Đọc lại 12 điều y đức của Việt Nam
Nguy n Văn Tu n ễ ấ
Vì m i liên h gi a ng i th y thu c và b nh nhân, nguyên t c đ o đ c cóố ệ ữ ườ ầ ố ệ ắ ạ ứ
m t giá tr đ c bi t quan tr ng trong vi c hành ngh ch a b nh. đ i h c, ch cóộ ị ặ ệ ọ ệ ề ữ ệ Ở ạ ọ ỉ
sinh viên nghành y ph i đ c l i tuyên th Hippocrate tr c khi t t nghi p. L i thả ọ ờ ệ ướ ố ệ ờ ề
Hippocrate có th thay đ i đôi chút tùy theo văn hóa đi ph ng và th i gian, nh ngể ổ ạ ươ ờ ư
b n ch t và nguyên lí thì v n không thay đ i: không làm h i b nh nhân. L i thả ấ ẫ ổ ạ ệ ờ ề
Hippocrate cũng còn đ c l y làm chu n m c đ o đ c cho ngành y nói chung (hay cònượ ấ ẩ ự ạ ứ
g i là “y đ c”). ọ ứ
Hippocarte
Y đ c không ph i là lu t pháp, mà là nh ng qui c và nguyên t c đ c cácứ ả ậ ữ ướ ắ ượ
thành viên trong ngành ch p nh n nh là nh ng kim ch nam cho vi c hành ngh .ấ ậ ư ữ ỉ ệ ề Các
qui c này cho phép, nghiêm c m, hay đ ra th t c v các hành x cho các tìnhướ ấ ề ủ ụ ề ử
hu ng khác nhau.ố Y đ c, do đó, là m t ứ ộ lu t luân líậ v hành vi c a ng i th y thu cề ủ ườ ầ ố
liên quan đ n nh ng gì đ c xem là t t và đúng, so v i nh ng gì đ c xem là x u vàế ữ ượ ố ớ ữ ượ ấ
sai.
Y đ c Vi t Nam ứ ệ
Đ xác đ nh đ c m t hành đ ng hay quy t đ nh là t t hay x u, ng i quy tể ị ượ ộ ộ ế ị ố ấ ườ ế
đ nh ph i so sánh nh ng l a ch n c a h v i nh ng chu n m c đ o đ c và giá tr màị ả ữ ự ọ ủ ọ ớ ữ ẩ ự ạ ứ ị
xã h i ch p nh n. M i xã h i đ u có cái “bóng” văn hóa, do đó y đ c cũng thay đ iộ ấ ậ ỗ ộ ề ứ ổ
tùy theo văn hóa và đi ph ng. Ch ng h n nh ng i theo đ o H i có nh ng chu nạ ươ ẳ ạ ư ườ ạ ồ ữ ẩ
m c y đ c khác đôi chút so v i ng i theo đ o Kitô.ự ứ ớ ườ ạ
Năm 1996, B Y t ban hành 12 đi u y đ c (hay “12 tiêu chu n đ o đ c c aộ ế ề ứ ẩ ạ ứ ủ
ng i làm công tác y t ”). K t đó đ n nay, 12 đi u y đ c đ c l ng kính và tr nhườ ế ể ừ ế ề ứ ượ ồ ị
tr ng treo các b nh vi n, trung tâm y t , nh ng có l ít ng i thu c, và càng ít h nọ ở ệ ệ ế ư ẽ ườ ộ ơ
s ng i th c hi n 12 đi u y đ c đó. Đã đ n lúc chúng ta th đ c l i nh ng qui cố ườ ự ệ ề ứ ế ử ọ ạ ữ ướ
n c ta xem có gì khác v i y đ c qu c t và có c n b sung hay s a đ i? ướ ớ ứ ố ế ầ ổ ử ồ
Nói chung, 12 đi u y đ c n c ta cũng phù h p v i qui c y đ c c a T ch cề ứ ướ ợ ớ ướ ứ ủ ổ ứ
Y khoa Th gi i (World Medical Association), và cũng l y b i c nh văn hóa Vi t Namế ớ ấ ố ả ệ
làm n n t ng. Tuy nhiên, cũng nh ph n l n nh ng chu n m c khác n c ta, 12ề ả ư ầ ớ ữ ẩ ự ở ướ
đi u y đ c c a Vi t Nam mang tính ôm đ m, bao quát, hi u theo nghĩa cái gì ng i taề ứ ủ ệ ồ ể ườ
có thì chúng ta cũng có. Đi u này d n đ n m t h qu là 12 tiêu chu n y đ c tr nênề ẫ ế ộ ệ ả ẩ ứ ở
r m rà, thi u tính logic và khúc chi t. Ph n l n các nguyên t c y đ c trên th gi iườ ế ế ầ ớ ắ ứ ế ớ
t p trung vào nh ng khía c nh nh ậ ữ ạ ư chuyên môn, b nh nhânệ, lu t phápậ, và c ng đ ngộ ồ .
