10 điều trẻ Tự Kỷ mong muốn cha mẹ và Gv hiểu về các em

Ngu nồ : http://www.webtretho.com/forum

ể ề ẻ ự ỷ ẻ ự ỷ ẹ ụ ậ t các em. 10 đi u tr T K mong mu n cha m và Gv hi u v các em ề ố k mong mu n các b c ph huynh, 10 đi u tr t ề giáo viên và m i ng ế ọ ố i hi u bi ể ườ

ấ ả ộ ệ c, làm cách nào con có ẹ ế ậ ấ i đ ờ ượ t, th m chí khi không di n t ế ả ự ả ầ ữ ở ỉ ơ ủ b ng l ễ ả ằ ả ữ ữ ớ ư ủ ế ầ ắ ự ữ ổ 1. Hành vi c a con là s giao ti p. T t c các hành vi c a con xu t hi n vì m t lý do. Nó ự ủ cho cha m và th y cô bi th c m nh n nh ng gì x y ra xung quanh con và c nh ng hành vi tiêu c c c n tr vào ậ ể ả ti n trình h c t p c a con. Nh ng ch đ n thu n c t nh ng hành vi này là ch a đ , xin hãy ọ ậ ủ ế ợ d y con cách th c hoán đ i nh ng hành vi tiêu c c đó v i nh ng hành vi thay th thích h p ứ ạ h n đ vi c h c th c s có th di n ra. ơ ư ữ ể ễ ể ệ ọ ự ự

ọ ề ệ ự ự ở ự ằ ợ ng tác thích h p. ố ạ ươ ụ ậ ộ ẻ ấ ủ ố i mu n m t ph n ng tiêu c c t ự ừ ẻ ả ứ ự ệ ị i nh ng nhu c u và ả ố ớ ợ ướ ị ố ủ ữ ạ ầ ể ả ề ể ợ ơ ồ ố ả ạ ộ ế ậ ể ủ ờ Kh i s b ng vi c tin vào đi u này: Con th c s mu n h c cách t ữ Không m t tr nào l các b c ph huynh đ i v i nh ng ộ hành vi x u c a con tr . Hành vi tiêu c c luôn có nghĩa là Con đang b choáng ng p b i H ở c mu n th ng c m giác c a con b r i lo n, nó không th truy n t ố ố c con mong đ i đi u gì. Hãy nhìn sâu h n, xa h n vào c a con, hay là không th hi u đ ơ ể ể ượ ủ c khi hành vi đ tìm ra ngu n g c c a s ch ng đ i. Hãy ghi chú nh ng gì x y ra ngay tr ướ ữ ố ủ ự ố hành vi c a con di n ra : m i ng t l p… ườ ệ ọ c m t b ng t ng h p. V i th i gian, b m s có đ ượ i liên h , th i gian trong ngày, ho t đ ng, thi ộ ả ễ ố ẹ ẽ ớ ờ ổ ợ

thi ề ế ừ ộ ự ả ị ế ỉ gi ờ ả ộ ự ỏ ể ượ ẽ t đi u gì. N u không có nh ng s ki n c th , m t s gi ữ t đ ế ượ ẫ c nh ng h ữ ể ầ ậ đ nh ự ệ ụ ể c nh ng c hay không hi u đ ữ ể ng d n, yêu c u, nh ng con không hi u ư c ngày hôm ướ ư ể ọ ượ ể ế 2. Đ ng bao gi ch là m t s ph ng đoán mà thôi. Con s không bi quy lu t. Con có th đã nghe đ ượ chúng. Có th con đã bi hôm qua, nh ng con không th g i nó lên đ t nó t ừ nay.

