1
thức ăn (2)
kỹthuật
chăn nuôi
(6, 7, 8, 9)
năng suất
giống
(1)
sức khoẻsinh sản
chuồng trại
(3)
Lợi nhuận
quản lí sinh
sản (4, 5) +
+
+
NỘI DUNG MÔN HỌC CHĂN NUÔI TRÂU BÒ
gièng vμc«ng t¸c
gièng tr©u bß
3
NỘI DUNG
•GIỚI THIỆU MỘT SỐGIỐNG TRÂU BÒ
•CHỌN LỌC TRÂU BÒ GIỐNG
•NHÂN GIỐNG TRÂU BÒ
•CHƯƠNG TRÌNH GIỐNG
•TỔCHỨC ĐÀN
•QUẢN LÝ PHỐI GIỐNG
•CÔNG TÁC GIỐNG TRÂU BÒ ỞVIỆT
NAM
4
CÁC GIỐNG TRÂU BÒ NỘI:
- Trâu Việt Nam
- Bò Vàng Việt Nam
- Bò Lai Sind
GIỚI THIỆU CÁC GIỐNG TRÂU BÒ
MỘT SỐGIỐNG TRÂU BÒ NGOẠI:
- Các giống bò kiêm dụng
- Các giống bò sữa
- Các giống bò thịt
-Giống trâu Mura
5
CÁC GIỐNG TRÂU BÒ NỘI
6
Tr©u néi
(Bubalus bubalis)
Nguån gèc: Thuéc nhãm tr©u ®Çm lÇy (swamp
buffalo)
Ngo¹i h×nh
* §Çu: h¬i bÐ; tr¸n vµ sèng mòi th¼ng, cã
con h¬i vâng; tai nhá, mäc ngang, hay
ve vÈy; sõng dµi, dÑt, h×nh c¸nh cung,
h−íng vÒ say vµ h¬i vÓnh lªn trªn
* Cæ: Con c¸i cæ nhá vµ hÑp, con ®ùc cæ to
trßn
* YÕm: kh«ng cã
* U vai: kh«ng cã
* L−ng th¼ng, m«ng xu«i, ngùc në
* Bông: to, trßn
* §u«i: dµi ®Õn kheo, tËn cïng cã chßm
l«ng
Mµu l«ng: ®a sè cã mµu ®en x¸m, d−íi hÇu vµ
øc cã khoang mµu tr¾ng; kho¶ng 5-10% cã
l«ng mµu tr¾ng (tr©u b¹c)
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
1
7
Tr©u néi
(Bubalus bubalis)ThÓ träng:
S¬ sinh: 28-30 kg
Tr−ëng thµnh: c¸i 400-450 kg;
®ùc 450-500 kg
Sinh s¶n: 2 løa/3 n¨m
S÷a:
Chu kú: 5-7 th¸ng * 3 kg/ngµy
Mì s÷a: 9-12%
ThÞt: ThÞt xÎ: 48%;
Søc kÐo: Trung b×nh: 600-800N
ThÝch nghi: chÞu ®ùng kham khæ,
kh¸ng bÖnh tèt, thÝch nghi víi
khÝ hËu nãng Èm 8
Bß vµng
(Bos Indicus)?Ngo¹i h×nh
* §Çu: Con c¸i ®Çu thanh, sõng ng¾n;
Con ®ùc ®Çu to, sõng dµi; m¹ch m¸u vµ g©n
mÆt næi râ
* M¾t: tinh, lanh lîi
• Cæ: Con c¸i cæ thanh, con ®ùc cæ to;
l«ng cæ th−êng ®en
* YÕm: kÐo dµi tõ hÇu ®Õn x−¬ng øc
* U vai: con ®ùc cao, con c¸i kh«ng cã
* L−ng vµ h«ng: th¼ng, h¬i réng
* B¾p thÞt: në nang
* M«ng: h¬i xu«i, hÑp vµ ng¾n
* Ngùc: s©u nh−ng h¬i lÐp
* Bông: to, trßn nh−ng kh«ng sÖ
* Bèn ch©n: thanh, 2 ch©n tr−íc th¼ng, 2 ch©n sau ®i
th−êng ch¹m kheo
?Mµu l«ng: vµng t−¬i, n©u thÉm hay c¸nh gi¸n
9
Bß vµng
(Bos Indicus)ThÓ träng:
S¬ sinh: 14-15 kg