Nh ng đ c qua 12 đi u y đ c c a Vi t Nam, tôi không th y m t c u trúc logic như ọ ề ứ ủ ệ ấ ộ ấ ư
trên; thay vào đó là nh ng câu văn dài nh ng thi u tính liên t c. ữ ư ế ụ
Th t v y, đ c kĩ 12 đi u y đ c c a Vi t Nam, tôi có c m t ng đó là m t vănậ ậ ọ ề ứ ủ ệ ả ưở ộ
b n t p h p nhi u ý ki n và quan đi m khác nhau c a nh ng ng i tham gia so nả ậ ợ ề ế ể ủ ữ ườ ạ
th o, và k t qu là m t s nhân nh ng và th a thu n đ đi đ n 12 qui c nh m làmả ế ả ộ ự ượ ỏ ậ ể ế ướ ằ
hài lòng m i ng i! Đi u này d n đ n m t s trùng l p, th a, hay th m chí mâuọ ườ ề ẫ ế ộ ố ậ ừ ậ
thu n. ẫ
Th a và không c n thi t ừ ầ ế
M đ u b n y đ c, Đi u 1 vi t “ở ầ ả ứ ề ế Ch m sóc s c kho cho m i ng i là nghǎ ứ ẻ ọ ườ ề
cao quý. Khi đã t nguy n đ ng trong hàng ngũ y t ph i nghiêm túc th c hi n l i d yự ệ ứ ế ả ự ệ ờ ạ
c a Bác Hủ ồ.” Th t ra, câu văn này không th xem là qui c, đi u l , hay nguyên t cậ ể ướ ề ệ ắ
y đ c, mà ch là phát bi u mang tính kh u hi u. Ngành ngh ph c v nào cũng caoứ ỉ ể ẩ ệ ề ụ ụ
quí, ch ch ng riêng gì ngành y t . Quét đ ng hay h t tóc cũng là nh ng ngh caoứ ẳ ế ườ ớ ữ ề
quí.
Đi u 1 còn nói đ n “l i d y c a Bác H ” nh ng không m t ch nào trong 12ề ế ờ ạ ủ ồ ư ộ ỗ
đi u y đ c nói đ n nh ng l i d y đó là gì! Theo tôi, đo n này nên b vì th a và khôngề ứ ế ữ ờ ạ ạ ỏ ừ
c n thi t. C n nh c l i r ng tr c đây (năm 1990), B Giáo d c và Đào t o ban hànhầ ế ầ ắ ạ ằ ướ ộ ụ ạ
chu n cho tr 5-6 tu i, trong đó có chu n “Bi t th ng yêu, kính tr ng ông bà, chaẩ ẻ ổ ẩ ế ươ ọ
m , yêu kính Bác H , nh ng ng i lao đ ng …”, nh ng nay chu n này cũng đã đ cẹ ồ ữ ườ ộ ư ẩ ượ
lo i b vì thi u th c t . ạ ỏ ế ự ế
Đi u 1 còn yêu c u ng i th y thu c ch ng nh ng không ng ng h c t p mà còn “ề ầ ườ ầ ố ẳ ữ ừ ọ ậ tích
c c nghiên c u khoa h c đ nâng cao trình đ chuyên môn”ự ứ ọ ể ộ . Đây là m t yêu c u thi u th c tộ ầ ế ự ế
(và khó th c hi n), b i vì không ph i bác sĩ hay y sĩ nào cũng có đi u ki n nghiên c u khoa h c.ự ệ ở ả ề ệ ứ ọ
Ngay c vi c h c t p cũng khó khăn. Không m t tr ng y hay b nh vi n nào n c ta có đả ệ ọ ậ ộ ườ ệ ệ ở ướ ủ