Xin b m và th y cô hãy h i chính mình: ố ẹ ầ ỏ

ắ ố ẹ ự ữ ắ ầ ự ự ể ượ ế ỗ ố ỗ ầ ể ế ấ ộ ỗ ự ủ ủ ố ữ ẽ ệ ặ ạ ệ ậ ề ự ự ữ ầ ơ B m có ch c ch n là con có th c s hi u đ ố ẹ c cách th c thi nh ng yêu c u b m và ầ các cô yêu c u con làm không ? N u b ng nhiên con mu n ch y vào phòng t m m i khi b ị ắ ạ ợ yêu c u làm m t trang gi y nh ng bài toán, có th con không bi t làm cách nào hay con s ữ i cho đ n khi con nh ng n l c c a con s không đ t ế c m th y mình đ s c th c thi cách đ c l p. Con c n nhi u s luy n t p h n nh ng tr ẻ ủ ứ ả khác đ có th thành công trong m t nhi m v nào đó . t. Hãy đi cùng con qua vi c l p l ộ ậ ệ ấ ể ụ ể ộ

ắ ư ể ậ ắ ầ ố ậ ố ẹ ữ t các quy lu t ch a ? Con có hi u lý do ế ỡ ữ hay s c kho ) ? Con đã phá v nh ng ứ ẻ

ề ẩ ấ ắ ể ắ ỏ ồ B m và các th y c có ch c ch n là con đã bi ế cho nh ng quy lu t đó không (lý do an toàn, kinh t quy t c vì có nguyên nhân ti m n chăng ? Có th con nhanh chóng l ng m y đ ăn nh kh i túi đ ng đ ăn vì con lo l ng v vi c ề ệ ẹ ph i hoàn thành các bài h c, con đã không ăn sáng và gi ồ thì con đói l ẳ ọ ự ờ . ả ả

ấ ẹ ề ề ả ề ấ ố ấ ừ ự c. R t nhi u hành vi ch ng đ i ố ướ s không tho i mái v c m giác. M t ví d là ánh sáng đèn neon, nó ộ ụ ả ộ ấ ế ể ế ố ớ ẻ ư ứ ố ớ ữ ạ ả ữ ấ ự ủ ậ ộ 3. Xin cha m hãy nhìn vào các v n đ v c m giác tr c a con xu t phát t ề ả ủ đã liên t c chi u lên con có th là m t v n đ chính đ i v i tr nh con. Ti ng kêu o-o mà ề ụ ự cái đèn đó t o ra r t b c mình đ i v i thính giác quá s c nh y c m c a con, và nh ng s nhiên c a ánh sáng đèn có th làm méo mó nh ng s c m nh n th giác, làm rung đ ng t ể ấ cho các đ v t trong phòng xu t hi n trong s chuy n đ ng liên t c. M t đèn v i ánh s ng ể ự ủ ự ả ụ ạ ự ồ ậ ị ớ ệ ấ ộ ộ

ủ ể ầ ự ậ ố ẹ ẽ ả ể ề ế ấ ờ ạ ủ ế ế ế ộ chói trên bàn c a con s gi m s b p bùng c a ánh đèn neon. Hay có th là con c n ng i ồ ủ ế c nh b m ; con không hi u b m đang nói gì vì có quá nhi u ti ng n “ gi a”- ti ng ố ẹ ồ ở ữ ạ máy, ti ng xe, ti ng còi bên ngoài c a s , ti ng gh xô, ti ng s t so t c a gi y t hay ny- ử ổ ế ế lông …

ề ệ ệ ng thân thi n ữ c cho con m t l p h c n đ nh. Th c ra nó ọ ổ ể ộ ớ ỏ ề ả ưở ị ự ể Xin b m hãy h i nh ng chuyên viên tr li u ngh nghi p đ có nh ng ý t ị ệ ữ ố ẹ đ i v i v n đ c m giác đ có th thu x p đ ố ớ ấ ế ượ ể t cho m i tr , ch không gì riêng con. là r t t ấ ố ọ ẻ ứ

