Bài giảng chương 1: Lý luận cơ bản về tổ chức lãnh thổ

ƯƠ CH NG 1

Ậ Ơ Ả

Ề Ổ

Ứ

Ổ

LÝ LU N C  B N V  T  CH C LÃNH TH

ệ ắ 1.1. Khái ni m và nguyên t c

ố ả ấ ắ 1.1.1. Các nguyên t c phân b  s n xu t

ể ả ề ả ế ố ớ ị ị Đ  đ m b o cho n n kinh t ể ổ  qu c dân phát tri n  n đ nh v i nh p đ

ưở ấ ủ ấ ướ ầ ố ả ể tăng tr ng cao, trong phát tri n và phân b  s n xu t c a đ t n ộ  ả   c c n ph i

ậ ụ ứ ố ố ả ắ ấ nghiên c u và v n d ng t t các nguyên t c phân b  s n xu t.

1.1.1.1 Nguyên t c 1 ắ

ơ ở ả ấ ầ ố ồ ệ ệ   Phân b  các c  s  s n xu t g n các ngu n nguyên li u, nhiên li u,

ượ ị ườ ồ ộ ẩ năng l ng, ngu n lao đ ng và th  tr ụ ả ng tiêu th  s n ph m.

ự ơ ở ả ấ ề ễ ệ ầ

ị ườ ể ẩ ặ ượ Trong th c ti n các c  s  s n xu t đ u c n nguyên, nhiên li u, năng   ụ ể  ụ ả ộ ng, lao đ ng và th  tr ng tiêu th  s n ph m; tùy theo đ c đi m c  th l

ố ượ ơ ở ả ấ ừ ấ ừ ấ ả ả ủ ừ c a t ng đ i t

ạ ể ả ể ử ụ ắ ả ớ ng s n xu t, t ng c  s  s n xu t, t ng ngành s n xu t mà   ấ ế   có th  s  d ng nguyên t c này linh ho t đ  gi m b t chi phí s n xu t đ n

ứ ấ ấ m c th p nh t.

ứ ụ ậ ố ẽ ả ớ ượ ắ ­ Nghiên c u v n d ng t t nguyên t c này s  gi m b t đ c các chi phí

ặ ệ ậ ả ừ ạ ả ấ ả s n xu t, đ c bi t chi phí trong khâu v n t i, t ẩ    đó h  giá thành s n ph m,

ả ế ấ ệ nâng cao hi u qu  kinh t ả  trong s n xu t.

ứ ự ụ ễ ậ ầ ữ   ắ ­ Trong th c ti n v n d ng nguyên t c này c n chú ý nghiên c u nh ng

ế ố ượ ỹ ả ể ặ đ c đi m kinh t ậ ụ ể ủ ừ  ­ k  thu t c  th  c a t ng đ i t ấ ừ ng s n xu t, t ng nhóm

ấ ể ấ ợ ố ả ả ngành s n xu t đ  phân b  s n xu t h p lý.

ố ớ ả ấ ượ 1.1.1.1.1.  Đ i v i s n xu t công nghi p c chia thành 5 nhóm ngành): ệ  (đ

ơ ở ả ớ ặ ệ ể ồ ổ ậ   ấ ­ Nhóm 1: Bao g m các c  s  s n xu t công nghi p v i đ c đi m n i b t

ể ệ ậ ơ ấ ả ấ là có chi phí v n chuy n nguyên li u cao

ệ ệ ả ấ ế ế ườ các xí nghi p luy n kim, s n xu t xi măng, ch  bi n mía, đ ư   trong c  c u chi phí s n xu t nh : ả ng hoa qu

ố ớ ố ầ ể ượ ộ h p... Đ i v i nhóm này, trong phát tri n và phân b  c n đ ố ầ   c phân b  g n

ệ ồ ớ v i các ngu n nguyên li u.

1

ơ ở ả ớ ặ ệ ể ồ

ổ ậ   ấ ­ Nhóm 2: Bao g m các c  s  s n xu t công nghi p v i đ c đi m n i b t ư ơ ấ ể ệ ậ ả ấ trong c  c u chi phí s n xu t nh : các là có chi phí v n chuy n nhiên li u cao

ệ ộ ố ệ ể ệ nhà máy nhi ấ t đi n, m t s  xí nghi p hoá ch t… Trong phát tri n và phân b ố

ầ ượ ấ ố ầ ệ ớ ồ ả s n xu t, nhóm này c n đ c phân b  g n v i ngu n nhiên li u.

ơ ở ả ớ ặ ệ ể ồ

ổ ậ   ấ ­ Nhóm 3: Bao g m các c  s  s n xu t công nghi p v i đ c đi m n i b t ữ ề ệ ơ ấ ư ấ ả trong c  c u chi phí s n xu t nh  nh ng xí là có  chi phí v  đi n năng cao

ệ ệ ệ ề ệ ả ấ nghi p công

ệ ố ươ ằ   nghi p dùng đi n nhi u trong s n xu t (luy n kim màu b ng ầ   ể ng pháp đi n phân...). Trong phát tri n và phân b , nhóm ngành này c n ph

ượ ơ ở ệ ớ ệ ẻ ề ố ầ ồ đ c phân b  g n các c  s  đi n l n, các ngu n đi n r  ti n.

ớ ặ ơ ở ệ ể ồ chi phí về ­ Nhóm 4: Bao g m các c  s  công nghi p v i đ c đi m là có

ả ạ ộ ư ệ ơ ấ ấ đào t o và tr  công lao đ ng cao ả trong c  c u chi phí s n xu t nh : d t may,

ủ ể ệ ầ ả ố ỹ gi y da, th  công m  ngh  tinh x o... Trong phát tri n và phân b , nhóm

ầ ượ ố ầ ư ớ ộ ngành này c n đ c phân b  g n các trung tâm dân c  l n có trình đ  dân trí

cao.

ơ ở ả ớ ặ ệ ể ấ ồ

ấ ổ ậ ơ ấ ụ ả ề ẩ chi phí v  tiêu th  s n ph m cao ả   ­ Nhóm 5: Bao g m các c  s  s n xu t công nghi p v i đ c đi m s n ả   trong c  c u chi phí s n xu t n i b t là có

ế ế ơ ở ự ư ấ ẩ ượ ẹ ệ xu t nh : các c  s  công nghi p ch  bi n th c ph m, bia, r u, bánh k o...

ể ầ ố ượ ố ầ Trong phát tri n và phân b , nhóm này c n đ c phân b  g n các trung tâm

ụ ớ tiêu th  l n.

ố ớ ả ệ ấ 1.1.1.1.2.  Đ i v i s n xu t nông nghi p:

ả ự ụ ể ắ ậ ặ ế V n d ng nguyên t c trên, cũng ph i d a vào đ c đi m kinh t ­ k ỹ

ậ ủ ừ ể ố ả ấ thu t c a t ng nhóm ngành đ  b  trí s n xu t.

ươ ụ ộ ự ễ ầ ắ ơ ­ Cây l

ướ ượ ệ ề ầ ạ ả ớ v i đi u ki n ngo i c nh. Do đó c n đ ng th c: Có yêu c u tiêu th  r ng rãi kh p n i, d  thích nghi   ố ố c phân b  theo 2 h ng: Phân b

ổ ể ứ ắ ầ ạ ộ r ng kh p trên các vùng lãnh th  đ  đáp  ng yêu c u tiêu dùng t ỗ ủ   i ch  c a

ố ậ ư ở ậ ợ ể ậ ữ ề ệ dân c ; phân b  t p trung nh ng vùng có đi u ki n thu n l i đ  t p trung

ữ ả ấ ớ ầ ư đ u t , thâm canh, hình thành nh ng vùng s n xu t chuyên môn hoá l n, tăng

ả ượ ươ ự ề ạ ẩ ấ năng su t, s n l ng cây l ả ng th c, t o ra nhi u s n ph m hàng hoá cho

ế ố ề n n kinh t qu c dân.

ữ ệ ề ệ ả ầ ặ   ­ Cây công nghi p và cây ăn qu : Yêu c u nh ng đi u ki n sinh thái ch t

ẽ ơ ớ ươ ự ủ ặ ả ỏ ch  h n so v i cây l ẩ ng th c; m t khác s n ph m c a nó đòi h i ph i đ ả ượ   c

2

ế ế ượ ị ả ể ẩ ớ ch  bi n m i nâng cao đ

ầ ượ ố ậ ữ ố b , nhóm cây này c n đ c giá tr  s n ph m. Do đó trong phát tri n và phân   ả   c phân b  t p trung, hình thành nh ng vùng s n

ể ế ợ ố ớ ể ệ ấ ớ xu t chuyên môn hoá l n đ  k t h p t ế ế   t v i phát tri n công nghi p ch  bi n,

ệ ả ằ ế ấ nh m nâng cao hi u qu  kinh t ả  trong s n xu t.

1.1.1.2. Nguyên t c 2 ắ

ả ế ợ ệ ớ ố ả ệ ấ Phân b  s n xu t ph i k t h p công nghi p v i nông nghi p, thành

ị ớ . th  v i nông thôn

ề ế ể ố ố ầ N n kinh t ố  qu c dân mu n phát tri n t ể   ự ế ợ t, c n có s  k t h p phát tri n

ữ ấ ả ộ ơ ấ ả ấ ị ế nh p nhàng gi a t t c  các ngành s n xu t trong m t c  c u kinh t ố  qu c dân

ố ướ ế ệ ệ ấ th ng nh t, mà tr c h t là công nghi p và nông nghi p; vì đây là 2 ngành

ủ ế ủ ề ấ ậ ấ ế ể ả s n xu t v t ch t ch  y u c a n n kinh t . Do đó trong phát tri n và phân b ố

ấ ướ ả ế ợ ố ầ ữ ệ ớ ấ ủ ả s n xu t c a đ t n c, c n ph i k t h p t t gi a công nghi p v i nông

nghi p. ệ

ấ ế ợ ố ả ệ ệ ẽ ớ ầ   ­ Phân b  s n xu t k t h p công nghi p v i nông nghi p s  góp ph n

ệ ượ ệ ể ầ ỏ xóa   b   hi n   t

ứ ả ướ ế ệ ấ ớ ơ ng   các   vùng   nông   nghi p   đ n   thu n,   mà   phát   tri n   theo   ệ   ng hình thành các hình th c s n xu t liên k t nông ­ công nghi p v i hi u h

ả ế ề ệ ệ ạ ộ ộ qu  kinh t

ướ ừ ự ệ ệ ề ả ả ấ nhi u, càng có hi u qu  vào s n xu t nông nghi p; t ng b xã h i cao t o đi u ki n cho công nghi p tác đ ng ngày càng   ệ   c th c hi n

ơ ấ ệ ế ệ công nghi p hoá nông nghi p; hình thành c  c u kinh t ệ    công ­ nông nghi p

ợ ngày càng h p lý.

ụ ự ể ễ ậ ầ ắ ­ Trong th c ti n v n d ng nguyên t c này, c n chú ý phát tri n và phân

ơ ấ ệ ả ấ ướ ế ố ở ộ b  m  r ng c  c u s n xu t công nghi p, mà tr c h t là các ngành công

ệ ự ư ơ ế ạ ử ữ ụ ụ ế

ế ế ụ ả ụ ụ ệ ệ ấ ệ nghi p tr c ti p ph c v  nông nghi p nh : c  khí ch  t o, s a ch a máy   ả   móc công c  ph c v  s n xu t nông nghi p, công nghi p ch  bi n, b o

ụ ụ ệ ả ư ả ả ấ qu n nông s n, công nghi p s n xu t hàng tiêu dùng ph c v  dân c  vào các

ệ ể ệ ể ể ẩ vùng nông nghi p đ  thúc đ y nông nghi p phát tri n. Trong phát tri n, xây

ế ớ ự ế ợ ẽ ầ ặ ừ ầ ự d ng các vùng kinh t m i, c n có s  k t h p ch t ch  ngay t ữ    đ u gi a

ệ ệ ớ công nghi p v i nông nghi p

1.1.1.3. Nguyên t c 3 ắ

3

ố ả ể ề ả ấ ế Phân b  s n xu t ph i chú ý phát tri n nhanh chóng n n kinh t ­văn

ủ ậ ể .  ạ ậ hóa c a các vùng l c h u, ch m phát tri n

ệ ự ự ề ế ị ủ ­ Do s  phân hoá c a các đi u ki n t nhiên ­ kinh t ộ  ­ xã h i ­ l ch s ử

ổ ủ ấ ướ ữ ữ ườ gi a các vùng lãnh th  c a đ t n c nên gi a các vùng th ự ng có s  chênh

ể ề ế ộ ộ ệ l ch v  trình đ  phát tri n kinh t ­ văn hoá ­ xã h i.

ế ề ạ ậ ậ ế ộ ườ Các vùng l c h u, ch m ti n v  kinh t ­ xã h i th ữ ng là nh ng vùng

ớ ủ ồ ả ả ư ể ộ ườ biên gi i, ven bi n, h i đ o, vùng c  trú c a đ ng bào dân t c ít ng i có v ị

ữ ặ ọ ố ị trí quan tr ng trong an ninh, chính tr , qu c phòng. M t khác, nh ng vùng này

ữ ư ư ề ể ề ả ấ là nh ng vùng còn nhi u ti m năng phát tri n s n xu t, nh ng ch a đ

ử ụ ố ả ể ấ ợ ượ   c ầ   khai thác, s  d ng h p lý. Do đó trong phát tri n và phân b  s n xu t, c n

ể ằ ố ơ chú ý phát tri n nhanh chóng các vùng này, nh m khai thác t ề   t h n các ti m

ể ế ộ ủ ấ ướ năng phát tri n kinh t ­ xã h i c a đ t n c.

ụ ậ ố ắ ặ ớ ế ­ V n d ng t t nguyên t c này có ý nghĩa l n trên các m t kinh t ­ chính

ọ ề ủ ợ ệ ể ề ạ ầ ố ị tr  ­ qu c phòng, t o đi u ki n đ  khai thác đ y đ , h p lý m i ti m năng

ấ ủ ấ ướ ể ả ỏ ầ ự ầ ệ phát tri n s n xu t c a đ t n c, góp ph n xoá b  d n s  cách bi

ộ ườ ế ố ườ dân t c, tăng c ng kh i đoàn k t toàn dân, nâng cao dân trí, tăng c ữ t gi a các   ự   ng l c

ượ ự ệ ế ớ ả ả ể ầ l ng t v  trên các tuy n biên gi i, ven bi n, h i đ o, góp ph n phòng th ủ

ắ ấ ướ ệ ữ ả và b o v  v ng ch c đ t n c.

ự ứ ụ ễ ể ậ ắ ầ

ơ ở ả ế ấ ạ ậ ậ ­ Th c ti n v n d ng nguyên t c này, c n nghiên c u phát tri n và phân   ơ ở ố ở ộ b  m  r ng các c  s  s n xu t vào các vùng l c h u, ch m ti n trên c  s

ươ ạ các ph ng án phân vùng và qui ho ch các vùng kinh t ế ủ ấ ướ  c a đ t n c.

1.1.1.4. Nguyên t c 4 ắ

ế ợ ố ố ả ấ ả ế ớ Phân b  s n xu t ph i chú ý k t h p t t kinh t ố  v i qu c phòng.

ế ớ ồ ạ ế ự ủ ế ố Th  gi ẫ i ngày nay v n còn t n t ả   i ch  nghĩa đ  qu c và các th  l c ph n

ấ ướ ự ậ ệ ấ ả ả ắ ớ ộ đ ng, vì v y xây d ng đ t n ặ   c và b o v  đ t nu c ph i luôn luôn g n ch t

ế ợ ố ả ế ớ ớ v i nhau. Do đó ph i chú ý k t h p t t kinh t ố  v i qu c phòng.

ụ ậ ố ế ắ ầ ạ ớ ­ V n d ng t t nguyên t c này có ý nghĩa to l n góp ph n h n ch  thi ệ   t

ế ả ạ h i khi x y ra chi n tranh.

ự ễ ậ ụ ữ ể ầ ­ Trong th c ti n v n d ng, c n chú ý nh ng đi m sau đây:

4

ơ ở ả ữ ứ ể ầ ấ ố ọ   + C n nghiên c u phát tri n và phân b  nh ng c  s  s n xu t quan tr ng

ố ố ớ ề ế ộ ị ố có ý nghĩa then ch t đ i v i n n kinh t qu c dân vào sâu trong n i đ a, xa

ớ ế các tuy n biên gi i.

ấ ớ ữ ể ố ọ ề   ơ ở ả + Phát tri n và phân b  nh ng c  s  s n xu t l n quan tr ng trên nhi u

ổ ủ ấ ướ ộ ố ấ ị ậ vùng lãnh th  c a đ t n

ơ ở ả ố ở ộ ấ ọ ể ấ Phát tri n và phân b  m  r ng các c  s  s n xu t có tính ch t g n nh , d c, tránh quá t p trung vào m t s  vùng nh t đ nh.   ẹ ễ

ế ẩ ố ở ớ ơ ộ c  đ ng khi x y ra tình hu ng chi n tranh ế  các tuy n biên gi ể   i, ven bi n,

ể ế ợ ố ớ ủ ể ố ố ả ả h i đ o đ  k t h p t t phát tri n v i c ng c  qu c phòng.

1.1.1.5. Nguyên t c 5 ắ

ố ả ả ấ ườ ở ộ Phân b  s n xu t ph i chú ý tăng c ệ ợ   ng và m  r ng các quan h  h p

tác qu c tố ế.

ế ớ ố ế ễ ờ ố Ngày nay trên th  gi i đang di n ra quá trình qu c t hoá đ i s ng kinh t ế

ướ ế ề ọ ố ố ủ ấ ả c a t t c  các n c. M i qu c gia đ u mu n tìm ki m cho mình m t đ ộ ườ   ng

ế ượ ế ợ ớ ồ ố ộ ố l i chi n l ể c phát tri n kinh t thích h p v i ngu n thu cao, t c đ  tăng

ưở ả ọ ơ ở ệ ổ ồ ị tr ng nhanh và  n đ nh, trên c  s  khai thác có hi u qu  m i ngu n tài

ấ ướ ợ ụ ứ ố ự ỗ ợ ủ nguyên c a đ t n c và l ế i d ng đ n m c t i đa s  h  tr kinh t ế ừ  t bên

ề ể ế ở ở ộ ướ ngoài. Do đó phát tri n n n kinh t m  đã tr  thành m t xu h ng t ấ ế   t y u

ờ ạ ố ả ể ậ ấ ầ ả ủ c a th i đ i. Vì v y trong phát tri n và phân b  s n xu t, c n ph i chú ý

ườ ệ ợ ở ộ ố ế tăng c ng và m  r ng quan h  h p tác qu c t .

ụ ậ ố ậ ợ ề ệ ắ ­ V n d ng t ẽ ạ t nguyên t c này s  t o đi u ki n thu n l i cho các c  s ơ ở

ấ ị ươ ề ể ả s n xu t, các đ a ph ng, các vùng và n n kinh t ế ấ ướ  đ t n ộ   c phát tri n m t

ợ cách có l ấ i nh t.

ự ễ ậ ụ ế ợ ắ ợ ắ ầ ­ Th c ti n v n d ng nguyên t c này, c n chú ý k t h p đúng đ n l

ữ ể ả ợ i ích   ấ   ứ t c  các bên tham gia h p tác, ra s c phát tri n nh ng ngành s n xu t ủ ấ ả c a t

ề ướ ậ ợ ố ế ợ ệ mà đi u ki n trong n ề c có nhi u thu n l i trong tham gia h p tác qu c t .

1.1.1.6. Nguyên t c 6 ắ

ố ả ấ ả ổ ứ ộ ợ Phân b  s n xu t ph i chú ý t ữ    ch c, phân công lao đ ng h p lý gi a

các vùng trong n cướ .

ể ấ ế ợ ẽ ớ ả ặ

ồ ừ ượ ế ắ ắ ể ổ   Phát tri n chuyên môn hoá s n xu t k t h p ch t ch  v i phát tri n t ng ậ  qui lu t phát trong vùng. Nguyên t c này đ c b t ngu n t ề ợ h p n n kinh t

5

ể ủ ộ ộ ộ ộ ổ   tri n c a phân công lao đ ng xã h i. Phân công lao đ ng xã h i theo lãnh th ,

ậ ấ ế ộ t ấ ế ẽ ẫ ớ t y u s  d n t i chuyên môn hoá. Đây là m t qui lu t t t y u khách quan,

ấ ủ ố ả ấ ướ ể ầ do đó trong phát tri n và phân b  s n xu t c a đ t n

ố ả ứ ậ ậ ấ ướ ằ nh n th c qui lu t này nh m phân b  s n xu t theo h ứ   c c n nghiên c u ữ   ng hình thành nh ng

ả ư ạ ế ệ ấ ả vùng s n xu t chuyên môn hoá đ a l i hi u qu  kinh t

ả ế ợ ể ề ả ấ ớ cao. Tuy nhiên đi   ể ổ   li n v i phát tri n s n xu t chuyên môn hoá, ph i k t h p phát tri n t ng

ế ủ ầ ủ ợ ọ ề ể ớ ề ợ h p n n kinh t c a vùng m i có th  khai thác đ y đ , h p lý m i ti m năng

ấ ủ ấ ủ ỗ ợ ả ả s n xu t c a vùng và h  tr `cho chuyên môn hóa s n xu t c a vùng phát

tri n. ể

ụ ậ ố ủ ợ ẽ ắ ầ ầ ­ V n d ng t ọ   t nguyên t c này s  góp ph n khai thác đ y đ , h p lý m i

ể ề ế ấ ả ả ti m năng phát tri n kinh t ộ  ­ xã h i trong t

ể ả ấ ố ệ ả ớ ị ngành s n xu t trong vùng phát tri n cân đ i nh p nhàng v i hi u qu  kinh t ả t c  các vùng, đ m b o cho các   ế

ố ả ể ấ ầ ộ ặ   xã h i cao. Ngoài ra trong phát tri n và phân b  s n xu t ngày nay, c n đ c

ệ ớ ấ ề ả ệ ườ ự bi t chú ý t i v n đ  b o v  môi tr ng t nhiên và tài nguyên thiên nhiên.

ề ả ệ ấ ầ ườ ự C n coi v n đ  b o v  môi tr ng t

ố ả ư ể ấ ữ ắ ộ phát tri n và phân b  s n xu t nh  là m t trong nh ng nguyên t c phân b nhiên và tài nguyên thiên nhiên trong   ố

ấ ầ ả ế ử ụ ế ủ ệ ắ ầ ổ ả s n xu t. C n ph i bi t s  d ng ti ợ   t ki m và đúng đ n, đ y đ  và t ng h p

ả ạ ệ ấ ả ồ nh t các ngu n tài nguyên thiên nhiên, b o v  và c i t o thiên nhiên.

1.1.2. Vùng kinh t ế

ề ệ 1.1.2.1. Khái ni m v  vùng kinh t ế

ủ ề ổ ặ ữ ế ế ậ Vùng kinh t , lãnh th  đ c thù c a n n kinh t ộ  là nh ng b  ph n kinh t

ấ ế ợ ẽ ớ ả ặ ố ế  ể ổ   qu c dân, có chuyên môn hoá s n xu t k t h p ch t ch  v i phát tri n t ng

h p. ợ

ơ ả ủ ộ 1.1.2.2. N i dung c  b n c a vùng kinh t ế

ấ ủ ả ế 1.1.2.2.1. Chuyên môn hoá s n xu t c a vùng kinh t :

ữ ệ ề ả ấ ự ­ Chuyên môn hoá s n xu t là d a vào nh ng đi u ki n thu n l ậ ợ ủ   i c a

ề ự ế ử ể ả ề ả ộ ị ẩ vùng v  t nhiên­kinh t ấ , xã h i­l ch s  đ  s n xu t ra nhi u s n ph m hàng

ấ ượ ố ầ ủ ề ấ ạ ớ hoá v i ch t l ng t t, giá thành h , cung c p cho nhu c u c a nhi u vùng

ầ ả ướ ẩ khác, cho nhu c u c  n ấ c và xu t kh u.

6

ế ể ệ ấ ủ ư ả ặ ­ Chuyên môn hoá s n xu t c a vùng kinh t

ụ ủ ủ ệ ớ ộ    th  hi n nét đ c tr ng, đ c ư ố   đáo c a vùng, vai trò, nhi m v  c a vùng v i các vùng khác, cũng nh  đ i

ế ử ấ ị ạ ị ố ộ ớ ề v i n n kinh t qu c dân trong m t giai đo n l ch s  nh t đ nh.

ữ ả ấ ượ ­ Nh ng ngành chuyên môn hoá s n xu t trong vùng đ c hình thành và

ậ ợ ủ ữ ự ề ể ệ ữ phát tri n d a trên nh ng đi u ki n thu n l ậ i c a vùng. Vì v y nh ng ngành

ườ ữ ệ ả ế ế ấ ị này   th ng   là   nh ng   ngành   cho   hi u   qu   kinh   t cao   nh t,   quy t   đ nh

ươ ướ ủ ấ ả ườ ữ ph ng h ng s n xu t chính c a vùng và th ng là nh ng ngành đóng vai

ủ ạ ề ế trò ch  đ o trong n n kinh t vùng.

ự ế ỗ ề ­ Trong th c t , m i vùng kinh t ế ườ  th ng có nhi u ngành chuyên môn hoá

ặ ấ ệ ế ớ ậ ả ị ả s n xu t khác nhau (đ c bi t là vùng kinh t ầ  l n). Vì v y c n ph i xác đ nh

ượ ủ ừ ả ấ ị đ c vai trò v  trí c a t ng ngành chuyên môn hoá s n xu t trong vùng, cũng

ủ ừ ơ ở ư ể ấ ả ị nh  vai trò v  trí c a t ng c  s  chuyên môn hoá s n xu t trong ngành đ  có

ươ ướ ầ ư ườ ượ ể ề ể ợ ph ng h ng đ u t phát tri n h p lý. Đ  làm đ c đi u đó, ng

ườ ộ ệ ố ứ ề ể ỉ th i ta   ữ   ng căn c  vào m t h  th ng nhi u ch  tiêu đ  phân tích trong đó nh ng

ỉ ượ ử ụ ổ ế ch  tiêu đ c s  d ng ph  bi n là:

ỷ ọ ị ả ủ ả ẩ ấ ộ + T  tr ng giá tr  s n ph m hàng hoá c a m t ngành s n xu t chuyên

ị ả ủ ẩ ớ ộ ấ   môn hoá nào đó trong vùng so v i toàn b  giá tr  s n ph m c a ngành  y

ượ ả ấ ở ộ đ c s n xu t ra trong vùng trong m t năm:

ị ả ẩ S’IV S’IV: giá tr  s n ph m hàng hoá ngành I trong vùng

ị ả ẩ x 100%            SIV: giá tr  s n ph m ngành I trong vùng

SIV

ỷ ọ ị ả ủ ẩ ấ ả + T  tr ng giá tr  s n ph m hàng hoá c a ngành s n xu t chuyên môn hoá

ị ả ủ ẩ ớ ộ nào đó trong vùng so v i toàn b  giá tr  s n ph m hàng hoá c a ngành đó

ượ ả ả ướ ấ ộ đ c s n xu t ra trên c  n c trong m t năm:

ị ả ẩ S’IV S’IV: giá tr  s n ph m hàng hoá ngành I trong vùng

ị ả ẩ x 100%          SIN: giá tr  s n ph m ngành I trong c  n ả ướ c

SIN

7

ỷ ọ ị ả ủ ẩ ả ấ ộ + T  tr ng giá tr  s n ph m c a m t ngành s n xu t chuyên môn hoá nào

ị ả ủ ẩ ớ ộ ượ ả ấ đó trong vùng so v i toàn b  giá tr  s n ph m c a ngành đó đ c s n xu t ra

ả ướ ặ ỷ ố ầ ư ộ ộ trên c  n c trong m t năm (ho c t ề ố  s  đó v  v n đ u t hay lao đ ng):

ị ả ẩ SIV SIV: giá tr  s n ph m ngành I trong vùng

ị ả ẩ x 100%          SIN: giá tr  s n ph m ngành I trong c  n ả ướ c

SIV

ỷ ọ ị ả ủ ấ ả ẩ + T  tr ng giá tr  s n ph m c a ngành s n xu t chuyên môn hoá nào đó

ấ ủ ớ ổ ị ả trong vùng so v i t ng giá tr  s n xu t c a toàn vùng:

ị ả ẩ SIV SIV: giá tr  s n ph m ngành I trong vùng

ấ ủ ị ả ổ x 100%       GOV: t ng giá tr  s n xu t c a toàn vùng

GOV

ế ợ ể ỉ ị ượ ị K t h p các ch  tiêu trên có th  xác đ nh đ ả   c vai trò v  trí các ngành s n

ấ xu t chuyên môn hoá trong vùng.

ư

ầ

ụ ề (Đ a ví d  v  ph n này)

ợ ủ ể ổ ế 1.1.2.2.2 Phát tri n t ng h p c a vùng kinh t :

ợ ủ ể ổ ế ể ấ ả ­ Phát tri n t ng h p c a vùng kinh t là phát tri n t ả   t c  các ngành s n

ấ ử ụ ầ ộ ớ

ệ ể ề ấ ả ợ ố ủ ọ ề   xu t có liên quan, ràng bu c v i nhau; khai thác, s  d ng đ y đ  m i ti m ế ể năng s n xu t trong vùng đ  phát tri n toàn di n, cân đ i, h p lý n n kinh t

ự ố ợ ố ữ ấ ả ấ vùng trong s  ph i h p t t nh t gi a các ngành chuyên môn hoá s n xu t, các

ổ ợ ụ ủ ả ấ ả ấ ngành b  tr  chuyên môn hóa s n xu t và các ngành s n xu t ph  c a vùng,

ộ ơ ấ ả ấ ợ ấ ạ t o cho vùng m t c  c u s n xu t h p lý nh t.

