Ảnh hưởng của lãi suất đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam hiện nay
nh h ng c a lãi su t đn tăng tr ng kinh t Vi t Ả ưở ủ ấ ế ưở ế ệ
Nam hi n nayệ
M đâu :ơ
Lai suât la môt biên sô đc theo doi môt cach chăt che nhât trong nên kinh tê. Diên biên ươ
cua no hâu nh đc đa tin hăng ngay trên bao chi vi no tr c tiêp anh h ng đên đi ư ươ ư ư ươ ơ
sông hăng ngay cua chung ta va co quan hê quan trong v i s c khoe cua nên kinh tê. S ơ ư ư
dao đông cua lai suât anh h ng tr c tiêp đên cac quyêt đinh cua ca nhân, doanh nghiêp ươ ư
cung nh hoat đông cua cac tô ch c tin dung va toan bô nên kinh tê. Chinh sach vê lai ư ư
suât la môt công cu quan trong trong điêu hanh chinh sach tiên tê quôc gia nhăm thuc đây
tăng tr ng kinh tê va kiêm chê lam phat cung nh cac biên sô kinh tê khac. Lai suât ươ ư
đc s dung linh hoat se co tac đông tich c c đên nên kinh tê va ng c lai .Cung v i ươ ư ư ươ ơ
s chuyên đôi sang nên kinh tê thi tr ng, Viêt Nam đa co nh ng cai cach c ban trong ư ươ ư ơ
cac hoat đông cua toan bô hê thông ngân hang va tai chinh. Vi vây, viêc nhân th c lai ư
nh ng vân đê c ban vê lai suât, cung nh viêc hoc tâp kinh nghiêm quan ly va điêu ư ơ ư
hanh chinh sach lai suât cua cac n c phat triên la rât cân thiêt. Trong bôi canh ph c tap ươ ư
cua nên kinh tê thê gi i va trong n c hiên nay. Chung ta se cung tim hiêu xem chinh ơ ươ
phu đa điêu hanh chinh sach lai suât nh thê nao th i gian qua cung nh vai tro cua lai ư ơ ư
suât đên tăng tr ng kinh tê Viêt Nam hiên nay. ươ
I/C s lý thuy t v lãi su t và các tác đng c a lãi su t đn tăng tr ng kinh ơ ở ế ề ấ ộ ủ ấ ế ưở
tế
1.T ng quan v lãi su t :ổ ề ấ
1.1.Cac quan điêm vê lai suât :
1
Ảnh hưởng của lãi suất đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam hiện nay
Karl Marx: “Lãi su t là m t ph n c a giá tr th ng d mà nhà t b n s n xu t ph i ấ ộ ầ ủ ị ặ ư ư ả ả ấ ả
tr cho nhà t b n ti n t vì vi c đã s d ng v n trong m t kho ng th i gian nh t ả ư ả ề ệ ệ ử ụ ố ộ ả ờ ấ
đnh”ị
Các nhà kinh t h c v l ng c u tài s n:ế ọ ề ượ ầ ả “ Lãi su t là c s đ xác đnh chi phí cấ ơ ở ể ị ơ
h i c a vi c n m gi ti n”ộ ủ ệ ắ ữ ề
Ngân hàng th gi iế ớ : “ Lãi su t là t l ph n trăm c a ti n lãi so v i ti n v n”ấ ỷ ệ ầ ủ ề ớ ề ố
Các nhà kinh t h c hi n điế ọ ệ ạ : “ Lãi su t là giá c cho vay, là chi phí v vi c s ấ ả ề ệ ử
d ng v n và nh ng d ch v tài chính khác” (Lãi su t hi u qu ) ụ ố ữ ị ụ ấ ệ ả
Chung ta co thê thây,cac quan điêm trên găn v i th i gian va bôi canh kinh tê nhât ơ ơ
đinh nên co nh ng điêm ch a t ng đông va chinh xac. Nh ng phân nao đa cho chung ư ư ươ ư
ta cai nhin tông thê vê lai suât. Tom lai, lai suât đc hiêu theo nghia chung nhât la gia ươ
ca cua tin dung - gia ca cua quan hê vay m n hoăc cho thuê nh ng dich vu vê vôn d i ươ ư ươ
hinh th c tiên tê hoăc cac dang th c tai san khac nhau. Khi đên han, ng i đi vay se phai ư ư ươ
tra cho ng i cho vay môt khoan tiên dôi ra ngoai sô tiên vôn goi la tiên lai. Ty lê phân ươ
trăm cua sô tiên lai trên sô tiên vôn goi la lai suât.