i lao đ con có th t ộ ể ả ỉ c khi con c n ầ ữ ả ộ ể ướ ể ả ể ộ ố đi u ch nh b n thân tr ể ự ề ớ ố ch c, tái nhóm khi con c m th y ấ ổ ứ ẽ ế ư ể 4. Hãy cho con có m t chút gi ả c tr i th m trong phòng v i vài cái g i, nh ng quy n sách và tai nó. M t góc yên tĩnh, đ ả ượ nghe đ cho con m t kho ng tr ng đ có th tái t ả ể choáng ng p, nh ng không quá xa đ di chuy n. N u quá xa, con s khó có th tái tham gia ể ể các ho t đ ng theo nhóm cách suôn s . ẻ ợ ạ ộ

t cha m mu n con làm gì m t cách ch đ ng h n là cách th đ ng. ế ẹ ố ộ ơ ủ ộ ầ ơ ụ ộ ố ề ộ i tuyên b v m t i đ i v i con. Con không th suy lu n ra đi u mà cha m th c s mu n con làm gì. ế ậ ố 5. Hãy cho con bi “Con đã làm b a bãi trong phòng v sinh th kia à !” đ n thu n là m t l ừ ộ ờ ệ th c t ự ạ ố ớ ẹ ự ự ể Đ ng bu c con ph i đoán hay ph i hình dung con s ph i làm gì. ả ộ ừ ề ẽ ả ả

nh ng kỳ v ng đ i v i con trong ch ng m c h p lý. Đ ng quá tham ẹ ữ ữ ự ợ ố ớ ừ ọ ừ ọ ể ồ ừ ể ế ộ ồ 6. Xin cha m hãy gi v ng, đ ng quá nhìn xa đ r i ép bu c con, nh i nhét con h c mà không đ ý đ n nh ng ữ ọ nhu c u cũng nh c m xúc hay ni m vui trong h c t p c a con. ọ ậ ủ ư ả ề ầ

ẽ ề ả ấ ờ ị ậ ạ ả ổ ữ ừ ạ ộ ả ạ ộ ể ị ầ ệ ể ẩ ộ ướ ỗ ạ ộ ế ộ ủ ự ả ể i quy t s ế ồ t mà chuy n sang các ho t đ ng khác và xin giúp con đ con có th gi ế ự ỉ ẫ ể ể ả ạ ộ ơ 7. Xin hãy giúp con chuy n đ i gi a các ho t đ ng. Con s ph i m t nhi u th i gian h n ạ ộ ể ho t đ ng này sang ho t đ ng khác. Hãy cho con kho ng 5 đ ho ch đ nh v n đ ng t ể ổ c và kho ng 2 phút thông báo đ chu n b g n cho vi c chuy n đ i phút thông báo xa tr các ho t đ ng và m i khi k t thúc ho t đ ng nào đó, xin cho con thêm m t vài phút . M t ộ ạ ộ chi c đ ng h đ n gi n trên bàn c a con s cho con s ch d n tr c quan đ con có th ể ồ ơ ẽ bi ế ự ể chuy n đ i đó cách đ c l p. ộ ậ ể ổ

ẹ ồ ệ ơ ấ ở ậ ầ ừ ầ ữ ầ ố ẹ ư ẳ ự ố ố ứ ố ẹ ể ệ ự ể ạ ớ ữ ế ị ố ớ ơ ầ ả ứ ữ ộ ư ậ i quy t m t s kh ng ho ng nh : ậ ủ thêm, thay vì gi 8. Xin cha m và th y cô đ ng làm cho nh ng tình hu ng x u tr nên t t ế h n. Con bi i t ữ ố r ng th m chí b m và th y cô là nh ng ng i l n tr ố ẹ ng thành, thì đôi khi chính b m ưở ườ ớ ằ trong nh ng giây phúc căng th ng và nóng i t và th y cô cũng đ a ra nh ng quy t đ nh t ữ ồ ệ b ng. Con th c lòng không mu n đ t ch y m i th , không mu n th hi n s cáu gi n ra ả ậ ọ ỏ bên ngoài hay cách nào đó làm tung l p h c lên. B m và th y cô có th giúp con v ượ t ọ i v i con b ng thái đ qua nh ng v n đ đó nhanh chóng h n b ng cách không ph n ng l ằ ằ hay hành vi đ y l a t c gi n c a chính b n thân. Nh ng s h i đáp nh v y làm cho m i ọ ả s tr nên t ự ở ề ấ ầ ử ứ i t ồ ệ ữ ộ ự ủ ự ồ ả ư ế ả