Tr−ëng thµnh: c¸i 200-250 kg; ®ùc 250-300 kg
Sinh s¶n:
Phèi gièng lÇn ®Çu: 20-24 th¸ng tuæi
Tû lÖ ®Î hµng n¨m 70-80%
S÷a:
Chu kú: 4-5 th¸ng * 2 kg/ngµy
Mì: 5%
ThÞt: ThÞt xÎ: 50-52%; PhÈm chÊt: thÞt hång, Ýt mì,
khÈu vÞ tèt, th¬m
Søc kÐo: Trung b×nh: c¸i 380-400N; ®ùc 440-490N
Tèi ®a: c¸i 1000-1500N; ®ùc 1200-
1800N
ThÝch nghi: chÞu ®ùng kham khæ, kh¸ng bÖnh tèt,
thÝch nghi víi thêi tiÕt khÝ hËu nhiÒu vïng trong
n−íc 10
Bß Lai Sind
Nguån gèc: KÕt qu¶ t¹p giao gi÷a bß
Sindhi vµ bß vµng ViÖt Nam
Ngo¹i h×nh: trung gian gi÷a 2 gièng bß
trªn
* §Çu: hÑp; tr¸n gå; tai to vµ côp
* Rèn vµ yÕm: rÊt ph¸t triÓn, kÐo dµi tõ
hÇu ®Õn rèn, cã nhiÒu nÕp nh¨n
* U vai: næi râ
* L−ng ng¾n, ngùc s©u, m«ng dèc
* BÇu vó kh¸ ph¸t triÓn
* §u«i dµi, chãt ®u«i th−êng kh«ng cã
x−¬ng
Mµu l«ng: vµng hoÆc sÉm, mét sè con cã
v¸ tr¾ng
11
Bß Lai Sind ThÓ träng:
S¬ sinh: 17-19 kg
Tr−ëng thµnh: c¸i 250-300 kg; ®ùc 350-450
kg
Sinh s¶n:
Phèi gièng lÇn ®Çu: 18-24 th¸ng tuæi
Kho¶ng c¸ch løa ®Î kho¶ng 15 th¸ng
S÷a:
Chu kú: 6-9 th¸ng * 4-7 kg/ngµy
Mì: 5-5,5%
ThÞt: ThÞt xÎ: 48%
Søc kÐo: Trung b×nh: 560-600N
Tèi ®a: c¸i 1300-2500N; ®ùc 2000-
3000N
ThÝch nghi: ChÞu ®ùng kham khæ, kh¸ng bÖnh
tèt, thÝch nghi víi khÝ hËu nãng Èm 12
CÁC GIỐNG BÒ KIÊM DỤNG
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
2
13
Bß Red Sindhi
•Nguån gèc: Pakistan
•Mµu l«ng: ®á c¸nh d¸n hay n©u thÉm
•Ngo¹i h×nh: th©n ng¾n, ch©n cao, m×nh lÐp,
tai to vµ rò xuèng, cã yÕm vµ nÕp gÊp da d−íi
rèn vµ ©m hé rÊt ph¸t triÓn. Bß ®ùc cã u vai rÊt
cao, ®Çu to, tr¸n gå, réng, sõng ng¾n, cæ
ng¾n, v¹m vì, ngùc s©u nh−ng kh«ng në. Bß
c¸i cã ®Çu vµ cæ nhá h¬n, phÇn sau ph¸t triÓn
h¬n phÇn tr−íc, vó ph¸t triÓn, nóm vó to, dµi,
tÜnh m¹ch næi râ.
•ThÓ vãc: bß ®ùc 450-500kg,
bß c¸i 350-380kg.
•Søc s¶n xuÊt s÷a:
1400-2100kg/chu kú 270-290 ngµy
mì s÷a 5-5,5%.
•ThÝch nghi: khÝ hËu nãng Èm, chÞu ®ùng
kham khæ vµ kh¸ng bÖnh tèt. 14
Bß Shahiwal
•Nguån gèc: Pakistan
•Mµu l«ng: ®á vµng hay vµng
thÉm
•Ngo¹i h×nh: t−¬ng tù nh−
bß Sind ®á, nh−ng bÇu vó ph¸t
triÓn h¬n
•ThÓ vãc: bß c¸i 360-380kg, bß
®ùc 470-500kg
•Søc s¶n xuÊt s÷a:
2100-2300kg/chu kú 9 th¸ng
mì s÷a 5-5,5%.