ủ ữ ả ấ + Các ngành chuyên môn hoá c a vùng là nh ng ngành s n xu t đóng vai

ủ ạ ề ế ủ ế ị ươ ướ trò ch  đ o trong n n kinh t c a vùng, quy t đ nh ph ng h ể   ng phát tri n

ữ ủ ệ ấ ả ế ấ ả s n xu t chính c a vùng và là nh ng ngành cho hi u qu  kinh t cao nh t.

ổ ợ ữ ả + Các ngành b  tr ấ ủ  chuyên môn hoá s n xu t c a vùng là nh ng ngành

ụ ả ự ệ ế ẩ ấ ặ ấ ả tr c   ti p   tiêu   th   s n   ph m,   ho c   s n   xu t   cung   c p   nguyên   li u,   năng

ượ ậ ư ế ị ơ ả ữ ặ l ng, v t t , thi ố   t b  c  b n cho ngành chuyên môn hoá, ho c có nh ng m i

8

ấ ớ ệ ả ẽ ệ ặ liên h  ch t ch  trong qui trình công ngh  s n xu t v i ngành chuyên môn

hoá.

ử ụ ụ ủ ữ ả ấ + Các ngành s n xu t ph  c a vùng là nh ng ngành s  d ng các ph

ụ ẩ ể ả ủ ể ẩ ấ ế  ặ   ph m, ph  ph m c a các ngành chuyên môn hoá đ  phát tri n s n xu t, ho c

ữ ể ồ ở ỏ ử ụ s  d ng nh ng ngu n tài nguyên nh  và phân tán

ộ ộ ủ ụ ụ ủ ế ữ ấ ặ ầ ể    trong vùng đ  phát tri n ả   ả s n xu t, ch  y u ph c v  nhu c u n i b  c a vùng ho c nh ng ngành s n

ế ế ươ ấ ấ ậ ự ự ự ệ ả ẩ xu t ch  bi n l ng th c, th c ph m, s n xu t v t li u xây d ng thông

ườ th ụ ụ ộ ộ ủ ng ph c v  n i b  c a vùng.

ể ổ ủ ế ộ ợ ợ ­ Phát tri n t ng h p c a vùng kinh t

ệ ả ụ ộ ế ạ ậ ợ ể ứ ọ   ớ ế  là phù h p v i ti n b  khoa h c ấ   i đ   ng d ng r ng rãi các qui trình công ngh  s n xu t kinh t , t o thu n l

ệ ế ả ả ạ ả ế ấ ộ tiên ti n, đ m b o cho vùng đ t hi u qu  kinh t ­ xã h i cao nh t.

ạ 1.1.2.3. Các lo i vùng kinh t ế

ứ ứ ể

ộ ướ ể ổ ượ ế ợ ứ ộ Căn c  vào qui mô, ch c năng, m c đ  phát tri n chuyên môn hoá và phát   ạ   c phân lo i ệ ố tri n t ng h p. H  th ng các vùng kinh t trong m t n c đ

ư nh  sau:

ế 1.1.2.3.1. Vùng kinh t ngành:

ế ể Vùng kinh t ngành là vùng kinh t ế ượ  đ ố ủ ế   c phát tri n và phân b  ch  y u

ụ ệ ệ ấ ả ộ m t ngành s n xu t, ví d : Vùng nông nghi p, vùng công nghi p. Vùng kinh

ơ ả ủ ầ ủ ế ế t ộ  ngành cũng có đ y đ  hai n i dung c  b n c a vùng kinh t ấ   ả  đó là s n xu t

ể ổ ợ chuyên môn hoá và phát tri n t ng h p.

ướ ươ ệ Năm 1976, Nhà n ư c ta đã đ a ra ph ng án 7 vùng nông nghi p và 8

ệ ả ấ vùng s n xu t lâm nghi p.

ế ổ ợ 1.1.2.3.2. Vùng kinh t t ng h p:

ế ớ * Vùng kinh t l n

ế ớ ế ổ ợ ấ ấ ỗ Vùng kinh t l n là các vùng kinh t

ế ớ ổ ố ề ề ỉ kinh t l n có qui mô lãnh th  bao trùm trên nhi u t nh và thành ph  li n k t ng h p c p cao nh t. M i vùng   ề

ữ ị ướ ơ ả ề ả ấ nhau; có chung nh ng đ nh h

ữ ố ớ ả ướ ự ớ nh ng ngành chuyên môn hoá l n có ý nghĩa đ i v i c  n ớ   ng c  b n v  chuyên môn hoá s n xu t, v i ể   c; s  phát tri n

ủ ạ ợ ế ớ ổ t ng h p c a vùng phong phú, đa d ng. Các vùng kinh t ữ    l n còn có nh ng

9

ề ố ế ố ớ ướ ố ị m i liên quan chung v  kinh t ­ chính tr  ­ qu c phòng. Đ i v i n ệ   c ta hi n

ế ớ nay, có 4 vùng kinh t l n:

ế ắ ­ Vùng kinh t ộ  B c B

ế ắ ­ Vùng kinh t ộ  B c Trung B

ế ­ Vùng kinh t ộ  Nam Trung B

ế ộ ­ Vùng kinh t Nam B .

ế * Vùng kinh t ­ hành chính

ế ữ ế ừ Vùng kinh t ­ hành chính là nh ng vùng kinh t ứ    v a có ý nghĩa, ch c

ế ừ ứ ỗ ế năng kinh t , v a có ý nghĩa, ch c năng hành chính. M i vùng kinh t

ộ ấ ề ươ ừ ứ ứ ả chính có m t c p chính quy n t ng  ng: V a có ch c năng qu n lý kinh t ­ hành   ế   ,

ổ ủ ộ ị ứ ả ừ v a có ch c năng qu n lý hành chính trên toàn b  đ a bàn lãnh th  c a vùng.

ế ạ Vùng kinh t hành chính có 2 lo i:

ế ớ ỉ ố ượ + Vùng kinh t hành chính t nh: v i qui mô và s  l

ư ệ ạ ố ế ẽ ặ hóa có h n, nh ng các m i liên h  kinh t ng các chuyên môn   ề    bên trong thì ch t ch  và b n

ắ ấ ả ề ổ ố ả ộ

ữ v ng, g n bó trong m t lãnh th  th ng nh t c  v  qu n lý hành chính và kinh .ế t

ế ấ ủ ệ ơ ỏ ổ ị + Vùng kinh t hành chính huy n: là đ n v  lãnh th  nh  nh t c a h ệ

ố ế ứ ộ ơ ở th ng vùng kinh t , có m c đ  chuyên môn hóa s  kh i.

1.1.3. Phân vùng kinh t ế

ệ 1.1.3.1. Khái ni m phân vùng kinh t ế

ế ổ ấ ướ ứ Phân vùng kinh t là quá trình nghiên c u phân chia lãnh th  đ t n

ộ ệ ố ế ụ ế ặ ạ thành m t h  th ng các vùng kinh t c ra   ề   , là quá trình v ch ra ho c ti p t c đi u

ỉ ớ ợ ộ ệ ố ủ ị ướ ch nh ranh gi i h p lý c a toàn b  h  th ng vùng; đ nh h

ơ ấ ấ ả ị ế ứ ế ớ hoá s n xu t cho vùng và xác đ nh c  c u kinh t ng chuyên môn   ạ    vùng  ng v i các k  ho ch

ề ể ạ ế ơ ở ố phát tri n dài h n n n kinh t qu c dân (15­20 năm). Trên c  s  phân vùng

ế ướ ạ ổ ứ ạ ả ế kinh t , Nhà n ế c có k  ho ch t ch c, lãnh đ o và qu n lý kinh t theo

ượ ố ả ấ ượ ằ ợ vùng đ ư ể c sát đúng, cũng nh  đ  phân b  s n xu t đ ạ   c h p lý, nh m đ t

ệ ế ấ ớ ả ấ ấ ấ ả hi u qu  kinh t cao nh t v i chi phí s n xu t th p nh t.

ế ế ồ ạ Theo phân lo i vùng kinh t , phân vùng kinh t g m có phân vùng kinh t

ợ ế ế ổ t ng h p và phân vùng kinh t ngành. Phân vùng kinh t ngành là c  s  đ ế  ơ ở ể

10

ự ế ạ ả ế ồ xây d ng k  ho ch hoá theo ngành và qu n lý kinh t ờ    theo ngành, đ ng th i

ơ ở ể ạ ế ổ ừ ợ còn là c  s  đ  qui ho ch vùng kinh t t ng h p theo t ng ngành. Phân vùng

ế ổ ề ạ ợ ố ế ế ạ kinh t t ng h p dài h n n n kinh t

ổ ể ấ ợ ả ồ ờ lãnh th  đ  phân b  l ố ạ ự ượ i l c l ệ  qu c dân, hoàn thi n k  ho ch hoá theo   ơ ở ể ơ ng s n xu t h p lý h n, đ ng th i là c  s  đ

ạ ướ ị ớ ấ ự ắ ố ả ạ c i t o m ng l i đ a gi i hành chính theo nguyên t c th ng nh t s  phân

chia vùng hành chính và vùng kinh t . ế

ứ ể ữ 1.1.3.2. Nh ng căn c  đ  phân vùng kinh t ế

ế ộ ấ ế ể Vùng kinh t hình thành và phát tri n là m t t t y u khách quan nên khi

ế ế ầ ả ự ữ ứ ọ ti n hành phân vùng kinh t , c n ph i d a trên nh ng căn c  khoa h c sau:

ế ả ự ự ề ệ ­ Phân vùng kinh t ụ ơ ả  ph i d a trên nhi m v  c  b n v  xây d ng và phát

ể ế ủ ả ướ ố ả ướ ề ề tri n n n kinh t qu c dân c a c  n c do Đ ng và Nhà n c đ  ra, th ể

ệ ụ ể ằ ụ ớ ữ ệ ạ ỉ hi n c  th  b ng nh ng ch  tiêu nhi m v  l n và dài h n.

ế ả ự ế ố ạ ­ Phân vùng kinh t ph i d a vào y u t t o vùng:

ơ ở ể ộ ổ Vùng kinh t ế ượ  đ ợ   c hình thành và phát tri n trên c  s  tác đ ng t ng h p

ế ố ế ố ạ ữ ấ ọ ủ c a các y u t . Nh ng y u t t o vùng quan tr ng nh t là:

ế ố ạ ộ ổ ộ + Phân công lao đ ng xã h i theo lãnh th  (đây là y u t ơ ả    t o vùng c  b n

nh t). ấ

ế ố ự ố ủ ự ồ ị ị ị + Y u t t nhiên: V  trí đ a lý, đ a hình, s  phân b  c a các ngu n tài

ệ ự ề ự ộ nguyên thiên nhiên, các đi u ki n t nhiên khác (núi cao, sông r ng, s  khác

ệ ủ ề ự bi t c a các mi n t nhiên…).

ế ố ế ố ớ ệ + Y u t kinh t

ậ ả ố ơ ở ả ấ ọ m i giao thông v n t ầ   : Các trung tâm công nghi p, các thành ph  l n, các đ u ư i quan tr ng, các c  s  s n xu t nông – lâm ­ ng

ệ ộ ớ nghi p r ng l n.

ế ố ế ộ ỹ ề ậ ậ ộ ọ ỹ + Y u t ế  ti n b  khoa h c k  thu t: Ti n b  k  thu t trong đi u tra c ơ

ế ấ ổ ớ ị

ệ ả   ả b n, thăm dò đ a ch t, tìm ki m tài nguyên, đ i m i qui trình công ngh  s n xu t. ấ

ế ố ị ử ư ự ộ ố ố + Y u t

ư ủ ườ ủ ề ộ ộ bàn c  trú c a các dân t c ít ng ư ị    l ch s  ­ xã h i ­ qu c phòng: Dân c  và s  phân b  dân c , đ a ị   i, n n văn hóa c a các dân t c và các đ a

ớ ơ ở ả ử ấ ậ ả ị gi i đã hình thành trong l ch s , các c  s  s n xu t cũ, t p quán s n xu t c ấ ổ

ự ể ệ ề ặ ị ớ ớ ướ truy n, đ c đi m chính tr , quân s  và các quan h  biên gi i v i các n c.

11

ế ả ự ế ả ị ự ­ Phân vùng kinh t ph i d a vào k t qu  phân vùng đ a lý t ổ    nhiên t ng

ợ ủ ấ ướ h p c a đ t n c.

ắ 1.1.3.3. Các nguyên t c phân vùng kinh t ế

ế ế ầ ữ ả Khi ti n hành phân vùng kinh t ắ    c n ph i tuân theo nh ng nguyên t c

sau:

ế ủ ự ự ả ấ ­ Phân vùng kinh t ph n ánh trung th c tính ch t khách quan c a s  hình

ế ồ ụ ơ ả ụ ụ ệ ề ả ờ thành vùng kinh t ữ ; đ ng th i ph i ph c v  nh ng nhi m v  c  b n v  xây

ể ế ủ ả ướ ố ự d ng và phát tri n kinh t qu c dân c a c  n c.

ế ả ự ạ ễ ả ươ ­ Phân vùng kinh t ph i d  đoán và phác ho  vi n c nh t ủ   ng lai c a

ế ế ợ ễ ả ử ớ ị vùng kinh t , k t h p tính vi n c nh v i tính l ch s .

ế ơ ả ủ ể ệ ứ ả ­ Phân vùng kinh t ề    ph i th  hi n rõ ch c năng c  b n c a nó trong n n

ế ả ướ ằ ả ấ kinh t c  n c b ng s n xu t chuyên môn hoá.

ế ệ ộ ạ ủ ả ả ả ố ­ Vùng kinh t ph i đ m b o cho các m i liên h  n i t

ể ủ ự ể ộ ợ ượ ị sinh m t cách h p lý, đ  cho s  phát tri n c a vùng đ i c a vùng phát   ố   c nh p nhàng cân đ i

ư ộ ổ ộ ề ể ố ự ấ ế ạ nh  m t t ng th  th ng nh t, có m t ti m l c kinh t m nh.

ế ữ ự ữ ả ấ ỏ ố ­ Phân vùng kinh t ph i xoá b  nh ng s  không th ng nh t gi a phân

ế ị ớ vùng kinh t và phân chia đ a gi i hành chính.

ế ả ả ề ợ ủ ­ Phân vùng kinh t ả  ph i b o đ m quy n l ộ   ộ i c a các dân t c trong c ng

ề ố ộ ồ đ ng qu c gia có nhi u dân t c.

ạ 1.1.4. Qui ho ch vùng kinh t ế

1.1.4.1. Khái ni m ệ

ạ ế ế ệ ạ ợ Qui ho ch vùng kinh t ố ụ ể  là bi n pháp phân b  c  th , có k  ho ch, h p lý

ố ượ ụ ụ ả ơ ở ả ấ ả ấ các đ i t ấ   ng s n xu t, các c  s  s n xu t, các công trình ph c v  s n xu t,

ụ ờ ố ư ư ể ụ các đi m dân c  và các công trình ph c v  đ i s ng dân c  trong vùng qui

ạ ướ ụ ể ế ế ủ ươ ế ho ch; là b c k  ti p và c  th  hoá c a ph ng án phân vùng kinh t

ạ ế ổ ớ ố ữ ế khâu trung gian gi a k  ho ch hoá kinh t qu c dân theo lãnh th  v i thi ; là   ế ế  t k

xây d ng. ự

ộ ạ ơ ả ủ 1.1.4.2. N i dung c  b n c a qui ho ch vùng

ự ễ ườ ấ ả ươ ứ Qua nghiên c u th c ti n ng ấ ằ i ta th y r ng, t t c  các ph

ố ụ ể ợ ụ ơ ả ự ề ệ ạ ỉ ho ch đ u có nhi m v  c  b n là ch  ra s  phân b  c  th , h p lý các c  s ng án qui   ơ ở

12

ể ấ ế ể ồ ư ả s n xu t, các đi m dân c  và các công trình kinh t bao g m các đi m chính

sau đây:

ụ ể ị ươ ướ ơ ấ ả ấ ợ ớ ­ Xác đ nh c  th  ph ng h

ệ ự ề ế ặ ủ ề ọ ộ đi u ki n t nhiên ­ kinh t ng và c  c u s n xu t phù h p v i các   ể ­ xã h i và ti m năng m i m t c a vùng. Th

ượ ụ ả ệ ắ ấ ệ hi n đ ể ổ   c đúng đ n nhi m v  s n xu t chuyên môn hoá và phát tri n t ng

ả ấ ợ ủ h p c a các ngành s n xu t.

ị ơ ấ ủ ụ ể ấ ả

ấ ổ ợ ụ ấ ả ụ ụ ả   ­ Xác đ nh c  th  qui mô, c  c u c a các ngành s n xu t và ph c v  s n ụ ờ   ụ  chuyên môn hoá và s n xu t ph , các công trình ph c v  đ i xu t b  tr

ạ ờ ố ứ ự ầ ớ ộ ủ   ố s ng trong vùng có s  thích  ng v i nhu c u lao đ ng, sinh ho t đ i s ng c a

ư dân c  trong vùng.

ố ụ ể ơ ở ả ự ệ ể ấ ọ ­ L a ch n đi m phân b  c  th  các c  s  s n xu t (các xí nghi p công

ụ ệ ệ ệ ườ nghi p, c m công nghi p, trung tâm công nghi p, các nông­lâm tr ng, các

ự ậ ồ ụ ụ ả ấ khu v c cây tr ng, v t nuôi…), các công trình ph c v  s n xu t (các c  s

ệ ố ệ ạ ấ ỹ ỷ ợ ư ậ ơ ở  ệ   i, tr m thí nghi m, h  th ng đi n, ậ v t ch t k  thu t nh : công trình thu  l

ướ ướ ậ ả ệ ố ệ ố ườ n ạ c, m ng l i giao thông v n t i, h  th ng kho tàng, h  th ng tr

ụ ụ ờ ố ạ ộ ướ ạ t o cán b , công nhân), các công trình ph c v  đ i s ng (m ng l i th ng đào   ươ   ng

ụ ườ ệ ệ ệ ậ ạ ọ ộ ộ ị nghi p, d ch v , tr ng h c, b nh vi n, câu l c b , sân v n đ ng, vành đai

cây xanh…).

ư ậ ự ể ọ ố ố ­ L a ch n đi m phân b  thành ph , khu dân c  t p trung. Khu trung tâm

ớ ợ ươ ướ ủ ả ấ ổ phù h p v i ph ng h ng s n xu t lâu dài c a lãnh th .

ả ế ấ ự ề ề ố ố ­ Gi ộ i quy t v n đ   đi u ph i lao đ ng và phân b  các khu v c dân c

ầ ủ ứ ổ ứ ả ợ ớ ư  ờ ố   ấ  ch c s n xu t và đ i s ng cho phù h p v i các yêu c u c a các hình th c t

ể ủ ự ượ ừ ạ ấ ả trong vùng theo t ng giai đo n phát tri n c a l c l ng s n xu t.

ệ ố ề ậ ệ ệ ế ỹ ­ Tính toán đ  c p toàn di n h  th ng các bi n pháp kinh t ậ   , k  thu t,

ư ề ậ ề ử ụ ệ ấ ả ợ cũng nh  đ  c p v n đ  s  d ng h p lý tài nguyên thiên nhiên và b o v  môi

ườ tr ng.

ề ầ ư ả ề ặ ự ế ấ ­ Tính toán v n đ  đ u t ệ  trong xây d ng và hi u qu  v  m t kinh t ­ xã

ệ ả ố ườ ộ h i, qu c phòng, b o v  môi tr ng.

ữ ạ ế ứ ể 1.1.4.3. Nh ng căn c  đ  qui ho ch vùng kinh t

13

ế ạ ế ả ự Khi ti n hành qui ho ch vùng kinh t ứ ủ ế   ữ  ph i d a vào nh ng căn c  ch  y u

sau:

ươ ế ­ Ph ng án phân vùng kinh t .

ộ ủ ụ ữ ế ệ ỉ ấ   ể ­ Nh ng ch  tiêu, nhi m v  phát tri n kinh t ­xã h i c a vùng và đ t

ướ n c.

ụ ể ủ ề ệ ể ặ ­ Các đi u ki n và đ c đi m c  th  c a vùng.

ạ ắ 1.1.4.4. Nguyên t c qui ho ch vùng kinh t ế

ươ ế ấ ụ ể ả ả ả ­ Ph ạ ng án qui ho ch vùng kinh t ph i đ m b o tính ch t c  th  trong

n i ộ

ự ư ệ ế dung cũng nh  trong ti n trình th c hi n.

ắ ấ ọ ỏ ươ ạ Đây là nguyên t c quan tr ng nh t, đòi h i ph

ượ ậ ụ ể ự ồ ứ ặ đ c nghiên c u, tính toán th t c  th , không có s  ch ng chéo, trùng l p k ả   ng án qui ho ch ph i ể

ộ ự ư ế ệ ộ ả c  trong n i dung, cũng nh  ti n đ  th c hi n.

ươ ế ế ợ ố ả ả ­ Ph ạ ng án qui ho ch vùng kinh t ả  ph i đ m b o k t h p t ữ t gi a các

ấ ự ế ộ ệ ố ơ ở ủ ạ ầ ớ ơ ở ả c  s  s n xu t tr c ti p v i toàn b  h  th ng h  t ng c  s  c a vùng.

ươ ế ả ờ ươ ứ ­ Ph ạ ng án qui ho ch vùng kinh t ph i có th i gian t ợ   ng  ng phù h p

ươ ế ạ ủ ế ạ ớ v i ph ng án phân vùng kinh t và k  ho ch hoá dài h n c a vùng.

ể ạ ề ể ạ V   phân   chia   các   ki u   lo i   vùng   qui 1.1.4.5.   Các   ki u   qui   ho ch   vùng:

ể ạ ho ch, nên chia làm 4 ki u chính:

ụ ố ­ Các c m thành ph ;

ệ ậ ­ Các vùng t p trung tài nguyên công nghi p;

ệ ổ ị ­ Các vùng nông nghi p hay các đ a khu, lãnh th  nông thôn;

ị ỉ ­ Các vùng ngh  mát, du l ch;

ướ ế ạ 1.1.4.6. Các b c ti n hành qui ho ch vùng:

ướ ẩ ­ B ị c 1: Chu n b

ể ể ạ ạ ị Xác đ nh ph m vi vùng qui ho ch, tìm hi u thông tin đã có, tìm hi u vai

ệ ố ủ ở ấ ơ trò c a vùng trong h  th ng c p cao h n.

ướ ­ B c 2: Phân tích

14

ứ ể ề ả ạ Đánh giá ti m năng vùng, hoàn c nh qui ho ch và m c phát tri n vùng.

ươ ớ ệ ố ệ ả Hình thành các ph ng án, gi i thi u các phác th o, phân chia h  th ng các

ệ ố ạ ẩ ị ế ị ươ m i quan h  qua l i, chu n b  các bài toán kinh t qui đ nh các ch ng trình

ứ ề ươ ứ nghiên c u theo đ  tài chuyên môn và các ch ng trình nghiên c u chung.

ướ ứ ­ B c 3: Nghiên c u

ự ị ở ộ ề ế ợ ổ M  r ng thông tin (đi u tra th c đ a, thăm dò ý ki n) t ng h p thông tin

ớ ỏ ươ ầ m i và làm sáng t các ph ng án. Mã hóa các thông tin ban đ u cho máy

ả ơ ộ ứ ế ả ươ tính, gi i bài toán và s  b  đánh giá k t qu , nghiên c u ph ằ ng án b ng các

ươ ề ph ổ ng pháp c  truy n.

ướ ợ ­ B ổ c 4: T ng h p

ả ự ế ợ ổ ọ ươ ế ố T ng h p các k t qu , l a ch n ph ế   ng án đ i chi u, so sánh các quy t

ế ươ ị ị đ nh, ki n ngh  trong các ph ng án.

ướ ế ­ B c 5: Thuy t minh

ỏ ệ ủ ươ ồ ả ậ Làm sáng t các tài li u c a ph ả   ệ ng án, l p các tài li u đ  b n, văn b n,

ắ ướ ừ ẫ ầ ệ các tài li u tóm t t, các h ng d n riêng cho t ng ph n.

ướ ệ ­ B ệ c 6: Xác nghi m và duy t y

ệ ạ ầ ụ ể ệ ố ổ ị Xác nghi m l i l n cu i, b  sung các qui đ nh c  th . Trình duy t và

pháp lý hóa các văn b n.ả

ướ ­ B ệ ự c 7: Th c hi n

ả ờ ỳ ự ệ ể Các tác gi theo giõi, phân tích, ki m tra các th i k  th c hi n, thông báo

ả ự ệ ế ỳ ị đ nh k  các k t qu  th c nghi m.

ệ ố ổ ế ộ ệ 1.2. H  th ng lãnh th  kinh t ­ xã h i Vi t Nam

ự ế 1.2.1 S  hình thành các vùng kinh t ­ hành chính

ệ ế ấ ỉ ặ ố Phân h  các vùng kinh t

ệ ậ ặ ị ệ ố ế ổ ấ c p huy n (ho c qu n và th  xã) trong h  th ng các vùng kinh t ­ hành chính c p t nh (ho c thành ph ) và   ợ    t ng h p

ệ ượ ấ ấ ủ c a Vi t Nam đ c nghiên c u t ứ ổ ứ ạ ớ  ch c l i s m nh t vì các c p vùng này có

ế ớ ự ệ ổ ứ ề ề liên quan tr c ti p t i vi c t ả ạ  ch c chính quy n, c i t o n n hành chính cho

ế ộ ớ ộ ợ ớ phù h p v i ch  đ  xã h i m i.

15

ấ ấ ướ ố ớ ỉ Sau khi th ng nh t đ t n ị c, đ a gi ệ ủ   i hành chính các t nh, huy n c a

ề ượ ị ả ướ ế ề ờ ỉ mi n Nam cũng đ c k p th i đi u ch nh. Đ n nay trên c  n c, qui mô, ranh

ớ ủ ổ ấ ỉ ệ ậ ơ ổ ố ị ị gi i c a các đ n v  lãnh th  c p t nh (thành ph ) và huy n (qu n) đã  n đ nh

ươ ố ớ ệ ậ ỉ ố ệ ố (Theo s  li u th ng kê t ng đ i v i 61 t nh (thành) và 594 huy n (qu n)

ế tính đ n 31/12/2007)

ư ủ ề ầ ữ ệ ộ   Có nh ng vùng qui mô di n tích tăng lên nhi u l n nh  th  đô Hà N i,

ố ồ ả ị thành ph  H  Chí Minh, H i Phòng, Nam Đ nh,...

ệ ự ư ị ử ể ề ặ ộ Tuy nhiên do đi u ki n t

ố ả ệ ể ấ nhiên, dân c , l ch s  ­ xã h i, đ c đi m phát   ố ủ ừ   tri n và phân b  s n xu t khác nhau, nên qui mô di n tích và dân s  c a t ng

ấ ỉ ề ệ vùng c p t nh có nhi u chênh l ch.

ệ ị ớ ủ ấ ủ ế ự d a ch  y u trên Vi c xác đ nh qui mô, ranh gi i c a c p vùng này

các nhân t :ố

ị ớ ở ộ ậ ớ ­ Các đ a gi i hành chính cũ: khi m  r ng, sáp nh p thành vùng m i, ch ủ

ượ ẹ ậ ọ ớ ị ớ ặ ế y u đ c ghép nh p tr n v n v i nhau theo đ a gi

ố ớ ở ộ ừ ệ ậ ớ nh p thành t ng huy n vào các thành ph  m i m  r ng; các ranh gi i hành chính cũ, ho c sáp   ị   i và đ a

ử ượ ị danh l ch s  đ c duy trì.

ỗ ơ ố ố ị ướ ­ Dân s : dân s  trung bình cho m i đ n v  vùng trên d ệ i 1,5 tri u, vùng

ấ ầ ớ ơ ố đông dân nh t không l n h n 3 l n s  dân trung bình và vùng ít dân không

ấ ướ th p d ầ i 3 l n.

ế ầ ớ ơ ấ ể ệ ­ Kinh t : Ph n l n có th  hình thành c  c u công – nông nghi p vùng

ủ ả ộ Ngoài ra, các nhân t ố ự  t ộ  nhiên, giao thông, trình đ  qu n lý c a cán b , an

ố ượ ế ninh, qu c phòng cũng đ c tính đ n.

