C h ö ô n g 2
I. BAÛN THEÅ LUAÄN VAØ MOÄT SOÁ NOÄI DUNG BAÛN THEÅ LUAÄN TRONG LÒCH SÖÛ TRIEÁT HOÏC
II. NOÄI DUNG BAÛN THEÅ LUAÄN TRONG TRIEÁT HOÏC MAÙC - LEÂNIN
III. MOÁI QUAN HEÄ BIEÄN CHÖÙNG GIÖÕA CAÙI KHAÙCH QUAN VAØ CAÙI CHUÛ QUAN
C h ö ô n g 2
I. BAÛN THEÅ LUAÄN VAØ MOÄT SOÁ NOÄI DUNG BAÛN THEÅ LUAÄN TRONG LÒCH SÖÛ TRIEÁT HOÏC
1. Khaùi nieäm ‘baûn theå luaän’ 2. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Ñoâng 3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
1. Khaùi nieäm ‘baûn theå luaän’
• BTL laø lyù luaän veà toàn taïi noùi chung - cô sôû
truyeàn thoáng cuûa vaïn vaät trong theá giôùi Ñoù laø heä thoáng nhöõng ñònh nghóa phoå bieán, tö bieän veà toàn taïi.
Quan nieäm
• BTL laø heä thoáng nhöõng khaùi nieäm phoå bieán
hieän ñaïi veà toàn taïi, coù theå hieåu ñöôïc nhôø vaøo tröïc giaùc sieâu caûm tính vaø sieâu lyù tính.
Baûn theå luaän
• Toàn taïi noùi chung - cô sôû cuûa vaïn vaät trong
theá giôùi laø vaät chaát duy vaät
Hình thöùc
• Toàn taïi noùi chung - cô sôû cuûa vaïn vaät trong
theá giôùi laø tinh thaàn
duy taâm
2. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Ñoâng
a) Trieát hoïc AÁn Ñoä
• Braùtman (ñaïi ngaõ)- thöïc taïi tinh thaàn toái cao laø nguoàn goác,
baûn chaát vónh haèng chi phoái moïi söï sinh thaønh & huûy dieät cuûa vaïn vaät.
• AÙtman (tieåu ngaõ)- hieän thaân cuûa Braùtman nôi theå xaùc con
Kinh Upanisaùt
ngöôøi, bò vaây haõm bôûi söï ham muoán nhuïc duïc. Ñeå giaûi thoaùt cho aùtman con ngöôøi phaûi doác loøng tu luyeän (suy tö, chieâm nghieäm taâm linh) ñeå nhaän ra baûn tính thaàn thaùnh cuûa mình maø quay veà vôùi Braùtman.
• Vaïn vaät (con ngöôøi) bò chi phoái bôûi luaät nhaân quaû; Theá giôùi
vaät chaát chæ laø aûo aûnh, do voâ minh mang laïi.
2. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Ñoâng
a) Trieát hoïc AÁn Ñoä
• Duyeân khôûi: Caùc phaùp (vaïn vaät ) do nhaân (nguyeân nhaân) duyeân (ñieàu kieän) maø coù (Duyeân: Nhaân quaû nhaân quaû …); Duyeân khôûi töø taâm; Taâm laø coäi nguoàn cuûa vaïn vaät; Baûn tính theá giôùi laø voâ taïo giaû, voâ ngaõ, voâ thöôøng.
Phaät giaùo Tieåu thöøa
• Voâ ngaõ: Khoâng coù ñaïi ngaõ hay tieåu ngaõ (thöïc theå toái thöôïng vónh haèng); Vaïn vaät, con ngöôøi ñöôïc taïo thaønh töø saéc [vaät chaát (ñaát, nöôùc, löûa, gioù)] vaø danh [tinh thaàn (thuï, töôûng, haønh, thöùc)]. • Voâ thöôøng: Khoâng coù caùi gì vónh cöûu; khi saéc vaø danh tuï laïi thì
vaïn vaät vaø con ngöôøi xuaát hieän; khi saéc vaø danh tan thì chuùng seõ maát ñi; do vaäy, vaïn vaät luoân trong chu trình sinh - truï - dò – dieät; luoân bò cuoán vaøo doøng bieán hoùa hö aûo voâ cuøng theo luaät nhaân quaû.
2. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Ñoâng
Thaùi cöïc Löôõng nghi Töù töôïng Baùt quaùi Truøng quaùi Vaïn vaät
b) Trieát hoïc Trung Hoa
THÁI CỰC
Dương
Âm
Thái dương
Thái âm
Thiếu âm
Thiếu dương
Khôn
Chấn
Khảm
Đoài
Cấn
Ly
Tốn
Càn
Kinh Dòch
Bĩ
Thái
2. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Ñoâng
b) Trieát hoïc Trung Hoa
Khaùi nieäm AÂm, döông ñoái laäp nhau
• Neáu AÂm duøng ñeå chæ: gioáng caùi, ñaát, meï, vôï, nhu, toái, aåm, phía döôùi, beân phaûi, soá chaün, tónh, tieâu cöïc… ; thì Döông seõ laø: gioáng ñöïc, trôøi, cha, choàng, cöông, saùng, khoâ, phía treân, beân traùi, soá leû, ñoäng, tích cöïc…
Nguyeân lyù AÂm döông thoáng nhaát, taùc ñoäng, chuyeån hoùa laãn nhau • Trong D coù AÂ, D cöïc thì AÂ sinh, D tieán thì AÂ luøi, D thònh thì AÂ
suy… ; vaø ngöôïc laïi. Thuyeát aâm döông
• Trong AÂ&D ñeàu coù tónh & ñoäng; Baûn tính cuûa D laø ñoäng, cuûa AÂ laø tónh…; AÂ&D giao caûm nhau ñoäng bieán hoùa thoâng vaïn vaät toàn taïi.
• Söï thoáng nhaát - taùc ñoäng cuûa AÂ&D söï sinh thaønh, bieán hoùa cuûa vaïn vaät; Vaïn vaät bieán hoùa taän cuøng seõ quay trôû laïi caùi ban ñaàu.
2. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Ñoâng
b) Trieát hoïc Trung Hoa
Nguõ haønh phaûn aùnh söï vaät, hieän töôïng, tính chaát, quan heä…:
• Moäc: goã, ñoâng, xanh, chua, xuaân, … • Hoûa: löûa, nam, ñoû, ñaéng, haï, … • Thoå: ñaát, tr.öông, vaøng, ngoït, giöõa haï & thu, … • Kim: kim khí, taây, traéng, cay, thu, … • Thuyû: nöôùc, baéc, ñen, maën, ñoâng, …
Thuûy
Quy luaät nguõ haønh töông sinh – töông khaéc: Thuyeát nguõ haønh
2. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Ñoâng
b) Trieát hoïc Trung Hoa
Ñaïo - Baûn nguyeân voâ hình, phi caûm tính, phi ngoân töø, saâu kín,
huyeàn dieäu cuûa vaïn vaät; Con ñöôøng, quy luaät chung cuûa söï sinh thaønh, bieán hoùa (thoáng nhaát - vaän haønh) cuûa vaïn vaät.