1.2.Cac lai suât c ban va ph ng phap đo l ng: ơ ươ ươ
A. Theo ph ng th c tin dung : ươ ư
1.2.1 Lai suât đn : ơ
Vay đn là cung c p cho ng i vay m t kho n ti n v n( gôc ban đâu ), v n này ph i ơ ấ ườ ộ ả ề ố ố ả
đc hoàn tr ng i cho vay vào ngày mãn h n cùng v i m t kho n ti n ph đc ượ ả ườ ạ ớ ộ ả ề ụ ượ
g i là ti n lãi.ọ ề
Đi v i nh ng kho n tin dung đc th c hi n d i hình th c vay đn, lãi su t đc ố ớ ữ ả ượ ự ệ ướ ứ ơ ấ ượ
g i là lãi su t đn.ọ ấ ơ
Ph ng pháp tính lãi su t đn:ươ ấ ơ
2
Ảnh hưởng của lãi suất đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam hiện nay
Ti n lãiề
Lãi su t đn = ––––––––––ấ ơ
T ng s v nổ ố ố
Nh v y ta th y vi c tính toán lãi su t đn r t đn gi n và thông th ng đc áp ư ậ ấ ệ ấ ơ ấ ơ ả ườ ượ
d ng trong các món vay th ng m i có th i h n ng n h n m t năm hay là th i h n ụ ươ ạ ờ ạ ắ ơ ộ ờ ạ
cho vay trùng khít v i chu k tính lãi.ớ ỳ
1.2.2. Lãi su t tích h p.ấ ơ
T vi c xem xét lãi su t đn ta th y n y sinh v n đ: n u chúng ta tham gia vào ừ ệ ấ ơ ấ ả ấ ề ế
m t quan h tin dung dài h n h n, 2 ho c nhi u năm, trong đó chu k tính lãi l i ộ ệ ạ ơ ặ ề ỳ ạ
th ng là m t năm ho c th m chí ít h n, t c là chu k tính lãi nh h n th i gian tín ườ ộ ặ ậ ơ ứ ỳ ỏ ơ ờ
d ng mà l i áp d ng cách tính toán trên đây thì, m t là m c nhiên đã có s th a nh n ụ ạ ụ ộ ặ ự ừ ậ
m t m c lãi su t gi ng nhau gi a các th i k khác nhau, và hai là chúng ta đã không ộ ứ ấ ố ữ ờ ỳ
tính toán đy đ giá tr c a vi c s d ng s ti n v n dĩ đã l n h n s ti n g c ban ầ ủ ị ủ ệ ử ụ ố ề ố ớ ơ ố ề ố
đu do kho n ti n lãi c a chu k tính lãi ho c năm tr c đó đem l i. Chính vì l đó lãiầ ả ề ủ ỳ ặ ướ ạ ẽ
su t tích h p đc coi là công b ng và chính xác h n trong vi c đo l ng lãi su t đi ấ ơ ượ ằ ơ ệ ườ ấ ố
v i các món vay dài h n.ớ ạ
Lãi su t tích h p là lo i lãi su t tính cho các kho n vay mà th i gian tín d ng chia ấ ơ ạ ấ ả ờ ụ
làm nhi u chu k tính lãi, chu k tính lãi đu tiên lãi su t tích h p đc tính toán d aề ỳ ở ỳ ầ ấ ọ ượ ự
trên c s lãi su t đn, nh ng t chu k tính lãi th hai trong th i h n tín d ng do s ơ ở ấ ơ ư ừ ỳ ứ ờ ạ ụ ố
v n tín d ng th c t đã đc tích lu thêm ph n ti n lãi c a chu k tr c nên lãi su t ố ụ ự ế ượ ỹ ầ ề ủ ỳ ướ ấ
đn tính cho các chu k sau s l n h n chu k đu và “tích h p” l i chúng ta s có ơ ỳ ẽ ớ ơ ỳ ầ ơ ạ ẽ
m t m c lãi su t cho su t th i k khác so v i m c lãi su t đn ban đu. M t cách đnộ ứ ấ ố ờ ỳ ớ ứ ấ ơ ầ ộ ơ
gi n, chúng ta có th hi u lãi su t tích h p là lãi su t có tính đn y u t “lãi m đ lãiả ể ể ấ ơ ấ ế ế ố ẹ ẻ
con”.