ự ớ 1.2.2. S  hình thành các vùng chuyên môn l n

ấ ả ể ộ ỉ ỉ

ệ ộ S n xu t càng phát tri n thì phân công lao đ ng theo ngành càng t  m  và   ớ   ự s  phân công lao đ ng theo vùng càng rõ r t, các vùng chuyên môn hóa l n

ể ứ ả ệ ấ ộ ầ d n hình thành. Ở ướ  n

ộ ố ủ ị ử ư ể ạ ả ư   c ta hi n nay, trình đ  phát tri n s c s n xu t ch a ấ   cao, nh ng sau giai đo n phát tri n lâu dài c a l ch s , m t s  vùng s n xu t

ặ ượ ớ chuyên môn hóa l n đ c thù cũng đã đ ư c hình thành nh :

ệ ệ ­ Vùng than ­ nhi ả t đi n Qu ng Ninh

ế ế ả ạ ­ Vùng lâm s n ­ khai thác và ch  bi n kim lo i Vi ệ ắ t B c

16

ươ ự ự ệ ẩ ­ Vùng l ắ   ng th c ­ cây công nghi p ng n ngày, cây th c ph m phía

ằ ắ ồ ộ đông nam đ ng b ng B c B

ỗ ấ ệ ắ ắ ộ ủ ­ Vùng g  gi y và th y đi n Tây b c B c B

ế ế ơ ở ộ ­ Vùng c  khí và ch  bi n hàng tiêu dùng ộ  Hà N i và xung quanh Hà N i

ỗ ả ả ệ ọ ộ ­ Vùng khai thác g , h i s n và cây công nghi p lâu năm d c Trung B

ế ế ỗ ấ ả ả ự ơ ẩ   ­ Vùng c  khí – ch  bi n hàng tiêu dùng, h i s n, g  gi y, th c ph m,

ị ở ầ ử d u l a, du l ch,... ộ  Đông Nam B .

ươ ự ự ẩ ộ ­ Vùng l ng th c, th c ph m Tây nam B

ư ớ ắ ố ượ ứ ặ ộ ả M c dù m c đ  chuyên môn hóa ch a l n l m, kh i l ẩ   ng s n ph m

ả ướ ư ư ữ ề ớ ắ ầ ch a nhi u, nh ng gi a các vùng l n trên c  n c đã b t đ u hình thành

ữ ữ ệ ề ả ả ẩ ố nh ng dòng ch y s n ph m (các m i liên h  liên vùng) khá b n v ng qua

ề ể ề ạ ế nhi u năm và nhi u giai đo n phát tri n kinh t .

ụ ụ ể ố ồ ư ả ấ Ví d  c  th  nh : Than Qu ng Ninh cung c p cho thành ph  H  Chí

ộ ố ỉ ử ạ ằ ồ Minh và m t s  t nh thành phía Nam; Lúa, g o đ ng b ng sông C u Long

ộ ố ỉ ố ồ ấ ắ ề   cung c p cho thành ph  H  Chí Minh và m t s  t nh thành phía B c; Nhi u

ố ồ ủ ẩ ơ ộ ả s n ph m c  khí và hàng tiêu dùng c a thành ph  H  Chí Minh, Hà N i, Nam

ả ướ ề ả ấ ị đ nh, H i Phòng cung c p cho nhi u vùng c  n c.

ệ ườ ữ ư ọ ơ ố ụ Nh ng quan tr ng h n là nh ng m i liên h  th ớ   ng xuyên, liên t c v i

ả ộ ưở ế ớ ả ự ấ ộ ườ c ng đ  cao và  nh h ng tr c ti p t ờ ố i s n xu t và đ i s ng xã h i vùng,

ệ ộ ể ả ủ ữ ữ ầ ấ ổ ố đó là nh ng liên h  n i vùng, m m m ng c a nh ng t ng th  s n xu t lãnh

ổ ắ ầ ở ộ ố ỉ ố ộ th  b t đ u hình thành

ề ứ ả ố ồ ươ ư ấ ố ộ ể    m t s  t nh và thành ph  có trình đ  phát tri n ả   ng đ i cao v  s c s n xu t nh  Hà N i, thành ph  H  Chí Minh, H i t

ả ồ ị

ổ ả ữ ẵ ả ấ ổ ơ ỏ Phòng,   Thái   Nguyên,   Vĩnh   Phú,   Nam   Đ nh,   Đ ng   Nai,   Qu ng   Nam,   Đà ể s n xu t, lãnh th  gi n đ n, qui mô nh  trong N ng... Đó là nh ng t ng th

ấ ỉ ư ệ ạ ph m vi vùng c p t nh, ch a hoàn thi n.

ể ể ề ế ệ ợ Trên quan đi m phát tri n n n kinh t ử ụ  toàn di n, s  d ng h p lý và

ồ ự ề ả ồ ớ ạ b o v  các ngu n tài nguyên và t o ra các ngu n l c m i cho đ t n ấ ướ   c,

ả ậ ế ự ộ chúng ta ph i nhìn nh n vùng kinh t ể  là m t th c th  khách quan năng

ộ ị ươ ệ ố ố ế ớ ỏ đ ng   và   n   đ nh   t ng   đ i.   H   th ng   các   vùng   kinh   t ớ     l n   cùng   v i

ệ ủ ư ữ ệ ấ ậ nh ng phân h  c a nó cũng mang tính ch t nh  trên. Vì v y vi c phân

17

ộ ầ ế ạ ỉ vùng kinh t

ệ ế ỏ ố ị ộ không   nên   đòi   h i   m t   h   th ng   vùng   kinh   t ả  và qui ho ch vùng không ph i ch  làm m t l n là xong và   ề   ổ   hoàn   toàn   n   đ nh,   b n

ủ ứ ả ữ ể ề ạ ấ v ng qua nhi u giai đo n phát tri n c a s c s n xu t.

ề ị ử 1.3. Khái quát v  l ch s  phân vùng kinh t ế ở ướ  n c ta

ừ ế ỷ ấ ướ ư ộ ặ ỉ Ngay t c ta ch a r ng và hoàn ch nh nh th  k  XV, m c dù đ t n

ề ậ ề ế ề ấ ư  ấ   ọ ngày nay, song đã có nhi u nhà bác h c đ  c p đ n v n đ  phân chia đ t

ướ ễ ể ấ ọ ớ n ẩ   c ra các vùng. Đáng k  nh t là nhà “bác h c” Nguy n Trãi, v i tác ph m

ư ị ả ề ậ ớ ị ị ớ “D  đ a chí” mô t các vùng, đ  c p t i v  trí đ a lý, ranh gi i, qui mô lãnh

ổ ổ ứ ộ ế ớ ữ ặ th , t ch c xã h i, tình hình kinh t v i nh ng nét đ c thù riêng.

ọ ỗ ạ ữ ế ỷ Sau này vào gi a th  k  XVIII, nhà bác h c l i l c Lê Quý Đôn cũng đã

ự ả ồ ệ ự ặ ệ xây d ng b n đ  Vi t Nam, trên đó có s  phân chia các vùng. Đ c bi t là

ề ậ ế ậ ả vùng Thu n Hóa – Qu ng Nam. Trong  đó ông đ  c p đ n quá trình hình

ự ế ề ự ộ ế ộ ỉ thành, s  bi n đ ng v  t nhiên, kinh t ỉ  m t cách khá t  m .

ế ỷ ệ ề ế ế ấ Sang đ n th  k  XIX và đ n năm 1954, đã xu t hi n nhi u công trình

ứ ủ ọ ả ệ ướ ặ ệ ườ nghiên c u c a các h c gi Vi t Nam và n c ngoài (đ c bi t là ng

ấ ướ ể ế ứ đã đ  công nghiên c u và phân chia đ t n c ra các vùng kinh t riêng bi i Pháp)   ệ   t.

ượ ỹ ề ề ệ ự ứ Trong đó các vùng đ c nghiên c u khá k  v  đi u ki n t nhiên, tài nguyên

ư ự ứ ư và dân c . Song nói chung các cách nghiên c u, cũng nh  s  phân chia các

ế ủ ứ ủ ặ vùng kinh t còn mang tính ch  quan c a các nhà nghiên c u, ho c mang tính

ề ự phân chia quy n l c.

ấ ướ ụ ặ ệ ấ ố Sau này khi đ t n c hoàn toàn th ng nh t, thì nhi m v  đ t ra cho s

ế ế ể ầ ấ phân vùng kinh t càng c n thi ự  ộ   ử ụ t, nh t là làm sao s  d ng và phát tri n m t

ố ủ ự ấ ồ ồ cách t t nh t ngu n tài nguyên thiên nhiên, ngu n nhân l c c a đ t n ấ ướ   c.

ự ề ệ ậ ấ ế ế Chính vì v y, đã xu t hi n nhi u d  án phân vùng kinh t . Và cho đ n nay

ấ ướ ạ ế ư ờ chúng ta t m th i phân chia đ t n c thành 8 vùng kinh t nh  sau:

ế ắ ộ ­ Vùng kinh t ắ  Đông b c B c B

ế ­ Vùng kinh t ắ  Tây B c

ế ồ ằ ồ ­ Vùng kinh t đ ng b ng sông H ng

ế ắ ộ ­ Vùng kinh t B c Trung B

ế ả ộ ­ Vùng kinh t Duyên h i Nam Trung B

18

ế ­ Vùng kinh t Tây Nguyên

ế ộ ­ Vùng kinh t Đông Nam B

ế ồ ử ằ ­ Vùng kinh t đ ng b ng sông C u Long

ƯƠ CH NG 2

Ắ Ộ

Ắ

VÙNG ĐÔNG B C B C B

ắ ả ằ ạ ồ ơ ỉ ắ   Vùng Đông B c g m 11 t nh Qu ng Ninh, L ng S n, Cao B ng, B c

ạ ọ C n, Thái Nguyên, Yên Bái, Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang, Phú Th  và

ệ ắ ự ả ớ ổ B c Giang v i t ng di n tích t ệ   ế  nhiên 25.322 km2, chi m kho ng 20% di n

ả ướ ố ủ ổ ườ tích c  n c. T ng dân s  c a vùng 9.032,7 nghìn ng ế   i năm 2001, chi m

ố ả ướ 11,5% dân s  c  n c.

19

ề ể ế 2.1. Ti m năng phát tri n kinh t ộ  xã h i

ị ị 2.1.1.  V  trí đ a lý

ắ ắ ắ ộ ố Vùng Đông B c B c B , phía B c giáp Đông Nam Trung Qu c, phía Tây

ắ ắ ằ ộ ể   ồ giáp vùng Tây B c, phía Nam giáp đ ng b ng B c B , phía Đông giáp bi n

ủ ệ ổ ọ ị Đông. V  trí c a vùng có ý nghĩa vô cùng quan tr ng trong vi c trao đ i hàng

ử ư ẩ ớ ố hoá, giao l u buôn bán v i Đông Nam Trung Qu c qua các c a kh u Lào Cai,

ẩ ằ ẩ ỷ ử   ử ử c a kh u Thanh Thu  (Hà Giang), c a kh u Trùng Khánh (Cao B ng), c a

ẩ ớ ướ ự ả kh u Móng Cái (Qu ng Ninh); v i các n c trong khu v c châu á ­ Thái Bình

ươ ướ ế ớ ử ả ồ D ng và các n c trên th  gi i thông qua các c ng C a Ông, H ng Gai và

ả c ng Cái Lân.

ề ể ắ ầ ộ ớ ọ ế ắ Vùng Đông B c có m t ph n g n li n v i vùng tr ng đi m kinh t phía

ắ ế ả ộ B c là tam giác kinh t ả  Hà N i ­ H i Phòng ­ Qu ng Ninh. Vùng còn có quan

ẽ ớ ề ặ ằ ồ ồ ị ệ h  ch t ch  v i vùng đ ng b ng sông H ng, nhi u trung tâm đô th  là Hà

ấ ả ớ ả ế ố ữ ắ ả ả ộ ể N i, H i Phòng, g n v i c ng bi n H i phòng. T t c  nh ng y u t này là

ự ể ế ộ ủ ộ đ ng l c cho phát tri n kinh t xã h i c a vùng.

2.1.2. Tài nguyên thiên nhiên

ậ ỷ ị 2.1.2.1.  Đ a hình, khí h u và thu  văn

ằ ắ ộ ị ắ N m trong vùng núi và trung du B c B , vùng Đông B c có đ a hình

ữ ạ ắ ớ không cao so v i vùng Tây B c. Phía Tây có nh ng dãy núi ch y theo h ướ   ng

ắ ơ Tây B c­ Đông Nam, trong đó dãy Phanxipan cao h n 3000 mét. Phía Đông

ề ủ c a vùng có nhi u dãy núi cao hình cánh cung.

ề ắ ằ ậ ệ ớ Vùng   Đông   B c   n m   trong   mi n   khí   h u   nhi ị ả   ơ t   đ i,   là   n i   ch u   nh

ưở ấ ủ ạ ắ ạ h ng m nh nh t c a gió mùa Đông B c, có mùa đông l nh nh t ấ ở ướ  n c ta,

ẩ ệ ộ ự ậ ợ mùa hè nóng  m, nhi ậ   t đ  cao. Khí h u vùng này thích h p cho th c v t

ệ ớ ờ ế ư ố ồ ự nhi t đ i nh  chè, thu c lá, h i. Tuy nhiên, th i ti ễ   t khu v c này hay nhi u

ữ ể ấ ộ đ ng trong năm gây ra nh ng khó khăn đáng k , nh t là vào các th i k ờ ỳ

ể ồ ướ ấ ượ ự ồ ớ ố ế chuy n ti p. Ngu n n c khu v c này khá d i dào v i ch t l ng t t. Vùng

20

ề ả ớ ồ ỳ có nhi u sông l n ch y qua sông H ng, sông Thái Bình, sông K  Cùng, sông

ự ề ể ầ ả ỏ ố C u... và nhi u sông nh  ven bi n Qu ng Ninh. Tuy nhiên s  phân b  các

ướ ư ề ề ổ ồ ngu n n c không đ u theo mùa và theo lãnh th , nên v  mùa m a m t s ộ ố

ườ ụ ề ạ vùng ven sông hay các thung lũng th ị ng b  úng l ự   t, còn v  mùa c n, khi m c

ướ ệ ể ấ ố n ờ ố   c sông xu ng th p gây khó khăn cho phát tri n nông nghi p và đ i s ng

ạ ủ sinh ho t c a nhân dân.

ề ả 2.1.2.2. Ti m năng khoáng s n

ấ ướ ắ ả ậ Đông B c là vùng giàu tài nguyên khoáng s n vào b c nh t n c ta. Có

ố ớ ư ữ ả ố ọ nh ng khoáng s n có ý nghĩa quan tr ng đ i v i qu c gia nh  than, apatít,

ữ ẽ ế ể ồ ọ ắ s t, đ ng, chì, k m, thi c... là nh ng tài nguyên quan tr ng cho phát tri n các

ệ ề ệ ngành công nghi p khai khoáng và nhi u ngành công nghi p khác.

ố ủ ế ở ỉ ả ớ ả ẩ ớ Than đá phân b  ch  y u ả    t nh Qu ng Ninh v i ba d i l n là C m Ph ,

ạ ớ ả Hòn  Gai,  M o  Khê   ­  Uông  Bí   v i  tr ữ ượ  l ng   thăm  dò  kho ng  5,5  t ỷ ấ    t n

ế ủ ả ướ ả (chi m kho ng 90% tr ữ ượ  l ng than c a c  n c). Ngoài ra còn m t s  m ộ ố ỏ

ữ ượ ư ễ ấ ả ẩ than r i rác nh  Ph n M , Làng C m – Thái Nguyên, có tr  l ả ng kho ng 80

ệ ấ ạ ơ ệ ấ ả ươ tri u t n; Nà D ng ­ L ng S n, tr ữ ượ  l ng kho ng 100 tri u t n, than B ố

ấ ượ ắ ạ ố ễ ỏ H  ­ B c Giang. Các m  than trong vùng có ch t l ng t t, d  khai thác, đã

ượ ụ ụ ầ ướ ẩ và đang đ c khai thác ph c v  nhu c u trong n ấ c và xu t kh u.

ạ ấ ả ạ ớ ừ ỏ Các khoáng s n kim lo i r t đa d ng, v i tr ữ ượ  l ấ   ng v a và nh , ch t

ượ ố ớ ượ ỏ ắ ố ở ạ ỉ l ặ ng qu ng t t v i hàm l ng kim lo i cao. Các m  s t phân b các t nh

ớ ổ ữ ượ Lào Cai, Thái Nguyên, Yên Bái, Hà Giang, v i t ng tr  l ệ ấ   ng là 132 tri u t n

ữ ượ ế ả ướ ố ở ế ằ chi m 12,9 % tr  l ng c  n c. Thi c phân b ơ    Tĩnh Túc ­ Cao B ng, S n

ươ ươ ữ ượ ệ ấ ằ D ng ­ Tuyên Quang và Nà D ng, tr  l ng 10 tri u t n. Titan n m trong

ắ ở ặ ồ qu ng s t Thái Nguyên, tr ữ ượ  l ấ ng 390 nghìn t n. Đ ng có tr ữ ượ  l ng 781

ố ở ấ ố ở ạ ớ ữ ượ nghìn t n, phân b Lào Cai. Boxit phân b ơ  L ng S n v i tr  l ng không

ấ ượ ư ư ố ầ ư ớ l n   nh   vùng   Tây   Nguyên   nh ng   ch t   l ng   t t,   cho   phép   đ u   t công

ố ở ệ ớ ữ ượ ằ ệ ấ ả nghi p. Mangan phân b Cao B ng v i tr  l ng kho ng 1,5 tri u t n. Chì

21

ố ở ắ ả ở ẽ ạ ỏ ượ ­ k m phân b B c C n... Các m  khoáng s n vùng này đ c khai thác

ụ ụ ầ ướ ế ượ ỏ ầ ph c v  cho nhu c u trong n c, m  thi c đ c khai thác cho nhu c u trong

ướ ẩ n ấ c và xu t kh u.

ư ế ạ ả ấ Vùng còn có các lo i khoáng s n khác nh  pirit, vàng đá quí, đ t hi m, đá

ự ấ ả ướ ữ granít, đá xây d ng, đá vôi s n xu t xi măng, n c khoáng... là nh ng khoáng

ế ạ ể ệ ề ả s n có ti m năng và là th  m nh cho phát tri n công nghi p khai khoáng, ch ế

ủ ả ướ ả ủ ế ữ ỏ bi n khoáng s n c a vùng và c a c  n ủ ế   c. Tuy nhiên nh ng m  này ch  y u

ở ạ ộ ố ượ ề ớ ỏ đang d ng ti m năng, m t s  đ ị   c khai thác v i qui mô nh  mang tính đ a

ươ ph ng.

ấ ở ả ố ớ ữ ượ ớ Khoáng s n apatit phân b  duy nh t vùng này v i tr  l ậ   ng l n và t p

ỷ ấ ầ ả ứ ủ ấ ả trung kho ng 2,1 t t n, đ  đáp  ng cho nhu c u s n xu t phân lân ph c v ụ ụ

ệ ủ ướ ể ể ầ ấ ẩ phát tri n nông nghi p c a n ộ c ta và có th  dành m t ph n cho xu t kh u.

ề ấ 2.1.2.3. Ti m năng đ t đai

ệ ủ ế ạ ệ ấ ấ ả Đ t đai là th  m nh cho s n xu t nông nghi p và lâm nghi p c a vùng.

ử ụ ệ ệ ấ ả ả ổ T ng quĩ đ t có kh  năng s  d ng cho nông, lâm nghi p là kho ng 5 tri u ha,

ệ ệ ệ ả ệ trong đó cho nông nghi p kho ng 1 tri u ha, cho lâm nghi p là 4 tri u ha. Tuy

ệ ạ ỉ ử ụ ế ệ ớ nhiên hi n t ớ ề   i chúng ta m i ch  s  d ng 2, 4 tri u ha, chi m 48% so v i ti m

ạ ấ năng. Có các lo i đ t sau:

ấ ỏ ấ ở ề ố ­ Đ t đ  đá vôi, phân b  theo các cánh cung, nhi u nh t ỉ  các t nh Hà

ạ ấ ạ ằ ấ ơ ợ Giang, Cao B ng, L ng S n, Lào Cai. Lo i đ t này r t thích h p cho các cây

ỗ ươ đ  t ng, bông, ngô,...

ủ ế ở ấ ỏ ố ­ Đ t Feranit đ  vàng, phân b  ch  y u Thái Nguyên, Tuyên Quang,

ạ ấ ề ắ ấ ọ ợ ớ Phú Th , Yên Bái, B c Giang. Lo i đ t này r t phù h p v i cây chè, đi u này

ả ấ ả ướ ớ ớ ả ẩ lý gi i đây chính là vùng chè l n nh t c  n ổ ế   c, v i s n ph m chè n i ti ng

ư ơ ọ th m ngon nh  chè Thái Nguyên, chè Phú Th ...

22

ủ ế ở ấ ổ ố ắ ọ ợ ­ Đ t phù sa c , phân b  ch  y u Phú Th , B c Giang thích h p phát

ư ạ ậ ươ ể ệ ố tri n  các cây công nghi p hàng năm nh  l c, thu c lá, đ u t ng, cây l ươ   ng

th c.ự

ố ở ấ ằ ợ ồ ồ ­ Đ t phù sa, phân b các đ ng b ng ven sông, thích h p tr ng hoa màu

ươ ự và l ng th c.

ấ ở ự ớ ạ ằ ơ Ngoài ra đ t khu v c giáp biên gi ậ ấ   i Cao B ng, L ng S n, khí h u r t

ậ ợ ư ấ ồ ố ươ thu n l i tr ng các cây thu c quí nh  tam th t, d ồ   ỗ ọ ng qui, đ  tr ng, h i,

ề ấ ể ề ả ả th o qu ... Nhìn chung, ti m năng v  đ t đai cho phát tri n các cây công

ặ ả ở ệ ấ ồ ấ ớ ỏ ở nghi p, cây đ c s n ệ  vùng này r t l n. Di n tích đ t đ ng c ấ   ồ  các đ i th p

ể ề ệ ạ và các thung lũng cũng t o đi u ki n cho phát tri n chăn nuôi các gia súc có

ị ư giá tr  nh  bò, trâu, dê...

2.1.2.4. Tài nguyên r ngừ

ủ ừ ừ ệ ệ ệ ấ ấ Hi n nay, di n tích r ng c a vùng còn r t th p do vi c khai thác b a bãi

ự ủ ự ố ừ ấ ỉ ở và do áp l c c a s  gia tăng dân s . R ng nguyên sinh ch  còn r t ít vùng

ủ ừ ệ ạ ể ở ệ ậ ồ ộ núi non hi m tr . Đ  che ph  r ng hi n t ừ   i là 17%. Do v y vi c tr ng r ng

ổ ừ ể ề ấ ầ ọ ế và tu b  r ng là v n đ  quan tr ng hàng đ u trong phát tri n kinh t ộ    ­ xã h i

ệ ằ ả ằ ấ ệ   ủ c a vùng nh m b o v  tài nguyên, cân b ng sinh thái, cung c p nguyên li u

ệ ệ ấ ỏ cho công nghi p gi y, công nghi p khai thác m ...

2.1.3. Tài nguyên nhân văn

ộ ề ơ ấ 2.1.3.1. V  c  c u dân t c

ọ ượ ồ ủ ộ ườ ệ Phong Châu ­ Phú Th  đ c coi là c i ngu n c a ng i Vi t. Trong vùng

ề ộ ườ ơ ấ ấ ạ ộ ậ t p trung nhi u t c ng i khác nhau. C  c u dân t c đa d ng nh t trong c ả

ướ ả ộ ớ ườ ế ấ n c v i kho ng 30 dân t c. Trong đó ng i Kinh chi m đông nh t 22,1%

ố ườ ế ườ ổ t ng dân s  toàn vùng; ng i Tày chi m 12,4%; ng ế i Nùng chi m 7,3%;

ườ ườ ế ng ế i Dao chi m 4,5%; ng i H’Mông chi m 3,8%...

ậ ộ ố ố 2.1.3.2. Dân s  và m t đ  dân s

23

ố ủ ệ ổ ườ ậ ộ ố T ng dân s  c a vùng năm 2001 là 9,04 tri u ng i, m t đ  dân s  trung

ườ ấ ở ậ ắ ỉ bình là 158 ng i /km2. T p trung đông nh t ọ    các t nh B c Giang, Phú Th ,

ữ ữ ạ ắ ả ơ ố B c C n, Thái Nguyên, Qu ng Ninh, nh ng n i phân b  nh ng trung tâm

ế ớ ỷ ệ ủ ị ấ ệ ả ố kinh t l n c a vùng. T  l dân s  thành th  th p kho ng 1,7 tri u ng ườ   i

ứ ế ấ ố ổ ơ chi m 19% t ng dân s  toàn vùng năm 2001, th p h n m c trung bình c a c ủ ả

ướ ấ ở ữ ề ấ ồ ỉ ả n c (25%) và r t không đ ng đ u gi a các t nh, cao nh t Qu ng Ninh

42,4%.

ộ ọ ấ 2.1.3.3. Trình đ  h c v n

ộ ọ ự ở ư ủ ấ ồ Trình đ  h c v n và chuyên môn c a dân c  và ngu n nhân l c vùng

ươ ươ ủ ả ướ ớ ộ ắ ơ t ng đ ng v i trình đ  trung bình c a c  n c, cao h n vùng Tây b c, Tây

ư ử ằ ấ ằ ồ ơ ồ ồ Nguyên, Đ ng b ng sông C u Long, nh ng th p h n Đ ng b ng sông H ng.

ố ố ổ ơ ở ở ứ ệ ạ ổ T ng dân s  t t nghi p ph  thông c  s  tr  lên đ t 53,7% (m c trung bình c ả

ướ ố ệ ế ổ ọ n c 45%). S  ng ườ ố i t t nghi p ph  thông trung h c chi m 14,5%. Tuy

ườ ế ữ ế ổ ố nhiên t ỷ ệ  l ng i không bi t ch  khá cao chi m 11,2 % t ng dân s  và t ỷ ệ   l

ư ố ủ ế ơ ở ế ệ ổ ồ ch a t t nghi p ph  thông c  s  chi m 35.1% ch  y u là đ ng bào các dân

ườ ộ t c ít ng i..

ự ượ ộ 2.1.3.4.  L c l ng lao đ ng

ố ổ ườ ạ ạ ườ ế T ng s  ng i qua đào t o chuyên môn 20 v n ng ổ   i chi m 12% t ng

ộ ươ ươ ủ ả ướ ộ ố s  lao đ ng, t ng đ ng trình đ  trung bình c a c  n c. Trong đó có trên 8

ườ ộ ừ ạ ọ ẳ ở ạ v n ng i có trình đ  t cao đ ng, đ i h c tr  lên.

ị ử 2.1.3.5. Văn hoá ­ l ch s

ử ủ ề ắ ả ớ ộ ị Vùng Đông B c ph n ánh b  dày l ch s  c a dân t c v i các di tích văn

ử ư ạ ắ ơ ị hoá ­ l ch s  nh  Đông S n, H  Long, P c Bó, Tân Trào,... Các di tích văn hoá

ị ễ ộ ệ ề ố ượ ử ­ l ch s , các l h i truy n th ng, các làn đi u dân ca... đ c gìn gi ữ ả ồ    b o t n.

ơ ự ậ ợ ạ ể ả N i đây c nh quan t nhiên còn t o thu n l i cho vùng phát tri n các khu du

ổ ế ị l ch n i ti ng.

ể ệ ạ ế ộ 2.2. Hi n tr ng phát tri n kinh t ắ  xã h i vùng Đông B c

24

ắ ượ ặ ệ ạ Vùng Đông B c đ ớ c khai thác s m và đ c bi t khai thác m nh m  t ẽ ừ

ị ủ ư ả ụ ừ ộ ờ ộ th i Pháp thu c do m c đích khai thác thu c đ a c a t b n Pháp. T  năm

ế ủ ạ ượ ữ ế ả 1990 tr ở ạ  l ề i đây, n n kinh t c a vùng đ t đ ể   c nh ng k t qu  đáng k .

ả ướ ả ẩ ạ ổ ổ ủ Năm 1997 t ng s n ph m GDP c a vùng đ t 7,1% t ng GDP c  n c. GDP

ầ ườ ấ ạ ồ ườ ằ bình quân đ u ng i th p, năm 1997 đ t 2052 nghìn đ ng/ ng i b ng 21,5%

ủ ả ướ ứ m c bình quân c a c  n c.

ơ ấ ế ự ể ị ướ ạ ẩ C  c u kinh t ngành có s  chuy n d ch theo h ể   ng đ y m nh phát tri n

ụ ỷ ọ ậ ừ ệ ị các ngành công nghi p và d ch v . T  tr ng thu nh p t ệ    ngành công nghi p

ủ ự ừ và xây d ng trong GDP c a vùng tăng t 20,2% năm 1990 lên 22,3% năm

ỷ ọ ụ ị ừ ỷ ọ 1997; t tr ng ngành d ch v  tăng t 32,9% lên 33,8%; t tr ng ngành nông ­

ư ệ ả ừ lâm ­ ng  nghi p gi m t ố  42,5% xu ng 33,2%.

2.2.1.  Các ngành kinh tế

2.2.1.1. Ngành công nghi pệ

ơ ấ ệ ế ề ổ ố   C  c u các ngành công nghi p trong vùng đã có nhi u bi n đ i. S  xí

ế ệ ệ ặ ớ ớ ỷ ọ ấ ớ nghi p công nghi p n ng v i qui mô l n chi m t tr ng l n nh t trong c ả

ướ ư ượ ệ ấ ơ n c nh  khai thác năng l ng, luy n kim, c  khí, hoá ch t... Ngành công

ệ ượ ấ ớ nghi p khai thác năng l ng (than) cung c p t ầ   i 98% than đá cho nhu c u

ướ ế ỷ ọ ị trong n c và chi m t tr ng 22,7 % trong giá tr  gia tăng công nghi p c a c ệ ủ ả

ướ ệ ệ ệ ế ấ ậ n ự   c; công nghi p hoá ch t chi m 78,5%; công nghi p v t li u xây d ng

ế chi m 13,8%...