Ñöùc - söùc maïnh tieàm aån cuûa Ñaïo; hình thöùc ñeå vaïn vaät ñöôïc ñònh hình, phaân bieät nhau; laø caùi lyù ñeå nhaän bieát vaïn vaät. • Nhôø ñöùc, ñaïo bieán hoùa laøm vaïn vaät ñöôïc sinh ra / maát ñi: Ñaïo
Ñaïo gia Laõo Töû
Moät (khí th.nhaát) Hai (aâm, döông) Ba (trôøi, ñaát, ngöôøi) Vaïn vaät … Ñaïo.
• Vaïn vaät ñeàu laø söï thoáng nhaát, ñaáu tranh, chuyeån hoùa laãn nhau
cuûa 2 maët ñoái laäp, theo voøng tuaàn hoaøn kheùp kín….
Nho gia Khoång Töû
Thuyeát thieân meänh: Vaïn vaät & con ngöôøi ñeàu toàn taïi & bieán hoùa theo moät traät töï khoâng gì cöôõng laïi ñöôïc coù neàn taûng taän cuøng laø thieân meänh.
3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
a) Trieát hoïc Hi Laïp coå ñaïi
• Nguyeân töû (caùi toàn taïi) – nhöõng haït vaät chaát nhoû nhaát khoâng phaân chia, khoâng bieán ñoåi, gioáng nhau veà chaát, khaùc veà löôïng (kích thöôùc, hình daùng, tö theá…) luoân vaän ñoäng trong chaân khoâng. • Chaân khoâng (caùi khoâng toàn taïi) - khoâng coù kích thöôùc & hình
CNDV Ñeâmoâcrít
daùng, voâ taän & duy nhaát; laø ñieàu kieän cho nguyeân töû vaän ñoäng. • Vaän ñoäng cuûa nguyeân töû trong chaân khoâng, theo luaät nhaân quaû mang tính taát nhieân tuyeät ñoái: Khi chuùng tuï laïi thì vaïn vaät ra ñôøi, khi chuùng taùch ra thì vaïn vaät bieán maát.
• Theá giôùi yù nieäm (lyù tính) toàn taïi treân trôøi, mang tính phoå bieán,
chaân thöïc, tuyeät ñoái, baát bieán, vónh haèng, duy nhaát...
• Theá giôùi söï vaät (caûm tính) toàn taïi döôùi ñaát, mang tính caù bieät,
aûo giaû, töông ñoái, khaû bieán, thoaùng qua, ña taïp...
CNDT Platoân
• YÙ nieäm laø caùi saûn sinh (coù tröôùc), laø nguyeân nhaân, baûn chaát
(khuoân maãu)… cuûa söï vaät. Söï vaät laø caùi ñöôïc saûn sinh (coù sau), laø caùi boùng, caùi ñöôïc moâ phoûng (sao cheùp) laïi töø yù nieäm.
3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
a) Trieát hoïc Hi Laïp coå ñaïi
Thuyeát nguyeân nhaân: Moïi toàn taïi ñeàu coù nguyeân nhaân. Coù 4
NN: vaät chaát, hình thöùc, vaän ñoäng, muïc ñích; nhöng xeùt ñeán taän cuøng thì moïi toàn taïi ñeàu chæ baét nguoàn töø 2 nguyeân nhaân: • VC ñaàu tieân (phi HT) - baûn theå thuï ñoäng cuûa moïi toàn taïi; • HT ñaàu tieân (phi VC) - baûn chaát tích cöïc (lyù tính thuaàn tuùy,
Löûa
noùng
khoâ
Ñaát
K.khí
ñoäng cô ñaàu tieân, nguyeân nhaân taän cuøng, muïc ñích toái thöôïng = Thöôïng ñeá) cuûa moïi toàn taïi, laøm cho vaïn vaät vaän ñoäng theo muïc ñích xeáp ñaët tröôùc. Trieát hoïc Arixtoát
Thuyeát vaän ñoäng: Vaïn vaät trong Vuõ truï - Giôùi töï nhieân ñöôïc taïo thaønh töø 4 nguyeân toá, mang 4 tính chaát nguyeân thuûy, luoân vaän ñoäng thaúng, cöôõng böùc. • Moãi nguyeân toá coù xu höôùng VÑ rieâng, chieám vò trí rieâng trong Giôùi töï nhieânï, theo nguyeân lyù vaät naëng rôi nhanh hôn vaät nheï;
• Nguoàn goác VÑ trong Giôùi töï nhieân laø caùi hích ñaàu tieân -
aåm
laïnh
Nöôùc
Thöôïng ñeá naèm ngoaøi Giôùi töï nhieân.
3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
b) Trieát hoïc phöông Taây trung ñaïi
Thöôïng ñeá laø ñoäng löïc ban ñaàu, muïc ñích toái cao, nguyeân nhaân cuoái cuøng, quy luaät vónh cöûu, hình thöùc thuaàn tuùy, caùi taát nhieân- hoaøn thieän tuyeät ñoái, caùi sieâu lyù taïo ra moïi caùi hôïp lyù cuûa theá giôùi. Thöôïng ñeá phaûi toàn taïi ñeå theá giôùi toàn taïi Trieát hoïc T.Aquinô
Giôùi töï nhieân caûm tính do Thöôïng ñeá saùng taïo ra töø hö voâ; moïi caùi hoaøn thieän, hôïp lyù trong noù coù ñöôïc ñeàu nhôø Thöôïng ñeá.
3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
c) Trieát hoïc phöông Taây caän ñaïi
Theá giôùi vaät chaát toàn taïi khaùch quan, ña daïng, thoáng nhaát,
Trieát hoïc Ph.Beâcôn
luoân vaän ñoäng: • Vaät chaát laø caùc phaàn töû raát nhoû, coù tính chaát khaùc nhau; • Hình daïng laø nguyeân nhaân laøm cho caùc söï vaät khaùc nhau; laø lyù do ñaày ñuû ñeå söï vaät xuaát hieän; laø baûn chaát chung cuûa caùc söï vaät cuøng loaïi; laø quy luaät chi phoái söï vaän ñoäng cuûa chuùng.
