghiÖp g¾n víi khoa häc- c«ng nghÖ th«ng tin, thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ c¸c lo¹i dÞch vô x· héi.

- Cïng víi xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c nhãm x· héi “­u tréi” tÇng líp x· héi “­u tréi” ®Æc biÖt lµ sù lín m¹nh cña c¸c tÇng líp doanh nh©n. Ngµy 13/10 ®­îc chÝnh thøc ghi nhËn lµ Ngµy Doanh nh©n ViÖt Nam. Tr¸i ng­îc víi nã lµ sù xuÊt hiÖn cña c¸c nhãm x· héi yÕu thÕ, tÇng líp x· héi yÕu thÕ rÊt cÇn ®­îc x· héi quan t©m, hç trî ®Ó ph¸t triÓn.

12/03/17

60

- C¬ chÕ ph©n phèi cã xu h­íng tu©n theo c¸c quy luËt thÞ tr­êng nh­ quy luËt gi¸ trÞ vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, tøc lµ ph©n phèi theo nguyªn t¾c: lµm nhiÒu h­ëng nhiÒu, lµm theo n¨ng lùc-h­ëng theo lao ®éng, cã tÝnh ®Õn c«ng b»ng x· héi, b×nh ®¼ng x· héi thÓ hiÖn ë chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ c¸c ch­¬ng tr×nh, chÝnh s¸ch

kh¸c nh»m hç trî nhãm x· héi yÕu thÕ.

- Ph©n tÇng x· héi cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng, song bÊt b×nh ®¼ng x· héi ®ang cßn ë møc trung b×nh so víi khu vùc vµ thÕ giíi. Ph©n tÇng x· héi ë n­íc ta cã c¶ PTXH hîp thøc vµ PTXH kh«ng hîp thøc, nh­ ng PTXH hîp thøc vÊn lµ xu h­íng chÝnh, chñ ®¹o. §iÒu ®ã chøng tá §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· l·nh ®¹o vµ ®iÒu hµnh kh¸ thµnh c«ng sù kÕt hîp gi÷a t¨ng tr­ ëng kinh tÕ vµ viÖc thùc hiÖn tèt c«ng b»ng x· héi vµ tiÕn bé x· héi.

- ViÖt Nam lµ mét n­íc cßn nghÌo, nh­ng nhê c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ-x· héi nªn vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ ®ang ®­îc cñng cè vµ t¨ng lªn. MÆc dï kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ kinh tÕ-x· héi cña ViÖt Nam so víi c¸c quèc gia kh¸c ®ang ®­îc rót ng¾n râ rÖt, nh­ng biªn ®é vÉn cßn lín.

12/03/17

61

3. KhuyÕn ng hÞ  §è i  v íi  c Êp   trung   ­¬ng . Nghiªn cøu cho thÊy vai trß hµng ®Çu cña m«i tr­êng ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch ®èi víi sù biÕn ®æi x· héi. C¬ cÊu x· héi vµ ph©n tÇng x· héi cã thÓ ®iÒu chØnh tõ gãc ®é qu¶n lý vÜ m« th«ng qua c¸c c«ng cô qu¶n lý cña nhµ n­íc. Do ®ã, c¸c c¬ quan ë cÊp trung ­¬ng tiÕp tôc rµ so¸t vµ ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch KT-XH, chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, t¹o viÖc lµm, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nghÒ nghiÖp, ch¨m sãc søc khoÎ, phßng chèng tÖ n¹n x· héi vµ c¸c chÝnh s¸ch kh¸c cña nhµ n­íc.

12/03/17

62

CÇn t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña c¸c cÊp uû §¶ng, rµ so¸t l¹i c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé, chÊn chØnh bé m¸y… X©y dùng ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p bao gåm c¶ viÖc c¶i c¸ch thÓ chÕ, n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh vµ sù phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c ban, bé, c¬ quan chøc n¨ng, c¸c ngµnh, c¸c cÊp.

X©y dùng quy ho¹ch c¸n bé mét c¸ch bµi b¶n, ®ång bé, hÖ thèng “ dµi h¬i”, t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ cã tr×nh tù, b­íc ®i thÝch hîp trong mét chØnh thÓ thèng nhÊt. CÇn ph¶i ®­a ra ®­îc nh÷ng tiªu chuÈn (KÓ c¶ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng) vÒ nh÷ng phÈm chÊt vµ yªu cÇu cÇn thiÕt cña tõng lo¹i c¸n bé - X©y dùng nh÷ng nguyªn t¾c khoa häc ®Ó t¹o nguån c¸n bé, s¾p xÕp lu©n chuyÓn, c¸n bé, cã chÕ ®é khen th­ëng ®èi víi nh÷ng ng­êi lµm tèt, cã thµnh tÝch vµ xö ph¹t nghiªm minh ®èi víi nh÷ng ng­êi sai ph¹m, lµm viÖc kÐm hiÖu qu¶. Mét mÆt, cã ph­¬ng c¸ch, gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó khai th¸c c¸n bé , ®µo t¹o vµ sö dông c¸n bé, ®·i ngé c¸n bé…MÆt kh¸c cÇn kiªn quyÕt ®Êu tranh víi nh÷ng hiÖn t­îng “mua quan, b¸n chøc”, ®éc ®o¸n, chuyªn quyÒn, cøng nh¾c trong c«ng t¸c c¸n bé.