1.2.3. Lãi su t hoàn v n.ấ ố
Lãi su t hoàn v n là lãi su t làm cân b ng giá tr hi n t i c a ti n thanh toán nh nấ ố ấ ằ ị ệ ạ ủ ề ậ
đc t m t kho n tín d ng v i giá tr hôm nay c a kho n tín d ng đó.ượ ừ ộ ả ụ ớ ị ủ ả ụ
3
Ảnh hưởng của lãi suất đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam hiện nay
Lãi su t hoàn v n th ng đc áp d ng đi v i các kho n tín d ng mà vi c tr ấ ố ườ ượ ụ ố ớ ả ụ ệ ả
v n và lãi theo đnh k ho c tr m t kho n c đnh theo đnh k , ch ng h n vay c ố ị ỳ ặ ả ộ ả ố ị ị ỳ ẳ ạ ố
đnh ho c trái phi u coupon. ị ặ ế
Vi khai niêm tiêm ân trong viêc tinh lai suât hoan vôn co môt y nghia tôt vê măt kinh
tê, cac nha kinh tê coi đo la phep đo lai suât chinh xac nhât
1.2.3.1. Lãi su t hoàn v n hi n hành. ấ ố ệ
Ph ng pháp tính: b ng t s gi a ti n thanh toán coupon hàng năm v i giá c a trái ươ ằ ỷ ố ữ ề ớ ủ
phi u đó.ế
ic = C/Pcb
Trong đó: - ic là lãi su t hoàn v n hi n hành c a trái phi u coupon.ấ ố ệ ủ ế
- Pcb là giá c a trái phi u coupon.ủ ế
- C là ti n coupon hàng năm.ề
1.2.3.2. Lãi su t hoàn v n trên c s tính gi m.ấ ố ơ ở ả
S d ng cho các lo i trái phi u chi t kh u hay tính gi m, t c là đ tr thu nh p cho ử ụ ạ ế ế ấ ả ứ ể ả ậ
ng i mua ng i ta bán trái phi u v i giá th p h n m nh giá c a nó. Đ đn gi n ườ ườ ế ớ ấ ơ ệ ủ ể ơ ả
ng i ta tính t su t l i nhu n c a trái phi u và coi t su t đó nh là lãi su t hoàn ườ ỷ ấ ợ ậ ủ ế ỷ ấ ư ấ
v n.ố
1.3. M t s phân bi t v lãi su t.ộ ố ệ ề ấ
1.3.1. Lãi su t th c và lãi su t danh nghĩa.ấ ự ấ
T l l m phát hay t l tr t giá c a đng ti n trong m t th i gian nh t đnh luôn ỷ ệ ạ ỷ ệ ượ ủ ồ ề ộ ờ ấ ị
làm cho giá tr th c tr nên nh h n giá tr danh nghĩa. Vì v y, lãi su t th c luôn nh ị ự ở ỏ ơ ị ậ ấ ự ỏ
h n lãi su t danh nghĩa b i t l l m phát nói trên.ơ ấ ở ỷ ệ ạ
- Tr ng h p t l l m phát (ii) không l n h n 10% thì lãi su t th c và lãi su t danh ườ ợ ỷ ệ ạ ớ ơ ấ ự ấ
nghĩa có liên h v i nhau qua công th c:ệ ớ ứ
ir = in - ii
Trong đó: - ir là lãi su t th cấ ự
- in là lãi su t danh nghĩaấ
- ii là t l l m phátỷ ệ ạ
- Tr ng h p t l l m phát ii cao h n 10% thì lãi su t th c ph i tính theo công th c ườ ợ ỷ ệ ạ ơ ấ ự ả ứ
4
Ảnh hưởng của lãi suất đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam hiện nay