• Vaän ñoäng laø sinh khí, laø baûn naêng cuûa söï vaät, laø thuoäc tính
quan troïng nhaát cuûa vaät chaát.
• Vaät chaát, hình daïng, vaän ñoäng thoáng nhaát vôùi nhau; Nhaän
thöùc baûn chaát cuûa söï vaät laø khaùm phaù ra hình daïng, vaïch ra caùc quy luaät vaän ñoäng chi phoái chuùng.
3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
c) Trieát hoïc phöông Taây caän ñaïi
Thöôïng ñeá toàn taïi. Vaïn vaät trong Giôùi töï nhieân ñöôïc taïo thaønh töø 1 trong 2 thöïc theå: Hoaëc töø TT tinh thaàn (phi vaät chaát) coù thuoäc tính bieát suy nghó, hoaëc töø TT vaät chaát (phi tinh thaàn) coù quaõng tính (ñaëc tính khoâng gian, thôøi gian).
Con ngöôøi - söï vaät ñaëc bieät vöøa coù linh hoàn baát töû (ñöôïc taïo Trieát hoïc R.Ñeàcaùc
thaønh töø TT tinh thaàn) vöøa coù cô theå khaû töû (ñöôïc taïo thaønh töø TT vaät chaát). Do ñoù, con ngöôøi laø söï vaät chöa hoaøn thieän nhöng coù khaû naêng vöôn ñeán hoaøn thieän; laø baäc thang trung gian giöõa Thöôïng ñeá vaø Hö voâ; vöøa cao sieâu, khoâng maéc sai laàm, vöøa thaáp heøn, coù theå maéc sai laàm.
3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
c) Trieát hoïc phöông Taây caän ñaïi
YÙ nieäm tuyeät ñoái – laø baûn chaát, neàn taûng tinh thaàn chi phoái moïi
söï sinh thaønh, hieän höõu, tieâu vong cuûa vaïn vaät trong theá giôùi; coøn Giôùi töï nhieân vaät chaát chæ laø söï töï tha hoùa cuûa YNTÑ.
CNDT bieän chöùng Ph. Heâghen
YNTÑ luoân töï phaùt trieån -vaän ñoäng töø thaáp ñeán cao, töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, töø chöa hoaøn thieän ñeán hoaøn thieän, baèng caùch thöïc hieän böôùc nhaûy veà chaát, do söï giaûi quyeát maâu thuaãn trong caùc hình thöùc cuï theå cuûa YNTÑ gaây ra.
BKTT caùc KHTH = TH - KH cuûa moïi KH = Logích hoïc (Hoïc thuyeát veà YNTÑ)
KH Loâgích (YNTÑ trong chính noù)
TH töï nhieân (YNTÑ töï tha hoùa noù)
TH tinh thaàn (YNTÑ quay veà vôùi chính noù)
TT KH.QUAN
TT CHUÛ QUAN
TT TUYEÄT ÑOÁI
TOÀN TAÏI
CÔ HOÏC
NHAÂN HOÏC (linh hoàn CN)
NGHEÄ THUAÄT (hình aûnh)
PHAÙP QUYEÀN (gia ñình)
VAÄT LYÙ HOÏC
BAÛN CHAÁT
HIEÄN TÖÔÏNG HOÏC (yù thöùc CN)
TOÂN GIAÙO (bieåu töôïng)
LUAÂN LYÙ HOÏC (xaõ hoäi coâng daân)
SINH THEÅ HOÏC
YÙ NIEÄM
TAÂM LYÙ HOÏC (tri thöùc CN)
TRIEÁT HOÏC (khaùi nieäm)
ÑAÏO ÑÖÙC HOÏC (nhaø nöôùc)
3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
c) Trieát hoïc phöông Taây caän ñaïi
• Vaät chaát – Giôùi töï nhieân toàn taïi khaùch quan, töï noù, voâ cuøng ña daïng & coù tröôùc yù thöùc; YÙ thöùc chæ laø thuoäc tính, chöùc naêng cuûa con ngöôøi – moät daïng VC - GTN ;
• Khoâng gian, thôøi gian, vaän ñoäng laø nhöõng thuoääc tính coá
höõu, phöông thöùc toàn taïi VC - GTN;
CNDV nhaân baûn L.Phoiôbaéc
• Söï vaän ñoäng cuûa caùc daïng VC - GTN theo quy luaät nhaân quaû daàn daàn laøm xuaát hieän sinh theå, con ngöôøi & xaõ hoäi loaøi ngöôøi;
• Con ngöôøi laø saûn phaåm taát yeáu cao nhaát cuûa GTN; GTN laø cô theå voâ cô cuûa CN; CN döïa vaøo GTN ñeå thoûa moïi nhu caàu; GTN ñaõ aûnh höôûng ñeán moïi taâm tö, tình caûm, hieåu bieát cuûa CN, laøm cho CN naøy khaùc CN kia…
3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
d) Trieát hoïc phöông Taây hieän ñaïi
Thöøa nhaän höõu theå (toàn taïi) & hieän höõu (hieän sinh):
• Höõu theå - chæ caùi ñang toàn taïi (coù maët) nhöng chöa coù dieän
maïo cuï theå cuûa rieâng noù (chöa coù caù tính).
• Hieän höõu - chæ caùi khoâng chæ ñang toàn taïi (coù maët) maø coøn
ñang soáng ñích thöïc vôùi dieän maïo cuï theå cuûa rieâng noù (coù caù tính), töùc hieän sinh.
Chuû nghóa hieän sinh M.Haiñôgô
Toàn taïi coù tröôùc hieän sinh; hieän sinh coù tröôùc baûn chaát; nhôø baûn chaát môùi phaân bieät caùi naøy vôùi caùi kia, töùc môùi ñònh nghóa ñöôïc: • Söï vaät trong GTN chæ laø höõu theå (toàn taïi ñôn thuaàn); • Chæ coù con ngöôøi trong XH môùi vöôït leân treân höõu theå ñeå trôû thaønh hieän sinh (hieän höõu taïi ñaây, luùc naøy, nhö theá naøy); nhôø hieän sinh, con ngöôøi môùi coù baûn chaát; nhôø baûn chaát môùi phaân bieät ngöôøi naøy vôùi ngöôøi kia; töùc ñònh nghóa ñöôïc:
3. Moät soá noäi dung baûn theå luaän trong lòch söû trieát hoïc phöông Taây
d) Trieát hoïc phöông Taây hieän ñaïi
• Neáu CN (naøo ñoù) khoâng ñònh nghóa ñöôïc (khoâng hieän sinh)
thì noù khoâng phaûi laø CN thaät söï. CN thaät söï laø CN hieän sinh (chöù khoâng phaûi CN toàn taïi).
