Bài giảng Chương 2: Hình dạng, kích thước và cấu tạo của Trái Đất

Chương 2 HÌNH DẠNG, KÍCH THƯỚC VÀ CẤU TẠO CỦA TRÁI ĐẤT

Bài 2: CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM

CỦA TRÁI ĐẤT

Người soạn: GV. Vũ Thị Thanh Hương

Lớp dạy: Văn – Địa K37

Ngày dạy: 10/11/2015

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

1. Cấu trúc Trái Đất

a. Các lớp của Trái Đất

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

BẢNG THÔNG TIN VỀ CÁC LỚP CẤU TẠO TRÁI ĐẤT

ạ

Đ sâuộ

Nhi

t đệ ộ Tr ng thái

Chi u ề dày

Thành ph n ầ ấ ậ v t ch t

Vỏ

Man ti Manti

trên

Manti iướ d

Nhân Nhân ngoài

Nhân trong

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

BẢNG THÔNG TIN VỀ CÁC LỚP CẤU TẠO TRÁI ĐẤT

ộ Đ sâu (km) t ệ Nhi đ (ộ 0C) Tr ng ạ thái Thành ph n ầ ấ ậ v t ch t

Chi u ề dày (km)

5 76 576 R nắ Sima, Sial

Vỏ

824895

ẻ 900 1300 D o giòn

Manti trên

Silicat magiê 2900 2000 1300 R nắ

i t n a M

Manti Dưới

5100 2200 3360 L ngỏ

Nhân ngoài ắ S t, Niken

6370 4500 R nắ 1270

n â h N

Nhân trong

Câu hỏi

1 Hãy so sánh thông tin về các lớp và rút ra nhận xét

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Kết luận chung

+ Theo thứ tự từ ngoài vào trong, các lớp của Trái đất: Vỏ, Manti, Nhân

+ Nhiệt độ TĐ tăng dần từ ngoài vào trong.

+ Áp suất TĐ tăng dần từ ngoài vào trong.

Câu hỏi vận dụng

1 Tại sao ở nhiệt độ 45000C,

nhân trong của TĐ vẫn ở trạng thái rắn?

2 Tại sao nhân TĐ có thể tích chỉ chiếm 17%,

nhưng khối lượng của nhân chiếm những 33,5%?

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Kết luận chung

+ Theo thứ tự từ ngoài vào trong, các lớp của Trái đất: Vỏ, Manti, Nhân

+ Nhiệt độ TĐ tăng dần từ ngoài vào trong.

+ Áp suất TĐ tăng dần từ ngoài vào trong.

+ Càng vào trong vật chất có khối lượng riêng (tỉ trọng) càng lớn.

Câu hỏi mở rộng

1 Giữa các lớp của TĐ có mối quan hệ với nhau không?

Hãy lấy ví dụ minh họa.

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

Núi lửa

Vỏ Trái Đất

Mối quan hệ giữa Vỏ - Manti

i

Nhân ngoài

Nhân trong

Tác động của dòng đối lưu tới vỏ Trái Đất

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Giữa lớp Manti và lớp vỏ TĐ có mối quan hệ chặt chẽ với nhau do dòng đối lưu trong lớp Manti thường xuyên tác động vào vỏ TĐ.

+ Nguyên nhân hình thành dòng đối lưu: do sự phân dị trọng lực (vật chất nặng chìm xuống dưới, vật chất nhẹ nổi lên trên).

+ Ý nghĩa của dòng đối lưu: tạo thành núi lửa, cung cấp vật liệu làm dày vỏ TĐ, làm cho các mảng TĐ dịch chuyển theo phương nằm ngang.

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

1. Cấu trúc Trái Đất

a. Các lớp của Trái Đất

b. Cấu trúc vỏ TĐ

Hình vẽ Vỏ Trái Đất, tr.16 Tập bản đồ ĐLTNĐC

Câu hỏi gợi mở

1 Cấu trúc ngang của vỏ TĐ gồm những kiểu nào?

2 Cấu trúc đứng của vỏ TĐ gồm những lớp nào?

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

1. Cấu trúc Trái Đất

a. Các lớp của Trái Đất

b. Cấu trúc vỏ TĐ

- Vỏ TĐ rất mỏng, được phân ra hai kiểu + Vỏ lục địa gồm 3 lớp: trầm tích, granit, badan. + Vỏ đại dương chỉ có 2 lớp: trầm tích, ba dan

- Chỗ mỏng nhất và yếu nhất của vỏ TĐ là ở dãy núi ngầm giữa đại dương.

- Chỗ dày nhất của vỏ TĐ là khiên lục địa.

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

và

Thạch quyển gồm vỏ TĐ và Mái Manti đến độ sâu 100km. Phân biệt vỏ Trái thạch Đất quyển?

Thạch quyển trôi nổi trên quyển mềm như những mảng nổi trên mặt nước.

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

TiÓu kÕt

Vỏ TĐ tuy nằm ở ngoài cùng và ở trạng thái rắn chắc nhưng không ổn định và thường xuyên bị tác động bởi dòng đối lưu trong bao Manti mà sinh ra núi lửa và sự chuyển dịch. Vỏ TĐ cùng với Mái Manti hợp thành thạch quyển.

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

2. Thuyết kiến tạo mảng

- Hội nghị địa chất thế giới năm 1972 đã đưa ra thuyết mới là thuyết kiến tạo mảng trên cơ sở kế thừa thuyết lục địa trôi.