i. Con nghe th y ti ng la hét và inh tai, ch ứ ọ ấ ế ế ủ ự ườ ấ i con. S châm ch c, lăng nh c s không làm con ng ng và ượ ự ế ụ ẽ ự ọ

i vô căn c . ứ ỏ ữ ư ứ ạ i nh ng s ki n tr ữ ữ i nh nhau (nh ng đ a tr nh mày thì vô tích s nh i k t t ờ ế ộ ớ ự ệ t con vào m t h ng, lo i ng ộ ạ ị c đây hay nh ng s ki n không liên quan. ướ ự ệ ữ ạ ẻ ư ườ ự ư ứ ư - S lên gi ng hay nói to ti ng c a m i ng ọ không nghe th y các t . ừ - S ch nh o hay nh i l ạ ạ ạ thoát ra kh i cái hành vi đang có. - Đ a ra nh ng l - Đem so sánh con v i anh ch em hay các b n cùng trang l a khác. - G i l ợ ạ - Li ệ nhau thôi !)

ị ế ờ ử ạ ấ ả ử ạ ư ừ ầ ờ ừ ể ặ ộ ị 9. Xin hãy phê bình cách t nh . Ph i chăng không nên bao gi ả có. Ph i s a d y, nh ng xin làm vi c đó m t cách nhân t ệ ộ , đ ng bao gi m và th y cô. Xin, xin đ ng bao gi ờ ừ ẹ d y khi mà con đang cáu gi n, điên cu ng, qu n trí hay b quá kích đ ng, quá khép kín, quá ẫ ồ ạ lo l ng hay ng s a d y con? T t nhiên là ố đ con có th th c s nghe b ể ự ự áp đ t m t quy lu t hay m t s s a ộ ự ử ậ ộ ng tác v i b m hay th y cô. i, v m t tình c m không th t ả ậ ề ặ ớ ố ẹ c l ượ ạ ể ươ ắ ầ

ề ẽ ả ứ ố ơ ầ ộ ầ ữ ọ ứ ế ả ứ ệ ẽ ươ ự ự ư ầ ớ ủ ố ẹ ế ấ ừ ố ẹ ữ ứ ng x ng ố ớ ẽ ủ ố ẹ mà b m hay th y cô nói ra và do đó, con s không th hình dung ra ơ ự ng c l c ẹ ớ ể ứ ộ ươ ớ ở ứ ộ m c đ ẽ ớ ế ể ẹ M t l n n a, xin nh là con s ph n ng nhi u, n u không mu n nói là h n, t m c gi ng nói c a b m hay th y cô h n là ph n ng đ i v i công vi c th c s đang ơ làm. Con s nghe th y ti ng la hét và s b c mình c a b m hay th y cô, nh ng con s ự ự không hi u nh ng t ầ ể con Đã làm sai đi u gì. Xin hãy nói v i cung gi ng nh nhàng và v i m c đ tr ề và ngôn ng c th nh nhàng đ cha m và th y cô có th giao ti p v i con ữ ơ ể c a con ch u đ ng đ ả ị ự ủ ẹ c, ch không ph i là m c gay g t v i con. ượ ể ắ ớ ọ ầ ứ ứ