Chuû nghóa hieän sinh M.Haiñôgô • Hieän sinh cuûa CN laø söï toàn taïi tinh thaàn cuûa nhaân vò; nhôø ñoù CN môùi coù theå hieåu ñöôïc söï toàn taïi cuûa baûn thaân mình vaø lyù giaûi yù nghóa cuûa vaïn vaät töø chính mình vaø vì mình; chöù khoâng phaûi laø söï toàn taïi lòch söû - cuï theå cuûa CN trong caùc quan heä xaõ hoäi.
Chuû nghóa hieän sinh cuûa M.Haiñôgô ñaõ tuyeät ñoái hoùa söï caûm
thuï & thaùi ñoä öùng xöû chuû quan cuûa caù nhaân CN tröôùc hieän thöïc thaønh caùi hieän sinh - baûn theå toái cao cuûa moïi toàn taïi ñích thöïc – CN caù nhaân, ñeå moâ taû söï toàn taïi baûn chaát cuûa CN trong hoaït ñoäng yù thöùc phi duy lyù cuûa caùc caù nhaân ñoäc laäp.
C h ö ô n g 2
II. NOÄI DUNG BAÛN THEÅ LUAÄN TRONG TRIEÁT HOÏC MAÙC - LEÂNIN
1. Caùch tieáp caän giaûi quyeát vaán ñeà baûn theå luaän trong trieát hoïc Maùc - Leânin 2. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà vaät chaát 3. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà yù thöùc 4. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà moái quan heä giöõa vaät chaát vaø yù thöùc
1. Caùch tieáp caän giaûi quyeát vaán ñeà baûn theå luaän trong trieát hoïc Maùc - Leânin
• Khi thöøa nhaän tính thoáng nhaát cuûa theá giôùi, caùc tröôøng phaùi trieát hoïc nhaát nguyeân giaûi quyeát caùc vaán ñeà baûn theå luaän. Trong khi CNDT ñi tìm moät baûn nguyeân tinh thaàn ñeå lí giaûi tính thoáng nhaát cuûa theá giôùi, thì CNDV cuõ laïi cho raèng tính thoáng nhaát cuûa theá giôùi trong moät daïng theå vaät chaát cuï theå naøo ñoù. Vì vaäy, CNDT thöôøng xuyeân taïc theá giôùi, coøn CNDV cuõ thöôøng beá taét khi khoa hoïc phaùt hieän ra moät daïng theå môùi cuûa VC.
• CNDV bieän chöùng cuõng thöøa nhaän tính thoáng nhaát cuûa theá giôùi nhöng cho raèng: ‘Tính thoáng nhaát cuûa theá giôùi khoâng phaûi ôû söï toàn taïi cuûa noù, maëc duø toàn taïi laø tieàn ñeà cuûa tính thoáng nhaát cuûa noù, vì tröôùc khi theá giôùi coù theå laø moät theå thoáng nhaát thì tröôùc heát theá giôùi phaûi toàn taïi ñaõ’. ‘Tính thoáng nhaát thaät söï cuûa theá giôùi laø ôû tính vaät chaát cuûa noù, vaø tính vaät chaát naøy ñöôïc chöùng minh khoâng phaûi baèng vaøi ba lôøi leõ kheùo leùo cuûa keû laøm troø aûo thuaät, maø baèng moät söï phaùt trieån laâu daøi vaø khoù khaên cuûa trieát hoïc & khoa hoïc töï nhieân’ (Ph.AÊngghen)
1. Caùch tieáp caän giaûi quyeát vaán ñeà baûn theå luaän trong trieát hoïc Maùc - Leânin
• Theá giôùi vaät chaát toàn taïi khaùch quan, vónh vieãn, voâ haïn, voâ taän; • Trong theá giôùi vaät chaát khoâng coù gì khaùc ngoaøi nhöõng söï vaät, quaù trình vaät chaát coù moät keát caáu - toå chöùc nhaát ñònh, ñang bieán ñoåi, chuyeån hoùa laãn nhau, laø nguoàn goác, nguyeân nhaân cuûa nhau, cuøng chòu chi phoái bôûi caùc quy luaät khaùch quan cuûa theá giôùi vaät chaát;
• YÙ thöùc (tinh thaàn) cuûa con ngöôøi chæ laø saûn phaåm cuûa vaät chaát
Nguyeân lyù veà tính thoáng nhaát vaät chaát cuûa theá giôùi
coù toå chöùc cao – vaät chaát xaõ hoäi & boä oùc cuûa con ngöôøi.
Phaân bieät phaïm truø cuûa trieát hoïc veà (baûn chaát) vaät chaát vôùi nhöõng quan nieäm cuûa khoa hoïc cuï theå veà (caáu truùc, tính chaát cuûa theá giôùi) vaät chaát.
Xaùc ñònh ñaëc tröng ñeå nhaän bieát vaät chaát (vôùi caùi khoâng phaûi laø vaät chaát) laø thuoäc tính thöïc taïi khaùch quan (toàn taïi ñoäc laäp vôùi yù thöùc con ngöôøi & ñöôïc yù thöùc con ngöôøi phaûn aùnh).
Taùch vaán ñeà baûn theå luaän ra khoûi vaán ñeà nhaän thöùc luaän; nhöng vieäc giaûi quyeát vaán ñeà baûn theå luaän phaûi môû roäng sang laõnh vöïc nhaän thöùc luaän.
2. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà vaät chaát
‚Vaät chaát laø moät phaïm truø trieát hoïc duøng ñeå chæ thöïc taïi khaùch
quan ñöôïc ñem laïi cho con ngöôøi trong caûm giaùc, ñöôïc caûm giaùc cuûa chuùng ta cheùp laïi, chuïp laïi, phaûn aùnh vaø toàn taïi khoâng leä thuoäc vaøo caûm giaùc‛ (V.I.Leânin )
Ñònh nghóa veà vaät chaát
Noäi dung YÙù nghóa
• Theå hieän caùch giaûi quyeát duy vaät bieän
• VC laø caùi toàn taïi khaùch quan (beân ngoaøi vaø khoâng phuï thuoäc vaøo yù thöùc con ngöôøi); chöùng vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïc; baùc boû quan ñieåm duy taâm, baát khaû tri; khaéc phuïc haïn cheá cuûa chuû nghóa duy vaät cuõ veà VC;
• VC laø caùi gaây neân yù thöùc
khi taùc ñoäng leân giaùc quan cuûa con ngöôøi;
• Coå vuõ caùc ngaønh khoa hoïc nghieân cöùu, khaùm phaù tính ña daïng cuûa theá giôùi VC; • Cuûng coá chuû nghóa duy vaät lòch söû: Söï vaän
• YÙ thöùc con ngöôøi (caûm giaùc, tö duy) chæ laø söï phaûn aùnh cuûa vaät chaát. ñoäng cuûa toàn taïi (VC) xaõ hoäi [Phöông thöùc saûn xuaát…] laø nguyeân nhaân cuoái cuøng gaây ra caùc bieán coá trong ñôøi soáng xaõ hoäi.
2. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà vaät chaát
‘Vaän ñoäng hieåu theo nghóa chung nhaát (…) bao goàm taát caû moïi söï thay ñoåi vaø moïi quaù trình dieãn ra trong vuõ truï, keå töø söï thay ñoåi vò trí ñôn giaûn cho ñeán tö duy’. (Ph.AÊngghen)
Vaän ñoäng laø phöông thöùc toàn taïi, laø thuoäc tính coá höõu cuûa vaät chaát
Hình thöùc VÑ cô hoïc; VÑ vaät lyù; VÑ hoùa hoïc; VÑ sinh hoïc; VÑ xaõ hoäi. Nguoàn goác Töông taùc beân trong theá giôùi vaät chaát (töï thaân) Tính chaát Tính khaùch quan; Tính phoå bieán; Tính tuyeät ñoái (bao haøm tính ñöùng im töông ñoái); Tính ña daïng.
• Söï vaät cuï theå toàn taïi baèng nhieàu hình thöùc VÑ cuï theå coù lieân heä, chuyeån
hoùa laãn nhau nhöng chæ ñaëc tröng baèng hình thöùc VÑ cô baûn;
• Lónh vöïc VC khaùc nhau ñöôïc ñaëc tröng baèng nhöõng hình thöùcVÑ khaùc
nhau veà chaát nhöng coù lieân heä, chuyeån hoùa laãn nhau;
• Hình thöùcVÑ baäc cao xuaát hieän treân cô sôû caùc hình thöùc VÑ baäc thaáp vaø
chöùa trong mình caùc HTVÑ baäc thaáp, maø khoâng ngöôïc laïi.
2. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà vaät chaát
Khoâng gian chæ vò trí, kích thöôùc, keát caáu cuûa söï vaät vaät chaát; Thôøi gian chæ trình töï thay ñoåi, ñoä laâu cuûa caùc tieán trình vaät chaát.
Khoâng gian, thôøi gian laø hình thöùc toàn taïi, laø thuoäc tính coá höõu cuûa vaät chaát
Khoâng gian - thôøi gian cuûa vaät chaát vaän ñoäng.
Tính chaát
Hình thöùc
Tính khaùch quan; Tính phoå bieán; Tính tuyeät ñoái (kích thöôùc KG & ñoä laâu TG thì töông ñoái); Tính vónh cöõu & voâ taän (Tính 3 chieàu KG & 1 chieàu TG); Tính ña daïng. KG-TG vaät lyù; KG-TG sinh hoïc; KG-TG xaõ hoäi.
• ‘Caùc hình thöùc cô baûn cuûa moïi toàn taïi laø khoâng gian & thôøi gian; toàn taïi ngoaøi thôøi gian cuõng heát söùc voâ lyù nhö toàn taïi ôû ngoaøi khoâng gian’(Ph.Aêngghen). • ‘Trong theá giôùi, khoâng coù gì ngoaøi vaät chaát vaän ñoäng vaø vaät chaát ñang vaän
ñoäng khoâng theå vaän ñoäng ôû ñaâu ngoaøi khoâng gian vaø thôøi gian’ (V.I.Leânin).
2. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà vaät chaát
• … Haït quaéc / daây haït cô baûn nguyeân töû / phaân
töû … … thieân haø vuõ truï …
Voâ sinh
• Haït [haït /‘VC’ + phaûn haït / phaûn ‘VC’] & tröôøng [haáp daãn; ñieän töø; haït nhaân maïnh; haït nhaân yeáu]… • ‘Vaät chaát’ + naêng löôïng saùng & ‘vaät chaát’ + naêng
löôïng toái…
Töï nhieân
• …AND, ARN tieàn teá baøo teá baøo cô theå ña baøo … quaàn theå sinh khu sinh quyeån …
Höõu sinh
Quan nieäm khoa hoïc veà keát caáu cuûa TGVC
Xaõ hoäi • Xaõ hoäi loaøi ngöôøi laø caáp ñoä cao nhaát, phöùc taïp nhaát veà keát caáu – toå chöùc cuûa theá giôùi vaät chaát; Vaät chaát xaõ hoäi gaén lieàn vôùi hoaït ñoäng coù yù thöùc cuûa con ngöôøi.
Nhöõng söï kieän sau cuøng cuûa Vuõ truï (13,8 tæ naêm)
4,9%
68,3%
26,8%
Thành phần vũ trụ
Thiên hà Andromeda
3. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà yù thöùc
• YÙ thöùc laø moät thöïc theå tinh thaàn (Thöôïng ñeá, Trôøi, linh hoàn, caùi Toâi…) vôùi baûn tính tuyeät ñoái naêng ñoäng, saùng taïo ra theá giôùi vaät chaát.
duy taâm– t.giaùo
phi maùcxít
• YÙ thöùc laø söï phaûn aùnh moät caùch thuï ñoäng, ñôn giaûn, maùy moùc söï vaät vaät chaát toàn taïi khaùch quan vaøo trong ñaàu oùc con ngöôøi.
duy vaät cuõ
Quan nieäm
• YÙ thöùc laø söï phaûn aùnh naêng ñoäng, saùng taïo theá giôùi khaùch quan vaøo trong boä oùc con ngöôøi; YÙ thöùc laø hình aûnh chuû quan cuûa theá giôùi khaùch quan.
maùc xít
• YÙ thöùc ‘chaúng qua chæ laø vaät chaát ñöôïc ñem chuyeån vaøo trong ñaàu oùc con ngöôøi vaø ñöôïc caûi bieán ñi ôû trong ñoù’ [C.Maùc].
3. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà yù thöùc
• Söï tieán hoùa cuûa boä oùc ngöôøi: OÙc ngöôøi laø saûn phaåm tieán hoùa sinh hoïc – xaõ hoäi, cô quan vaät chaát cuûa YT; YT laø thuoäc tính / chöùc naêng tinh thaàn cuûa boä oùc ngöôøi.
töï nhieân
• Söï phaùt trieån cuûa thuoäc tính phaûn aùnh cuûa vaät chaát: YT laø hình thöùc phaûn aùnh cao caáp (naêng ñoäng, saùng taïo) theá giôùi vaät chaát cuûa moät daïng vaät chaát caáp cao (caáu truùc toå chöùc phöùc taïp) - boä oùc con ngöôøi…
Nguoàn goác
• Lao ñoäng: Quaù trình lao ñoäng laøm tính chaát, quy luaät cuûa theá giôùi vaät chaát boäc loä thaønh hieän töôïng, taùc ñoäng leân gíac quan, ñöa ñeán oùc taïo ra YT...
• Ngoân ngöõ: Hoaït ñoäng giao tieáp ngoân ngöõ giuùp suy tö xaõ hoäi
(phaûn aùnh tröøu töôïng, khaùt quaùt) ñeå naém baét caùc caáp ñoä quy luaät, baûn chaát cuûa theá giôùi vaät chaát…
3. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà yù thöùc
• Baûn tính phaûn aùnh: YT laø hình aûnh phi caûm tính cuûa caùc ñoái
töôïng vaät chaát coù söï toàn taïi caûm tính, laø thöïc taïi chuû quan (hình thöùc) phaûn aùnh thöïc taïi khaùch quan (noäi dung).
• Baûn tính saùng taïo: YT laø söï phaûn aùnh saùng taïo: YT taïo ra caùc
Baûn chaát
hình töôïng, tö töôûng tinh thaàn (tieáp nhaän, choïn loïc, löu giöõ, xöû lyù thoâng tin; ñöa ra caùc yù töôûng, giaû thuyeát, xaây döïng caùc moâ hình, hoïc thuyeát, lyù luaän…), theo quy luaät vaø trong khuoân khoå cuûa söï phaûn aùnh; roài thoâng qua hoaït ñoäng thöïc tieãn con ngöôøi seõ vaät chaát hoùa chuùng thaønh caùc ñoái töôïng toàn taïi trong hieän thöïc; tuy nhieân, YT cuõng coù theå taïo ra caùc aûo töôûng hoang ñöôøng.
• Baûn tính xaõ hoäi: YT laø moät hieän töôïng XH, ñöôïc hình thaønh töø thöïc tieãn XH, toàn taïi trong XH, phaûn aùnh nhöõng quan heä vaø ñôøi soáng XH, saùng taïo ra nhöõng saûn phaåm tinh thaàn theo nhu caàu, quy luaät XH cho pheùp.
3. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà yù thöùc
• Tri thöùc: Keát quaû cuûa quùa trình nhaän thöùc theá giôùi, höôùng daãn
haønh vi con ngöôøi (Yeáu toá cô baûn, coát loõi cuûa YT).
• Tình caûm: Rung ñoäng taâm lyù oån ñònh toû thaùi ñoä con ngöôøi
tröôùc hieän thöïc; laø ñoäng löïc hay caûn löïc ñoái vôùi haønh vi CN.
theo chieàu ngang
• Nieàm tin: Caûm giaùc chaéc chaén veà moät ñieàu gì ñoù. • Lyù trí: Naêng löïc phaân tích, xöû lyù tình huoáng. • YÙ chí: Naêng löïc huy ñoäng söùc maïnh tinh thaàn vöôït qua khoù
khaên ñeå ñaït muïc ñích.
Keát caáu
• Töï yù thöùc: Töï phaûn aùnh cuûa chuû theå veà chính mình, ñeå ñieàu chænh haønh vi theo chuaån möïc xaõ hoäi; Töï YT caøng cao nhaân caùch caøng lôùn, khaû naêng töï chuû caøng maïnh.
theo chieàu doïc • Tieàm thöùc: Tri thöùc kyõ naêng, gaây ra caùc hoaït ñoäng taâm lyù – nhaän thöùc maø chuû theå khoâng caàn hay khoâng theå kieåm soaùt; Giuùp giaûm taûi trong nhaän thöùc, bôùt caêng thaúng trong taâm lyù.
• Voâ thöùc: Hieän töôïng taâm lyù naèm saâu trong YT, do baûn naêng, thoùi quen thöïc hieän, töï ñoäng xaûy ra khi lyù trí chöa can döï; giuùp giaûi toûa nhöõng öùc cheá vöôït ngöôõng trong hoaït ñoäng thaàn kinh.
E
A
A’
D’ B’ C’
B C D
4. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà moái quan heä giöõa vaät chaát & yù thöùc
CNDT ñaõ tröøu töôïng hoùa, tuyeät ñoái hoùa yù thöùc (tinh thaàn) voán coù cuûa con ngöôøi thaønh löïc löôïng sieâu nhieân thaàn thaùnh, taùch ra khoûi con ngöôøi hieän thöïc. Coi ñoù laø caùi toàn taïi duy nhaát sinh ra taát caû; coøn theá giôùi vaät chaát chæ laø baûn sao, laø bieåu hieän khaùc cuûa yù thöùc (tinh thaàn), laø caùi ñöôïc sinh ra.
CNDV sieâu hình ñaõ tuyeät ñoái hoùa yeáu toá vaät chaát trong ñôøi soáng con ngöôøi, nhaán maïnh moät chieàu vai troø vaät chaát sinh ra vaø quyeát ñònh yù thöùc; phuû nhaän tính ñoäc laäp töông ñoái, tính naêng ñoäng saùng taïo cuûa yù thöùc (tinh thaàn) trong ñôøi soáng nhaân loaïi.
CNDV bieän chöùng cho raèng: ‘Söï ñoái laäp giöõa vaät chaát vaø yù thöùc chæ coù yù nghóa tuyeät ñoái trong nhöõng phaïm vi heát söùc haïn cheá; trong tröôøng hôïp naøy chæ giôùi haïn ôû vaán ñeà nhaän thöùc luaän cô baûn laø thöøa nhaän caùi gì coù tröôùc vaø caùi gì laø caùi coù sau. Ngoaøi giôùi haïn ñoù thì khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa raèng söï ñoái laäp ñoù laø töông ñoái’ [V.I.Leânin]. Vì vaäy, vaät chaát vaø yù thöùc coù moái quan heä bieän chöùng vôùi nhau:
4. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà moái quan heä giöõa vaät chaát & yù thöùc
• Vaät chaát coù tröôùc, yù thöùc coù sau: Con ngöôøi laø keát quaû phaùt trieån laâu daøi cuûa theá giôùi vaät chaát. YÙ thöùc luoân gaén lieàn vôùi con ngöôøi vaø loaøi ngöôøi – ñænh cao cuûa Töï nhieân.
• Vaät chaát laø nguoàn goác cuûa yù thöùc: Vaät chaát chính laø nguoàn
goác töï nhieân vaø nguoàn goác xaõ hoäi cuûa yù thöùc.