sau:
in - ii
ir = –---------
ii + 1
Ta th y t l l m phát càng cao, lãi su t th c càng th p.ấ ỷ ệ ạ ấ ự ấ
1.3.2. Lãi su t và t su t l i t c.ấ ỷ ấ ợ ứ
Lãi su t là t l ph n trăm c a s ti n lãi trên s ti n v n cho vay.ấ ỷ ệ ầ ủ ố ề ố ề ố
T su t l i t c là t l ph n trăm c a s thu nh p c a ng i có v n trên t ng s v n ỷ ấ ợ ứ ỷ ệ ầ ủ ố ậ ủ ườ ố ổ ố ố
anh ta đã đa vào s d ng (đu t hay cho vay).ư ử ụ ầ ư
Nh v y, lãi su t không nh t thi t ph i b ng v i t su t l i t c. Trong ho t đng choư ậ ấ ấ ế ả ằ ớ ỷ ấ ợ ứ ạ ộ
vay c a các t ch củ ổ ứ tín d ngụ, ngoài m t t l lãi nh t đnh các t ch c này còn đòi h iộ ỷ ệ ấ ị ổ ứ ỏ
ng i vay ti n ph i tr thêm các kho n phí, và do đó, t ng thu nh p t nh ng kho n ườ ề ả ả ả ổ ậ ừ ữ ả
cho vay không ch là ph n ti n lãi có đc do lãi su t cho vay mang l i mà còn c ng ỉ ầ ề ượ ấ ạ ộ
thêm các kho n chi phí trên. T l % c a t ng thu nh p (còn g i là chi phíả ỷ ệ ủ ổ ậ ọ tài chính điố
v i ng i đi vay) trên s v n cho vay chính là t su t l i t c hay lãi su t hi u qu c aớ ườ ố ố ỷ ấ ợ ứ ấ ệ ả ủ
t ch cổ ứ tín d ngụ.
1.4.Các y u t nh h ng đn lãi su t;ế ố ả ưở ế ấ
Trong cac nên kinh tê kê hoach hoa tâp trung, nha n c đong vai tro trung tâm trong hâu ươ
hêt tât ca cac hoat đông kinh tê xa hôi. Trong cac n c nay cung không co thi tr ng tai ươ ươ
chinh va tai chinh kiêm chê la mô hinh quan ly tai chinh phô biên. Vi vây, lai suât trong
cac n c đo đêu do nha n c quy đinh. Trai lai, trong cac nên kinh tê thi tr ng, nha ươ ươ ươ
n c chi đong vai tro la ng i điêu tiêt vi mô, đa sô cac n c nay lai theo đuôi tai chinh ươ ươ ươ
t do hóa và c chê hinh thanh lai suât lai la c chê thi tr ng. Lai suât vi vây luôn biên ư ơ ơ ươ
đông phu thuôc rât nhiêu vao cac nhân tô kinh tê vi mô cung nh nhiêu nhân tô khac. ư
Chung ta se đi nghiên c u môt sô nhân tô : ư
Tăng tr ngưở
Phân tích khuôn m u ti n m t cho th y khi c a c i tăng lên trong th i k tăng tr ng ẫ ề ặ ấ ủ ả ờ ỳ ưở
kinh t c a m t chu k kinh t , l ng c u ti n s tăng do m i ng i gia tăng tiêu ế ủ ộ ỳ ế ượ ầ ề ẽ ọ ườ
dùng ho c đu t hay ch đn gi n là mu n gi thêm ti n làm n i tr gía tr . K t qu ặ ầ ư ỉ ơ ả ố ữ ề ơ ữ ị ế ả
5