Xu hướng thiết kế đơn giản trong kiến trúc
Có thể nhận thấy trong những năm gần đây, nhiều ngôi nhà mới xây đều có
hơi hướng đơn giản hơn trước rất nhiều. Đó chưa phải là một trào lưu, làn
sóng mạnh mẽ có ảnh hưởng lớn; cũng chưa thể nói ngay rằng đơn giản là tốt
hay không tốt. Nhưng đó là một thực tế phải ghi nhận.
Nguyên nhân có thể là do nhu cầu sử dụng đã khác đi, do sự thay đổi quan niệm
thẩm mỹ theo thời gian và cũng có thể là sự thích nghi với những tiến bộ mới của
xã hội.
Đơn giản, cũng có nghĩa là gần gũi với thiên nhiên, tự do cùng thiên nhiên
Một xu hướng... phức tạp!
Xin giới hạn ngay đối tượng kiến trúc đề cập trong bài này chủ yếu là nhà ở của cá
nhân và cộng đồng. Xu hướng kiến trúc hiện đại ngày càng hướng tới sự đơn giản.
Tự thân sự vận động, chuyển biến của kiến trúc đã đưa đến một kết quả, một cái
đích như thế. Bên cạnh đó, sự phát triển của kỹ thuật, khoa học công nghệ trong
kiến trúc đã quá… phức tạp; thế nên chính kiến trúc phải đơn giản đi để cân bằng.
Ở một góc độ khác, con người đang sống và làm việc trong những môi trường
mang nhiều yếu tố tiêu cực (trên nhiều phương diện), với những áp lực lớn; nên
những hình thức và không gian kiến trúc đơn giản là yếu tố tích cực. Điều đó có
thể đem lại sự bình yên, tĩnh lặng và có ý nghĩa rất nhiều cho con người ở yếu tố
sức khoẻ và tinh thần.
Ở cuộc sống hiện đại thời công nghiệp, thời gian là một giá trị có thể quy ra tiền
hay vật chất tương đương. Vì vậy, sự đơn giản đồng nghĩa với việc rút ngắn thời
gian và giảm chi phí. Cụ thể hơn, trong thiết kế và thi công xây dựng, việc loại bỏ
những hạng mục, chi tiết không cần thiết sẽ đẩy nhanh tiến độ công trình và giảm
được giá thành xây lắp, đẩy hiệu quả chung lên cao hơn.
Tất nhiên đơn giản không có nghĩa là… xuề xoà hay dễ dãi, thế nào cũng được.
Đơn giản không có nghĩa là bỏ hết mọi thứ hay bỏ qua quy trình. Sự đơn giản được
thể hiện trong kiến trúc thực ra không dễ, thậm chí rất… phức tạp. Đó là một sự
tính toán kỹ lưỡng và công phu trên nhiều phương diện để đưa ra giải pháp kiến
trúc, kỹ thuật.
Tiếp đó là sự cẩn thận và cầu kỳ trong thi công xây lắp. Khi nhiều hạng mục, bộ
phận bị “cắt giảm”, đồng nghĩa với những thứ còn lại sẽ phải gánh trách nhiệm cao
hơn. Đó chính là điều khó! Dẫu vậy, xu hướng kiến trúc đơn giản đang có ảnh
hưởng nhất định và bộc lộ nhiều ưu điểm.
Từ đơn giản…
Kiến trúc phản ánh lịch sử xã hội. Khi kiến trúc không thay đổi hoặc thay đổi ít
đồng nghĩa với việc xã hội cũng như vậy. Những kiến trúc cổ điển đã dần dần
nhường chỗ cho những phong cách mới, trẻ trung hơn, đơn giản hơn và phù hợp
hơn với một xã hội mới, cuộc sống mới. Hình thức, phong cách của công trình có
phần phụ thuộc và yêu cầu, đề nghị của khách hàng. Nhưng không ít kiến trúc sư
đã chọn sự đơn giản làm “style” của mình (hay văn phòng mình). Và họ tư vấn,
thuyết phục ngược lại để khách hàng đi theo hướng đó, chứ không phải vẽ chiều
theo yêu cầu của khách hàng.
Rất nhiều kiến trúc sư đã lấy làm buồn phiền và mệt mỏi bởi những khách hàng –
chủ đầu tư vẫn cứ mê đắm với kiến trúc thuộc địa cũ, với những chi tiết rườm rà
của cả trăm năm trước. Không ai phủ nhận những kiến trúc cũ đó có giá trị. Nhưng
điều đó không có nghĩa là nó phù hợp mãi và ta phải đi sao chép lại nó. Hơn nữa,
kiến trúc không thể tách rời yếu tố hình thức, mà hình thức có quan hệ hữu cơ với
công năng, kỹ thuật, vật liệu… cùng nhiều yếu tố khác.
Xu hướng đơn giản trong những năm gần đây – đặc biệt là nhà ở gia đình là một xu
hướng tích cực. Ở đây cần nhấn mạnh mảng công trình nhà ở, bởi vì thể loại công
trình này kiến trúc sư dễ thuyết phục khách hàng hơn và theo dõi, chỉ đạo được sát
sao nhất. Những sáng tạo đa dạng, những thể nghiệm mới mẻ cũng bắt nguồn từ
thể loại công trình này nhiều nhất. Có thể dễ dàng nhận thấy sự đơn giản được thể
hiện qua các yếu tố sau:
Một hệ thống cổng - tường rào đơn giản với những thanh dọc
Đơn giản trong mặt bằng, hình khối kiến trúc
Đề cao yếu tố công năng lên trên hết, mặt bằng được thiết kế tối ưu để đáp ứng
công năng, nhu cầu sử dụng. Các ý tưởng hình thức thể hiện trên mặt bằng gần như
loại bỏ (bởi thực tế khó có điểm nhìn được các ý đồ tạo hình trên mặt bằng). Mặt