Vai troø cuûa vaät chaát ñoái vôùi yù thöùc
• Vaät chaát quyeát ñònh yù thöùc: Vaät chaát quyeát ñònh noäi dung, quyeát ñònh hình thöùc bieåu hieâän, quyeát ñònh söï bieán ñoåi cuûa yù thöùc, vaø quyeát ñònh vai troø, taùc duïng cuûa yù thöùc.
‚Vuõ khí cuûa söï pheâ phaùn coá nhieân khoâng theå thay theá ñöôïc söï pheâ phaùn cuûa vuõ khí, löïc löôïng vaät chaát chæ coù theå bò ñaùnh ñoå baèng löïc löôïng vaät chaát; nhöng lyù luaän cuõng seõ trôû thaønh löïc löôïng vaät chaát moät khi noù thaâm nhaäp vaøo quaàn chuùng‛ [C.Maùc]
4. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà moái quan heä giöõa vaät chaát & yù thöùc
Nhôø tính naêng ñoäng - saùng taïo & tính ñoäc laäp töông ñoái so vôùi vaät chaát maø khi xaâm nhaäp vaøo hoaït ñoäng thöïc tieãn vaät chaát, yù thöùc coù theå taùc ñoäng laïi vaät chaát.
Trong hoaït ñoäng thöïc tieãn, caùc nhaân toá yù thöùc tham gia chæ
ñaïo haønh vi con ngöôøi: Vaïch ra muïc tieâu, phöông höôùng, xaây döïng keá hoaïch, löïa choïn phöông phaùp, coâng cuï … ñeå chæ ñaïo haønh ñoäng nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu, keá hoaïch ñaët ra.
VC hoùa yù thöùc caøng saâu roäng thì söùc taùc ñoäng cuûa yù thöùc caøng
Vai troø cuûa yù thöùc ñoái vôùi vaät chaát
lôùn.
Vai troø taùc ñoäng cuûa yù thöùc ñeán vaät chaát chuû yeáu theo hai höôùng: • Tích cöïc – thuùc ñaåy, neáu caùc yeáu toá yù thöùc phaûn aùnh phuø hôïp
vôùi caùc quy luaät khaùch quan…;
• Tieâu cöïc – kìm haõm, neáu caùc yeáu toá yù thöùc phaûn aùnh khoâng
phuø hôïp vôùi quy luaät khaùch quan….
4. Quan ñieåm Maùc - Leânin veà moái quan heä giöõa vaät chaát & yù thöùc
Thuùc ñaåy hay kìm haûm
Nguoàn goác; noäi dung; hình thöùc theå hieän; vai troø & söùc taùc duïng Vaät chaát YÙ thöùc
Thuùc ñaåy hay kìm haõm
T H ÖÏ C T I EÃ N X AÕ H OÄ I
C h ö ô n g 2
III. MOÁI QUAN HEÄ BIEÄN CHÖÙNG GIÖÕA CAÙI KHAÙCH QUAN VAØ CAÙI CHUÛ QUAN
1. Khaùi nieäm caùi khaùch quan vaø caùi chuû quan 2. Moái quan heä bieän chöùng giöõa caùi khaùch quan vaø caùi chuû quan 3. Nguyeân taéc khaùch quan & söï vaän duïng vaøo söï nghieäp Ñoåi môùi ôû VN
1. Khaùi nieäm ‘caùi khaùch quan’ vaø ‘caùi chuû quan’
Trong quaù trình hoaït ñoäng thöïc tieãn – nhaän thöùc xaùc ñònh, con ngöôøi cuï theå, vôùi caùi chuû quan cuûa mình trôû thaønh chuû theå töông taùc vôùi caùi khaùch quan trong khaùch theå – moät boä phaän theá giôùi vaät chaát toàn taïi beân ngoaøi con ngöôøi – chuû theå.
• Caùi khaùch quan duøng ñeå chæ hieän thöïc vaät chaát (ñieàu kieän, khaû naêng, quy luaät… khaùch quan) toàn taïi trong khaùch theå vaø caû nhöõng tri thöùc khaùch quan… khoâng phuï thuoäc vaøo chuû theå, nhöng quy ñònh muïc tieâu, nhieäm vuï vaø phöông thöùc hoaït ñoäng thöïc tieãn vaø nhaän thöùc cuûa chuû theå. • Caùi chuû quan duøng ñeå chæ phaåm chaát, naêng löïc tinh thaàn (tri thöùc, tình caûm, yù chí, lyù trí, nieàm tin, nguyeän voïng…) toàn taïi trong chuû theå vaø caû theå chaát cuûa chuû theå… phaûn aùnh vai troø cuûa chuû theå trong hoaït ñoäng thöïc tieãn vaø nhaän thöùc caûi taïo khaùch theå.
2. Moái quan heä bieän chöùng giöõa caùi khaùch quan vaø caùi chuû quan
Caùi KQ trong khaùch theå laø coäi nguoàn laøm naûy sinh caùi CQ (tri
thöùc, tình caûm, nieàm tin, yù chí, lyù trí, khaùt voïng…) trong chuû theå.
Caùi KQ quy ñònh noäi dung, söï vaän ñoäng - bieán ñoåi, möùc ñoä naêng
Caùi KQ quyeát ñònh caùi CQ
ñoäng - saùng taïo … cuûa caùi CQ trong chuû theå.
Caùi CQ taùc ñoäng ñeán caùi KQ Trong hoaït ñoäng nhaän thöùc - thöïc tieãn caûi taïo theá giôùi cuûa mình, chuû theå luoân hoaøn thieän vai troø & söùc taùc ñoäng cuûa caùi CQ cuûa mình; ñoàng thôøi vaät chaát hoùa, khaùch quan hoùa caùi CQ vaøo khaùch theå laøm bieán ñoåi khaùch theå.
Söï xuaát hieän vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi luoân gaén vôùi caùi CQ; nhôø
caùi CQ, con ngöôøi trôû thaønh chuû theå saùng taïo ra lòch söû: • Söû duïng caùi CQ, döïa treân ñieàu kieän vaø quy luaät khaùch quan, con ngöôøi ñieàu chænh söï taùc ñoäng cuûa chuùng nhaèm thuùc ñaåy hay kìm haõm nhöõng tieán trình vaät chaát xaûy ra trong theá giôùi.
• ‘Theá giôùi khoâng thoûa maõn con ngöôøi, vaø con ngöôøi quyeát ñònh bieán ñoåi
theá giôùi baèng haønh ñoäng cuûa mình’ [V.I.Leânin].