•ThÝch nghi: khÝ hËu nãng
Èm, chÞu ®ùng kham khæ vµ
kh¸ng bÖnh tèt.
15
Bß N©u Thuþ Sü
(Brown Swiss) •Nguån gèc: Thuþ Sü
•Mµu l«ng: N©u
•Ngo¹i h×nh:
§Çu ng¾n, tr¸n dµi vµ réng, måm
réng, sõng ng¾n, cong, gèc sõng
tr¾ng. Th©n h×nh dµi, ngùc në,
s©u, réng, s−ên bông thon. Bèn
ch©n ch¾c ch¾n khoÎ m¹nh, t−
thÕ v÷ng vµng, mãng ®en. BÇu vó
ph¸t triÓn.
•ThÓ vãc: bß c¸i 650-700kg
bß ®ùc 800-950kg
•Søc s¶n xuÊt s÷a:
3500-4500kg/chu kú
mì s÷a 3,5-4%.
•ThÝch nghi: ThÝch nghi víi vïng
nói cao, chÞu nãng tèt h¬n bß HF. 16
•Nguån gèc: Vïng Golstand, Thuþ Sü
•Mµu l«ng: §á n©u v¸ tr¾ng, l«ng ®Çu
th−êng cã mµu tr¾ng.
•Ngo¹i h×nh: ngùc s©u, réng. Bé x−¬ng
ch¾c ch¾n. C¬ ph¸t triÓn tèt.
•H−íng s¶n xuÊt: kiªm dông thÞt-s÷a
- ThÞt: tr−ëng thµnh bß ®ùc 1000kg, bß
c¸i 750kg. Nu«i d−ìng tèt bª ®ùc nÆng
517kg, bª c¸i 360kg lóc 1 n¨m tuæi. Bª
6-12 th¸ng tuæi cho t¨ng träng 1200-
1350g/ngµy. Nu«i d−ìng tèt bª ®ùc giÕt
thÞt lóc 14-16 th¸ng tuæi cã tû lÖ thÞt xÎ
66%.
-S÷a:
3500-4000 kg s÷a/chu kú 300 ngµy
tû lÖ mì s÷a 3,9-4%
•ThÝch nghi: khÝ hËu «n ®íi
17
CÁC GIỐNG BÒ SỮA
18
Bß Hµ Lan (Holstein Friesian)
Nguån gèc: Hµ Lan
Ngo¹i h×nh: toµn th©n cã d¹ng c¸i nªm
* §Çu con c¸i ®Çu dµi, nhá, thanh, sõng
ng¾n; Con ®ùc ®Çu th«; Sõng nhá, ng¾n,
chÜa vÒ phÝa tr−íc; Tr¸n ph¼ng hoÆc h¬i
lâm
* Cæ thanh, dµi võa ph¶i, kh«ng cã yÕm
* Vai-L−ng-M«ng n»m trªn mét ®−êng
th¼ng
*BÇu vó rÊt ph¸t triÓn, tØnh m¹ch vó ngo»n
ngoÌo næi râ
* Bèn ch©n th¼ng, 2 ch©n sau do·ng
Mµu l«ng: cã 3 d¹ng chÝnh: lang tr¾ng ®en
(chiÕm −u thÕ), lang tr¾ng ®á, toµn th©n ®en
riªng ®Ønh tr¸n vµ chãt ®u«i tr¾ng.
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
3
19
Bß Hµ Lan (Holstein Friesian)
ThÓ träng:
S¬ sinh: 36-42 kg
Tr−ëng thµnh: c¸i 550-650 kg; ®ùc
800-1000 kg
Sinh s¶n:Kho¶ng c¸ch løa ®Î 12-13
th¸ng
S÷a:
S¶n l−îng: 4000-6000 kg/chu kú 10
th¸ng (nước ta)
Mì s÷a: 3,5%
ThÞt: ThÞt xÎ: 40-45%
ThÝch nghi: chÞu nãng vµ chÞu ®ùng
kham khæ kÐm, dÔ c¶m nhiÔm bÖnh tËt;
chØ nu«i thÝch nghi tèt ë nhiÖt ®é d−íi
20o
C
20
Bß Jersey •Nguån gèc: Anh (®¶o Jersey)
•Mµu l«ng: Vµng s¸ng hoÆc sÉm,
cã thÓ cã ®èm tr¾ng ë bông, ch©n
vµ ®Çu
•Ngo¹i h×nh:
§Çu nhÑ, mÆt cong, m¾t låi, cæ thµnh dµi
vµ cã yÕm kh¸ ph¸t triÓn. Vai cao vµ dµi.