sách v và t p san y khoa đ sinh viên và th y cô tham kh o, thì làm sao đòi h i ng i th yở ậ ể ầ ả ỏ ườ ầ
thu c h c t p liên t c đ c. Th t ra, có nhi u [n u không mu n nói là ph n l n] y bác sĩ khôngố ọ ậ ụ ượ ậ ề ế ố ầ ớ
có kĩ năng đ c và hi u m t bài báo khoa h c, không ph i vì v n đ trình đ mà vì ch a đ cọ ể ộ ọ ả ấ ề ộ ư ượ
hu n luy n m t cách có bài b n trong th i gian theo h c tr ng y. n c ngoài mà tôi bi tấ ệ ộ ả ờ ọ ườ Ở ướ ế
(nh Mĩ và Úc), không có qui c này trong các nguyên t c y đ c. Do đó, tôi đ ngh b đi uư ướ ắ ứ ề ị ỏ ề
này và thay vào m t đi u khác th c t h n, ch ng h n nh “Ng i th y thu c ph i liên t c h cộ ề ự ế ơ ẳ ạ ư ườ ầ ố ả ụ ọ
h i và trao d i chuyên môn, và duy trì các chu n m c c a chuyên ngành m c cao nh t”.ỏ ồ ẩ ự ủ ở ứ ấ
Trùng l p, lu m thu m và mâu thu n ậ ộ ộ ẫ
Đi u 3 khuyên ng i th y thu c nên hành x “l ch s ”, nh ng Đi u 4 l i m t l n n aề ườ ầ ố ử ị ự ư ề ạ ộ ầ ữ
yêu c u “thái đ ni m n , t n tình, trang ph c ph i ch nh t ”. ầ ộ ề ở ậ ụ ả ỉ ề
Th t ra, hai đi u này r t lu m thu m, dài dòng, và ch ng có đi m gì mang tính khúcậ ề ấ ộ ộ ẳ ể
chi t. Ch ng h n nh Đi u 3, ph n đ u đ c p đ n “ế ẳ ạ ư ề ầ ầ ề ậ ế Tôn tr ng quy n đ c khám b nh, ch aọ ề ượ ệ ữ
b nh c a nhân dânệ ủ ”, thì ngay câu sau đ c p đ n “ề ậ ế Tôn tr ng nh ng bí m t riêng t c a ng iọ ữ ậ ư ủ ườ
b nh; khi th m khám, ch m sóc c n b o đ m kín đáo và l ch s .ệ ǎ ǎ ầ ả ả ị ự ” Hai đi u này hoàn toàn khácề
nhau, không th nh p chung thành m t đi u đ c. ể ậ ộ ề ượ
Ngoài ra, tôn tr ng quy n riêng t c a b nh nhân là m t chuy n, nh ng n u b nh nhânọ ề ư ủ ệ ộ ệ ư ế ệ
ph m t i hình s và pháp lu t có quy n yêu c u bác sĩ cung c p thông tin liên quan, thì có thạ ộ ự ậ ề ầ ấ ể
ng i th y thu c ph i tuân th theo lu t pháp đ a ph ng. Qui c y đ c c a Mĩ vi t m t cáchườ ầ ố ả ủ ậ ị ươ ướ ứ ủ ế ộ
g n gàng mà đ y đ : “ọ ầ ủ Ng i th y thu c ph i tôn tr ng quy n c a b nh nhân, đ ng nghi p, vàườ ầ ố ả ọ ề ủ ệ ồ ệ
các nhân viên y t khác, và ph i b o v s riêng t c a b nh nhân trong ph m vi lu t pháp choế ả ả ệ ự ư ủ ệ ạ ậ
phép”.