ổ ậ ệ Trong vùng hình thành các vùng lãnh th  t p trung công nghi p chuyên

ư ệ ệ ệ   môn hoá nh  khu công nghi p luy n kim đen Thái Nguyên; khu công nghi p

ệ ả ấ ệ khai thác than Qu ng Ninh; khu công nghi p hoá ch t Lâm Thao ­ Vi t Trì;

ề ệ ệ ả ấ ắ khu công nghi p s n xu t phân bón B c Giang. Nhi u khu công nghi p tr ở

ạ ị ữ ộ thành h t nhân hình thành lên các đô th  và gi ế    vai trò trung tâm tác đ ng đ n

ể ế ủ ự s  phát tri n kinh t chung c a toàn vùng.

25

ộ ố ơ ở ể ẹ ệ Ngoài ra m t s  ngành công nghi p nh  cũng phát tri n trên c  s  khai

ủ ệ ả ấ ằ ồ ư thác ngu n nông lâm s n c a vùng nh  công nghi p gi y (Bãi B ng), công

ệ ườ ầ nghi p mía đ ng, ép d u...

ư ệ 2.2.1.2. Ngành nông ­ lâm ­ ng  nghi p

2.2.1.2.1. Ngành nông nghi pệ

ơ ầ ồ ọ C  c u ngành tr ng tr t ­ chăn nuôi trong vùng là 71% ­ 29%. Trong

ọ ồ ươ ữ ị ế ầ ớ ngành tr ng tr t, cây l ự ẫ ng th c v n gi v  trí hàng đ u chi m t i 23,5% giá

ể ụ ụ ầ ồ ọ ị tr  gia tăng ngành tr ng tr t và đ  ph c v  nhu c u trong vùng.

ộ ố ệ ả   Tuy nhiên đã hình thành m t s  vùng chuyên canh cây công nghi p s n

ấ ị xu t hàng hoá có giá tr  kinh t ế ư  nh :

+ Vùng chuyên canh chè Thái Nguyên, Yên Bái, Lào Cai, Hà Giang, Tuyên

Quang;

ạ ằ ơ ố + Vùng chuyên canh thu c lá L ng S n, Cao B ng;

ệ ạ ộ ơ ộ + Vùng chuyên canh mía huy n Cao L c, L c Bình (L ng S n), Văn Yên

ấ và Tr n Yên (Yên Bái)...;

ụ ậ ạ ơ + Vùng chuyên canh cà phê chè L ng S n, khu ph  c n Thái Nguyên (Phú

ươ ạ ừ ồ ằ ỷ L ng, Đ i T , Đ ng H ), Tuyên Quang, Yên Bái, Cao B ng...

ả ắ ằ ơ + Vùng chuyên canh cây ăn qu  B c Hà (Lào Cai), Ngân S n (Cao B ng),

ạ ạ ơ ơ ồ vùng na Chi Lăng ­ L ng S n, vùng h ng L ng S n, vùng cam quýt b ưở   i,

ụ ụ ề ạ ắ ả ồ h ng L c Yên, Yên Bình, vùng v i thi u L c Ng n (B c Giang).

ợ ậ ả ọ + Vùng chăn nuôi l n t p trung là Qu ng Ninh, Phú Th . Vùng chăn nuôi

trâu, bò.

ư ủ ệ ệ Nhìn chung ngành nông nghi p c a vùng cũng ch a khai thác hi u qu ả

ề ấ ừ ề ậ ệ ớ ệ ti m năng v  đ t đai và khí h u v a mang tính nhi ậ t đ i, c n nhi ớ   t và ôn đ i

ể ồ ị ế ả ầ ể đ  phát tri n các cây tr ng có giá tr  kinh t cao tho  mãn nhu c u trong n ướ   c

ẩ ấ và xu t kh u.

ư ệ 2.2.1.2.2. Ngành ng  nghi p

26

ư ườ ằ ộ ư ủ ị ắ ắ Tuy n m trong vùng ng  tr ệ   ng đánh b t cá c a v nh B c B  nh ng vi c

ỷ ả ả ủ ắ ồ ỏ khai thác và nuôi tr ng thu  h i s n c a vùng có qui mô nh , đánh b t và ch ế

ủ ế ở ế ộ ỉ ể ả ủ bi n mang tính th  công và ch  y u ven bi n thu c t nh Qu ng Ninh. T ỷ

ỷ ả ả ủ ế ọ ổ ị ị tr ng giá tr  ngành thu  h i s n c a vùng chi m 5% t ng giá tr  toàn ngành

ủ ả ướ c a c  n c.

2.2.1.2.3. Ngành lâm nghi pệ

ỗ ự ủ ữ ữ ằ ấ   Trong nh ng năm qua vùng này có nh ng n  l c nh m ph  xanh  đ t

ụ ố ừ ồ ọ ị ấ ầ ầ ố ừ   tr ng đ i tr c, d n d n khôi ph c v n r ng b  m t do quá trình khai thác b a

ộ ố ườ ệ ấ bãi. Trong vùng đã hình thành m t s  nông tr ng cung c p nguyên li u g ỗ

ấ ả ấ cho ngành s n xu t gi y (Hà Giang, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái...) và

ỗ ụ ỏ ấ ắ ạ ả ơ cung c p g  tr  m  (B c Giang, Thái Nguyên, L ng S n, Qu ng Ninh).

ị ụ 2.2.1.3 Ngành d ch v

ị ở ề ể ớ ị ­ Ngành du l ch: V i các ti m năng phát tri n ngành du l ch ự    các khu v c

ử ề ạ ả ị ị ở V nh H  Long (Qu ng Ninh), các di tích l ch s , đ n chùa Tuyên Quang,

ề ọ ộ ở ạ ằ ơ ả Đ n Hùng ­ Phú Th , Qu ng Ninh,... các hang đ ng L ng S n, Cao B ng...

ạ ị ị ươ ư ắ ộ Các lo i hình du l ch đ a ph ả ắ ng mang s c thái b n s c dân t c ch a đ ượ   c

phát huy.

ươ ể ở ạ ự ử ẩ ớ ­ Ngành th ng m i phát tri n khu v c c a kh u biên gi i. Vùng còn

ế ề ề ạ ạ ở ỉ nhi u h n ch  v  giao thông liên vùng, liên t nh nên cũng gây tr  ng i đáng

ể ế ể k  cho phát tri n kinh t .

ổ ủ ộ 2.2.2. B  khung lãnh th  c a vùng

ị ệ ố 2.2.2.1 H  th ng đô th

ệ ố ớ ổ ị ồ ệ ị ố H  th ng đô th  g m 18 thành ph , th  xã v i t ng di n tích 1.902.2

ố ườ ậ ộ km2 và dân s  1.224.5 nghìn ng ố ủ i. M t đ  dân s  c a vùng là 225 ng ườ   i/

ạ ướ ị ấ ệ ỵ ớ km2. Ngoài ra còn m ng l i th  tr n, trung tâm huy n l ệ  là 88 huy n v i 104

ị ấ th  tr n.

27

ố ạ ộ ỉ ả ố ự ­ Thành ph  H  Long là thành ph  tr c thu c t nh Qu ng Ninh, là trung

ế ủ ỉ ỉ ị ị tâm kinh t , chính tr , văn hoá c a t nh, trung tâm du l ch, ngh  mát có ý nghĩa

ướ ế ề ố ọ ị trong n c và quôc t . Ngoài ra thành ph  còn có v  trí quan tr ng v  an ninh,

ố ố ươ ủ ạ ầ qu c  phòng và là đ u m i giao thông, th ọ ng  m i quan tr ng c a  vùng.

ả ạ ưở ủ ắ ả ố ỉ Ph m vi  nh h ạ   ng c a thành ph  là các t nh Qu ng Ninh, B c Ninh, L ng

S n.ơ

ố ế ­ Thành ph  Thái Nguyên là trung tâm kinh t ủ , văn hoá c a vùng Vi ệ   t

ề ặ ư ắ ầ ọ ố ố B c, có ý nghĩa quan tr ng v  m t qu c phòng và là đ u m i giao l u các

ạ ắ ả ưở ắ ạ ỉ ỉ t nh phía B c. Có ph m vi  nh h ng là các t nh B c C n, Thái Nguyên,

Tuyên Quang, Cao B ng.ằ

ố ệ ệ ủ ố ­ Thành ph  Vi ắ ớ   t Trì là thành ph  công nghi p c a vùng Đông B c v i

ậ ệ ự ệ ấ ấ các ngành công nghi p hoá ch t, gi y, v t li u xây d ng. Đây là trung tâm

ọ ỹ ậ ả ị ưở ế ể ế văn hoá chính tr , khoa h c k  thu t có  nh h ng đ n phát tri n kinh t , văn

ủ ắ ả ạ ỉ ưở ỉ hoá các t nh phía Tây c a vùng Đông B c. Ph m vi  nh h ng là các t nh Phú

ọ Th , Yên Bái, Lào Cai.

ị ế Ngoài ra còn 14 th  xã có ý nghĩa là trung tâm văn hoá, kinh t , chính tr ị

ủ ỉ ủ c a các t nh c a vùng.

ệ ố 2.2.2.2 H  th ng giao thông v n t ậ ả i

ườ ố ộ ế ồ ố ộ ệ ố ­ H  th ng đ ng ô tô bao g m các tuy n qu c l Qu c l 2 dài 312 km

ạ ừ ệ ạ ọ ch y t ộ  Hà N i ­ Vi t Trì ­ Phú Th  ­ Tuyên Quang ­ Mèo V c, đi qua các

ệ ả ả ố ị thành ph  công nghi p và đ a bàn giàu khoáng s n, lâm s n và vùng chăn nuôi

ố ộ ạ ằ ắ ộ ớ gia súc l n; Qu c l 3 Hà N i ­ Thái Nguyên ­ B c C n­ Cao B ng ­ Thu ỷ

ố ề ẩ ạ ớ ộ   Kh u dài 382 km n i li n vùng kim lo i màu v i Thái nguyên và Hà N i;

ố ộ ề ắ Qu c l 18 (ngang) B c Ninh ­ Uông Bí ­ Đông Tri u ­ Móng Cái đi qua vùng

ệ ự ố ộ ủ ấ ừ ả s n xu t than đá và đi n l c c a vùng; Qu c l 4 (ngang) t ọ    Mũi Ng c ­

28

ạ ằ ả ơ ố   ồ Móng Cái ­ L ng S n ­ Cao B ng ­ Đ ng Văn đi qua vùng cây ăn qu , và n i

ớ ử ề ẩ ệ ừ ạ ắ ơ li n v i c a kh u Vi ườ t Trung...; Đ ng 3A(13A) t ơ    L ng S n­ B c S n­

ặ ườ ề ặ ố Thái Nguyên­ Tuyên Quang ­ Yên Bái g p đ ng s  2 có ý nghĩa v  m t kinh

ố ế t vùng trung du và qu c phòng.

ườ ố ớ ế ắ ộ ồ ệ ố ­ H  th ng đ ng s t Tuy n Hà N i ­ Đ ng Đăng dài 123 km n i v i ga

ằ ườ ế ố ườ ắ B ng T ng (Trung Qu c). Đây là tuy n đ ệ   ọ ng s t quan tr ng trong vi c

ộ ố ự ệ ố ế ố ạ t o ra các m i liên h  qua m t s  khu v c kinh t ế    và qu c phòng xung y u

ế ạ ắ ơ ộ ệ B c Giang­ Chi lăng ­ L ng S n; Tuy n Hà N i ­ Vi t Trì ­ Yên bái ­ Lào

ế ườ ề ố ề ề ụ ộ ớ ắ ộ Cai; Tuy n đ ng s t Hà N i ­ Quan Tri u n i li n Hà N i v i nhi u c m công

ệ ơ ư ệ ầ ọ nghi p c  khí, luy n kim quan tr ng nh  Đông Anh, Gò Đ m, Uông Bí.

ệ ố ử ể ả ả ả ả ồ ­ H  th ng c ng bi n C ng C a ông, c ng H ng Gai, c ng Cái Lân đang

ượ ụ ở ắ ộ ớ ứ ự ẩ ấ đ ả c xây d ng là c ng chuyên d ng B c B  v i ch c năng xu t kh u than

đá....

ướ ể ủ ị 2.3. Đ nh h ng phát tri n c a vùng

2.3.1. Ngành công nghi pệ

ự ệ ặ ả ọ ẩ ­ Hình thành ngành ho c các s n ph m công nghi p mũi nh n d a trên

ợ ề ị ườ ế ề ệ ư các l i th  v  nguyên li u và v  th  tr ể   ệ ng nh  công nghi p khai thác, tuy n

ệ ả ế ặ ạ ả ấ   ắ qu ng và tinh ch  khoáng s n than, s t, kim lo i màu; công nghi p s n xu t

ự ệ ệ ả ệ   ế ế ậ ệ v t li u xây d ng; công nghi p ch  bi n nông lâm s n; công nghi p luy n

ế ạ ệ ơ ệ ỷ ệ ừ ệ ỏ kim; công nghi p ch  t o c  khí; nhi t đi n và thu  đi n v a và nh ; công

ệ ệ ấ nghi p phân bón hoá ch t, công nghi p hàng tiêu dùng.

ố ớ ệ ệ ặ ầ ượ ­ M t khác đ i v i các khu công nghi p hi n có c n đ ả ạ c c i t o, m ở

ơ ở ầ ư ấ ệ ệ ả ằ ạ ầ ộ r ng nâng c p h  t ng c  s , đ u t công ngh  nh m nâng cao hi u qu  và

ấ ượ ả ẩ ch t l ng s n ph m.

ề ể ủ ệ ể ặ ệ ­ Duy trì và phát tri n các ngành ngh  ti u th  công nghi p, đ c bi t là

ệ ấ ả ẩ ấ ẩ ị ỹ ả s n xu t các s n ph m m  ngh  có giá tr  xu t kh u.

ư ệ 2.3.2. Ngành nông – lâm ­ ng  nghi p

29

2.3.2.1. Ngành nông nghi pệ

ể ồ ị ướ ả ấ ơ ấ ­ Chuy n d ch c  c u cây tr ng theo h ng s n xu t hàng hoá các cây

ự ệ ẩ ượ ệ ả ỷ ọ ả công nghi p, cây ăn qu , cây th c ph m, cây d c li u; gi m t tr ng cây

ươ ườ ầ ư ầ ạ ứ ỗ l ự ớ ng th c v i tăng c ng đ u t thâm canh đáp  ng nhu c u t i ch

ữ ể ấ ọ ị ớ ­ Chú tr ng phát tri n đàn gia súc l n trâu bò l y th t, s a tiêu dùng và

ẩ ấ xu t kh u.

2.3.2.2. Ngành lâm nghi pệ

ệ ể ướ ứ ự ệ ộ ­ Phát tri n lâm nghi p theo h ả   ng xã h i hoá, th c hi n ch c năng b o

ừ ầ ồ ớ ồ ệ ừ v  r ng đ u ngu n, tr ng r ng m i.

ổ ơ ấ ể ớ ổ ố ớ ồ ồ ợ ­ Đ i m i gi ng cây tr ng, chuy n đ i c  c u cây tr ng phù h p v i nhu

ị ườ ề ả ầ ủ c u c a th  tr ng v  lâm s n.

ự ệ ấ ỗ ụ ỏ ­ Xây d ng các vùng nguyên li u gi y, g  tr  m .

ị ụ 2.3.3. Các ngành d ch v

ệ ố ể ươ ạ ­ Phát tri n h  th ng các trung tâm th ng m i, các khu kinh t ế ử    c a

ể ẩ ươ ả ả ệ kh u; phát tri n th ng nghi p vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng h i đ o.

ộ ố ụ ự ế ể ể ị ị ị ­ Phát tri n du l ch bi n, xây d ng m t s  khu, c m du l ch, tuy n du l ch

ộ n i vùng, liên vùng và qu c t ố ế .

ư ậ ả ụ ể ạ ị ụ ả ị ­ Phát tri n các lo i hình d ch v  khác nh  v n t i quá c nh, d ch v  tài

ể ệ ạ chính, ngân hàng, chuy n giao công ngh , thông tin liên l c.

ế ấ ạ ầ ự ế ệ ­ Xây d ng k t c u h  t ng, kinh t ộ ặ  xã h i đ c bi ệ ố t là h  th ng giao

ậ ả ơ ở ự ọ thông v n t i, các c  s  y t ế ườ , tr ng h c, văn hoá, thông tin; Xây d ng h ệ

ỷ ợ ố ệ ố ấ ướ ị th ng thu  l i và h  th ng cung c p n ị ấ   ố c cho các thành ph , th  xã, th  tr n,

ệ ỵ ấ ướ ạ ệ ố ư ể huy n l , cung c p n c s ch cho nông thôn; phát tri n h  th ng b u chính

ệ ố ể ệ ễ ấ vi n thông, phát tri n h  th ng cung c p đi n.

ấ ườ ả ượ ọ ề ­ V n đ  môi tr ng ph i đ c coi tr ng song song trong quá trình phát

ể ế ộ ủ ặ ệ ớ ệ tri n kinh t xã h i c a vùng, đ c bi ệ ở t các khu công nghi p l n Vi t Trì,

ả Qu ng Ninh, Thái Nguyên.

30

ổ ề ặ 2.3.4. V  m t lãnh th

ế ể ắ ự Đông B c phát tri n theo các tuy n và các c c

ệ ế ả ­ Vi t Trì: Theo hai tuy n sông Thao, sông Ch y và sông Lô trên c  s ơ ở

ỷ ệ ươ ế ơ ọ khai thác thi c, thu  đi n Thác Bà, chè Phú Th  ­ S n D ng,  khai thác

ế ế ỗ ị apatit, ch  bi n g , du l ch Tân Trào ­ Sapa.

ố ộ ế ỉ ớ ­ Thái Nguyên: V i hai tuy n qu c l ầ   ọ  3 và liên t nh 13 d c theo sông C u,

ơ ở ể ẽ ế ặ ắ ơ trên c  s  khai thác qu ng s t, than, thi c, chì, k m; phát tri n c  khí Gia

ể ầ ố ồ ồ ị Sàng, kính Đáp C u, chè Thái Nguyên, du l ch h  Núi C c, h  Ba B , hang

Pác Bó.

ế ườ ỷ ộ ị ử ạ ọ ­ Hòn Gai: D c tuy n 18, đ ớ   ng thu  n i đ a H  Long, Bái T  Long v i

ả ả ơ ở ử ơ các h i c ng C a ông, Hòn Gai, Cái Lân, trên c  s  khai thác than, c  khí khai

ế ể ạ ầ ỏ ơ ỉ ị m . C  khí đóng t u, g ch Gi ng Đáy, phát tri n các khu du l ch, ngh  mát

ủ ể ề ạ ọ ắ tr ng đi m c a mi n B c H  Long, Móng Cái.

ƯƠ CH NG 3

VÙNG TÂY B CẮ

31

ệ ơ ồ ỉ ỉ Vùng g m 3 t nh Lai Châu cũ (nay là t nh Lai Châu và Đi n Biên), S n La

ệ ự ệ ế ổ và Hoà Bình. T ng di n tích t nhiên là 35237 km2, chi m 10,82% di n tích

ố ườ ậ ộ ố ớ ả ướ c  n c. Dân s  là 2312,2 nghìn ng i (năm 2001) v i m t đ  dân s  21

ườ ng i/km2.

ề ể ế 3.1. Ti m năng phát tri n kinh t ộ  xã h i

ị ị 3.1.1. V  trí đ a lý

ử ắ ắ ẩ ố Vùng Tây B c phía B c giáp Trung Qu c có c a kh u Lai Vân, đ ườ   ng

ớ ử ệ ẩ biên gi i dài 310 km; Phía Tây giáp Lào có c a kh u Đi n Biên, Sông Mã,

ườ ớ ắ ơ Mai S n, đ ng biên gi i dài 520 km; Phía Đông giáp vùng Đông B c và

ớ ắ ằ ồ ồ ộ Đ ng b ng sông H ng; phía Nam giáp v i B c Trung B .

ư ắ ế ớ ướ Vùng Tây B c có ý nghĩa trong giao l u kinh t v i các n ề   c láng gi ng

ặ ệ ề và có ý nghĩa đ c bi ố t v  qu c phòng.

ệ ự ề 3.1.2. Đi u ki n t nhiên và tài nguyên thiên nhiên

ị 3.1.2.1. Đ a hình

ứ ạ ề ể ắ ớ ở ị ỉ Đ a hình núi cao hi m tr  chia c t ph c t p, nhi u đ nh núi cao v i dãy

ạ ướ ắ ừ ớ ơ Hoàng Liên S n ch y theo h ng Tây B c ­ Đông Nam t biên gi i Vi ệ   t

ở ậ ề ồ ệ ằ ở Trung v  đ ng b ng và các dãy núi, cao nguyên khác. B i v y vi c m  mang

ấ ạ ữ ự ư ế ằ ớ ủ   xây d ng và giao l u v i bên ngoài c a vùng r t h n ch . N m gi a vùng là

ạ ớ ự dòng sông Đà v i hai bên là núi cao và cao nguyên t o thành vùng t nhiên

ể ợ ế ể ộ đ c đáo thích h p phát tri n thành khu kinh t tiêu bi u cho vùng núi cao

ề ắ ệ mi n B c Vi t Nam.

3.1.2.2. Khí h uậ

ệ ớ ị ả ưở ế ộ ủ ậ Khí h u nhi t đ i ch u  nh h ng c a gió mùa. Ch  đ  gió mùa có s ự

ươ ư ề ệ ả t ng ph n rõ r t: Mùa hè gió mùa Tây Nam nóng khô, m a nhi u, mùa đông

ắ ạ ế ộ ờ ế ư ạ gió mùa Đông B c l nh, khô, ít m a. Ch  đ  gió t o ra th i ti ầ   t có ph n

32

ắ ệ ạ ươ ở ạ kh c nghi t, gây nên khô nóng, h n hán, s ố ng mu i gây tr ả    ng i cho s n

ạ ấ xu t và sinh ho t.

3.1.2.3. Tài nguyên n cướ

ệ ố ủ ắ ầ ồ ộ ­ Tây B c là đ u ngu n c a m t vài h  th ng sông Đà, sông Mã, sông

ư ấ ố ự ấ ớ ị ế ư Bôi. V i đ a th  l u v c r t cao, lòng sông chính và các chi l u r t d c. Có

ề ề ạ ồ ớ ỷ ệ nhi u gh nh thác đã t o nên ngu n thu  năng l n cho Vi t Nam.

ồ ố ở ư ề ­ Ngu n su i nóng ệ    vùng khá nhi u nh  Kim Bôi ­ Hòa Bình, Đi n

ữ ệ ả Biên,... có kh  năng ch a b nh.

ở ể ơ ố ­ Các su i khoáng Lai Châu, S n La (12 đi m), Hoà Bình.

3.1.2.4. Tài nguyên khoáng s nả

ữ ượ ệ ấ ứ ả ầ ị ươ ­ Than tr  l ng kho ng 10 tri u t n đáp  ng nhu c u đ a ph ng. Các

ố ỏ ố ơ ỳ m  Su i Bàng, Su i Hoa, Qu nh Nhai, Hang M n ­ Tà Văn.

ể ề ặ ồ ỏ ệ ­ Niken ­ Đ ng – Vàng: đã phát hi n 4 m  niken và nhi u đi m qu ng.

ồ ượ ệ ở ỏ ạ ớ ổ ự ố Đ ng đ c phát hi n khu v c m  V n Sài ­ Su i Chát v i t ng tr  l ữ ượ   ng

ạ ơ ự ấ ả ấ kho ng 980 t n và d  báo đ t h n 270.000 t n.

ố ọ ề ­ Vàng sa khoáng phân b  d c sông Đà và các tri n sông.

ả ở ề ở ạ Nhìn chung tài nguyên khoáng s n vùng còn nhi u ề  d ng ti m năng.

ế ấ 3.1.2.5. Đ t hi m

ế ề ấ ấ ớ ệ ỏ ấ Có ti m năng đ t hi m l n nh t Vi ế t Nam. M  đ t hi m Đông Pao (Lai

ệ ấ ế ả ấ ồ ượ Châu) tr ữ ượ  l ng kho ng 5,5 tri u t n. Ngu n đ t hi m đ c khai thác s ẽ

ụ ụ ầ ướ ẩ ph c v  cho nhu c u trong n ấ c và xu t kh u.

ừ ấ 3.1.2.6.  Tài nguyên đ t và r ng

ấ ồ ụ ạ ấ ỏ Có hai lo i đ t chính là đ  vàng và đ t b i t trong các thung lũng và ven

ử ụ ơ ấ ế ệ ấ ấ ấ sông. Trong c  c u s  d ng  đ t, đ t nông nghi p chi m 9,92%,  đ t lâm

ư ử ụ ế ệ ấ ấ ớ nghi p 13,18%, đ t chuyên dùng 1,75 % và đ t ch a s  d ng chi m t i 75,13

ở ườ ướ ạ ấ ỏ %. Lo i đ t đ  vàng các s n núi có xu h ng thoái hoá nhanh do canh tác

33

ứ ừ ệ ừ và khai thác r ng quá m c. Di n tích r ng năm 2001 là 1018,9 nghìn ha, trong

ừ ệ ự ủ ế ừ đó di n tích r ng t ứ   ừ  nhiên là 927,5 nghìn ha. R ng ch  y u là r ng tre n a,

ừ ứ ừ ế ỗ ỗ ườ g  th ng, có ít g  quí hi m và là r ng th  sinh. Tuy nhiên trong r ng có

ạ ượ ề ư ệ ấ ặ ệ ừ nhi u lo i d c li u quí nh  sa nhân, tam th t (Lai Châu). Đ c bi t r ng Tây

ề ế ế ắ ậ ộ B c có nhi u cánh ki n và các đ ng v t quí hi m voi, bò tót, nai...

3.1.3. Tài nguyên nhân văn

ượ ư ư ớ ơ ậ ộ ộ ớ ­ Vùng đ c khai thác mu n nên m t đ  dân c  th a th t h n so v i các

ướ ủ ế ộ ườ ố ồ vùng trong n c, ch  y u là các dân t c ít ng i sinh s ng, bao g m các dân

ặ ắ ườ ữ ề ề   ộ t c Thái, M ng, H’Mông, Dao... có nh ng nét đ c s c v  văn hoá truy n

ậ ả ấ ố th ng và t p quán s n xu t.

ư ủ ặ ườ ườ ườ ệ ­   Văn   hoá   Hoà   Bình   là   đ c   tr ng   c a   ng i   M ng   và   ng i   Vi t­

ườ ể ạ ị ề ị ử ễ ề ỉ M ng, đ  l i nhi u di ch  có giá tr  v  l ch s  và ki n trúc.

ấ ộ ­ Nhìn chung trình đ  dân trí trong vùng còn th p, t ỷ ệ  l ữ  mù ch  trong đ ộ

ế ổ ớ ớ ả ướ ở ộ tu i lao đ ng chi m t i 49,2% (so v i c  n c là 12,5%) trong đó Lai Châu

ơ là 24,2% và S n La là 23,5% và Hoà Bình là 23,5%...

ự ượ ủ ộ ồ ộ ­ L c l ộ   ng lao đ ng c a vùng khá d i dào tuy nhiên trình đ  lao đ ng

ấ ơ ủ ế ơ ấ ệ ấ ả ộ ộ th p, c  c u lao đ ng r t đ n gi n, ch  y u là lao đ ng nông nghi p, t ỷ ệ   l

ế ệ ấ ớ ệ ạ ả ươ th t nghi p cao chi m t ậ i 9,3%. Do v y trong hi n t i và c  t ầ   ng lai c n

ầ ư ọ ộ ủ ộ ườ ộ chú tr ng đ u t nâng cao trình đ  dân trí và trình đ  c a ng i lao đ ng.

ơ ậ ề ề ầ ố ữ ả ắ C n kh i d y các ngành ngh  truy n th ng và gi gìn phát huy b n s c văn

ộ hoá dân t c vùng này.

ệ ể ạ ế 3.2. Hi n tr ng phát tri n kinh t ộ ủ  xã h i c a vùng

ề ế ở ể ấ ấ ưở ­ N n kinh t đang đi m xu t phát th p, tăng tr ấ ng GDP th p và kéo

ề ầ ố ộ ố dài nhi u năm. T c đ  tăng dân s  cao trên 3%, GDP bình quân đ u ng ườ   i

ệ ả ấ ấ ạ ồ ỷ bao   g m   c   khu   thu   đi n   Hoà   Bình   r t   th p   đ t   1212,8   nghìn

ườ ủ ả ướ ằ ồ đ ng/ng ứ i/năm b ng 48,2% m c trung bình c a c  n c.

34

Ở ấ ả ậ ặ ­ ạ  vùng cao, s n xu t còn l c h u mang n ng tính t ự ấ ự  c p t ờ    túc, đ i

ề ố s ng nhân dân còn nhi u khó khăn.

ơ ấ ế ặ ự ư ể ậ ấ ­ C  c u kinh t ế  m c dù đã có s  chuy n bi n nh ng còn r t ch m, ch ủ

ệ ả ấ ỷ ọ ế y u là s n xu t nông­ lâm nghi p, năm 1997 t ậ  tr ng thu nh p nông lâm

ế ệ ớ ụ ệ ỉ ị nghi p chi m t ế i 52,12%, công nghi p ch  chi m 13,22% và d ch v  30,18%.