Ngùc s©u, x−¬ng s−ên dµi. L−ng dµi, réng.
M«ng dµi, réng vµ ph¼ng. Bông to, trßn.
Bèn ch©n m¶nh, kho¶ng c¸ch gi÷a hai
ch©n réng. §u«i nhá. BÇu vó ph¸t triÓn tèt
c¶ vÒ phÝa tr−íc vµ phÝa sau, tÜnh m¹ch vó
to vµ dµi.
•ThÓ vãc: bß c¸i 350-400kg,
bß ®ùc 450-500kg
•Søc s¶n xuÊt s÷a:
3000-5000kg/chu kú 305 ngµy
• mì s÷a 4,5-5,2%, mµu vµng, h¹t to
•ThÝch nghi: chÞu nãng tèt h¬n bß Holstein
21
Bß A.F.S.
(Australian Friesian Sahiwal)
•Nguån gèc: Australia (lai gi÷a
bß HF vµ bß Sahiwal)
•Mµu l«ng: lang tr¾ng ®en/®á
•Ngo¹i h×nh: trung gian gi÷a
bß HF vµ bß Sahiwal, bÇu vó
ph¸t triÓn
•ThÓ vãc: bß c¸i 350-450kg,
bß ®ùc 600-800kg
•Søc s¶n xuÊt s÷a:
3500kg-4000/chu kú
mì s÷a 4-4,2%.
•ThÝch nghi: cã kh¶ n¨ng chÞu
nãng kh¸ tèt 22
CÁC GIỐNG BÒ THỊT
23
Bß Brahman
•Nguån gèc: Mü (kÕt qu¶ lai 4
gièng bß Zebu víi nhau)
•Mµu l«ng: tr¾ng gio hoÆc ®á
•Søc s¶n xuÊt thÞt:
Khi tr−ëng thµnh bß ®ùc n¨ng 680-
900kg, bß c¸i nÆng 450-630kg.
Lóc 1 n¨m tuæi con ®ùc n¨ng
kho¶ng 375kg, con c¸i nÆng
260kg.
T¨ng träng cña bª ®ùc tõ 6-12
th¶ng tuæi kho¶ng 900-1000g/ngµy.
Tû lÖ thÞt xÎ kho¶ng 52-58%.
24
•Nguån gèc: bß thÞt nhiÖt ®íi ®−îc
t¹o ra ë Australia b»ng c¸ch lai
gi÷a bß Shorthorn víi bß Brahman.
•Mµu l«ng: ®á
•Søc s¶n xuÊt thÞt:
Tr−ëng thµnh bß ®ùc nÆng 820-
1000kg, bß c¸i nÆng 550-680kg.
Lóc 1 n¨m tuæi con ®ùc nÆng
450kg, con c¸i nÆng 325kg.
Bª ®ùc 6-12 th¸ng tuæi ®−îc nu«i
d−ìng tèt cho t¨ng träng 1000-
1200g/ngµy vµ cho tû lÖ thÞt xÎ 55-
60% khi giÕt thÞt lóc 14-16 th¸ng
tuæi.
<<
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
4
25
Bß Charolais
•Nguån gèc: Vïng Charolais cña
Ph¸p
•Mµu l«ng: mµu tr¾ng ¸nh kem
•Ngo¹i h×nh: c©n ®èi, th©n réng,
m×nh dµy, m«ng kh«ng dèc, ®ïi ph¸t
triÓn
•Søc s¶n xuÊt thÞt:
Bß ®ùc tr−ëng thµnh nÆng 1000-
1400kg, bß c¸i 700-900kg.
NÕu nu«i tèt, lóc 12 th¸ng tuæi bª
®ùc ®¹t 450-540kg, bª c¸i 380kg.