Đi u đáng ng c nhiên là sau khi đ c p đ n “ề ạ ề ậ ế Quan tâm đ n nh ng ng i b nh trongế ữ ườ ệ
di n chính sách u đãi xã h i”ệ ư ộ (Đi u 3), t c có phân bi t đ i x thành ph n b nh nhân,ề ứ ệ ố ử ầ ệ nh ngư
ngay sau đó l i yêu c u “ạ ầ Không đ c phân bi t đ i x v i ng i b nhượ ệ ố ử ớ ườ ệ ” (Đi u 4)! Nh th làề ư ế
mâu thu n. M i thành ph n trong xã h i, k c ng i m t quy n công dân, đ u có quy n bìnhẫ ọ ầ ộ ể ả ườ ấ ề ề ề
đ ng tr c vi c đ c ch a tr và ti p c n d ch v y t . Qui c v “di n chính sách u đãi xãẳ ướ ệ ượ ữ ị ế ậ ị ụ ế ướ ề ệ ư
h i” ch ng nh ng khó hi u (và d b l m d ng) mà còn mang dáng d p c a th i bao c p. Theoộ ẳ ữ ể ễ ị ạ ụ ấ ủ ờ ấ
tôi, c n ph i b đo n phân bi t đ i x này kh i qui c y đ c Vi t Nam. ầ ả ỏ ạ ệ ố ử ỏ ướ ứ ệ
Nh ng đi u không gi ng ai ữ ề ố
Tham kh o qui c y đ c c a Hi p h i Y khoa Th gi i và Mĩ, và so sánh v i 12 đi u yả ướ ứ ủ ệ ộ ế ớ ớ ề
đ c c a Vi t Nam tôi th y m t s đi u … không gi ng ai. Ch ng h n nh ứ ủ ệ ấ ộ ố ề ố ẳ ạ ư Đi u 5 vi t “ề ế Khi c pấ
c u ph i kh n tr ng ch n đoán, x trí k p th i không đ c đùn đ y ng i b nhứ ả ẩ ươ ẩ ử ị ờ ượ ẩ ườ ệ ” ch ng nh ngẳ ữ
quá t n m n mà còn không c n thi t. Tôi không th y trên th gi i có đi u l y đ c này. Qui củ ủ ầ ế ấ ế ớ ề ệ ứ ướ
c a Mĩ vi t nh sau: “Ng i th y thu c (ngo i tr các tr ng h p c p c u) trong đi u ki n thíchủ ế ư ườ ầ ố ạ ừ ườ ợ ấ ứ ề ệ
h p, có quy n ch n l a ai đ ph c v , ai c n liên h , và có quy n ch n môi tr ng đ cung c pợ ề ọ ự ể ụ ụ ầ ệ ề ọ ườ ể ấ
d ch v y khoa.” ị ụ
Tính t n m n còn th y trong Đi u 7 (ủ ủ ấ ề “Không đ c r i b v trí trong khi làm nhi m v ,ượ ờ ỏ ị ệ ụ
theo dõi và x trí k p th i các di n bi n c a ng i b nhử ị ờ ễ ế ủ ườ ệ ”), Đi u 8 (ề“Khi ng i b nh ra vi n ph iườ ệ ệ ả
d n dò chu đáo, h ng d n h ti p t c đi u tr , t ch m sóc và gi gìn s c kh eặ ướ ẫ ọ ế ụ ề ị ự ǎ ữ ứ ỏ ”) và Đi u 9ề
(“Khi ng i b nh t vong, ph i thông c m sâu s c, chia bu n và h ng d n, giúp đ gia đình hườ ệ ử ả ả ắ ồ ướ ẫ ỡ ọ
làm các th t c c n thi tủ ụ ầ ế ”) th t ra không ph i là qui c đ o đ c, mà th c ch t là nh ng th t cậ ả ướ ạ ứ ự ấ ữ ủ ụ
hành chính và có chút gi ng … lên l p. Theo tôi, nh ng đi u này c n ph i b kh i qui c yọ ớ ữ ề ầ ả ỏ ỏ ướ
đ c.ứ
Đi u 10 yêu c u ng i th y thu c ph i ề ầ ườ ầ ố ả “Th t thà, đoàn k t tôn tr ng đ ng nghi p, kínhậ ế ọ ồ ệ
tr ng các b c th y, s n sàng truy n th ki n th c, h c h i kinh nghi m, giúp đ l n nhauọ ậ ầ ẵ ề ụ ế ứ ọ ỏ ệ ỡ ẫ ” mang
màu s c th i bao c p. Truy n th ng “tôn s tr ng đ o” đáng đ c duy trì, nh ng không ai cóắ ờ ấ ề ố ư ọ ạ ượ ư