Thuyết lục địa trôi

A.Wegener đề xuất năm 1912

Thuyết kiến tạo mảng

Ra đời vào những năm 60 của thế kỷ XX

Câu hỏi gợi mở

1 Bề mặt TĐ chia thành những mảng kiến tạo nào?

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Thạch quyển của TĐ được cấu tạo bởi 7 mảng kiến tạo lớn: Âu - Á, Thái Bình Dương, Bắc Mĩ, Nam Mĩ, Phi, Ấn Độ, Nam Cực và 3 mảng kiến tạo nhỏ: Naxca, Arap, Philippin.

Câu hỏi gợi mở

2 Em hãy liệt kê tên của các mảng thuộc 2 kiểu sau?

ả ả ạ ươ ạ ươ ả ả ỗ ợ ỗ ợ

ắ

ng M ng đ i d ng M ng đ i d Thái Bình D ngươ Philippin Naxca

ộ

M ng h n h p M ng h n h p Âu – Á B c Mĩ Nam Mĩ Phi n ĐẤ Nam C cự Arap

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Chỉ có mảng Thái Bình Dương, Philippin, mảng Naxca toàn bộ là vỏ đại dương (mảng đại dương). Các mảng còn lại có cả vỏ lục địa (mảng lục địa) và vỏ đại dương (mảng đại dương).

- Nghiên cứu về các mảng ko chỉ nghiên cứu lục địa mà phải nghiên cứu từ bề mặt tới hết giới hạn thạch quyển.

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Quá trình hình thành các châu và đại dương.

Quá trình hình thành các châu và đại dương

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Sự chuyển dịch của các mảng xảy ra theo nhiều cách khác nhau:

+ Khi 2 mảng lục địa tiến vào nhau.

Mảng lục địa

1. Thạch quyển

Hình thành các dãy núi

2. Quyển mềm

Mảng lục địa

Bị xô ép

Một mảng bị chui xuống dưới mảng kia

2 mảng lục địa tiến vào nhau

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Sự chuyển dịch của các mảng xảy ra theo nhiều cách khác nhau:

1. Thạch quyển

+ Khi mảng đại dương tiến vào mảng lục địa.

Dãy núi lửa

Mảng lục địa

2. Quyển mềm

Núi lửa

Vực thẳm đại dương

Mảng đại dương

Bị xô ép

Măc ma được sinh ra

Đới hút chìm

mảng đại dương tiến vào mảng lục địa

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Sự chuyển dịch của các mảng xảy ra theo nhiều cách khác nhau:

+ Khi 2 mảng đại dương tiến vào nhau.

Chuỗi đảo núi lửa

1. Thạch quyển

Mảng đại dương

2. Quyển mềm

Vực thẳm đại dương

Mảng đại dương

Bị xô ép

Măc ma được sinh ra

Đới hút chìm

2 mảng đại dương tiến vào nhau

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Sự chuyển dịch của các mảng xảy ra theo nhiều cách khác nhau:

+ Khi 2 mảng tách khỏi nhau

2 mảng đại dương tách dãn

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

- Sự chuyển dịch của các mảng xảy ra theo nhiều cách khác nhau:

+ Khi 2 mảng trượt bằng.

Nơi dịch chuyển

Đứt gãy

Tâm chấn

Tiêu điểm

Sóng địa chấn

2 mảng trượt bằng

Bài tập vận dụng Dựa vào bản đồ kiến tạo mảng, tr.18, 19 Tập bản đồ ĐLTNĐC

? Hãy xác định kiểu dịch chuyển giữa các cặp mảng sau?

STT

Kết quả là hình thành dạng địa hình nào?

Ạ

Ể

Ế

Ả

KI U VA CH M

K T QU

CÁC M NGẢ Mảng Thái Bình Dương và Mảng Âu - Á

Mảng Naxca và mảng Nam Mĩ

Mảng Ấn Độ và Mảng Âu - Á

Mảng Thái Bình Dương và Mảng Âu - Á

ạ ươ

ạ

ử

1 M ng Thái Bình

ế

ả Hai m ng đ i d ti n vào nhau

ả

ả ươ

D ng và M ng Âu Á

ươ ố

T o thành vành đai núi l a Tây Thái Bình D ng, ừ ạ ch y t Camsatca xu ng ậ ả Nh t B n và Philippin.

Mảng Naxca và mảng Nam Mĩ

ạ

ế ng ti n vào

ả ả

ử

ể

ọ

ạ ươ M ng đ i d ụ ị m ng l c đ a

ả ả

2 M ng Naxca và m ng Nam Mĩ

ờ ươ

ự

ể

T o thành dãy Anđet và vành ạ đai núi l a ch y d c b bi n phía Đông Thái Bình D ng, v c bi n Pêru Chilê

Mảng Ấn Độ và Mảng Âu - Á

ả

ế

ả Ấ ộ 3 M ng n Đ

ụ ị Hai m ng l c đ a ti n vào nhau

Hình thành dãy núi Himalaya ấ cao nh t th gi

ế ớ i

và ả M ng Âu Á

CẤU TRÚC VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÁI ĐẤT

TiÓu kÕt

Nơi tiếp xúc giữa các mảng kiến tạo là những vùng bất ổn, thường có các hoạt động kiến tạo xảy ra, kèm theo động đất và núi lửa. Hiện nay, các mảng kiến tạo vẫn đang tiếp tục dịch chuyển, nhưng rất chậm: vài cm - vài chục cm/năm.