ể ữ ế ợ ế ấ i quy t v n ả ỡ ể ả ữ ữ ử ạ ố ủ ể ổ Xin giúp con hi u nh ng hành vi không thích h p trong cách th nâng đ đ gi đ h n là nh ng hình ph t hay ch i m ng con. Xin giúp con gìm xu ng nh ng c m xúc ắ ề ơ làm cho hành vi c a con n i lên. Con có th nói là con đã cáu gi n, nh ng có th là con đã ư ể t ra bên ngoài s h i đáp đ u tiên c a con. quá s , quá b c mình, quá bu n ….Ph m vi v ậ ự ồ ượ ự ủ ạ ầ ợ ồ

t h n đ gi ệ ậ ố ơ ế ộ ơ i. M t b ng giao ti p, tuy n tranh nh, hay câu chuy n xã h i s giúp ả ầ ớ i qu t các tình ể ả ệ ộ ẽ ể ề ơ ộ ầ ể t đ con có th làm t ể ẽ t m t l n, xin cho con bi ế ể ầ c. Và khi con đã bi ẽ ầ ớ ẫ Luy n t p hay ch i trò luân phiên, hãy cho con m t cách t hu ng trong l n t ố đ ượ s a đ ử ượ nh ng l n t ố ẹ ữ con hành vi thích h p cho s h i đáp đ i v i nh ng s ch trích. c con. Con mong đ i nh ng trò ch i luân phiên nhi u h n. S không th có m t l n là t ố ộ ầ i. S giúp cho con r t nhi u n u nh chính b m hay th y cô làm m u cho ư ữ ế ộ ả ữ ơ ợ t cách làm t ố ế ế ề ấ ố ớ ự ỉ ự ồ ợ

ọ ỉ ự ự ự ự ừ ọ ọ ố ự ự ấ ự ự ự ự ỏ ỏ i là “Không” t ả ờ ư ừ ơ ể ế n i con. “Không ” có th là câu tr l ả ờ ố ẽ ấ ỏ ố ọ ố ẹ ể ậ 10. Hãy cho con có s l a ch n th c s và và ch s l a ch n th c s mà thôi. Đ ng cho con s l a ch n hay là h i con câu h i nh “Con có mu n….. không ? ” N u làm v y, xin ậ i chân th c hãy ch p nh n câu tr l ự ậ nh t cho câu h i “Con có mu n đ c to lên bây gi không ? ” hay “Con có mu n v cùng ờ Nam không ? ” Th t là khó cho con đ có th tin t ữ ng b m hay th y cô khi mà nh ng ầ ưở i không ph i là l a ch n chút nào. s l a ch n l ự ả ự ự ọ ạ ể ọ

ẹ ặ ế ứ ớ ự ọ ủ ạ ộ ự ự ọ ữ ữ ụ ế ố ữ ẹ ể ự ọ ộ ố ẹ ề ọ ẹ ể ấ ố ớ ữ ạ ọ tin v chính b n thân. Cung c p cho con s l a ch n th ẹ ể ấ ự ữ ề ả ấ ề ả Cha m m c nhiên là có con s nh ng s l a ch n h t s c l n d a trên nh ng n n t ng ho t đ ng c a 1 ngày, cha m liên t c ch n 1 ý ki n này mà không ch n nh ng ý ki n ế khác, và cha m đ u có th l a ch n và qua đó cha m ki m soát cu c s ng và t ng lai ươ ể i sao có th c a cha m . Còn đ i v i con, nh ng s l a ch n là r t hãn h u, đó là lý do t ự ự ủ ng r t khó đ con c m th y t ườ ả ọ ấ xuyên, giúp con tr nên tham d cách tích c c và ch đ ng vào sinh ho t h ng ngày h n. ơ ự ự ự ạ ằ ủ ộ ự ở

ự ự ấ ứ ạ ọ ố ấ c, hay con mu n vi t ngày tháng tr ướ ướ ế ố ố ế ữ ạ ấ ấ ạ B t c khi nào có th , xin hãy cho con s l a ch n trong ph m vi “Có-Mu n-Thích”. Thay ể t tên và ngày tháng vào đ u trang gi y đi.”, xin hãy nói “Con có mu n vì nói : “Con hãy vi ố ầ ế t cái nào c ?” hay là “Con mu n vi t tên con tr vi ế ế t tên c a tr ủ c, con s hay ch ? ” và ti p đó là ch cho con “Con có nhìn th y b n Lan vi ế ấ ỉ ố ướ ế t b n y trên gi y không ?” hay “Con có nhìn th y, các b n con trong băng Video đang vi ạ ấ trên gi y th nào không ?” . hay “ Con có nh …… ? ” ớ ế ấ