th kính tr ng th y cô làm sai hay th y cô b t tài hay thi u y đ c. Do đó, khái ni m “đoàn k t” ể ọ ầ ầ ấ ế ứ ệ ế ở
đây có th b l m d ng đ bao che cho nh ng đ ng nghi p và b c th y thi u t cách và vô yể ị ạ ụ ể ữ ồ ệ ậ ầ ế ư
đ c. Th t ra, v m i quan h v i đ ng nghi p, các qui c y đ c qu c t cho phép ng i th yứ ậ ề ố ệ ớ ồ ệ ướ ứ ố ế ườ ầ
thu c báo cáo cho nhà ch c trách bi t nh ng th y thu c thi u t cách, hay b t tài, hay liên đ iố ứ ế ữ ầ ố ế ư ấ ớ
đ n nh ng v l a đ o. Theo tôi, đi u này c n ph i s a và vi t l i theo các chu n m c qu c t . ế ữ ụ ừ ả ề ầ ả ử ế ạ ẩ ự ố ế
V Đi u 11ề ề (“Khi b n thân có thi u sót, ph i t giác nh n trách nhi m v mình khôngả ế ả ự ậ ệ ề
đ l i cho đ ng nghi p, cho tuy n tr cổ ỗ ồ ệ ế ướ ”) có l ch có Vi t Nam ta có, vì không th y đi u nàyẽ ỉ ệ ấ ề
trong b t c qui c y đ c nào. Tuy nhiên, có qui c đ c p đ n tr ng h p b n thân ng iấ ứ ướ ứ ướ ề ậ ế ườ ợ ả ườ
th y thu c n u m c b nh thì c n ph i tìm đ ng nghi p ch a tr . ầ ố ế ắ ệ ầ ả ồ ệ ữ ị
Và nh ng v n đ th c t ữ ấ ề ự ế
Đi u 2 vi tề ế “Tôn tr ng pháp lu t và th c hi n nghiêm túc các quy ch chuyên môn.ọ ậ ự ệ ế
Không đ c s d ng ng i b nh làm th c nghi m cho nh ng ph ng pháp ch n đoán, đi u tr ,ượ ử ụ ườ ệ ự ệ ữ ươ ẩ ề ị
nghiên c u khoa h c khi ch a đ c phép c a B Y t và s ch p nh n c a ng i b nhứ ọ ư ượ ủ ộ ế ự ấ ậ ủ ườ ệ .” Đi uề
hai đ c p đ n 2 v n đ không liên quan m t thi t v i nhau: tuân th pháp lu t và thí nghi mề ậ ế ấ ề ậ ế ớ ủ ậ ệ
không theo nguyên t c khoa h c. n c ngoài, ng i ta cũng có qui c nh “ng i th yắ ọ Ở ướ ườ ướ ư ườ ầ
thu c ph i tôn tr ng lu t pháp đ a ph ng” v i hàm ý nói n u các c quan công quy n theo lu tố ả ọ ậ ị ươ ớ ế ơ ề ậ
đ a ph ng yêu c u ng i th y thu c cung c p thông tin v b nh nhân (đ đi u tra t i ph m) thìị ươ ầ ườ ầ ố ấ ề ệ ể ề ộ ạ
ng i th y thu c ph i tuân theo. T ng c n nh c l i v nh ng tranh cãi chung quanh vi c m tườ ầ ố ả ưở ầ ắ ạ ề ữ ệ ộ
s bác sĩ quân đ i Mĩ tham gia vào nh ng cu c tra t n tù nhân tr i giam Guatemala, vì cóố ộ ữ ộ ấ ở ạ
ng i cho r ng dù bác sĩ làm theo l nh c a quân đ i nh ng nh th là ph m y đ c. Theo tôi,ườ ằ ệ ủ ộ ư ư ế ạ ứ
Đi u 2 th a, không c n thi t đ t trong ph m trù y t đ a ph ng. ề ừ ầ ế ặ ạ ế ị ươ
Nghiên c u và th nghi m lâm sàng là nh ng lĩnh v c ho t đ ng quan tr ng trong yứ ử ệ ữ ự ạ ộ ọ
khoa, vì y h c ti n b nh vào nghiên c u. Nghiên c u c n đ n s tình nguy n c a b nh nhân.ọ ế ộ ờ ứ ứ ầ ế ự ệ ủ ệ
Không có b nh nhân tình nguy n là không có nghiên c u y h c. Do đó, t t c các nghiên c u yệ ệ ứ ọ ấ ả ứ
khoa ph i đ c ti n hành theo các tiêu chu n y đ c c a T ch c Y t Th gi i và Tuyên bả ượ ế ẩ ứ ủ ổ ứ ế ế ớ ố