3.2.1.  Các ngành kinh tế

3.2.1.1. Ngành nông­ lâm nghi pệ

3.2.1.1.1 Ngành nông nghi pệ

ế ạ ấ ượ ư ­ Phát huy th  m nh cây chè tuy ch t l ng không cao nh  chè vùng

ế ế ư ể ắ ấ ẩ ệ Đông B c nh ng phát tri n công nghi p ch  bi n chè đen xu t kh u vì chè là

ị ủ ệ ệ ế cây có giá tr  c a vùng. Di n tích chè chi m 10,25% di n tích chè trong c ả

ướ ượ ủ ế ở ồ ơ n c năm1995, đ c tr ng ch  y u Lai Châu, S n La, Hoà Bình.

ệ ề ắ ấ ­ Cây công nghi p ng n ngày nhi u nh t là mía. Ngoài ra còn có vùng

ậ ươ ệ ơ ơ bông Tô Hi u ­ S n La; vùng đ u t ng S n La, Lai Châu.

ươ ướ ệ ệ ả ồ ­ Cây l ự ừ ng th c t ng b c gi m di n tích lúa đ i, tăng di n tích lúa

ướ ườ ự ắ ấ ồ n ể   c, xây d ng cánh đ ng M ng Thanh, B c Yên, Văn Ch n... và phát tri n

ế ạ ủ ậ ả ộ ru ng b c thang. Ngoài ra cây ngô là th  m nh c a vùng s n xu t l y l ấ ấ ươ   ng

ứ ự ớ th c và th c ăn cho đàn gia súc l n.

ế ạ ữ ủ ộ ề   ­ Chăn nuôi c a vùng có th  m nh chăn nuôi bò s a (M c Châu) do đi u

ữ ớ ệ ấ ắ ợ ki n sinh thái r t thích h p. Tây B c là vùng chăn nuôi bò s a l n nh t n ấ ướ   c

ta.

3.2.1.1.2. Ngành lâm nghi pệ

ớ ề ớ ự ự ổ ủ ộ ổ Do có s  đ i m i v  chính sách c ng v i s  quan tâm c a các t ứ    ch c

ố ế ủ ừ ấ ồ ố ọ ồ qu c t ể   , phong trào tr ng r ng ph  xanh đ t tr ng đ i núi tr c phát tri n

ặ ạ ệ ả ể ế ườ ừ ườ ẽ m nh m . Đ c bi t ph i k  đ n các mô hình v n r ng, v ồ ế ợ   n đ i k t h p

ỗ ớ ệ ả ắ   ấ l y g  v i cây công nghi p, cây ăn qu  và chăn nuôi khá thành công, g n

ả ử ụ ệ ệ ệ ấ ớ nông nghi p v i lâm nghi p nâng cao hi u qu  s  d ng đ t.

35

3.2.1.2. Ngành công nghi pệ

ỷ ệ ứ ự ế ấ ớ ơ L n nh t là thu  đi n S n La đang ti n hành xây d ng, th  hai là nhà

ủ ệ ạ ệ máy th y đi n Hoà Bình, còn l i qui mô ngành công nghi p trong vùng còn

ế ế ể ệ ả ấ ỏ ế ế ữ   ấ r t nh  bé. Công nghi p ch  bi n nông s n đáng k  nh t là ch  bi n s a

ế ế ệ ộ ị ườ M c Châu, ch  bi n chè Tam Đ ng. Các ngành công nghi p đ a ph ươ   ng

ư ơ ủ ữ ử ệ ể ấ ỏ nh  c  khí s a ch a, ngành ti u th  công nghi p mây tre đan còn r t nh  bé.

3.2.1.3. Ngành du l chị

ể ề ệ ộ ị ữ   Vùng có ti m năng phát tri n ngành du l ch. Hi n nay m t trong nh ng

ư ỉ ủ ự ủ ấ ị ỉ t nh c a Vùng nh  t nh Hòa Bình r t thu hút s  quan tâm c a khách du l ch.

ấ ả ấ ộ ớ ộ ị ẫ   Hòa Bình là m t vùng đ t đa dân t c cùng v i phong c nh du l ch h p d n,

ố ướ ữ ặ ố ệ ố h  th ng các su i n ể   c nóng, su i khoáng. Đây là chính là nh ng đ c đi m

ắ ầ ể ạ ị ể mà vùng Tây B c c n phát huy đ  phát tri n m nh ngành du l ch.

ổ ủ ộ 3.2.2. B  khung lãnh th  c a vùng

ị ệ ố 3.2.2.1. H  th ng đô th

ệ ố ị ủ ệ ố ơ ớ ị ị H  th ng đô th  c a vùng v i thành ph  Đi n Biên, 3 th  xã S n La, th  xã

ổ ị ị ệ Hoà Bình và th  xã Lai Châu. T ng di n tích các đô th  là 592.7 km2 và dân s ố

là 178.2 nghìn ng i.ườ

ủ ỉ ự ệ ố ớ ấ   ­ Thành ph  Đi n Biên: là trung tâm c a t nh Lai Châu, v a lúa l n nh t

ả ướ ủ ắ ọ ị ủ c a vùng Tây B c, trung tâm du l ch quan tr ng c a c  n c, có sân bay

ườ ẩ ử M ng Thanh và c a kh u Tây Trang.

ắ ỉ ủ ự ị ­ Th  xã Lai Châu: là trung tâm c a khu v c phía B c t nh Lai Châu, có ý

ế ắ ủ ỉ ố ớ ệ ố nghĩa kinh t , qu c phòng đ i v i các huy n phía B c c a t nh.

ố ơ ự ơ ị ưở ­ Th  xã S n La (nay là thành ph  S n La): là c c tăng tr ớ ng v i công

ỷ ệ ư ệ ầ ố ị ọ   nghi p thu  đi n, du l ch sinh thái nhân văn, là đ u m i giao l u quan tr ng

ắ ủ c a toàn vùng Tây B c.

36

ử ư ị ủ   ố ­ Th  xã Hoà Bình (nay là thành ph  Hòa Bình): là c a ngõ giao l u c a

ủ ắ ằ ắ ớ ộ ộ ồ vùng Tây B c v i th  đô Hà N i, đ ng b ng B c B  và vùng kinh t ế ọ    tr ng

ể ộ ắ đi m B c B .

ệ ố 3.2.2.2. H  th ng giao thông v n t ậ ả i

ộ ậ ộ ấ ườ ề ể ở ố ị ­ Đ ng b  m t đ  th p, phân b  không đ u do đ a hình hi m tr . 24

ư ố ổ ườ ư ườ trong t ng s  522 xã ch a có đ ng ô tô, 44 xã ch a có đ ng dân sinh... do

ế ể ạ ế ộ ủ ố ộ đó h n ch  cho phát tri n kinh t xã h i c a vùng. Qu c l ộ  2 Hà N i ­ Hoà

ố ộ ơ ạ ừ Bình ­ S n La ­ Lai Châu dài 425 km; qu c l 37 ch y t ả    Chí Linh (H i

ố ộ ươ ơ ế ạ ọ ớ D ng) đi S n La dài 422 km. Qu c l 4D ch y d c tuy n biên gi i phía

ắ ố ớ ố ộ B c n i v i Sapa Lào Cai.; qu c l 12...

ệ ố ườ ườ ư ­ Ngoài ra còn có h  th ng đ ỷ ng thu  và đ ng hàng không nh ng còn

ườ ườ ế ế ỷ ạ h n ch . Đ ng thu  theo tuy n sông Đà. Đ ng hàng không có hai sân bay

ệ ả ỏ Đi n Biên và Nà S n qui mô nh .

ướ ể ủ ị 3.3. Đ nh h ng phát tri n c a vùng

ơ ở ạ ầ ự 3.3.1. Xây d ng c  s  h  t ng

ề ấ ủ ữ ệ ấ ắ ộ ố M t trong nh ng v n đ  m u ch t hi n nay c a vùng Tây B c là xây

ơ ở ạ ầ ồ ự d ng c  s  h  t ng, bao g m:

ủ ụ ế ấ ạ ọ ­ Nâng c p các tr c giao thông là huy t m ch quan tr ng c a vùng nh ư

ố ộ ụ ườ ế ỉ các qu c l 2, 37, 4D, 279, 12 và các tr c đ ng liên t nh. Đ n năm 2010

ấ ấ ườ ph n đ u 100% xã có đ ng ô tô vào trung tâm xã.

ễ ể ạ ư ­ Phát tri n m ng b u chính vi n thông.

ự ướ ế ợ ướ ệ ỷ ệ ừ ệ ố ­ Xây d ng l i đi n k t h p l i đi n qu c gia và các thu  đi n v a và

ỏ ự ả ấ ấ ả ỏ ố ộ nh , c c nh  theo qui mô h  và b n, ph n đ u năm 2010 kho ng 70% s  dân

ượ ệ đ c dùng đi n.

37

ỷ ợ ụ ừ ệ ầ ả ồ ồ ướ ­ Thu  l i: Khôi ph c r ng đ u ngu n b o v  các ngu n n c trên các

ỷ ợ ữ ự ử ậ ố ể ồ ầ h , đ m, ao, sông, su i. S a ch a và xây d ng các đ p thu  l i; phát tri n h ệ

ấ ướ ạ ố th ng cung c p n c s ch cho nhân dân.

ả ế ạ ệ ệ 3.3.2. Khai thác hi u qu  th  m nh nông lâm nghi p

ủ ừ ể ấ ồ ố ọ ồ ữ   Tr ng r ng ph  xanh đ t tr ng đ i tr c và phát tri n chăn nuôi bò s a.

ế ợ ỗ ươ ệ ể K t h p phát tri n các cây công nghi p chè, cà phê, đ  t ng, bông... cây

ượ ệ ế d c li u, cây cánh ki n.

3.3.3.  Ngành công nghi pệ

ế ế ệ ệ ẩ ỷ Thúc đ y công nghi p khai thác thu  năng, công nghi p ch  bi n nông

ớ ợ ả ế ủ ế ế lâm s n. V i l i th  c a các dòng sông trong vùng, n u bi t phát huy các th ế

ỷ ệ ẽ ạ ủ ệ ề ề ạ ẩ m nh v  thu  đi n c a vùng, s  t o đi u ki n thúc đ y các ngành công

ệ ặ ệ ế ế ệ ả nghi p khác, đ c bi t là công nghi p khai thác và ch  bi n khoáng s n.

ươ ạ ị ụ 3.3.4. Th ng m i và d ch v

ể ươ ạ ở ử ẩ ợ Phát tri n các trung tâm th ng m i các c a kh u, các ch  nông thôn.

ố ươ ủ ệ ầ ố C ng c  th ế ng nghi p qu c doanh và khuy n khích các thành ph n kinh t ế   .

ủ ừ ề ẵ ị ươ ả ồ ị Phát huy ti m năng du l ch s n có c a t ng đ a ph ả   ng, b o t n các di s n

ủ ộ văn hoá c a các dân t c.

ề ổ ứ ổ 3.3.5. V  t ch c lãnh th

ể ủ ự Các c c phát tri n c a vùng là:

ự ế ớ ơ ­ C c Hoà Bình v i các tuy n Hoà Bình ­ S n La, Hoà Bình ­ Xuân Mai,

ế ế ứ ồ ớ ả   Hoà Bình ­ H i Xuân (Thanh Hoá) v i các ch c năng ch  bi n nông lâm s n,

ử ữ ơ ả khai thác khoáng s n, c  khí s a ch a.

ự ế ơ ớ ơ ơ ­ C c S n La v i các tuy n S n La ­ Lai Châu, S n La ­ Mai Châu ­ Hoà

ế ế ữ ấ ơ ớ ứ Bình và S n La ­ Văn Ch n v i ch c năng ch  bi n s a, chè, bông, l ươ   ng

ự ử ữ ơ th c và c  khí s a ch a.

38

ự ệ ệ ế ệ ớ ổ ơ   ­ C c Đi n Biên v i các tuy n Đi n Biên ­ Phong Th , Đi n Biên ­ S n

ế ế ủ ế ứ ớ ườ ươ ự La v i ch c năng ch  y u là ch  bi n đ ng mía, l ng th c, khai thác than

ươ ị ị đ a ph ể ng, phát tri n du l ch.

ƯƠ CH NG 4

Ồ

Ồ

Ằ VÙNG Đ NG B NG SÔNG H NG

ằ ả ồ ộ ố ồ ồ ỉ Vùng Đ ng b ng sông H ng g m các t nh, thành ph  Hà N i, H i Phòng,

ươ ư ả ị H i D ng, H ng Yên, Hà Tây, Thái Bình, Nam Đ nh, Hà Nam, Ninh Bình,

ệ ắ ự ủ Vĩnh Phúc và B c Ninh. Di n tích t ế    nhiên c a vùng là 14.788 km2, chi m

39

ả ướ ệ ố ủ ườ 4,5% di n tích c  n c. Dân s  c a vùng là 17.243 nghìn ng i năm 2001

ố ả ướ ế chi m 22% dân s  c  n c.

ề ể ế 4.1. Ti m năng phát tri n kinh t ộ  xã h i

ị ị 4.1.1. V  trí đ a lý

ằ ở ị ề ể ế ằ ồ ồ Đ ng b ng sông H ng n m ữ  v  trí chuy n ti p gi a trung du, mi n núi

ữ ề ắ ắ ả phía B c và Tây B c, là nh ng vùng có nhi u tài nguyên khoáng s n; phía

ể ượ ủ ử ắ ộ đông giáp bi n Đông, vùng đ ở ậ   ị c coi là c a ngõ c a v nh B c B . B i v y,

ặ ệ ự ể ệ ọ ế vùng có vai trò đ c bi t quan tr ng trong s  nghi p phát tri n kinh t ộ    xã h i

ủ ế ủ ộ ộ ể ậ ở ọ ủ ấ ướ c a đ t n c, tr  thành m t b  ph n ch  y u c a vùng tr ng đi m kinh t ế

ắ ộ B c B .

4.1.2. Tài nguyên thiên nhiên

ậ ỷ ị 4.1.2.1. Đ a hình, khí h u và thu  văn

ị ươ ớ ệ ố ố ằ ẳ ặ ­ Đ a hình t ạ   ng đ i b ng ph ng v i h  th ng sông ngòi dày đ c đã t o

ậ ợ ể ệ ố ỷ ộ ể ề ệ đi u ki n thu n l i đ  phát tri n h  th ng giao thông thu  b  và c  s  h ơ ở ạ

ủ ầ t ng c a vùng.

ư ặ ậ ừ ế ủ ­ Đ c tr ng khí h u c a vùng là mùa đông t tháng 10 đ n tháng 4 năm

ế ư ệ ề sau, mùa này cũng là mùa khô. Mùa xuân có ti ề t m a phùn. Đi u ki n v  khí

ậ ợ ạ ụ ụ ệ ớ ậ ủ h u c a vùng t o thu n l i cho vi c tăng v  trong năm v  đông v i các cây

ư ạ ụ ụ ụ a l nh, v  xuân, v  hè thu và v  mùa.

ệ ố ươ ể ề ố ­ H  th ng sông ngòi t ư ư   ng đ i phát tri n. Tuy nhiên v  mùa m a l u

ượ ể ả ụ ở l ớ ng dòng ch y quá l n có th  gây ra lũ l ấ t, nh t là ử  các vùng c a sông khi

ướ ệ ượ ề n ặ c lũ và tri u lên g p nhau gây ra hi n t ng d n ồ ứ ướ  n c trên sông. V ề

ế ướ mùa khô (tháng 10 đ n tháng 4 năm sau), dòng n ỉ c trên sông ch  còn 20­30%

ượ ướ ả ệ ượ ế ướ ở ậ ị l ng n c c  năm gây ra hi n t ng thi u n ệ   ể ổ c. B i v y, đ   n đ nh vi c

ể ả ấ ặ ệ ự ệ ả phát tri n s n xu t, đ c bi ệ ố   t trong nông nghi p thì ph i xây d ng h  th ng

ủ ộ ả ả ỷ ướ ệ ố ả thu  nông đ m b o ch  đ ng t ề   ự i tiêu và ph i xây d ng h  th ng đê đi u

ặ ố ch ng lũ và ngăn m n.

40

ấ 4.1.2.2. Tài nguyên đ t đai

ơ ả ủ ệ ấ ồ ủ   Đ t đai nông nghi p là ngu n tài nguyên c  b n c a vùng do phù sa c a

ồ ắ ệ ệ ồ ấ   ệ ố h  th ng sông H ng và sông Thái Bình b i đ p. Hi n có trên 103 tri u ha đ t

ượ ử ụ ấ ự ế ệ ủ đã đ c s  d ng, chi m 82,48 % di n tích đ t t ế    nhiên c a vùng và chi m

ấ ử ụ ả ướ ủ ệ ứ ử ụ ư ậ 5,5% di n tích đ t s  d ng c a c  n ấ ủ   c. Nh  v y m c s  d ng đ t c a

ả ướ ấ ớ vùng cao nh t so v i các vùng trong c  n c.

ủ ấ ấ ợ ướ ồ Đ t đai c a vùng r t thích h p cho thâm canh lúa n c, tr ng màu và các

ệ ệ ắ ồ ươ cây công nghi p ng n ngày. Vùng có di n tích tr ng cây l ự ứ ng th c đ ng th ứ

ả ướ ớ ệ 2 trong c  n ạ c v i di n tích đ t 1242,9 nghìn ha.

ở ộ ủ ệ ả ằ ẫ ả ồ Kh  năng m  r ng di n tích c a đ ng b ng v n còn kho ng 137 nghìn

ở ộ ụ ể ệ ắ ớ ề ha. Quá trình m  r ng di n tích g n li n v i quá trình chinh ph c bi n thông

ự ồ ụ ự ệ ệ ể ấ ươ qua s  b i t và th c hi n các bi n pháp quai đê l n bi n theo ph ứ   ng th c

ẹ ấ ẹ ể ấ ấ “lúa l n cói, cói l n sú v t, sú v t l n bi n”.

4.1.2.3. Tài nguyên bi nể

ớ ờ ể ể ớ ằ ồ ồ ộ Đ ng b ng sông H ng có m t vùng bi n l n, v i b  bi n kéo dài t ừ

ờ ể ế ả ơ ỷ ề   Thu  Nguyên ­ H i Phòng đ n Kim S n ­ Ninh Bình. B  bi n có bãi tri u

ỷ ả ả ơ ở ồ ị   ộ r ng và phù sa dày là c  s  nuôi tr ng thu  h i s n, nuôi rong câu và chăn v t

ộ ố ể ể ể ả ờ ị ven b . Ngoài ra m t s  bãi bi n, đ o có th  phát tri n thành khu du l ch nh ư

ồ ơ ể ệ ả bãi bi n Đ  S n, huy n đ o Cát Bà,...

4.1.2.4.  Tài nguyên khoáng s nả

ể ấ ấ ặ ệ ấ ắ Đáng   k   nh t   là   tài   nguyên   đ t   sét,   đ c   bi t   là   đ t   sét   tr ng ở ả     H i

ể ả ươ ứ ụ ụ ấ ả ẩ D ng, ph c v  cho phát tri n s n xu t các s n ph m sành s . Tài nguyên

ở ả ươ ế ả ả ỷ đá vôi Thu  Nguyên ­ H i Phòng đ n Kim Môn ­ H i D ng, d i đá vôi t ừ

ế ế ả ướ ụ ụ Hà Tây đ n Ninh Bình chi m 5,4% tr ữ ượ  l ng đá vôi c  n c, ph c v  cho

ự ệ ể ở ộ ậ ệ phát tri n ngành công nghi p v t li u xây d ng. Tài nguyên than nâu đ  sâu

ế ụ ỷ ấ ứ ầ 200m đ n 2000m có tr ữ ượ  l ng hàng ch c t t n đ ng hàng đ u c  n ả ướ   c,

ư ề ệ ề ề ệ ố   hi n ch a có đi u ki n khai thác. Ngoài ra vùng còn có ti m năng v  khí đ t.

41

ủ ủ ề ả ạ Nhìn chung khoáng s n c a vùng không nhi u ch ng lo i và có tr ữ ượ   ng l

ụ ệ ề ể ệ ỏ ộ ồ   ừ v a  và nh  nên vi c phát tri n  công nghi p ph  thu c nhi u vào  ngu n

ệ ừ nguyên li u t bên ngoài.

4.1.2.5.  Tài nguyên sinh v tậ

ự ề ậ ớ ộ ậ   Tài nguyên sinh v t trong vùng khá phong phú v i nhi u đ ng th c v t

ư ế ặ ớ ậ ủ ệ ặ quí hi m đ c tr ng cho gi i sinh v t c a Vi t Nam. M c dù trong vùng có

ố ầ ư ư ặ ị ớ ậ ẫ ượ các khu dân c  và đô th  phân b  d y đ c nh ng gi i sinh v t v n đ ả   c b o

ườ ố ươ ồ ở t n các v n qu c gia Ba Vì, Cát Bà, Cúc Ph ng.

4.1.3. Tài nguyên nhân văn

ộ ơ ấ 4.1.3.1. C  c u dân t c

ủ ế ư ệ ề ớ ộ C  dân trong vùng ch  y u là dân t c Kinh v i nhi u kinh nghi m trong

ệ ỷ ệ ủ ề ề ấ ố ỹ ả s n xu t và các ngh  truy n th ng th  công m  ngh . T  l ộ  dân t c ít ng ườ   i

ư ứ ầ ố ỉ ch  có 3,8% trong dân s  toàn vùng. Hình th c qu n c  theo hai xu h ướ   ng

ể ở ữ ể ậ ả ấ chính là ki u làng xã t p trung thành nh ng đi m các d i đ t cao xen k ẽ

ờ ủ ệ ố ổ ọ ể trong vùng và ki u phân b  d c theo hai b  c a h  th ng sông Thái Bình và

sông H ng.ồ

4.1.3.2. Dân số

ố ủ ổ ườ T ng dân s  c a vùng năm 2001 là 17.243,3 nghìn ng ậ ộ i. M t đ  dân s ố

ả ướ ấ ạ ườ ố trong vùng cao nh t trong c  n c, năm 2001 đ t 1148 ng i/ km2, t c đ ộ

ố ở ứ ầ ừ ộ gia tăng dân s  khá cao m c g n 2% tr  Hà N i, Thái Bình, Hà Nam, Nam

ề ố ượ ậ ị ấ ớ ộ ề Đ nh. Do v y ti m năng v  s  l ủ ng lao đ ng c a vùng r t l n.

ộ ọ ấ 4.1.3.3. Trình đ  h c v n

ủ ư ấ ộ ọ ơ ớ Trình đ  dân trí và h c v n c a c  dân trong vùng cao h n so v i các

ỷ ệ ườ ộ ổ ữ ấ ấ ộ vùng khác. T  l ng i mù ch  trong đ  tu i lao đ ng th p nh t 10,7% so

ủ ả ướ ứ ậ ố ộ ỹ ớ v i m c trung bình c a c  n ấ   c là 12,5%. S  lao đ ng có k  thu t cao nh t

ớ ả ướ ố ộ ổ ố 14% t ng s  lao đ ng so v i c  n ộ ạ ọ   ộ c là 10%. S  cán b  có trình đ  đ i h c

42

ế ẳ ẳ ổ ố ộ ộ ở và cao đ ng chi m 35,5% t ng s  cán b  có trình đ  cao đ ng tr  lên c a c ủ ả

ướ ớ ộ n c và so v i vùng Đông Nam B  là 20,2%…

ủ ấ ạ ị * Tài nguyên nhân văn c a vùng r t đa d ng và phong phú. Vùng có l ch s ử

ủ ề ớ ộ ướ ữ hình thành s m, là m t trong nh ng cái nôi c a n n văn minh lúa n ị c. L ch

ự ướ ữ ướ ủ ề ộ ớ ử s  4000 năm d ng n c và gi ấ   ắ c c a dân t c ta g n li n v i vùng đ t n

ể ề ề ằ ồ ồ ố ố   này. Đ ng b ng sông H ng tiêu bi u cho truy n th ng văn hoá, truy n th ng

ướ ủ ề ầ ố ộ ệ ấ yêu n c, truy n th ng c n cù lao đ ng c a nhân dân Vi t Nam. C u trúc

ả ổ ệ ề ộ ủ làng xã, cách qu n lý xã h i c a các vùng trên lãnh th  Vi ắ   t Nam đ u b t

ồ ừ ngu n t vùng này.

ự ể ế ề ể ộ ờ S  phát tri n kinh t ụ    xã h i lâu đ i đã hình thành nên nhi u đi m, c m

ế ị ấ ể ộ ị kinh t ­ xã h i và th  tr n, th  xã và hình thành hai trung tâm phát tri n kinh t ế

ấ ủ ả ướ ạ ớ ả ộ vào lo i l n nh t c a c  n c là Hà N i và H i Phòng.

ậ ộ ọ ỹ ị ­ Hà N i là trung tâm chính tr , văn hoá, khoa h c k  thu t và kinh t ế ủ    c a

ệ ồ ờ ươ ạ ả ướ c  n c; đ ng th i là trung tâm công nghi p, th ậ   ng m i và giao thông v n

ả ắ ỉ t ạ ủ i – thông tin liên l c c a các t nh phía B c.

ố ả ề ả ấ ắ ọ ị ế   ­ H i Phòng là thành ph  c ng quan tr ng nh t mi n B c, là v  trí ti p

ệ ủ ủ ậ ổ nh n và trao đ i hàng hoá, nguyên li u c a vùng và c a vùng khác.

ả ể ế ộ ỉ ọ Ngoài ra còn ph i k  đ n m t t nh có vai trò cũng vô cùng quan tr ng đó

ệ ớ ệ ị ị là Nam Đ nh.  Nam đ nh là trung tâm công nghi p d t l n nh t c a c  n ấ ủ ả ướ   c

ớ ố ượ ệ ợ ị ớ ệ ớ v i liên h p các xí nghi p d t Nam Đ nh, v i s  l ng công nhân lên t i trên

ườ ệ ả ấ ả ớ ạ 1 v n ng i, hàng năm s n xu t ra trên 50 tri u mét v i. Cùng v i m t s ộ ố

ố ượ ệ ả ệ ở ế nhà máy d t khác trong vùng, s  l ng v i d t ra hàng năm đây chi m t ớ   i

ố ượ ả ủ ả ướ 36% s  l ng v i c a c  n c.

ứ ộ ủ ằ ồ ồ ị M c đ  đô th  hoá c a Đ ng b ng sông H ng là khá cao. Năm 2001 dân

ạ ị ườ ế ố ố s  thành th  trong vùng đ t 3528,5 nghìn ng i, chi m 21% dân s  toàn vùng.

ị ấ ữ ả ố ị Toàn vùng có 12 thành ph , th  xã và kho ng 88 th  tr n. Đây là nh ng c  s ơ ở

ể ọ ộ ổ ế quan tr ng hình thành b  khung lãnh th  phát tri n kinh t toàn vùng.

43

ệ ể ạ ế 4.2. Hi n tr ng phát tri n kinh t ộ  xã h i

ề ể ằ ạ ồ ồ ệ   Vùng Đ ng b ng sông H ng là vùng phát tri n m nh v  công nghi p,

ố ả ướ ư ụ ệ ớ ị d ch v , nông lâm ng  nghi p. V i 22% dân s  c  n c năm 2001 vùng này

ỷ ồ ế ớ ị đã đóng góp 52.310 t đ ng chi m 22% GDP trong đó có t i 19,4% giá tr  gia

ụ ủ ả ướ ệ ị ị tăng nông nghi p và 28,8% giá tr  gia tăng d ch v  c a c  n ơ ấ c. C  c u kinh

ướ ể ị ỷ ọ ệ ế t ngành có xu h ng d ch chuy n tăng t tr ng ngành công nghi p ­ xây

ả ỷ ọ ư ệ ỷ ọ ị ự d ng, gi m t tr ng ngành nông lâm ng  nghi p, t ụ ạ    tr ng ngành d ch v  đ t

ớ ầ t i g n 50%.

4.2.1. Các ngành kinh tế

4.2.1.1. Ngành nông nghi pệ

ủ ự ằ ồ ồ ệ ộ Đ ng b ng sông H ng là m t trong hai v a lúa c a Vi t Nam, nó có

ụ ỗ ợ ươ ệ ự ầ ắ ộ ỉ nhi m v  h  tr l ng th c cho các t nh phía B c và m t ph n dành cho

ụ ụ ờ ỳ ệ ẩ ấ ẩ ả xu t kh u. Th i k  1993­1997, 85% s n ph m nông nghi p ph c v  cho nhu

ỗ ợ ệ ấ ẩ ỉ ấ ử ụ   ầ ủ c u c a vùng, 5% h  tr  các t nh và 10% xu t kh u. Di n tích đ t s  d ng

ệ ế ớ ấ ự ủ trong nông nghi p chi m t ệ i 57,25% di n tích đ t t nhiên c a toàn vùng.