ữ ư ự ự ữ ứ ự ự ể ằ ề ọ i sao: ầ Vi c cho con có s l a ch n s giúp con h c nh ng hành vi thích ng, nh ng con cũng c n ọ ẽ ệ ọ ph i hi u r ng có nh ng l n cha m không cung c p cho con s l a ch n. Khi đi u này ấ ầ ả x y ra, con s không b cáu gi n n u con hi u lý do t ể ả ẹ ế ẽ ậ ạ ị

ọ ẹ ự ự ể ẽ ố ể ng đ y.” ấ ự ự ủ ẹ ể ạ ọ

ệ ự ự ề ự ự ư ự ầ ầ ả ọ - “Cha m không cho con s l a ch n trong tình hu ng này vì nó nguy hi m. Con s có th b th ị ươ - “Cha m không th cho con s l a ch n đó vì nó có h i cho anh, em c a con hay b n ạ khác”. ọ - “Cha m cho con nhi u s l a ch n nh ng l n này, con c n ph i th c hi n s l a ch n nh ng ẹ i l n.” ư ườ ớ

ng. ông ch hãng xe FORD c a M có nói : “ho c b n nghĩ b n có ặ ạ ủ ạ ỹ L i cu i cùng: Tin t ố th ho c b n nghĩ b n không th , b n luôn đúng.” ặ ạ ủ ể ạ ưở ạ ờ ể

ề ề ể ượ ưở ổ k là m t d ng khuy t t ỉ ự ỷ ữ c. Con có th c m nh n c nhi u đi u cho con đ con thay đ i. Đi u đó ể ộ ạ ữ b ng ngôn t ớ ạ ơ ậ ở ầ ừ ố ầ ẹ ầ ơ ữ ẽ ể ế h c. ng là cha m có th làm đ Xin hãy tin t ẹ ề đòi h i ph i có quá trình đi u ch nh và thích nghi, nh ng t ế ậ t ư ề ả ỏ i h n tr n c đ nh trong nh ng thành t u s đ t “Không h i k t”. S không có nh ng gi ự ẽ ạ ẽ ầ ố ị ồ ế t m m c xa h n là con có th di n t đ và có ể ễ ả ằ ứ ượ ể ả m t th n m ể v trí s 1 mà con có th c m th y là cha m hay th y cô nghĩ con “có th ấ ể ả ẹ ứ ằ ở ị ộ ượ c đi u đó” hay không. Hãy hy v ng nhi u h n n a và cha m th y cô s có đ c làm đ ề ọ ề ượ nhi u h n. Hãy khuy n khích con h t kh năng mà con có th đ con có th tham d vào ế ơ ự ể ể ả ề h c cho đ n ch ng nào k t thúc bu i h c, gi các ho t đ ng và gi ờ ọ ạ ộ ổ ọ ờ ọ ừ ế ế

T-T, HN, 10-2006

ọ ỹ ư ẹ ố ể ể ệ ệ ề ệ đó, ta có các sách l ể ừ ượ ế ậ Hy v ng sau khi đ c k xong bài này, các ông b và bà m cũng nh giáo viên hay nh ng ữ ọ ng i có liên h trong vi c can thi p giáo d c các em có th hi u thêm v các em, cách ụ ườ ứ c và ng th c các em giao ti p và suy nghĩ cũng nh c m nh n, đ t ư ả ứ x thích h p, giúp các em không ng ng ti n b . ộ ế ử ừ ợ

Chúc các m thành công h n n a, vui v lên và t tin h n. ơ ữ ẹ ẻ ự ơ