Trong giai ®o¹n 6-12 th¸ng tuæi bª
cã thÓ t¨ng träng 1450-1550g/ngµy.
GiÕt thÞt lóc 14-16 th¸ng tuæi, tû lÖ thÞt
xÎ 65-69%.
26
Bß Blanc Blue Belge
(B.B.B.) •Nguån gèc: BØ
•Mµu l«ng: tr¾ng, xanh lèm ®èm,
•Ngo¹i h×nh: c¬ b¾p rÊt ph¸t triÓn
•Søc s¶n xuÊt thÞt:
Khi tr−ëng thµnh bß ®ùc cã khèi
l−îng 1100-1200kg, bß c¸i 710-
720kg.
NÕu nu«i d−¬ng tèt bª 1 n¨m tuæi
bª ®ùc nÆng trung b×nh 480kg, bª
c¸i 370-380kg.
Bª 6-12 th¸ng tuæi cã t¨ng träng
b×nh qu©n 1300g/ngµy.
Bª ®ùc nu«i d−ìng tèt giÕt thÞt lóc
14-16 th¸ng tuæi cho tû lÖ thÞt xÎ
66%.
27
Bß Hereford •Nguån gèc: §¶o Hereford cña Anh.
•Mµu l«ng: ®á, riªng ë ®Çu, ngùc,
phÇn d−íi bông, bèn ch©n vµ ®u«i
cã ®èm tr¾ng
•Ngo¹i h×nh: tiªu biÓu cña bß
chuyªn dông h−íng thÞt. §Çu kh«ng
to nh−ng réng. Cæ ng¾n vµ réng.
Ngùc s©u vµ réng, l−ng dµi vµ réng.
C¬ b¾p rÊt ph¸t triÓn. Ch©n thÊp. Da
dµy h¬i th«. Bé x−¬ng v÷ng ch¾c.
•Søc s¶n xuÊt thÞt: Bß c¸i tr−ëng
thµnh nÆng 750-800kg, bß ®ùc
1000-1200kg. NÕu nu«i d−ìng tèt bª
®ùc 1 n¨m tuæi nÆng 520kg, bª c¸i
364kg. Bª 6-12 th¸ng tuæi t¨ng träng
1300-1500g/ngµy. Tû lÖ thÞt xÎ lóc
14-16 th¸ng tuæi ®¹t 67-68%. ChÊt
l−îng thÞt tèt, thÞt ngon, mÒm, th−êng
cã líp mì kÎ gi÷a líp c¬ b¾p. 28
Bß Angus
•Nguån gèc: Scotland
•Mµu l«ng: ®en hoÆc ®á sÉm; cã thÓ cã
®èm tr¾ng d−íi bông, bÇu vó, bao tinh
hoµn Ngo¹i h×nh: th©n h×nh v¹m vì, ®Æc
tr−ng cho bß h−íng thÞt, kh«ng cã sõng,
ch©n thÊp.
•Søc s¶n xuÊt thÞt:
Khi tr−ëng thµnh khèi l−îng bß ®ùc
1000-1300kg, bß c¸i 650-800kg.
Nu«i d−ìng tèt bÒ ®ùc nÆng trung b×nh
540kg, bª c¸i 380kg lóc 1 n¨m tuæi.
Bª 6-12 th¸ng tuæi cã t¨ng trong 1300-
1400g/ngµy.
Bª ®ùc nu«i tèt giÕt thÞt lóc 14-16 th¸ng
tuæi cã tû lÖ thÞt xÎ 68-69%.
29
Bß Shorthorn
30
Bß Limousine
•Nguån gèc: Ph¸p
•Mµu l«ng: ®á sÉm
•Søc s¶n xuÊt thÞt:
Bß ®ùc tr−ëng thµnh nÆng 1000-
1300kg, bß c¸i 650-800kg.
NÕu nu«i d−ìng tèt bª ®ùc 12
th¸ng tuæi n»ng 500kg, bª c¸i
350kg.
Bª 6-12 th¸ng tuæi t¨ng träng
1300-1400g/ngµy.
Bª ®ùc nu«i tèt giÕt thÞt lóc 14-16
th¸ng tuæi cho tû lÖ thÞt xÎ 68-
71%.
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
5