ề ồ ơ ấ ặ ồ ọ ọ C  c u ngành tr ng tr t ­ chăn nuôi còn n ng v  tr ng tr t, t ỷ ọ    tr ng

ị ả ệ ấ ồ ọ ổ ngành tr ng tr t trong t ng giá tr  s n xu t ngành nông nghi p là 23%. Trong

ủ ế ồ ọ ướ ả ượ ế ớ ngành tr ng tr t ch  y u là lúa n c, s n l ng lúa chi m t i 89,21% trong

ươ ệ ấ ự ạ ươ ả ượ s n l ng l ng th c qui thóc 4,22 tri u t n, còn l i là hoa màu l ự   ng th c

ư ể ắ ệ   nh  ngô, khoai, s n. Ngoài ra trong vùng còn phát tri n các cây công nghi p

ậ ươ ố ụ ể ồ ệ ư ạ khác nh  l c, đ u t ng có th  tr ng xen canh, g i v . Cây công nghi p ch ủ

ả ướ ế ệ ế ệ ế y u là đay chi m 55% di n tích đay c  n c và cói chi m 41,28 % di n tích

ả ướ cói c  n c.

ớ ả ấ ươ ự ể ề ề ắ ợ V  chăn nuôi, s  phát tri n đàn l n g n li n v i s n xu t l ự   ng th c

ế ế ợ trong vùng. Đ n năm 2001 đã có 5921,8 nghìn con, chi m 27,2% đàn l n c ả

ướ ệ ế ầ ầ n c; đàn gia c m có trên 30 tri u con chi m 20,05% đàn gia c m c  n ả ướ   c.

ề ướ ề ứ ả ầ ượ ế ở Đàn trâu có chi u h ng gi m do nhu c u v  s c kéo đ c thay th  b i máy

44

ứ ệ ạ ầ ị ữ   móc hi n đ i. Đàn bò 483 nghìn con năm 2001 đáp  ng nhu c u th t, s a.

ỷ ả ượ ể ậ ụ ể ọ ợ Chăn nuôi thu  s n cũng đ c chú tr ng phát tri n đ  t n d ng l ế ệ   i th  di n

ặ ướ ụ ụ ủ ủ ạ ầ tích m t n c đa d ng c a vùng và ph c v  nhu c u tiêu dùng c a nhân dân.

4.2.1.2. Ngành công nghi pệ

ạ ớ ề ệ ể ằ ồ ồ ấ   Đ ng b ng sông H ng có n n công nghi p phát tri n vào lo i s m nh t

ướ ệ ệ ề ậ n c ta. Trong vùng t p trung nhi u xí nghi p công nghi p hàng đ u c a c ầ ủ ả

ướ ế ế ề ơ ế ạ ấ ấ ả n ự   c, nh t là v  c  khí ch  t o, s n xu t hàng tiêu dùng và ch  bi n th c

ph m.ẩ

ề ỷ ọ ệ ổ Xét v  t tr ng trong t ng GDP ngành công nghi p toàn vùng thì công

ế ế ươ ệ ự ự ế ệ ẩ nghi p ch  bi n l ẹ ệ   ng th c th c ph m chi m 20,9%, công nghi p nh  (d t,

ấ ậ ệ ự ệ ế ả ơ ệ   may, da) chi m 19,3%; s n xu t v t li u xây d ng 17,9%; c  khí, đi n, đi n

ử ế ấ ạ t 15,2%; hoá ch t, phân bón, cao su chi m 8,1%; còn l i 18,2% là các ngành

ệ công nghi p khác.

ộ ố ụ ế ệ ị Đ n nay trên đ a bàn vùng đã hình thành m t s  khu, c m công nghi p có

ố ớ ệ ể ớ ế ộ ủ ư ý nghĩa l n đ i v i vi c phát tri n kinh t xã h i c a vùng nh  các khu công

ệ ở ả ả ươ ộ nghi p H i Phòng, Hà N i, H i D ng, Vĩnh Phúc,...

ệ ủ ể ề ậ ấ ộ ớ   Tuy v y trình đ  phát tri n công nghi p c a vùng còn th p nhi u so v i

ủ ể ệ ộ ộ ồ ằ   trình đ  phát tri n công nghi p c a các vùng Đông Nam B  và Đ ng b ng

ử sông C u Long.

ệ ủ ỷ ọ ế ộ ộ ổ T  tr ng lao đ ng công nghi p c a vùng chi m 32% t ng lao đ ng công

ỉ ả ư ệ ấ ố ớ ơ ị nghi p trong toàn qu c nh ng  m i ch  s n xu t ra h n  22%  giá tr  công

ệ ủ ả ướ nghi p c a c  n c.

ị ụ 4.1.2.3. Ngành d ch v

ươ ấ ủ ả ướ ạ ớ ằ ồ Là trung tâm th ng m i l n nh t c a c  n ồ   c, Đ ng b ng sông H ng

ứ ắ ậ ả ạ ố ỉ đã đ m nh n ch c năng phân ph i hàng hoá trên ph m vi các t nh phía B c và

ề ể ầ ằ ộ ồ ồ ỉ ộ   m t ph n cho các t nh ven bi n mi n Trung. Đ ng b ng sông H ng là m t

45

ụ ớ ả ướ ị ỷ ọ ụ ủ ị trung tâm d ch v  l n cho c  n c có t tr ng d ch v  trong GDP c a vùng

ớ ả ướ ạ đ t 45% so v i c  n c là 41%.

ạ ộ ẩ ấ ậ ị Các ho t đ ng tài chính, ngân hàng, xu t nh p kh u, du l ch, thông tin, t ư

ệ ủ ở ộ ể ằ ồ ồ ạ   ấ v n, chuy n giao công ngh  c a Đ ng b ng sông H ng m  r ng trên ph m

ả ướ ắ ỉ vi các t nh phía B c và c  n c.

ụ ươ ế ạ ậ ọ ị ạ ị Trong d ch v , th ng m i chi m v  trí quan tr ng. Tuy v y nó l i là

ị ươ ủ ế ế ổ ạ ủ ả ướ ỉ khâu y u kém c a vùng, ch  chi m 18% t ng giá tr  th ng m i c a c  n c.

ậ ả ề ệ ớ ề ầ ỉ V  giao thông v n t ố   i, vùng có nhi u đ u m i liên h  v i các t nh phía

ắ ượ ố ế ử ẩ B c, phía Nam. Vùng đ c coi là c a kh u qu c t hàng đ u c a c  n ầ ủ ả ướ   c.

ườ ộ ườ ỷ ườ ủ ươ ệ ố Các h  th ng đ ng b , đ ng thu , đ ng hàng không c a vùng t ố   ng đ i

ớ ả ướ ể ư ượ ể ủ ế ậ ớ phát tri n so v i c  n c. L u l ng v n chuy n c a vùng chi m t i 8,7%

ố ượ ể ể ậ kh i l ậ   ng hàng hoá v n chuy n; 7,5% hàng hoá luân chuy n; 11,2% v n

ủ ả ướ ể ể chuy n hành khách và 11,5% luân chuy n hành khách c a c  n c.

ụ ư ề ị ề ệ ệ ụ V  d ch v  b u đi n và kinh doanh ti n t ả    (tín d ng, ngân hàng, b o

ổ ố ể ể ạ ẳ ự   ổ ộ ơ hi m, kho b c, x  s ) phát tri n n i tr i h n h n các vùng khác. Hai lĩnh v c

ụ ủ ủ ầ ằ ồ ị này góp ph n làm tăng GDP c a ngành d ch v  c a vùng. Đ ng b ng sông

ồ ư ấ ệ ể ầ H ng là trung tâm t ồ    v n, thông tin, chuy n giao công ngh  hàng đ u, đ ng

ấ ủ ộ ờ ớ th i còn là m t trong hai trung tâm tài chính ­ ngân hàng l n nh t c a c ả

n c.ướ

ổ ủ ộ 4.2.2. B  khung lãnh th  c a vùng

ị ệ ố 4.2.2.1. H  th ng đô th

ố ớ ươ ả ả ớ ộ ị V i 4 thành ph  l n là Hà N i, H i Phòng, H i D ng, Nam Đ nh và 10

ị ỉ ỵ ị ấ ế ị th  xã t nh l , 88 th  tr n là các trung tâm văn hoá, kinh t ọ   , chính tr  quan tr ng

ư ễ ổ ộ ớ ự v i s  giao l u trao đ i hàng hoá, lao đ ng d  dàng. Trong vùng hình thành

ộ ụ ắ ớ ị ụ ụ ả ớ nên 3 c m đô th  c m Tây B c v i Hà N i, c m phía Đông v i H i Phòng và

ớ ị ụ c m phía Nam v i Nam Đ nh là trung tâm.

46

ủ ả ướ ủ ủ ộ ộ ở ­ Th  đô Hà N i: Là th  đô c a c  n c, Hà N i tr  thành trung tâm văn

ế ậ ủ ả ướ ị hoá, kinh t ọ ỹ , chính tr , khoa h c k  thu t c a c  n c.

ữ ư ầ ố ố ả ­ Thành ph  H i Phòng: Gi vai trò là đ u m i giao l u liên vùng và là

ố ế ủ ư ằ ồ ỉ ử c a ngõ giao l u qu c t ắ   ồ  c a Đ ng b ng sông H ng và các t nh phía B c.

ố ượ ơ ở ể ợ ế ề Thành ph  đ c phát tri n trên c  s  phát huy l i th  v  giao thông v n t ậ ả   i

bi n.ể

ẹ ệ ố ố ị ệ   ­ Thành ph  Nam Đ nh: Là thành ph  công nghi p nh  và công nghi p

ế ế ch  bi n.

ự ố ộ ỉ ị Ngoài ra còn có các thành ph  và th  xã tr c thu c các t nh là trung tâm

ế ủ ế ỉ ỉ kinh t văn hoá c a các t nh, có ý nghĩa liên k t các t nh trong toàn vùng và

ế ớ liên k t v i vùng khác.

ệ ố 4.2.2.2. H  th ng giao thông v n t ậ ả i

ướ ế ợ ề ề ạ M ng l i giao thông khá dày k t h p nhi u chi u trong không gian lãnh

ổ ủ ụ ướ ườ ế ượ ề ế th  c a vùng. Các tr c và h ng đ ng có ý nghĩa chi n l c v  kinh t và

ố qu c phòng.

ườ ề ộ ổ ườ ắ ệ ố ­ H  th ng đ ắ ng s t qui t ụ ạ  t i Hà N i. T ng chi u dài đ ng s t trong

ề ổ ườ ắ ồ ế vùng là 1.000 km chi m 1/3 t ng chi u dài đ ố ng s t toàn qu c. Bao g m các

ướ ủ ế ồ ộ ị h ng Hà N i ­ Đ ng Giao (qua Ph  Lý ­ Nam Đ nh ­ Ninh Bình); tuy n Hà

ả ộ ộ N i­ H i Phòng; Hà N i ­ Lào Cai.

ườ ụ ề ế ườ ộ ệ ố ­ H  th ng đ ng ô tô qui t v  trung tâm Tuy n đ ả   ng 5 Hà N i ­ H i

ế ườ ế ắ ộ ườ ắ Phòng; tuy n đ ng 2 Hà N i ­ Tây B c; ... Các tuy n đ ng c t chéo nhau

ườ ả ị ườ ươ ả đ ng 10 H i Phòng­ Thái Bình ­ Nam Đ nh; đ ng 17 H i D ng ­ Ninh

ườ ệ ố ườ Giang; đ ư ng 39 Thái Bình ­ H ng Yên. H  th ng đ ạ ng ô tô t o thành

ướ ậ ợ ể ế ậ ệ ố ạ m ng l i vô cùng thu n l i đ  thi t l p các m i liên h  vùng.

ườ ườ ự ể ệ ố ­ H  th ng đ ng sông, đ ể ng bi n khá phát tri n trong vùng d a trên

ướ ặ ặ ệ ệ ố ồ ạ m ng l i sông ngòi dày đ c, đ c bi t là h  th ng sông H ng và sông Thái

ệ ố ườ ế ớ ể ậ Bình. H  th ng đ ng sông có ý nghĩa kinh t l n trong v n chuy n hàng hoá

47

ệ ố ủ ườ ộ và hành khách. Tuy nhiên m t khó khăn c a h  th ng đ ự   ng sông là m c

ướ ữ ệ ạ ồ ổ ỳ ị n c quá chênh l ch gi a hai mùa, các lu ng, l ch hay b  thay đ i sau k  lũ.

ệ ạ ư ượ ế ạ ả ồ ươ Vi c t o các lu ng l ch và các b n c ng ch a đ ọ c chú tr ng, ph ệ   ng ti n

ư ư ệ ể ạ ề ậ v n chuy n ch a nhi u, ch a hi n đ i hoá.

ườ ươ ể ạ ệ ố ­ Đ ng hàng không t ệ ớ   ề ng đ i phát tri n t o đi u ki n cho liên h  v i

ướ ướ ừ ề ộ ướ các vùng trong n c và n c ngoài. T  Hà N i có nhi u h ng bay đi các

ộ ị ố ế ố ế ộ vùng n i đ a và qu c t . Trong vùng có sân bay qu c t N i Bài và hai sân

ả ộ bay Gia Lâm ­ Hà N i, Cát Bi ­ H i Phòng.

ướ ể ủ ị 4.3. Đ nh h ng phát tri n c a vùng

ế ị ủ ướ ủ ủ ề ệ ệ ạ Quy t đ nh c a Th  t ổ   ng Chính ph  v  vi c phê duy t qui ho ch t ng

ể ế ờ ỳ ằ ộ ồ ồ th  kinh t ­ xã h i vùng Đ ng b ng sông H ng th i k  1992 ­ 2010 đã xác

ư ữ ằ ồ ồ ị ị đ nh Đ ng b ng sông H ng có v  trí trung tâm giao l u gi a các vùng Đông

ử ắ ắ ắ ắ ộ ộ B c ­ Tây B c ­ trung du B c B  và B c Trung B ; là c a ngõ thông th ươ   ng

ườ ườ ủ ủ ắ ộ ỉ đ ể ng bi n và đ ng hàng không c a các t nh phía B c; có Th  đô Hà N i là

ị ế ươ ạ ọ ỹ trung tâm chính tr , kinh t , th ng m i, văn hoá, khoa h c k  thu t c a c ậ ủ ả

ướ ở ậ ị ướ ụ ể ế ộ ủ n c. B i v y đ nh h ng và m c tiêu phát tri n kinh t xã h i c a vùng là

ụ ọ ưở ế ủ ứ ơ ấ r t quan tr ng. M c tiêu tăng tr ng kinh t c a vùng cao h n m c tăng

ưở ả ướ ủ ơ ấ ầ ế tr ng bình quân c a c  n c là 1,2­ 1,3 l n. C  c u kinh t trong vùng

ượ ự ệ ệ ị ị đ c xác đ nh là d ch v  ­ ệ   ụ công nghi p và xây d ng ­ Nông nghi p, lâm nghi p,

ư ệ ng  nghi p là 50% ­ 43%­ 7%.

4.3.1. Ngành nông nghi pệ

ể ả ả ươ ự ­ Phát tri n b o đ m an toàn l ng th c cho vùng; hình thành các vùng

ấ ượ ấ ả s n xu t lúa và ngô ch t l ng cao.

ả ể ự ệ ề ấ ộ ­ Khai thác ti m năng đ t đai m t cách có hi u qu  đ  xây d ng và phát

ấ ượ ề ệ ể ạ ể tri n n n nông nghi p hàng hoá đa d ng, ch t l ng cao; phát tri n và làm

ườ ế ệ ể ệ ấ giàu môi tr ế ấ   ng sinh thái, ti t ki m đ t đai trong phát tri n công nghi p và k t c u

ạ ầ h  t ng.

48

ự ể ấ ả ­   Xây   d ng   các   vùng   chuyên   canh,   phát   tri n   s n   xu t   rau,   cây   công

ể ệ ắ ả ậ ồ ỷ ả   nghi p ng n ngày, cây ăn qu , hoa và v t nuôi; phát tri n nuôi tr ng thu  s n

ỷ ả ể ờ ắ ven bi n, đánh b t thu  s n ven b .

ế ế ự ệ ể ệ ớ ­ Phát tri n nông nghi p đi đôi v i công nghi p ch  bi n, xây d ng nông

ự ệ ệ ệ ệ ạ ớ thôn m i; th c hi n công nghi p hoá, hi n đ i hoá nông nghi p nông thôn.

ườ ơ ở ậ ệ ấ ấ ậ ả ỹ Tăng c ng c  s  v t ch t ­ k  thu t cho s n xu t nông nghi p và công

ế ế ệ nghi p ch  bi n.

4.3.2. Ngành công nghi pệ

ệ ả ể ạ ấ ­ Phát tri n m nh các ngành công nghi p s n xu t hàng tiêu dùng và các

ấ ư ệ ả ệ ơ ế ạ ể ấ ả ngành s n xu t t li u s n xu t, công nghi p c  khí ch  t o, phát tri n công

ệ ử ệ ọ ọ ể ễ ườ nghi p đi n t ; phát tri n có ch n l c các ngành ít gây ô nhi m môi tr ng.

Ư ệ ệ ể ậ ỹ ẹ   ­  u tiên phát tri n các ngành công nghi p k  thu t cao công nghi p nh ,

ế ạ ệ ử ệ ậ ế ế ệ ọ ỹ ơ c  khí ch  t o, k  thu t đi n, đi n t , tin h c; công nghi p ch  bi n nông

ỷ ả ả ơ ả ư ệ ệ ả ấ ạ   lâm thu  h i s n, công nghi p s n xu t nguyên li u c  b n nh  kim lo i

ậ ệ ự ệ màu, thép, v t li u xây d ng và các nguyên li u khác.

ộ ố ệ ạ ự ả ả ộ ­ Xây d ng m t s  khu công nghi p t ươ   i Hà N i, H i Phòng, H i D ng

ố ộ ế và Hà Tây theo các tuy n qu c l 21A, 1,5, 18.

ị ụ 4.3.3. Ngành d ch v

ợ ế ị ủ ụ ể ị Khai thác l i th  v  trí c a vùng phát tri n nhanh các ngành d ch v , du

ở ộ ạ ướ ươ ể ạ ươ ị l ch. M  r ng m ng l i th ng m i, phát tri n các trung tâm th ạ   ng m i,

ấ ượ ụ ư ễ ị nâng cao ch t l ng các d ch v  b u chính vi n thông, tài chính, ngân hàng và

ụ ị các d ch v  khác.

ụ ể ế 4.3.4. Các m c tiêu phát tri n kinh t ộ  xã h i khác

ố ố ướ ữ ệ ệ ả ­ Gi m t ỷ ệ  l gia tăng dân s  xu ng d i 2%. Có bi n pháp h u hi u gi ả   i

ư ế ả ệ ế ố quy t phân b  dân c  và gi i quy t vi c làm.

49

ầ ả ả ướ ạ ấ ả ­ Đ m b o nhu c u n c cho s n xu t kinh doanh và cho sinh ho t; c ơ

ệ ố ệ ấ ườ ọ ả b n hoàn thành đi n khí hoá trong vùng; nâng c p h  th ng tr ệ   ng h c, b nh

ệ ệ vi n, b nh xá, nhà văn hoá.

ƯƠ CH NG 5

Ắ

Ộ

VÙNG B C TRUNG B

50

ệ ả ả ồ ị ỉ G m các t nh Thanh Hoá, Ngh  An, Hà Tĩnh, Qu ng Bình, Qu ng Tr  và

ừ ệ ế ự ệ Th a Thiên ­ Hu . Di n tích t ế  nhiên 51501 km2 chi m 15,24% di n tích t ự

ả ướ ố ườ nhiên c  n c. Dân s  10188,4 nghìn ng ế i năm 2001 chi m 12,95 % dân s ố

ả ướ c  n c.

ề ể ế 5.1. Ti m năng phát tri n kinh t ộ  xã h i

ị ị 5.1.1. V  trí đ a lý

ữ ế ể ắ ấ ộ ế Vùng B c Trung B  có tính ch t chuy n ti p gi a các vùng kinh t phía

ắ ế ườ ườ B c và các vùng kinh t phía Nam. Phía Tây là s n Đông Tr ơ ng S n, giáp

ướ ườ ớ ẩ ớ n c Lào có đ ng biên gi ử i dài 1.294 km v i các c a kh u Quan Hoá, Lang

ỳ ơ ươ ệ ơ ả   Chánh (Thanh Hoá), K  S n (Ngh  An), H ng S n (Hà Tĩnh), Lao B o

ị ạ ư ệ ả ế ớ ướ ề (Qu ng Tr ), t o đi u ki n giao l u kinh t v i Lào và các n c Đông Nam á

ụ ị ướ ế ườ ể ớ ể ộ trên l c đ a; Phía Đông h ng ra bi n Đông v i tuy n đ ng b  ven bi n dài

ề ề ả ớ ướ ể ả ả 700 km, v i nhi u h i s n và có nhi u c ng n c sâu có th  hình thành các

ể ả c ng bi n.

ơ ẹ ụ ấ ằ ả Vùng có n i h p nh t là Qu ng Bình (50km), n m trên tr c giao thông

ệ ậ ợ ề ế ớ ắ ỉ xuyên Vi ệ t là đi u ki n thu n l ư i giao l u kinh t v i các t nh phía B c và

phía Nam.

5.1.2. Tài nguyên thiên nhiên

ị 5.1.2.1. Đ a hình

ơ ắ ầ ủ ườ ơ ườ ố ổ ị Đây là n i b t đ u c a dãy Tr ng S n, mà s n Đông đ  xu ng V nh

ộ ố ẹ ề ắ ắ ộ ớ ổ ị ứ   B c B , có đ  d c khá l n. Lãnh th  có b  ngang h p, đ a hình chia c t ph c

ư ể ệ ở ạ t p b i các con sông và dãy núi đâm ra bi n, nh  dãy Hoàng Mai (Ngh  An),

ệ ả ồ dãy H ng Lĩnh (Hà Tĩnh)... sông Mã (Thanh Hoá), sông C  (Ngh  An), sông

ậ ệ ấ ả ả ồ ồ ị ể   Nh t L  (Qu ng Bình)... C u trúc đ a hình g m các c n cát, d i cát ven bi n,

ả ồ ỏ ẹ ế ằ ố ề   ti p theo là các d i đ ng b ng nh  h p, cu i cùng phía Tây là trung du, mi n

ộ ả ườ ắ ắ ơ ộ ị núi thu c d i Tr ứ ạ   ng S n B c. Nhìn chung đ a hình B c Trung B  ph c t p,

ậ ổ ồ ướ ộ ố ể ướ ạ ộ đ i b  ph n lãnh th  là núi, đ i, h ng ra bi n, có đ  d c, n ả c ch y xi ế   t,

51

ườ ụ ấ ờ ố ả ấ ờ th ng hay gây lũ l t b t ng  gây khó khăn cho s n xu t và đ i s ng nhân

dân.

ậ ề 5.1.2.2. V  khí h u

ề ệ ậ ắ ệ ấ ớ Đây là vùng có đi u ki n khí h u kh c nghi t nh t so v i các vùng trong

ườ ư ề ả ả ướ c  n c. Hàng năm th ạ   ng x y ra nhi u thiên tai nh  bão, lũ, gió Lào, h n

ơ ả ấ ạ ị ị hán, mà nguyên nhân c  b n là do v  trí, c u trúc đ a hình t o ra. Vùng này

ị ả ưở ắ ạ ủ cũng ch u  nh h ắ   ng c a gió mùa Đông B c l nh, tuy nhiên không sâu s c

ư ở ắ ậ ủ ề ệ ả ộ nh ấ ặ    B c B . Đi u ki n khí h u c a vùng gây khó khăn cho s n xu t đ c

ệ ệ ả ấ bi t là s n xu t nông nghi p.

ấ 5.1.2.3. Tài nguyên đ t đai

ấ ạ ế ệ ấ ỷ ệ ớ ạ ấ ỏ ­ Di n tích đ t cát, s i, đ t b c màu chi m t l n. Có 3 lo i đ t chính l

ấ ỏ ố ở ề ợ ồ là đ t đ  vàng phân b vùng trung du mi n núi, thích h p cho tr ng cây

ả ấ ệ ệ ồ công nghi p dài ngày và khai thác lâm nghi p, tr ng cây ăn qu ; đ t phù sa

ợ ươ ự ệ ắ ven sông thích h p cây l ấ   ng th c, hoa màu, cây công nghi p ng n ngày; đ t

ấ ượ ể ặ ộ ố ạ ỉ ồ ấ cát ho c cát pha ven bi n ch t l ng th p ch  tr ng m t s  lo i cây hoa màu,

ừ ồ ố ạ tr ng r ng phi lao, b ch đàn ch ng gió, cát.

ấ ự ệ ệ ế ệ ấ ­ Đ t lâm nghi p có 3,4 tri u ha chi m 23% di n tích đ t t ủ    nhiên c a

ệ ủ ả ướ ấ ấ ố vùng và 15,2% đ t lâm nghi p c a c  n ừ   ệ c.Trong s  đó di n tích đ t có r ng

ỉ ứ ừ ủ là 2249,9 nghìn ha năm 2001. Tài nguyên r ng c a vùng ch  đ ng sau Tây

ề ỗ ấ ầ ả ộ ọ Nguyên và chính nó đã cung c p m t ph n quan tr ng v  g  và lâm s n hàng

ẩ ủ ướ ứ ằ ầ ấ ồ ồ ộ hoá cho Đ ng b ng sông H ng, đáp  ng m t ph n xu t kh u c a n c ta.

5.1.2.4. Tài nguyên bi nể

ờ ể ử ử ề ớ ớ B  bi n dài 270 km v i 23 c a sông trong đó có nhi u c a sông l n có

ụ ụ ậ ả ự ể ư ạ ớ ơ ả th  xây d ng c ng ph c v  v n t i, đánh cá nh  L ch H i, Nghi S n (Thanh

ử ử ệ ể ạ ộ ề   Hoá), L ch Quèn, C a Lò, C a H i (Ngh  An, Hà Tĩnh). Vùng bi n có th m

ả ả ệ ề ớ ộ ụ ị ộ l c đ a r ng v i di n tích 92.000 km2 và nhi u tài nguyên h i s n, đ  sâu 51

ữ ượ ớ ữ ượ ế ớ ­ 200 mét. Tr  l ng cá lên t ấ i 220.000 t n và tr  l ổ ng cá n i chi m t i 52­

52

ậ ợ ả ả ệ ắ 58% thu n l i cho vi c đánh b t. Ngoài ra còn có các loài h i s n có giá tr ị

ự ư ể ớ khác nh  tôm he, tôm hùm, cá m c. Ven bi n v i 30.000 ha n ướ ợ c l có kh ả

ả ả ề ồ ố ị ở ệ năng nuôi h i s n. Có nhi u đ ng mu i có giá tr Thanh Hoá, Ngh  An, Hà

Tĩnh.

5.1.2.5. Tài nguyên khoáng s nả

ủ ả ả ạ Tài nguyên kho ng s n c a vùng khá phong phú và đa d ng. So v i c ớ ả

ướ ữ ượ ế ắ ộ ữ ượ n c, B c Trung B  chi m 100% tr  l ng crômit, 20% tr  l ắ ng s t, 44%

ả ị ế tr ữ ượ  l ng đá vôi xi măng. Các khoáng s n có giá tr  kinh t trong vùng bao

g m:ồ

ự ỷ ấ ở ầ ế ỉ ­ Đá vôi xây d ng 37,5 t t n có h u h t các t nh.

ệ ấ ủ ế ặ ắ ở ỏ ­ Qu ng s t 552,22 tri u t n ch  y u là ạ  m  Th ch Khê.

ỷ ở ừ ả ả ị ỉ ­ Cát thu  tinh 573,2 m3, có 3 t nh Qu ng Bình, Qu ng Tr , Th a Thiên

­ Hu .ế

ạ ỷ ấ ở ỉ ­ Sét làm g ch, ngói 3,09 t t n có các t nh trong vùng

ệ ấ ở ệ ­ Đá vôi xi măng 172,83 tri u t n, có Thanh Hoá, Ngh  An.

ệ ấ ề ở ả ­ Titan 2,32 tri u t n có nhi u ị  Qu ng Tr .

ệ ấ ở ộ ố ơ ệ ­ Đá cát két 200 tri u t n có Ngh  An và m t s  n i khác.

ấ ở ­ Nhôm Trên 100 nghìn t n có ệ  Ngh  An.

ấ ở ­ Crômit 2.022 nghìn t n Thanh Hoá.

ộ ố ư ả ố ­ Ngoài ra còn m t s  khoáng s n khác nh  đá  p lát, cao lanh, sét...

5.1.3. Tài nguyên nhân văn

ộ ơ ấ 5.1.3.1. C  c u dân t c

ủ ế ắ ộ ộ ố ườ B c Trung B  có 25 dân t c đang sinh s ng. Ch  y u là ng i Kinh

ư ế ở ồ ằ ạ chi m 90,2%, c  trú ể  đ ng b ng ven bi n và trung du; còn l ộ   i là các dân t c

ườ ố ở ắ ủ ỉ ít ng i s ng các vùng cao phía Tây và Tây B c c a t nh Thanh Hoá.

5.1.3.2 Dân s  ố

53

ấ ả ề ế ắ ạ ộ ộ ứ ạ   B c Trung B  là vùng đ t tr i qua nhi u giai đo n bi n đ ng ph c t p,

ượ ử ề ả ị đ c hình thành trong l ch s  lâu dài. Đây là vùng s n sinh ra nhi u nhân tài

ề ứ ơ ườ ứ ủ ả ộ ủ ấ ướ c a đ t n c, n i có đóng góp v  s c ng i s c c a cho công cu c b o v ệ

ố ổ T  qu c.