3. Nguyeân taéc khaùch quan vaø söï vaän duïng vaøo söï nghieäp Ñoåi môùi ôû Vieät Nam
a) Nguyeân taéc khaùch quan
• MQH BC giöõa vaät chaát & yù thöùc (CSLL giaùn tieáp)
Cô sôû lyù luaän
• MQH BC giöõa caùi khaùch quan & caùi chuû quan (CSLL tröïc tieáp)
• Xuaát phaùt töø ñieàu kieän, hoaøn caûnh hieän thöïc khaùch quan cuûa baûn thaân söï vaät ñeå phaùt hieän ra baûn chaát cuûa noù, quy luaät chi phoái noù;
Moät laø, phaûi xuaát phaùt töø hieän thöïc khaùch quan & toân troïng noù. • Toân troïng, laøm theo ñieàu kieän, quy luaät khaùch quan; • Bieát khai thaùc & söû duïng nguoàn löïc VC ñeå haønh ñoäng.
Yeâu caàu PPL • Khaéc phuïc caû chuû nghóa khaùch quan laãn chuû nghóa chuû quan • Keát hôïp nguyeân taéc khaùch quan vôùi nguyeân taéc tính ñaûng
• Phaùt huy toái ña nhaân toá chuû quan, nguoàn löïc tinh thaàn
trong moïi hoaït ñoäng nhaän thöùc vaø thöïc tieãn;
• Bieát ñeà ra chieán löôïc, saùch löôïc ñuùng vaø bieát caùch thöïc
hieän chuùng moät caùch saùng taïo, hieäu quaû;
• Daùm nghó, daùm laøm, daùm chòu.
Hai laø, phaûi phaùt huy toái ña tính naêng ñoäng, saùng taïo chuû quan
Toân troïng hieän thöïc khaùch quan
Phaùt huy tính naêng ñoäng chuû quan
Noäi dung
Töï nhieân
YÙ nghóa phöông phaùp luaän
Ñònh nghóa
Xaõ hoäi
YÙ nghóa
Nguoàn goác
Söï thay ñoåi
Tính phaûn aùnh
P.thöùc toàn taïi VC
Tính saùng taïo
Baûn chaát
Vaän ñoäng
Caùc tính chaát
NL PHAÙT TRIEÅN
NL MLH PHOÅ BIEÁN
PT YÙ THÖÙC
PT VAÄT CHAÁT
Tính xaõ hoäi
Caùc hình thöùc
Traät töï - trình töï
Tri thöùc
Taùc ñoäng thuùc ñaåy / kìm haõm MOÁI QUAN HEÄ N.LYÙ THOÁNG NHAÁT TG TRONG TÍNH VC Quyeát ñònh nguoàn goác, noäi dung, hình thöùc bieåu hieän, vai troø taùc duïng
Keát caáu
K.gian T.gian
H.thöùc toàn taïi VC
Tình caûm
Caùc tính chaát
Nieàm tin
Lyù trí
Chuû nghóa duy vaät bieän chöùng
YÙ chí
3. Nguyeân taéc khaùch quan vaø söï vaän duïng vaøo söï nghieäp Ñoåi môùi ôû Vieät Nam
b) Söï vaän duïng nguyeân taéc khaùch quan vaøo söï nghieäp Ñoåi môùi ôû Vieät Nam
‘Nhìn thaúng vaøo söï thaät, noùi roõ söï thaät’, ‘Toân troïng quy luaät khaùch quan’
• Xuaát phaùt töø hieän thöïc khaùch quan cuûa ñaát nöôùc, cuûa thôøi ñaïi ñeå
hoaïch ñònh chieán löôïc, saùch löôïc phaùt trieån ñaát nöôùc;
• Bieát tìm kieám, khai thaùc, toå chöùc, söû duïng nhöõng löïc löôïng vaät chaát (caù nhaân – coäng ñoàng, kinh teá – quaân söï, trong nöôùc – ngoaøi nöôùc, quaù khöù – töông lai,…) ñeå phuïc vuï cho söï nghieäp Ñoåi môùi;
• Coi caùch maïng laø söï nghieäp cuûa quaàn chuùng; Coi ñaïi ñoaøn keát toaøn
daân toäc laø ñoäng löïc chuû yeáu phaùt trieån ñaát nöôùc;
• Bieát keát hôïp haøi hoøa caùc daïng lôïi ích khaùc nhau (kinh teá, chính trò, vaät chaát, tinh thaàn; caù nhaân, taäp theå, xaõ hoäi…) thaønh ñoäng löïc thuùc ñaåy Ñoåi môùi.
• ‚Moïi ñöôøng loái chuû tröông cuûa Ñaûng phaûi xuaát phaùt töø thöïc teá, toân
troïng quy luaät khaùch quan‛.
3. Nguyeân taéc khaùch quan vaø söï vaän duïng vaøo söï nghieäp Ñoåi môùi ôû Vieät Nam
b) Söï vaän duïng nguyeân taéc khaùch quan vaøo söï nghieäp Ñoåi môùi ôû Vieät Nam Khôi daäy, phaùt huy toái ña söùc maïnh tinh thaàn, truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa daân toäc Vieät Nam
• Coi söï thoáng nhaát nhieät tình caùch maïng & tri thöùc khoa hoïc laø ñoäng
löïc tinh thaàn thuùc ñaåy coâng cuoäc Ñoåi môùi; • Boài döôõng nhieät tình, phaåm chaát caùch maïng • Coi troïng & ñaåy maïnh coâng taùc giaùo duïc tö töôûng (chuû nghóa Maùc– Leânin & tö töôûng Hoà Chí Minh…); Ñoåi môùi vaø naâng cao tö duy lyù luaän (veà CNXH vaø con ñöôøng ñi leân CNXH…);
• Phoå bieán tri thöùc khoa hoïc - coâng ngheä cho caùn boä, nhaân daân…
Khaéc phuïc chuû nghóa chuû quan duy yù chí, thoùi yû laïi, thuï ñoäng, trì treä… trong Ñoåi môùi
• Kieân quyeát ngaên ngöøa taùi dieãn beänh chuû quan duy yù chí; loái suy nghó, haønh ñoäng giaûn ñôn, chaïy theo nguyeän voïng chuû quan aûo töôûng, baát chaáp quy luaät, coi thöôøng hieän thöïc khaùch quan.
• Choáng laïi thaùi ñoä thuï ñoäng, yû laïi, baûo thuû, trì treä; thoùi thôø ô laõnh ñaïm, voâ traùch nhieäm, ñoå loãi cho hoaøn caûnh laãn troán traùch nhieäm caù nhaân…