Helsinki, mà theo đó, l i ích c a b nh nhân ph i đ c tuy t đ i b o đ m. Quan tr ng nh t làợ ủ ệ ả ượ ế ố ả ả ọ ấ
b nh nhân ph i đ ng thu n thì ng i th y thu c m i đ c phép th nghi m. Nh ng r t ti c,ệ ả ồ ậ ườ ầ ố ớ ượ ử ệ ư ấ ế
trong th i gian g n đây, nhi u nghiên c u lâm sàng các n c đang phát tri n, k c n c ta,ờ ầ ề ứ ở ướ ể ể ả ở ướ
đ c ti n hành không tuân theo các chu n m c đ o đ c qu c t này. Có nhi u tr ng h pượ ế ẩ ự ạ ứ ố ế ề ườ ợ
b nh nhân không h bi t mình b đ a vào các ch ng trình th nghi m mà k t qu đôi khi chệ ề ế ị ư ươ ử ệ ế ả ỉ
đ ph c v cho m c tiêu th ng m i ch không đ nâng cao s c kh e cho ng i dân.ể ụ ụ ụ ươ ạ ứ ể ứ ỏ ườ
Đi u 12 vi t ề ế “Hăng hái tham gia công tác tuyên truy n giáo d c s c kh e, phòng ch ngề ụ ứ ỏ ố
d ch b nh, c u ch a ng i b n n, m đau t i c ng đ ng; g ng m u th c hi n n p s ng vị ệ ứ ữ ườ ị ạ ố ạ ộ ồ ươ ẫ ự ệ ế ố ệ
sinh, gi gìn môi tr ng trong s chữ ườ ạ .” Đi u này quá chi ti t vào lĩnh v c h p, không khái quát hóaề ế ự ẹ
chung cho t t c th y thu c đ c; h n n a nó cũng là v n đ toàn xã h i ch ch ng riêng gìấ ả ầ ố ượ ơ ữ ấ ề ộ ứ ẳ
ngành y t . V quan h v i qu n chúng, qui c y đ c c a T ch c Y khoa Th gi i vi t: cóế ề ệ ớ ầ ướ ứ ủ ổ ứ ế ớ ế
trách nhi m giáo d c công chúng v nh ng khám phá m i trong y h c, nh ng c n ph i c n th nệ ụ ề ữ ớ ọ ư ầ ả ẩ ậ
trong vi c áp d ng các ph ng pháp còn trong vòng th nghi m. ệ ụ ươ ử ệ
Đi u 6 vi tề ế “Kê đ n ph i phù h p v i ch n đoán và b o đ m s d ng thu c h p lý anơ ả ợ ớ ẩ ả ả ử ụ ố ợ
toàn; không vì l i ích cá nhân mà giao cho ng i b nh thu c kém ph m ch t, thu c không đúngợ ườ ệ ố ẩ ấ ố
v i yêu c u và m c đ b nhớ ầ ứ ộ ệ .” Theo tôi, đi u này ch a đ y đ . Ng i th y thu c c n ph i tuy tề ư ầ ủ ườ ầ ố ầ ả ệ
đ i trung thành v i b nh nhân. B t c khi nào ph ng pháp đi u tr hay xét nghi m ngoài khố ớ ệ ấ ứ ươ ề ị ệ ả
năng c a mình, ng i th y thu c ph i gi i thi u đ n m t chuyên gia khác. ủ ườ ầ ố ả ớ ệ ế ộ
Đi u 4 ềyêu c u “ầKhi ti p xúc v i ng i b nh và gia đình h , luôn có thái đ ni m n , t nế ớ ườ ệ ọ ộ ề ở ậ
tình; trang ph c ph i ch nh t , s ch s đ t o ni m tin cho ng i b nh. Ph i gi i thích tình hìnhụ ả ỉ ề ạ ẽ ể ạ ề ườ ệ ả ả
b nh t t cho ng i b nh và gia đình h hi u đ cùng h p tác đi u tr ” ệ ậ ườ ệ ọ ể ể ợ ề ị là hoàn h p lí và r t c nợ ấ ầ
thi t trong tình hình y đ c hi n nay n c ta. Tuy nhiên, nh ng bác sĩ ph i khám 100 b nhế ứ ệ ở ướ ữ ả ệ
nhân m t ngày ch c không d u đ c c i m m khi đ c Đi u này. N u m t ngày làm 5 giộ ắ ấ ượ ườ ỉ ọ ề ế ộ ờ
khám (300 phút) và 100 b nh nhân cũng có nghĩa là m i b nh nhân ch có th khám trong vòngệ ỗ ệ ỉ ể