ố ủ ổ ườ ố ộ T ng dân s  c a vùng năm 2001 là 10,188 nghìn ng i. T c đ  tăng

ưở ậ ộ ờ ỳ ố ố tr ng dân s  hàng năm th i k  1989 ­1997 là 2,2%. M t đ  dân s  trung

ườ ả ướ ớ ườ bình là 198 ng ứ i/km2 so v i m c bình quân c  n c là 231 ng i/km2. T ỷ

ố ố ị ệ l dân s  thành th  là 13%, dân s  nông thôn là 87%.

ộ ọ ấ 5.1.3.3. Trình đ  h c v n

ộ ọ ấ ươ ỷ ệ ế ố ủ  Trình đ  h c v n c a dân trong vùng t ng đ i khá. T  l bi ữ   t ch  là

ủ ả ướ ỉ ứ ấ 87,4%, x p x  m c trung bình c a c  n c.

ự ượ ộ 5.1.3.4. L c l ng lao đ ng

ườ ộ ổ ệ ườ ế ố S  ng ộ i trong đ  tu i lao đ ng là 5,024 tri u ng i chi m 51,42% dân

ủ ả ướ ộ ộ ố ủ s  c a vùng và 12% lao đ ng c a c  n c. Trong đó lao đ ng trong ngành

ệ ạ ư ế ệ ộ ự nông lâm ng  nghi p chi m 72,32%, lao đ ng làm vi c t i các khu v c công

ụ ỉ ự ệ ị nghi p và xây d ng, d ch v  ch  có 27,24% .

ự ượ ế ẻ ộ ớ ộ ọ ư ấ L c l ng lao đ ng tr  chi m t i 35,7% nh ng trình đ  h c v n và tay

ề ố ườ ộ ổ ngh  không cao. Toàn vùng có 90% s  ng ộ   i trong tu i lao đ ng là lao đ ng

ệ ề ạ ổ ộ ỉ ph  thông, ch  có 10% lao đ ng đã qua đào t o ngh . Hi n có 490 nghìn

ườ ượ ạ ừ ứ ỹ ng i đã đ c đào t o t ậ ở  m c công nhân k  thu t tr  lên, trong đó 85 000 lao

ộ ạ ọ ế ố ớ ạ ọ ộ đ ng có trình đ  đ i h c và trên đ i h c chi m 1,7% so v i dân s  trong đ ộ

ổ ố ườ ệ ấ ặ ộ tu i lao đ ng. S  ng i th t nghi p trong vùng khá cao, đ c bi ệ ở t nông thôn

ệ ấ ạ ấ tình tr ng bán th t nghi p r t cao.

ể ệ ạ ế 5.2. Hi n tr ng phát tri n kinh t ộ ủ  xã h i c a vùng

5.2.1. Các ngành kinh tế

ư ệ 5.2.1.1. Ngành nông, lâm, ng  nghi p

5.2.1.1.1. Ngành nông nghi pệ

54

ủ ệ ệ ấ ả ổ ệ ­ T ng di n tích đ t nông lâm nghi p c a vùng có kho ng 4,3 tri u ha.

ệ ươ ả ượ ự ươ ự Di n tích cây l ng th c 911.200 ha, s n l ng l ạ   ng th c qui thóc đ t

ấ ươ ự ầ ườ 2307,8 nghìn t n, l ng th c qui thóc bình quân đ u ng i là 237,2 kg/ng ườ   i,

ỉ ạ ả ướ ủ ứ ể ẳ ị ch  đ t 25,72% m c bình quân c a c  n c. Có th  kh ng đ nh vùng này

ả ấ ợ ươ ự ứ ể không phù h p cho s n xu t cây l ng th c. Đ  đáp  ng nhu c u l ầ ươ   ng

ự ẫ ả ậ ừ th c, vùng v n ph i nh p thêm t vùng khác.

ế ạ ủ ể ệ ư ạ   ­ Th  m nh c a vùng là phát tri n cây công nghi p hàng năm nh  l c,

ả ể ế ệ ằ ạ ế   cói, mía, dâu t m... trong đó ph i k  đ n cây l c có di n tích 24.000ha chi m

ạ ủ ả ướ ổ ượ ở ỉ ệ 24,2% trong t ng di n tích l c c a c  n ủ ế c, ch  y u đ ồ c tr ng các t nh

ệ ệ ượ ồ Ngh  An, Hà Tĩnh, Thanh Hoá; di n tích mía 7.800 ha đ c tr ng nhi u ề ở

ả ướ ệ ế ệ Thanh Hoá, Ngh  An; cói 2542 ha chi m 25,8% di n tích cói c  n ồ c tr ng ở

ư ồ ệ ể ồ ở các vùng ven bi n. Các cây công nghi p lâu năm nh  h  tiêu tr ng ả    Qu ng

ề ở ả ồ ị ệ ả Bình, Qu ng Tr ; cà phê, cao su, chè tr ng nhi u ị    Ngh  An, Qu ng Tr ,

ả ồ ề ở ệ ỳ Thanh Hoá và cây ăn qu  tr ng nhi u Tân K , Nghĩa Đàn (Ngh  An), Vân

Du, Hà Trung (Thanh Hoá).

ủ ế ề ế ­ V  chăn nuôi ch  y u là trâu có 227,1 nghìn con chi m 21% đàn trâu c ả

ướ ả ướ ế n c; đàn bò 733 nghìn con chi m 21,9% đàn bò c  n ợ c; đàn l n 2.352,9

ả ướ ế ợ ở nghìn con chi m 15,85% đàn l n c  n c.  Ngoài ra ề    đây còn có truy n

ố ị ở ệ th ng nuôi dê, h ươ ở u Ngh  An, Hà Tĩnh; nuôi v t Thanh Hoá.

5.2.1.1.2. Ngành lâm nghi pệ

ế ế ừ ổ ồ ượ ọ ở ­ Khai thác, ch  bi n, tu b  và tr ng r ng đ c chú tr ng ả    vùng. S n

ượ ế ỗ l ng g  khai thác hàng năm là 341.514 m3 năm 1993 chi m 11,8% tr  l ữ ượ   ng

ủ ế ở ệ ồ ủ ả ướ c a c  n c; Khai thác tre, lu ng là 41,4 tri u cây ch  y u Thanh Hoá và

ề ệ ườ ớ Ngh  An. Trong vùng cũng hình thành nhi u lâm tr ng l n chuyên khai thác,

ế ế ư ườ ươ ư ổ ừ ch  bi n tu b  r ng nh  lâm tr ơ   ng Nh  Xuân, Nghĩa Đàn, H ng S n,

ươ H ng Khê, Ba Rũn...

55

ừ ở ệ ệ ứ ớ ạ ỗ ­ Hi n nay vi c khai thác r ng ế  vùng đã đ n m c gi ừ i h n. R ng g  quí

ừ ậ ở ớ ệ ậ ỉ và r ng giàu ch  còn t p trung vùng giáp biên gi i Vi ệ   t ­ Lào, do v y vi c

ả ặ ế ợ ụ ừ ệ ổ ộ ồ khai thác   k t h p tu b  và tr ng r ng là m t nhi m v  ph i đ t lên hàng

ủ ữ ệ ế ắ ộ ấ   ầ đ u... Trong nh ng năm qua, B c Trung B  đã chú ý đ n vi c ph  xanh đ t

ố ồ ọ tr ng đ i núi tr c.

ư ệ 5.2.1.1.3. Ngành ng  nghi p

ỷ ả ả ề ố ồ ệ   Vùng có truy n th ng trong khai thác và nuôi tr ng thu  h i s n. Hi n

ị ươ ầ ư ổ ế ị ả ượ ắ nay các đ a ph ng đã đ u t ớ , đ i m i trang thi t b  đánh b t. S n l ng cá

ể ượ ế bi n đã khai thác đ ấ c là năm 1991 là 73.995 t n chi m 10% c a c  n ủ ả ướ   c.

ự Ngoài ra còn khai thác tôm, m c, cua...

ỷ ả ả ế ế ơ ở ể ư ử   Trong vùng cũng đã phát tri n các c  s  ch  bi n thu  h i s n nh  C a

ệ ẩ ộ ượ ầ ậ ơ H i (Ngh  An), C m Nh ng (Hà Tĩnh), S m S n (Thanh Hoá), Thu n An

ề ơ ở ỏ ủ ừ ệ ế (Th a Thiên ­Hu ) và nhi u c  s  nh  c a các huy n.

ỷ ả ả ể ờ ồ ộ Vùng cũng phát tri n nuôi tr ng thu  h i s n ven b  thu c các vũng,

ầ ọ ờ ồ ồ ượ ứ ị v nh, đ m. D c ven b  hình th c nuôi cá l ng g m cá song, cá v ố   c, cá đ i

ượ ủ ế ở ể ạ ả ồ đ c phát tri n m nh. Ngoài ra còn tr ng rau t o ch  y u Thanh Hoá,

ả ị ế ừ Qu ng Tr , Th a Thiên Hu .

5.2.1.2. Ngành công nghi pệ

ớ ượ ủ ề ủ ế ể ệ ­   N n   công   nghi p   c a   vùng   m i   đ c   phát   tri n.   Ch   y u   là   công

ậ ệ ấ ạ ự ệ ấ ả ể nghi p v t li u xây d ng mà đáng k  nh t là xi măng, s n xu t g ch ngói,

ố ở ệ ắ ấ ố ớ ỉ phân b kh p các t nh. Đá  p lát v i công su t hi n có 50000 m2/năm phân

ừ ệ ố ở b ế  Thanh Hoá, Ngh  An, Th a Thiên ­ Hu .

ở ắ ở ệ ạ ­ Khai khoáng, luy n kim, khai thác m  s t Th ch Khê...

ế ế ả ả ệ ườ ­ Công nghi p ch  bi n nông lâm h i s n nhà máy đ ng Nghĩa Đàn

ế ế ị ở ệ ạ ệ (Ngh  An), Th ch Thành (Thanh Hoá), ch  bi n th t Thanh Hoá, Ngh  An,

ế ế ầ ở ừ ộ ở ả ế Th a Thiên Hu ; ch  bi n d u ầ  Vinh, ép d u th o m c Nghĩa Đàn ­Ngh ệ

ở An và Thanh Hoá.

56

ấ ồ ố ế ế ả ả ả ­ Khai thác và ch  bi n h i s n, s n xu t đ  u ng.

ế ế ế ế ủ ả ấ ấ ộ ­ Ch  bi n chè, lâm s n, gi y và b t gi y; ch  bi n m  cao su Thanh

ừ ệ ả ả ị ế Hoá, Ngh  An, Qu ng Bình, Qu ng Tr , Th a Thiên ­ Hu .

ệ ệ ọ ­ Công nghi p hàng tiêu dùng mà ngành d t may là ngành mũi nh n, công

ệ nghi p may.

ổ ủ ộ 5.2.2. B  khung lãnh th  c a vùng

ị ệ ố 5.2.2.1. H  th ng đô th

ệ ố ị ấ ị ớ ố ố ị Vùng có h  th ng đô th  v i 3 thành ph , 8 th  xã và 78 th  tr n. Dân s  đô

ị ậ ề ắ ớ ọ ị ị ế   th  tăng lên g n li n v i quá trình đô th  hoá. Các đô th  t p trung d c tuy n

ụ ườ ố ộ ộ ố ở ớ tr c đ ng qu c l 1, m t s trung du và giáp biên gi i.

ủ ệ ạ ố ắ   ­ Thành ph  Thanh Hoá là h t nhân c a trung tâm công nghi p phía B c

ấ ậ ệ ộ ớ ự ắ ả B c Trung B , v i các ngành s n xu t v t li u xây d ng, ch  bi n l ế ế ươ   ng

ự ẩ ự th c, th c ph m.

ố ỉ ố ỵ ủ ỉ ệ ­ Thành ph  Vinh là thành ph  t nh l c a t nh Ngh  An và là trung tâm

ế ụ ủ ả ệ ị ị văn hoá, kinh t , du l ch, d ch v  c a c  vùng. Ngh  An và Hà Tĩnh là trung

ạ ủ ắ ắ ộ tâm đào t o c a vùng B c B c Trung B .

ủ ố ố ệ ề ả ế ­ Thành ph  Hu  là c  đô c a Vi t Nam, còn gi ữ ạ  l i nhi u di s n có giá

ộ ụ ủ ư ơ ắ ờ ồ ị tr . Đây là n i giao l u h i t c a giao thông B c ­ Nam, đ ng th i cũng là

ủ ả ướ ạ ủ ị trung tâm du l ch đào t o c a vùng và c a c  n c.

ố ộ ằ ọ ị ị ố ộ ­ Th  xã Đông Hà có v  trí quan tr ng n m trên qu c l 9 và qu c l ạ    1 t o

ế ủ ọ thành hành lang kinh t quan tr ng c a vùng. Đây cũng là trung tâm th ươ   ng

ề ả ử ạ ồ ọ ố ệ ẵ m i quan tr ng n i lu ng hàng v  c ng C a Vi t, Chân Mây – Đà N ng.

ệ ố 5.2.2.2. H  th ng giao thông v n t ậ ả i

ạ ộ ườ ườ ườ ồ ­ Bao g m m ng l ướ ườ i đ ng b , đ ắ ng s t, đ ng sông, đ ể   ng bi n,

ườ ườ ả ả ế ạ ớ ố đ ng hàng không và đ ng  ng v i các b n xe, h i c ng, sân bay t o thành

ữ ữ ể ầ ậ ố ợ ế nh ng đ u m i giao thông, nh ng tuy n liên h p v n chuy n có ý nghĩa liên

57

ố ế ệ ố ệ ế ộ k t n i vùng, liên vùng và qu c t . Hi n nay h  th ng giao thông trong vùng

ượ ả ạ ớ đang đ c c i t o và xây m i.

ố ộ ườ ồ ộ ớ ườ ườ ắ ­ Đ ng b  bao g m qu c l 1 trùng v i đ ng 15 và đ ng s t xuyên

ệ ườ ả ướ ế ạ ườ ừ Vi t là con đ ủ ng huy t m ch c a vùng và c  n c. Đ ng 15 t ố  Su i Rút

ủ ồ ỳ ươ ọ ố ứ (Hoà Bình) ­ H i Xuân (Thanh Hoá) ­ Ph  Qu  ­ Đô L ng­ Đ c Th , n i ra

ườ ể ườ ừ ố đ ng 1. Có th  coi đây là con đ ừ   ấ ng v a mang tính ch t qu c phòng, v a

ở ế ớ ừ mang tính m  mang vùng kinh t ườ  m i. Đ ng 217 t Thanh Hoá ­ qua biên

ớ ệ ố ườ ườ ệ ễ ớ gi i Vi ườ t Lào. Đ ng 7 n i đ ng 1 v i Di n Châu (Ngh  An). Đ ng 8 t ừ

ươ ườ ủ ế ơ ừ ồ ị ấ Vinh đi H ng S n đ n th  tr n Napê c a Lào. Đ ng 12 t ả    Ba Đ n (Qu ng

ố ề ủ ế ạ ỗ ườ Bình) đi Lào n i li n vùng thi c, g , th ch cao c a Trung Lào qua đ ng 1

ườ ế ề ả ườ ế đ n c ng Vũng áng. Đ ng 9 qua Lào. Ngoài ra còn nhi u tuy n đ ị   ng đ a

ươ ướ ắ ặ ph ng theo h ng B c ­ Nam ho c Tây ­ Đông.

ườ ế ắ ệ ủ ậ ạ ị ­ Đ ng s t tuy n xuyên Vi t ch y qua đ a ph n c a vùng dài 250 km

ề ổ ườ ắ ấ ố ằ b ng 1/5 t ng chi u dài đ ng s t Th ng Nh t. Ngoài ra còn có tuy n đ ế ườ   ng

ớ ượ ầ ự ể ằ ắ s t Nghĩa Đàn ­ C u Giát dài 32km, m i đ c xây d ng nh m phát tri n kinh

ệ ắ ố ế ủ t c a vùng Tây B c Ngh  An và có ý nghĩa qu c phòng.

ườ ế ồ ườ ỷ ắ ­ Đ ng sông: Bao g m các tuy n đ ng thu  B c ­ Nam theo kênh than

ự ỳ ế ả ắ ọ và s t trên sông C , sông Mã. Tuy n này đóng vai trò c c k  quan tr ng trong

ư ể ậ ườ ế ể mùa m a bão khi v n chuy n theo đ ng bi n không an toàn. Tuy n sông

ế ậ ộ ượ ồ Mã, sông Chu c p b n Hàm R ng, Hà Trung, Vĩnh L c, Bái Th ng có ý

ữ ề ể ậ ằ ớ ồ nghĩa v n chuy n hàng hoá gi a vùng đ ng b ng, trung du v i mi n núi.

ụ ư ớ ề ử ể ế ả ọ Tuy n sông C  và các ph  l u v i nhi u c a bi n quan tr ng.

ườ ể ế ả ồ ố ­ Đ ng bi n: Tuy n Hàm R ng ­ H i Phòng dài 129 km n i khu công

ớ ả ế ế ệ ắ ả ả ỷ nghi p B c Thanh Hoá v i c ng H i Phòng; tuy n B n Thu  ­ H i Phòng

ớ ả ệ ả ả ố ố ử   dài 339 km n i thành ph  Vinh v i c ng H i Phòng. Hi n nay có c ng C a

ể ở ế ườ ấ ớ ể ề ế Lò l n nh t có th  m  các tuy n đ ng bi n v  phía Nam và các tuy n qu c t ố ế .

58

ườ ế ế ế ấ ơ ộ   ­ Đ ng hàng không: Các tuy n bay Hu  ­ Tân S n Nh t; Hu  ­ Hà N i;

ạ ộ ế ấ ộ ườ ượ Vinh­ Hà N i. Các tuy n bay này ho t đ ng th t th ng do l ng hàng và

ờ ế ớ ậ ợ ộ hành khách ít c ng v i th i ti t không thu n l i.

ướ ể ế ị 5.3. Đ nh h ng phát tri n kinh t ộ ủ  xã h i c a vùng

ơ ấ ể ẩ ị ế ướ Đ y nhanh chuy n d ch c  c u kinh t theo h ệ   ệ ng công nghi p hoá, hi n

ơ ở ạ ầ ệ ố ị ạ ự ể ắ   ạ đ i hoá; phát tri n c  s  h  t ng, xây d ng h  th ng đô th  h t nhân, g n

ế ớ ề ứ ố ự ệ ả ằ ộ ể phát tri n kinh t v i công b ng xã h i, gi m s  chênh l ch v  m c s ng;

ể ế ớ ệ ả ố ườ ế ợ k t h p phát tri n kinh t v i an ninh qu c phòng và b o v  môi tr ng sinh

thái.

ư ệ ệ ệ 5.3.1. Ngành nông nghi p, lâm nghi p, ng  nghi p

5.3.1.1.  Ngành nông nghi pệ

ủ ừ ự ự ệ ể ế ạ ­ Phát tri n toàn di n d a vào th  m nh c a t ng khu v c. Chú ý hàng

ệ ạ ạ ằ ố ồ ầ đ u các lo i cây công nghi p: L c, mía, dâu t m, thu c lá, cói, h  tiêu, cà

ừ ể ằ ồ ọ phê, cao su, d a. Các khu ven bi n và đ ng b ng chú tr ng thâm canh lúa

ướ n ồ c và tr ng màu.

ể ẩ ạ ầ ọ ­ Chăn nuôi: Đ y m nh phát tri n đàn gia súc, gia c m và chú tr ng nuôi

ươ ạ ẩ h ả u, dê t o thêm s n ph m hàng hoá.

ư ệ 5.3.1.2. Ngành ng  nghi p

ế ể ắ ả ả ế ợ ữ ể Phát tri n kinh t ậ   ồ  bi n, k t h p gi a nuôi tr ng và đánh b t h i s n, t n

ế ạ ể ể ả ờ ổ ợ ụ d ng th  m nh ven b , các đ o đ  khai thác t ng h p vùng bi n giàu có.

5.3.1.3. Ngành lâm nghi p ệ

ấ ố ế ế ế ợ ủ ừ ồ ổ ồ   K t h p khai thác, ch  bi n, tu b  và tr ng r ng ph  xanh đ t tr ng đ i

ừ ể ắ ạ ồ ọ núi tr c; tr ng r ng ch n cát ven bi n; t o vành đai xanh quanh các khu đô

ệ ị th , khu công nghi p.

5.3.2. Ngành công nghi pệ

59

ầ ư ả ấ ­ Ngành khai khoáng: Đ u t vào các ngành khai thác đá vôi, s n xu t xi

ể ệ ả măng (Thanh Hoá ­ Ngh  An); khai thác titan ven bi n Hà Tĩnh, Qu ng Bình;

ỳ ợ ế ạ ố khai thác thi c Qu  H p; khai thác đá  p lát các lo i.

ỷ ả ả ế ế ạ ẩ ệ ­ Công nghi p ch  bi n: ế ế Đ y m nh ch  bi n nông lâm thu  h i s n trên

ở ộ ệ ơ ở ầ ư c  s  đ u t công ngh , m  r ng qui mô.

ệ ệ ể ­ Phát tri n các ngành công nghi p d t may, hình thành các khu công

ệ ệ ạ nghi p luy n kim đen Th ch Hà (Hà Tĩnh).

ề ổ 5.3.3. V  không gian lãnh th

ố ộ ể ự ể ả ớ ­ Phát tri n theo hành lang qu c l 1 xây d ng v i mô hình C ng bi n­

ị ừ ụ ụ ệ ệ ị công nghi p ­ d ch v  ­ đô th . T  đó hình thành lên các c m công nghi p, khu

ị ạ ị du l ch, các đô th  h t nhân.

ể ộ ắ ườ ớ ­ Phát tri n theo không gian hành lang xa l B c­ Nam đ ng 15 v i mô

ệ ệ ả ị hình Khai thác khoáng s n ­ cây công nghi p ­ công nghi p ­ đô th .

ớ ớ ừ ­ Không gian hành lang vùng cao biên gi i v i mô hình Khai thác r ng ­

ươ ệ ạ ườ th ả ng m i ­ b o v  môi tr ố ng ­ qu c phòng.

ự ế ọ ể ồ ­ Các khu v c kinh t tr ng đi m bao g m:

ể ả ự ể ắ ơ ệ + Khu v c Nam Thanh B c Ngh : Phát tri n c ng bi n Nghi S n th ươ   ng

ấ ậ ệ ế ế ự ệ ả ạ ơ m i, công nghi p s n xu t v t li u xây d ng, c  khí, ch  bi n và có kh ả

ọ ầ ơ năng c  khí, hoá l c d u.

ự ể ạ ả ươ ố ế ạ + Khu v c Th ch Khê ­ Vũng áng, C ng bi n th ng m i qu c t Vũng

ế ế ệ ệ ơ áng, công nghi p khai khoáng, luy n cán thép, c  khí, ch  bi n,

ươ ệ ạ ả ả   + Khu công nghi p B ch Mã ­ C nh D ng ­ Chân Mây ­ Lăng Cô C ng

ươ ố ế ạ ế ế ệ ẹ th ng m i qu c t Chân Mây, công nghi p nh , ch  bi n... Khu th ươ   ng

ạ ự ị m i t do, khu du l ch.

60

ƯƠ CH NG 6

Ộ

Ả VÙNG DUYÊN H I NAM TRUNG B

ả ả ẵ ồ ố ỉ Vùng g m thành ph  Đà N ng và các t nh Qu ng Nam, Qu ng Ngãi, Bình

ệ ổ ị ự ủ Đ nh, Phú Yên và Khánh Hoà. T ng di n tích t nhiên c a vùng là 33.027

61

ả ướ ế ệ ố ườ km2 chi m 10,04% di n tích c  n c, dân s  là 2.293,7 nghìn ng i năm

ố ả ướ ế 2001 chi m 8,5% dân s  c  n c.

ề ể ế 6.1. Ti m năng phát tri n kinh t ộ ủ  xã h i c a vùng

ị ị 6.1.1. V  trí đ a lý

ố ủ ể ả ắ ườ ơ Phía B c là đèo H i Vân, đi m cu i c a dãy Tr ớ   ắ ng S n B c, giáp v i

ắ ộ ườ ơ B c Trung B ; phía Tây là dãy Tr ớ ệ ố ng S n Nam v i h  th ng cao nguyên

ể ớ ớ ấ ỏ đ t đ  bazan, giáp v i Lào và Tây Nguyên, phía Đông là bi n Đông v i hai

ả ầ ườ ụ ị ể ề ề ạ qu n đ o Hoàng Sa và Tr ệ   ng Sa có th m l c đ a và bi n sâu t o đi u ki n

ố ế ể ả phát tri n các c ng qu c t ộ ớ ; phía Nam giáp v i Đông Nam B .

ớ ị ả ề ư ậ ạ ề ệ ấ V i v  trí có tính ch t trung gian và b n l nh  v y t o đi u ki n cho

ể ế ế ớ vùng phát tri n kinh t ư , giao l u kinh t ư   , văn hoá v i các vùng, và giao l u

ố ế qu c t .

6.1.2. Tài nguyên thiên nhiên

ị 6.1.2.1.  Đ a hình

ự ữ ể ế ề ắ ị Đ a hình có tính phân chia sâu s c do s  chuy n ti p gi a mi n núi cao

ố ả ầ ươ ớ ướ ơ ể ề ị ủ c a ph n cu i d i Tr ng S n v i h ng đ a hình cong v  phía bi n, núi

ề ố ứ d c đ ng v  phía đông.

6.1.2.2. Khí h uậ

ấ ậ ệ ớ ẩ ủ ậ ắ Tính ch t khí h u nhi t đ i  m gió mùa và mang s c thái c a khí h u á

ạ ộ ộ ệ ứ ạ ớ ấ ả ỉ xích đ o. Biên đ  dao đ ng nhi ư t th p, b c x  l n. M a ít ch  kho ng 1200

ướ ườ ấ ề ấ mm/năm. Cát và n ặ c m n th ỷ ề   ng xuyên xâm l n vào đ t li n do thu  tri u.

ườ ố ị ị ườ Đây cũng là vùng th ng xuyên b  bão và do đ a hình d c th ng kéo theo lũ

ả ưở ế ả ờ ố ấ ớ nh h ng l n đ n s n xu t và đ i s ng. Càng vào phía Nam mùa khô càng

ớ kéo dài, vùng Khánh Hoà mùa khô dài t i 8­9 tháng.

ể ể ể ể ậ Có th  phân thành 3 ti u vùng khí h u ti u vùng Nam ­ Ngãi; ti u vùng

ể Bình ­ Phú và ti u vùng Khánh Hoà.

6.1.2.3. Tài nguyên đ tấ

62

ỹ ấ ự ổ ấ ơ Trong t ng qu  đ t t ệ   ệ  nhiên thì có h n 11% di n tích là đ t nông nghi p

ạ ư ử ụ ấ ố ệ ấ ồ (409 nghìn ha), còn l i là đ t ch a s  d ng (1,7 tri u ha), đ t tr ng đ i núi

ặ ướ ệ ệ ọ tr c (1,3 tri u ha) và di n tích m t n c.

ấ ủ ượ ế ơ Đ t c a vùng đ ấ ỏ c phân làm các nhóm: Đ t đ  vàng chi m h n 80%

ấ ự ệ ớ ầ ủ ế ự ồ ố di n tích đ t t ấ    nhiên phân b  ch  y u trên khu v c đ i núi, v i t ng đ t

ỏ ạ ố ộ ố ử ụ ể ỉ ẫ m ng, l n đá l ế   i d c gây khó khăn cho s  d ng, ch  có m t s  chuy n ti p

ữ ồ ệ ằ ấ ồ ồ ạ   gi a đ ng b ng và núi là tr ng màu và tr ng cây công nghi p; đ t xám, b c

ế ệ ả ự ế ấ ầ màu chi m kho ng 10% di n tích t ệ    nhiên; đ t phù sa chi m g n 10% di n

ự ầ ớ ử ụ ố ọ ư tích t ự  nhiên, phân b  d c theo các l u v c sông, ph n l n s  d ng vào các

ụ ệ m c đích nông nghi p.

6.1.2.4.  Tài nguyên r ngừ

ự ệ ả ỗ Tr ữ ượ  l ừ ng r ng t ệ  nhiên có kho ng 94,2 tri u m3 g , 325 tri u cây tre,

ủ ả ừ ệ ứ n a. Di n tích r ng c a c  vùng năm 2001 là 1128 nghìn ha. Ngoài khai thác

ộ ố ặ ả ư ế ầ ươ ỳ ỗ ừ g , r ng còn có m t s  đ c s n quí nh  qu , tr m h ng, sâm qui, k  nam.

ậ ừ ệ ộ ệ ộ ậ ấ ư ủ ặ ộ H  đ ng v t r ng mang đ c tr ng c a khu h  đ ng v t  n Đ , Mã Lai

ừ ư ặ ấ   ớ v i các loài đ c tr ng là voi, bò r ng, bò tót, cheo cheo, sóc chân vàng,... r t

ặ ữ ạ phong phú và có d ng đ c h u.

6.1.2.5. Tài nguyên bi nể

ờ ể ề ả ừ ả ế Chi u dài b  bi n kho ng 900 km kéo dài t H i Vân đ n Khánh Hoà,

ể ở ề ể ờ ị bi n vùng này khá sâu ử  sát b , nhi u eo bi n, c a sông, vũng, v nh thu n l ậ ợ   i

ể ế ể ể ắ ị cho phát tri n kinh t ể  bi n du l ch, giao thông bi n, đánh b t cá, phát tri n các

ớ ả ả h i c ng l n.