12/03/17

63

§è i  v íi  c é ng   ®ång   x∙  hé i: tÝch cùc ®Èy m¹nh c«ng t¸c th«ng tin, gi¸o dôc vµ truyÒn th«ng nh»m thay ®æi hµnh vi xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, phßng chèng tÖ n¹n x· héi vµ t¨ng c­êng s¶n xuÊt, kinh doanh theo h­íng ng­ êi nghÌo bít nghÌo vµ ng­êi giµu thªm giµu lªn. T¹o d­ luËn x· héi ñng hé tÝch cùc ®èi víi ph©n tÇng x· héi hîp thøc, ñng hé c¸c c¸ nh©n v­ît tréi, c¸c nhãm v­ît tréi trong c¬ cÊu phÇn tÇng x· héi vÒ nghÒ nghiÖp, lao ®éng, viÖc lµm, lèi sèng v¨n ho¸; ®ång thêi phª ph¸n, ®Êu tranh víi PTXH kh«ng hîp thøc.

12/03/17

64

T¨ng c­êng nghiªn cøu vÒ ph©n tÇng x· héi: viÖc tiÕp tôc nghiªn cøu vÒ chñ ®Ò ph©n tÇng x· héi lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó bæ sung d÷ liÖu vµ th«ng tin lµm c¬ së cho viÖc thùc hiÖn ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. CÇn t¨ng c­êng nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò nh­ di biÕn ®éng x· héi, tÝnh c¬ ®éng x· héi trong tõng giai tÇng x· héi vµ trong c¬ cÊu ph©n tÇng x· héi. Më réng h­íng nghiªn cøu sù ph©n tÇng x· héi vÒ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi nh­ v¨n ho¸, gi¸o dôc, uy tÝn x· héi, møc ®é c¹nh tranh vµ sù tham gia qu¶n lý x· héi trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ toµn cÇu ho¸.

12/03/17

65

§è i v íi c Êp   ®Þa p h­¬ng : ®Þa ph­¬ng bao gåm tõ c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh tØnh, thµnh phè ®Õn quËn, huyÖn, x· ph­êng lµ nh÷ng “m¾t kh©u” cùc kú quan träng nèi liÒn sù chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc tõ trung ­¬ng ®Õn tõng ng­êi d©n. §Þa ph­¬ng, nhÊt lµ ®Þa ph­¬ng ë cÊp c¬ së cã mét vai trß ®Æc biÖt quan träng trong hÖ thèng chÝnh trÞ, bëi hä lµ “kh©u” sau chãt tõ trung ­¬ng xuèng ®Þa ph­¬ng, lµ ng­êi trùc tiÕp triÓn khai mäi chñ tr­¬ng, ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n­íc ®Õn tõng ng­êi d©n, lµ ®Çu “mèi” tiÕp nhËn trùc tiÕp nh÷ng t©m t­, nguyÖn väng, ®Ò xuÊt cña ng­êi d©n lªn c¸c c¬ quan §¶ng, Nhµ n­íc, lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh, trùc tiÕp vÒ mäi thµnh b¹i ë c¬ së. Bëi vËy, cÇn ph¶i t¨ng c­êng sù qu¶n lý, chØ ®¹o vµ viÖc phèi hîp ho¹t ®éng mét c¸ch chÆt chÏ, nhÞp nhµng gi÷a c¬ quan ®Þa ph­¬ng cÊp x·, ph­êng víi c¸c c¬ quan ngang cÊp còng nh­ theo ngµnh däc tõ d­íi lªn trªn (tõ trªn xuèng d­íi) nh»m ®¶m b¶o mäi ho¹t ®éng KT-XH, còng nh­ c¸c ho¹t ®éng xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, x©y dùng m« h×nh ph©n tÇng hîp thøc ®¹t ®­îc kÕt qu¶ mong ®îi. ë ®©y rÊt cÇn nh÷ng cam kÕt chÝnh trÞ, cam kÕt tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhµ l·nh ®¹o, qu¶n lý ®Þa ph­¬ng víi §¶ng, Nhµ n­íc víi nh©n d©n, theo ®ã lµ sù gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ vÒ møc ®é hoµn thµnh

nhiÖm vô cña nh©n d©n, cña hÖ thèng chÝnh trÞ.

Xin c h©n thµnh c ¶m   ¬n !

12/03/17

66