3 phút, thì l y đâu thì gi đ gi i thích cho b nh nhân ?! ấ ờ ể ả ệ
Do đó, không ng c nhiên chút nào tr c k t qu c a m t cu c đi u tra b túi cho th yạ ướ ế ả ủ ộ ộ ề ỏ ấ
70% bác sĩ ch “nói qua loa”, th m chí có đ n 16% “ch ng nói gì”. C nhiên, vi t ra nh ng đi uỉ ậ ế ẳ ố ế ữ ề
này không có ý bênh th y thu c, nh ng đ ch ra r ng qui c y đ c c a B Y t không mangầ ố ư ể ỉ ằ ướ ứ ủ ộ ế
tính th c t . ự ế
Còn “l ch s và thái đ t n tình”? M t cu c đi u tra nhanh cho báo Vnexpress th c hi nị ự ộ ậ ộ ộ ề ự ệ
cho th y g n 80% ng i tr l i cho bi t hay b nhân viên y t quát m ng. Ch đ c qua nh ngấ ầ ườ ả ờ ế ị ế ắ ỉ ọ ữ
t a đ v l i hành x vô văn hóa c a m t s th y thu c và nhân viên y t nh ự ề ề ố ử ủ ộ ố ầ ố ế ư “Ăn m ng” khiắ
vào b nh vi nệ ệ , Bác sĩ m ng b nh nhân nh m ng con, Tôi r t s đi b nh vi n, ắ ệ ư ắ ấ ợ ệ ệ v.v… mà th yấ
“đ ng nghét”. Có ng i th m chí còn đ t câu h i: ắ ườ ậ ặ ỏ Nhà ghét hay nhà th ng ươ ?!
Có ng i bi n minh r ng vì đ ng l ng quá th p và áp l c công vi c nên m t s th yườ ệ ằ ồ ươ ấ ự ệ ộ ố ầ
thu c có thái đ b t x ng và vô văn hóa v i b nh nhân. Nh ng tôi e r ng bi n minh này khôngố ộ ấ ứ ớ ệ ư ằ ệ
thuy t ph c, n u không mu n nói là ng y bi n, vì thu nh p ch ng có liên quan gì đ n đ o đ c.ế ụ ế ố ụ ệ ậ ẳ ế ạ ứ
Không có c s nào đ nói vì nghèo hay vì thu nh p thua kém ng i khác, nên ph i hành x vôơ ở ể ậ ườ ả ử
giáo d c và th t đ c. ụ ấ ứ Ch t nh đ n ngày x a, m t danh y ng i Vi t, Lê H u Trác (t c H iợ ớ ế ư ộ ườ ệ ữ ứ ả
Th ng Lãng Ông), t ng li t kê ra m t danh sách các v n đ y đ c mà ông cho là “t i”, trong đóượ ừ ệ ộ ấ ề ứ ộ
có các t i nh t i nh hóng hách, l i bi ng, ch n đoán qua loa và t i d t.ộ ư ộ ư ườ ế ẩ ộ ố Theo ông, y sĩ mà
thi u đ o đ c thì ch ng khác gì “b n c p”. ế ạ ứ ẳ ọ ướ
Lê H u Trácữ
Kho ng 2 năm tr c, m t cu n sách v y đ c xu t b n Trung Qu c làm rúngả ướ ộ ố ề ứ ấ ả ở ố
đ ng l ng tâm d lu n m t th i gian. Trong sách “ộ ươ ư ậ ộ ờ N i đau c a Trung Qu cỗ ủ ố ”, tác giả
là m t th ng ngh sĩ đi u tra và m x nh ng vi ph m y đ c tràn lan trong gi i y bácộ ượ ị ề ổ ẻ ữ ạ ứ ớ
sĩ Trung Qu c d i hình th c l a đ o, ố ướ ứ ừ ả bòn rút ti n b nh nhân, liên minh ma qu đề ệ ỉ ể
khai thác b nh nhân, đi u tr “quá đ ” (t c đi u tr không c n thi t), hãm h i b nhệ ề ị ộ ứ ề ị ầ ế ạ ệ
nhân v.v… Nh ng tr trêu thay, b nh nhân ch ng bi t gì, ch n m nhà ch ch t và tư ớ ệ ẳ ế ỉ ằ ờ ế ự
trách mình nghèo! n c ta cũng không thi u nh ng tr ng h p này, nh ng có lỞ ướ ế ữ ườ ợ ư ẽ
chúng ta ch a đ can đ m đ v ch ra nh ng m ng t i đang hoành hành xã h i hi nư ủ ả ể ạ ữ ả ố ộ ệ
nay.
Nói cho cùng, nh ng đi u l y đ c ch b m t, b ngoài, áp d ng cho m iữ ề ệ ứ ỉ ề ặ ề ụ ọ
ng i trong ngành y, nh ng đ o đ c con ng i m i là bi n pháp b trong m i cáườ ư ạ ứ ườ ớ ệ ề ở ỗ
nhân. B ngoài, m t ng i th y thu c có th ph m y gi i và b k lu t, nh ng bề ộ ườ ầ ố ể ạ ớ ị ỉ ậ ư ề
trong là chu n m c y đ c làm kim ch nam đ cá nhân ng i th y thu c ý th c đ cẩ ự ứ ỉ ể ườ ầ ố ứ ượ
r ng hành đ ng c a mình là có h i cho b nh nhân.ằ ộ ủ ạ ệ Qui c đ o đ c n c ta đã tr iướ ạ ứ ướ ả
qua 13 năm, và trong th i kì kinh t hi n nay cùng v i s h i nh p c a đ t n c, đãờ ế ệ ớ ự ộ ậ ủ ấ ướ
đ n lúc các qui c y đ c Vi t Nam c n đ c so n l i sao cho phù h p v i giá tr vănế ướ ứ ệ ầ ượ ạ ạ ợ ớ ị
hóa Vi t Nam và chu n m c y đ c th gi i. ệ ẩ ự ứ ế ớ
12 đi u y đ cề ứ
(Tiêu chu n đ o đ c c a ng i làm công tác y t )ẩ ạ ứ ủ ườ ế
(Ban hành kèm theo quy t đ nh s : 20881BYT-QĐ ngày 06 tháng 11n m 1996 c a B tr ngế ị ố ǎ ủ ộ ưở
B Y t )ộ ế
1. Ch m sóc s c kho cho m i ng i là ngh cao quý. Khi đã t nguy n đ ng trong hàng ngũ yǎ ứ ẻ ọ ườ ề ự ệ ứ
t ph i nghiêm túc th c hi n l i d y c a Bác H . Ph i ế ả ự ệ ờ ạ ủ ồ ả có l ng tâm và trách nhi m cao, h t lòngươ ệ ế
yêu ngh , luôn rèn luy n nâng cao ph m ch t đ o đ c c a th y thu c. Không ng ng h c t p vàề ệ ẩ ấ ạ ứ ủ ầ ố ừ ọ ậ
tích c c nghiên c u khoa h c đ nâng cao trình đ chuyên môn. S n sàng v t qua m i khóự ứ ọ ể ộ ẵ ượ ọ
kh n gian kh vì s nghi p ch m sóc và b o v s c kh e nhân dân. ǎ ổ ự ệ ǎ ả ệ ứ ỏ
2. Tôn tr ng pháp lu t và th c hi n nghiêm túc các quy ch chuyên môn. Không đ c s d ngọ ậ ự ệ ế ượ ử ụ
ng i b nh làm th c nghi m cho nh ng ph ng pháp ch n đoán, đi u tr , nghiên c u khoa h cườ ệ ự ệ ữ ươ ẩ ề ị ứ ọ
khi ch a đ c phép c a B Y t và s ch p nh n c a ng i b nh.ư ượ ủ ộ ế ự ấ ậ ủ ườ ệ
3. Tôn tr ng quy n đ c khám b nh, ch a b nh c a nhân dân. Tôn tr ng nh ng bí m t riêng tọ ề ượ ệ ữ ệ ủ ọ ữ ậ ư
c a ng i b nh; khi th m khám, ch m sóc c n b o đ m kín đáo và l ch s . Quan tâm đ nủ ườ ệ ǎ ǎ ầ ả ả ị ự ế
nh ng ng i b nh trong di n chính sách u đãi xã h i. Không đ c phân bi t đ i x v i ng iữ ườ ệ ệ ư ộ ượ ệ ố ử ớ ườ
b nh. Không đ c có thái đ ban n, l m d ng ngh nghi p và gây phi n hà cho ng i b nh.ệ ượ ộ ơ ạ ụ ề ệ ề ườ ệ
Ph i trung th c khi thanh toán các chi phí khám b nh, ch a b nh.ả ự ệ ữ ệ