ấ ượ ể ề ồ ố ố ả ớ Ven bi n có nhi u đ ng mu i ch t l ng t t, kh  năng khai thác l n nh ư

ả ố ỳ ồ đ ng mu i Sa Hu nh ­ Qu ng Ngãi.

ể ề ả ầ ả ầ ả ơ Bi n có nhi u đ o và qu n đ o; ngoài kh i có qu n đ o Hoàng Sa và

ườ ế ượ ề ố Tr ng Sa có ý nghĩa chi n l ơ ư ụ ủ   c v  an ninh qu c phòng và là n i c  ng  c a

ể ề ờ ắ tàu thuy n, là bình phong ch n gió, cát bi n cho ven b .

63

ư ề ể ầ ồ ổ   ị Vùng bi n có nhi u loài cá có giá tr  nh  cá trích, mòi, nh ng (t ng n i)

ậ ợ ề ầ ậ ạ ầ ố cá thu (t ng trung), cá m p, m i... (t ng đáy), t o đi u thu n l i cho phát

ắ ả ả ể tri n khai thác đánh b t h i s n.

6.1.2.6. Tài nguyên n cướ

ắ ố ổ ượ ầ ớ Có trên 15 con sông, ph n l n là ng n và d c. T ng l ả   ng dòng ch y

ự ề ả ướ ả ấ ấ kho ng 5.000 km3, v  mùa khô m c n ỏ   c sông r t th p, dòng ch y nh .

ướ ấ ồ Ngu n n ầ c ng m tr ữ ượ  l ng th p. Tài nguyên n ướ ợ c l ủ   ế ạ  là th  m nh c a

ậ ợ ệ ỷ ả ả vùng, di n tích kho ng 20.990 ha thu n l ồ i cho nuôi tr ng thu  s n.

6.1.2.7. Tài nguyên khoáng s nả

ậ ệ ủ ế ự ỷ Ch  y u là cao lanh, sét, cát xây d ng, cát thu  tinh và đá làm v t li u xây

ộ ố ư ả ồ ự   d ng. Ngoài ra còn có m t s  khoáng s n nh  vàng (B ng Miêu), than đá

ầ ớ ư ơ ỏ ỏ ượ ả (Nông S n),... Các m  khoáng s n qui mô nh  và ph n l n ch a đ c khai

thác.

6.1.3. Tài nguyên nhân văn

ộ ơ ấ 6.1.3.1. C  c u dân t c

ủ ế ơ ấ ộ ườ ườ C   c u   dân   t c   ch   y u   là   ng i   Kinh,   ng ộ i   dân   t c   ít   ng ườ   i

ế ơ ơ ỉ (Chăm, X đăng, C tu, Êđê, Bana, Gié Triêng, Raglai) ch  chi m 5% trong

ố ổ t ng dân s .

6.1.3.2. Dân s  ố

ậ ộ ố ủ ư ể ớ ơ Dân s  c a vùng th a h n so v i các vùng ven bi n khác. M t đ  trung

ườ ở ồ ế ả ằ ị bình là 192 ng ầ ớ ậ i/km2, ph n l n t p trung đ ng b ng, đô th  và b n c ng.

ư ư ế ố ộ ố ị T c đ  tăng dân s  là 2,45%; dân c  nông thôn chi m 72%, c  dân đô th  là

28% (năm 2001).

ộ ọ ấ 6.1.3.3. Trình đ  h c v n

ấ ủ ộ ọ ư ươ ố ỷ ệ ế Trình đ  h c v n c a dân c  trong vùng t ng đ i khá, t bi l ữ   t ch  là

ủ ả ướ ứ ơ 89% cao h n m c trung bình c a c  n ố ồ c. Tuy nhiên, s  đ ng bào các dân

64

ườ ố ở ộ t c ít ng i s ng ạ   ề  các vùng sâu, xa (khó khăn v  giao thông, tài nguyên h n

ế ầ ớ ch ) thì đa ph n còn nghèo đói và t ỷ ệ  l ữ  mù ch  lên t i 40%.

ự ượ ộ 6.1.3.4.  L c l ng lao đ ng

ự ả ả ấ ậ ộ ­ Kho ng 50% lao đ ng t p trung trong khu v c s n xu t nông lâm ng ư

ự ệ ệ ả ộ và diêm nghi p. Lao đ ng trong ngành công nghi p, xây d ng kho ng 7%; lao

ụ ả ấ ả ị ậ   ộ đ ng ngành d ch v  kho ng 35,4%; 10,5% trong các ngành s n xu t phi v t

ch t.ấ

ế ậ ề ủ ộ ớ ộ ớ   ­ Trình đ  tay ngh  c a lao đ ng trong vùng khá cao do s m ti p c n v i

ộ ộ ượ ạ ừ ỹ ề n n kinh t ế ị ườ  th  tr ng. Đ i ngũ lao đ ng đ c đào t o t ậ    công nhân k  thu t

ế ở ớ ủ ổ ộ ươ ươ tr  lên chi m t ố i 9,4 % trong t ng s  lao đ ng c a cùng, t ng đ ớ   ng v i

ủ ả ướ ứ m c trung bình c a c  n c.

ị ử 6.1.3.5. Văn hóa – l ch s

ơ ộ ủ ề ệ ậ Vùng này là n i h i nh p c a hai n n văn hoá Vi ữ   t và Chăm. Nh ng

ể ệ ụ ậ ủ ở phong t c t p quán c a văn hoá Chăm th  hi n khá rõ nét vùng này. Ngoài

ả ưở ủ ề ấ ra văn hoá vùng này còn  nh h ộ ng c a hai n n văn hoá Trung Hoa và  n Đ .

ả ồ ượ ế ổ Trong vùng còn b o t n đ ư c các ki n trúc c  nh  các di tích Chăm, đô

ị ổ ộ ả ồ ỹ ơ ị th  c  H i An, thánh đ a M  S n. Trong vùng cũng có hai khu b o t n thiên

nhiên là Cù lao Chàm và Krông Trai.

ể ệ ạ ế 6.2. Hi n tr ng phát tri n kinh t ộ  xã h i

6.2.1. Các ngành kinh tế

ư ệ ệ 6.2.1.1. Ngành nông nghi p, lâm, ng  nghi p

6.2.1.1.1. Ngành nông nghi pệ

ướ ỷ ọ ể Phát tri n theo h ng tăng t ệ  tr ng cây công nghi p và chăn nuôi. Cây

ệ ế ệ ồ công nghi p chi m 15% di n tích cây tr ng. Trong vùng đã hình thành vùng

ấ ậ ứ ệ ạ ả s n xu t t p trung cây công nghi p mía 28 nghìn ha, d a 18 nghìn ha, l c 20

ầ ể nghìn ha, g n đây là phát tri n chè, cao su, cà phê, ca cao...

65

ị ả ượ ế ệ ấ Chăn nuôi chi m 27% giá tr  s n l ớ ng nông nghi p, l n nh t là đàn bò

ủ ả ướ ế ệ ươ ầ 1,1 tri u con chi m g n 20% đàn bò c a c  n c. Ch ng trình sin hoá đàn

ợ ướ ể ố ạ bò và nuôi l n h ng n c phát tri n t t.

6.2.1.1.2. Ngành lâm nghi pệ

ố ừ ệ ừ ể ả ượ ọ Phát tri n v n r ng và b o v  r ng đ ồ   c chú tr ng. Toàn vùng tr ng

ượ ủ ả ướ ừ ừ ệ ằ ồ đ c 157.200 ha r ng b ng 15% di n tích r ng tr ng c a c  n c. Tuy nhiên

ấ ố ồ ọ ừ ệ ệ ấ ầ ỏ ớ ồ   di n tích này còn r t nh  so v i di n tích đ t tr ng đ i tr c; r ng đ u ngu n

ư ượ ặ ả ư ượ ừ ệ ả ọ ch a đ c chú tr ng qu n lý; r ng đ c s n, nguyên li u ch a đ c khai thác

ể ế ủ ể đ  phát tri n kinh t c a vùng.

ư ệ 6.2.1.1.3. Ngành ng  nghi p

ả ả ả ượ ủ ề ạ ­ Khai thác h i s n là ngh  chính c a vùng, đ t 19% s n l ắ   ng đánh b t

ả ả ủ ả ướ h i s n c a c  n c.

ỷ ả ệ ồ ổ ố ớ ạ ­ Di n tích nuôi tr ng thu  s n m i đ t 12.447 ha trong t ng s  20.000 ha

ướ ỷ ả ả ướ ặ ả ồ n ồ c m t có kh  năng nuôi tr ng thu  s n bao g m c  n ọ c ng t và n ướ   c

ợ ặ ả ủ ế ả ẩ l . Các s n ph m nuôi ch  y u là tôm, ngoài ra là các đ c s n rau câu, cua,

ặ ệ ặ ả ư ấ ẩ h i ả sâm... Vùng cũng đ c bi t chú ý nuôi các đ c s n xu t kh u nh  tôm hùm,

cua,...

6.2.1.2 Ngành công nghi pệ

ủ ế ủ ế ế ươ ề ệ ­ Các ngành ngh  công nghi p ch  y u c a vùng là ch  bi n l ự   ng th c,

ế ế ụ ậ ự ể ẩ ả ố ị th c ph m; khai thác và ch  bi n lâm s n; d ch v  v n chuy n và b c d ỡ

ệ ả ấ ườ ấ hàng hoá; s n xu t hàng tiêu dùng d t, đ ệ   ng, gi y và các ngành công nghi p

ệ ệ ẹ ượ ơ nh  khác. Công nghi p c  khí, công nghi p năng l ng và các ngành công

ể ệ ặ ạ ẽ ư nghi p n ng khác ch a phát tri n m nh m .

ệ ể ọ ồ ­ Trong vùng hình thành các khu công nghi p tr ng đi m bao g m: Khu

ể ệ ệ ẵ ẵ công nghi p Liên Chi u (Đà N ng); khu công nghi p Hoà Khánh (Đà N ng)

ệ ệ ả ỳ di n tích 250 ha; khu công nghi p Chu Lai, K  Hà (Qu ng Nam); khu công

ế ế ệ ệ ệ ẵ ằ ọ ộ   nghi p Đi n Ng c ­ Đi n Nam n m tuy n phía đông tuy n Đà N ng ­ H i

66

ệ ệ ấ ơ An; khu công nghi p An Hoà ­ Nông S n; khu công nghi p Dung Qu t (khu

ủ ầ ầ ướ ọ l c và hoá d u đ u tiên c a n ệ c ta); khu công nghi p Nam Tuy Hoà (Phú

ệ ầ ố Yên) và khu công nghi p Su i D u (Khánh Hoà).

ị ụ 6.2.1.3. Ngành d ch v

ế ạ ủ ế ể ở ủ ụ ị D ch v  là ngành có th  m nh c a vùng, ch  y u phát tri n Nha Trang

ự ụ ể ẵ ị ơ ở ạ ầ và Đà N ng. Các khu v c khác c  s  h  t ng kém phát tri n nên d ch v  còn

ở ạ ề  d ng ti m năng.

ổ ủ ộ 6.2.2. B  khung lãnh th  c a vùng

ị ệ ố 6.2.2.1.H  th ng đô th

ị ấ ố ị ố ị Vùng có 3 thành ph , 4 th  xã, và 41 th  tr n, t ỷ ệ  l dân s  thành th  là 28%.

ẵ ố ế ­ Thành ph  Đà N ng là trung tâm văn hóa, kinh t ụ , giáo d c và công

ệ ớ ỉ ở ự ề ề ộ ấ ngh  l n nh t không ch mi n Nam Trung B  mà toàn khu v c mi n Trung

ủ ả ử ề ọ – Tây Nguyên,là c a ngõ giao thông quan tr ng c a c  mi n Trung và Tây

ể ố ố ế nguyên. Thành ph  là đi m cu i trên Hành lang kinh t Đông – Tây đi qua các

ướ ệ n c Myama, Thái Lan, Lào, Vi t Nam.

ổ ậ ớ ể ố ị ị ề   ­ Thành ph  Nha Trang n i b t v i các đ a đi m du l ch, thu hút nhi u

ị ướ ơ ổ ề ự ệ ứ khách du l ch trong và ngoài n c. Là n i t ầ    ch c nhi u s  ki n mang t m

ố ế qu c t .

ố ủ ế ụ ườ ố ị ắ Các thành ph , th  xã phân b  ch  y u trên tr c đ ớ ả   ng 1A g n v i c ng

ứ ể ẵ ơ ớ ị bi n. Trong đó, Đà N ng và Khánh Hoà có m c đô th  hoá cao h n v i 31,2%

ố ị và 38,15% dân s  thành th .

ệ ố 6.2.2.2. H  th ng giao thông v n t ậ ả i

ả ề ố ể ả ắ ọ Đây là vùng b n l n i hai vùng Nam ­ B c và có c ng bi n quan tr ng.

ư ậ ự ể ớ ể   Nh  v y s  phát tri n giao thông trong vùng có ý nghĩa to l n trong phát tri n

ế ả ướ kinh t vùng, c  n ư c và giao l u qu c t ố ế .

67

ườ ế ộ ọ ế ­ Đ ng b  Tuy n d c 1A; các tuy n ngang 14B, 24, 25, 22, 14C, 19 và

ệ ươ ể ế ố ườ ỉ các t nh l ộ ườ ,  đ ng  liên huy n, xã t ng   đ i phát tri n; tuy n  đ ắ   ng  s t

ủ ấ ố ỉ Th ng Nh t xuyên qua 2 t nh c a vùng.

ậ ả ườ ấ ồ ể ­ Đ ng sông đáng k  nh t là lu ng v n t i trên sông Thu B n t ồ ừ ử    c a

ề ể ầ ấ ộ ạ ế H i An, t u thuy n vài trăm t n có th  đi l i. Ngoài ra còn các tuy n trên

ệ ố ồ ế ằ ả sông Trà Khúc, sông V  n i đ ng b ng và trung du Qu ng Ngãi; tuy n trên

ế ở ậ ả ế ị sông An Lão, tuy n sông Bình Đ nh. Các tuy n v n t ộ   i sông có ý nghĩa n i

ư ự ộ ừ b  t ng l u v c.

ườ ể ế ẵ ậ ấ ọ ể   ­ Đ ng  bi n tuy n  Đà N ng­ Sài Gòn quan tr ng nh t, v n chuy n

ươ ự ự ế ẩ ả ẵ l ng th c, th c ph m và hàng hoá khác, tuy n Đà N ng ­ H i Phòng; ngoài

ể ế ậ ố ế ẵ ra   còn   các   tuy n   v n   chuy n   qu c   t ồ   Đà   N ng   đi   H ng   Kông,   Tokyo,

ể ả ả ả ẵ ớ ộ ơ ả   Singapo... v i các c ng bi n Đà N ng, c ng Qui Nh n, c ng H i An, c ng

ả Nha Trang, c ng Cam Ranh.

ườ ẵ ­ Đ ng hàng không: Các sân bay Đà N ng, Nha Trang, Phù Cát, Phú Yên,

ẵ trong đó sân bay Đà N ng là 1 trong 3 sân bay qu c t ố ế ủ ướ  c a n c ta.

ướ ể ị 6.3. Đ nh h ng phát tri n

ư ệ 6.3.1. Ngành nông, lâm, ng  nghi p

6.3.1.1. Ngành nông nghi pệ

ữ ứ ưở ổ ị ườ ở ộ ả ­ Gi m c tăng tr ng  n đ nh. Tăng c ấ   ệ ng m  r ng di n tích s n xu t

ế ạ ệ ấ ạ ẩ ả ơ ằ nông nghi p, phát huy th  m nh nông s n xu t kh u là l c, t ấ   ả  t m, s n xu t

ươ ự ả ầ ủ ả l ng th c đ m b o nhu c u c a vùng.

ể ướ ạ ỷ ọ ả ấ ­ Phát tri n chăn nuôi theo h ng s n xu t hàng hoá, đ t t tr ng giá tr ị

ị ả ượ ệ ọ 40­45% giá tr  s n l ể   ng nông nghi p vào năm 2010. Chú tr ng phát tri n

ị ợ ữ ầ chăn nuôi bò s a, bò th t, l n và gia c m.

6.3.1.2.Ngành lâm nghi pệ

68

ệ ừ ả ự ệ ả B o v  r ng t nhiên hi n có là 897.000 ha; qu n lý và chăm sóc  1.7000

ủ ừ ừ ấ ả ồ ồ ơ ọ ồ ố ệ   ha r ng tr ng. Tr ng r ng ph  xanh đ t tr ng đ i tr c kho ng h n 1 tri u

ủ ừ ộ ha; nâng cao đ  che ph  r ng lên 22­28% năm 2010.

ư ệ 6.3.1.3. Ngành ng  nghi p

ỷ ả ự ắ ọ ồ ữ ờ Nâng cao năng l c đánh b t xa b , chú tr ng nuôi tr ng thu  s n, gi vai

trò là ngành mũi nh n.ọ

6.3.2. Ngành công nghi pệ

ệ ượ ọ ị ướ Công nghi p đ c coi là ngành tr ng tâm trong đ nh h ể   ng phát tri n

ế ủ ệ ể ậ ọ kinh t c a vùng. T p trung phát tri n các ngành công nghi p mũi nh n: hoá

ế ế ệ ể ầ ả ọ l c d u, khai thác khoáng s n; phát tri n công nghi p ch  bi n nông, lâm,

ế ế ả ả ủ ể ấ ẩ ệ   ấ th y h i s n nh t là ch  bi n cho xu t kh u, phát tri n ngành công nghi p

ể ơ ữ ề ơ ử ệ d t, da, may; phát tri n c  khí s a ch a và c  khí đóng tàu thuy n

ị ụ 6.3.3. Ngành d ch v

ẵ ơ ị ­ Hình thành 3 trung tâm du l ch Đà N ng, Qui Nh n, Nha Trang.

ự ươ ở ẵ ơ ­ Xây d ng trung tâm th ạ ủ ng m i c a vùng Đà N ng, Qui Nh n, Nha

ụ ợ ể ạ ạ ị ư ả ể ế Trang; phát tri n m nh các lo i hình d ch v  l ễ   i th  nh  c ng bi n, vi n

ố ế thông qu c t , tài chính, ngân hàng.

ệ ọ ườ ả ­ Chú tr ng b o v  môi tr ng sinh thái.

ể ơ ở ạ ầ 6.3.4. Phát tri n c  s  h  t ng

ự ườ ể ộ ệ ố ­ Xây d ng h  th ng giao thông đ ng b , sông, bi n, hàng không tho ả

ể ậ ầ ạ ườ ậ ợ mãn nhu c u v n chuy n hàng hoá, hành khách, t o môi tr ng thu n l i cho

ẩ ả ệ ệ ấ ạ ẩ ầ ư đ u t , thúc đ y s n xu t hàng hoá; thúc đ y công nghi p hoá, hi n đ i hoá,

ị đô th  hoá vào nông thôn.

ộ ố ả ế ạ ự ể ậ ọ ậ   ­ T p trung có tr ng đi m xây d ng m t s  c ng, phát huy th  m nh v n

ả ể ể ế ố t i bi n cho phát tri n kinh t và qu c phòng.

69

ƯƠ CH NG 7

VÙNG TÂY NGUYÊN

ắ ắ ồ ỉ ỉ ắ   Tây Nguyên g m 3 t nh Gia Lai, Kon Tum, Đ c L c cũ (nay là t nh Đ c

ệ ắ ắ ớ ự ế L c và Đ c Nông) v i di n tích t nhiên là 54.472 nghìn km2 chi m 12,2%

70

ệ ự ả ướ ố ườ ế di n tích t nhiên c  n c. Dân s  4330 nghìn ng ả i chi m kho ng 5,5% dân

ả ướ ấ ấ ạ ố ả ướ s  c  n ố c (năm 2001), là vùng có dân s  vào lo i th p nh t trong c  n c.

ề ể ế 7.1. Ti m năng phát tri n kinh t ộ  xã h i

ị ị 7.1.1. V  trí đ a lý

ằ ở ủ ướ ế ượ Tây Nguyên n m phía Tây Nam c a n ị c ta, có v  trí chi n l c quan

ọ ế ố ớ ả ướ ố ị ự ề tr ng v  kinh t , chính tr  và qu c phòng đ i v i c  n c và khu v c Đông

ươ ắ D ng.  Phía Tây giáp Nam Lào và Đông B c Campuchia; phía Nam giáp

ế ọ ủ ả ướ ể ộ Đông Nam B  là vùng kinh t tr ng đi m c a c  n ắ   ắ c; phía B c giáp B c

ả ộ ộ Trung B  và phía Đông giáp vùng Duyên h i Nam Trung B .

7.1.2. Tài nguyên thiên nhiên

ị 7.1.2.1. Đ a hình

Ở ề ủ ườ ề ặ ị ơ ố v  phía Tây c a dãy Tr ng S n, b  m t đ a hình d c tho i d n t ả ầ ừ

ư ặ ổ ị   Đông sang Tây, đón gió Tây nh ng ngăn ch n gió Đông Nam th i vào. Đ a

ứ ạ ắ ậ ồ hình chia c t ph c t p có tính phân b c rõ ràng, bao g m:

ấ ủ ư ạ ặ ị ị ề ặ   ­ Đ a hình cao nguyên là đ a hình đ c tr ng nh t c a vùng, t o lên b  m t

ậ ợ ạ ể ệ ị ủ c a vùng. D ng đ a hình này thu n l ớ   i cho phát tri n nông, lâm nghi p v i

qui mô l n.ớ

ị ­ Đ a hình vùng núi.

ủ ế ệ ế ể ớ ị ­ Đ a hình thung lũng chi m di n tích không l n; ch  y u phát tri n cây

ươ ự ự ướ ọ l ẩ ng th c, th c ph m và nuôi cá n c ng t.

7.1.2.2. Khí h uậ

ưở ủ ậ ạ ệ ộ ị ả Ch u  nh h ậ ng  c a khí  h u c n xích  đ o; nhi t  đ  trung bình năm

oC đi u hoà quanh năm biên đ  nhi

ề ộ ệ ệ ả kho ng 20 t ngày và đêm chênh l ch cao

ư ệ ậ trên 5,50C. Khí h u Tây Nguyên có hai mùa rõ r t mùa khô và mùa m a. Mùa

ế ướ ư ậ ẩ ầ ọ ạ khô nóng h n, thi u n c tr m tr ng, mùa m a nóng  m, t p trung 85­90%

ượ l ư ủ ả ng m a c a c  năm.

7.1.2.3. Tài nguyên n cướ

71

ượ ượ ệ ố Tây Nguyên có 4 h  th ng sông chính: Th ng sông Xê Xan, th ng sông

ượ ư ượ ồ ổ ướ ặ Srêpok, th ng sông Ba và sông Đ ng Nai. T ng l u l ng n c m t là 50

ỷ ế ộ ủ ả ậ ố ộ ồ t ị  mét kh i. Ch   đ  dòng ch y ch u tác đ ng c a khí h u. Ngu n n ướ   c

ươ ố ớ ư ế ằ ầ ng m t ng đ i l n nh ng n m sâu, gi ng khoan trên 100 mét.

ấ 7.1.2.4.  Đ t đai

ấ ượ ơ ả ủ ậ ợ Đ t đai đ c coi là tài nguyên c  b n c a vùng, thu n l ể   i cho phát tri n

ấ ỏ ủ ế ệ ệ ấ ầ nông lâm nghi p. Di n tích đ t ch  y u là đ t đ  bazan, t ng phong hoá dày,

ượ ấ ỏ ư ẹ ạ ị đ a hình l n sóng nh  t o thành các cao nguyên đ t đ  nh  cao nguyên Buôn

ế ệ ệ ả ộ Ma Thu t, Plâycu, Đăk Nông, Kon Tum chi m di n tích kho ng 1 tri u ha,

ề ạ ặ ợ ớ ồ ệ ồ thích h p v i nhi u lo i cây tr ng, đ c bi t là cây cao su, cà phê, chè, h  tiêu,

ấ ỏ ừ ệ ệ ề ả ỡ ơ   đi u... và r ng; Đ t đ  vàng di n tích kho ng 1,8 tri u ha, kém màu m  h n

ư ữ ẩ ố ơ ố ề ạ ợ ớ ấ ỏ đ t đ  bazan nh ng gi m t t và t i x p nên thích h p v i nhi u lo i cây

ồ ố ườ ả ồ ấ tr ng. Ngoài ra còn có đ t xám phân b  trên các s n đ i tho i phía Tây Nam

ấ ợ ồ và trong các thung lũng, đ t phù sa ven sông, thích h p cho tr ng cây l ươ   ng

th c.ự

ệ ế ồ ọ ớ ệ ấ ố Tuy nhiên di n tích đ t tr ng đ i núi tr c chi m t i 1,4 tri u ha và đang

ấ ọ ớ ị b  thoái hoá nghiêm tr ng (đ t bazan thoái hoá t ệ i 71,7%; di n tích đ t b ấ ị

ế ớ ặ thoái hoá n ng chi m t i 20%).

7.1.2.5. Tài nguyên r ngừ

ọ ấ ữ ạ ộ ủ   Tây nguyên là m t trong nh ng vùng có tính đa d ng sinh h c r t cao c a

ệ ừ ề ủ ạ ạ Vi t Nam. R ng Tây Nguyên giàu v  tr ề ữ ượ  l ng, đa d ng v  ch ng lo i Tr ữ

ượ ừ ế ớ ữ ượ ỗ ủ ả ướ ừ l ỗ ng r ng g  chi m t ổ i 45% t ng tr  l ng r ng g  c a c  n ệ c.Di n tích

ừ ế ệ ừ r ng Tây Nguyên là 3015,5 nghìn ha chi m 35,7% di n tích r ng c  n ả ướ   c.

ượ ệ ượ ấ ở ư ổ ỉ Các cây d c li u quí đ c tìm th y ị    đây nh  sâm b  ch nh, sa nhân, đ a

ể ồ ủ ệ ề ắ ố li n, thiên niên ki n. hà th  ô tr ng,... và các cây thu c quí có th  tr ng đ ượ   c

ở ư ạ ộ ậ  đây nh  atisô, b ch tru t, tô m c, xuyên khung...

72

ệ ộ ậ ế ấ H  đ ng v t hoang dã cũng r t phong phú có ý nghĩa kinh t ọ    và khoa h c.

ớ ổ ấ ư ừ ế ậ ộ Có t i 32 loài đ ng v t quí hi m nh  voi, bò tót, trâu r ng, h , g u, công, gà

lôi...

7.1.2.6.  Tài nguyên khoáng s nả

ớ ữ ượ ủ ể ạ ả ặ ấ Ch ng lo i khoáng s n ít. Đáng k  nh t là qu ng bôxit v i tr  l ng d ự

ỷ ấ ữ ượ ế ả ướ ả báo kho ng 10 t t n, chi m 90% tr  l ng bôxit c  n ố ủ ế   c, phân b  ch  y u

ở ắ ẽ ả ệ ặ ưở Đ c Nông, Gia Lai Kon Tum. Vi c khai thác qu ng s   nh h ấ ớ   ng r t l n

ệ ủ ệ ấ ế ả đ n s n xu t nông nghi p và lâm nghi p c a vùng.

ể ố ở ả ấ Vàng có 21 đi m vàng tr ữ ượ  l ng kho ng 8,82 t n phân b Kon Tum,

ố ở ạ ạ ỏ Gia Lai. Ngoài ra còn các lo i đá quí, các m  sét g ch ngói phân b ư  Ch sê ­

ố ở ể ồ ả ắ ắ Gia Lai và B n Đôn ­ Đ c L c, than bùn và than nâu phân b Bi n H , làng

ư ệ ắ ắ Bua, làng V  ­ Gia Lai, Ch  Đăng ­ Đ c L c.

7.1.3. Tài nguyên nhân văn

ủ ế ậ ề ố ố ở ị ấ ị Dân s  phân b  không đ u ch  y u t p trung các th  tr n, th  xã, ven

ườ ậ ộ ố ở ị ộ ụ tr c đ ng  giao thông. M t  đ  dân s th  xã Buôn Ma Thu t là 1.500

ườ ở ị ườ ị ng i/ km 2, th  xã Plâycu là 2200 ng i / km2, th  xã Kon Tum là 1400

ườ ở ữ ậ ộ ố ỉ ườ ng nh ng vùng núi cao m t đ  dân s  bình quân ch  12­13 ng i; i/km2.

ơ ấ ộ ồ ộ ườ ế ớ ơ C  c u dân t c g m h n 37 dân t c, trong đó ng i kinh chi m t i 20%

ộ ở ố ẽ ố dân s . Các dân t c Tây Nguyên s ng xen k  nhau, tuy nhiên có m t s  c ộ ố ư

ệ ộ ườ ư ỗ trú riêng bi t. Các dân t c ít ng ộ   i nh  Êđê, Giarai, Xê đăng… M i dân t c

ư ễ ộ ư ề ặ ố có đ c tr ng truy n th ng văn hoá riêng nh  l h i đâm trâu, đàn đá, đàn

ề ạ ả ậ ắ ộ ơ ư t r ng, múa giã g o... đ u mang đ m s c thái dân t c, ph n ánh tình yêu lao

ấ ướ ậ ườ ủ ộ ộ đ ng, yêu đ t n c, ý chí qu t c ng c a dân t c.

ế ậ ộ ộ ọ ỹ ứ   ề Trong vùng thi u lao đ ng lành ngh , cán b  khoa h c – k  thu t. M c

ỉ ệ ư ủ ấ ế ọ ế ế ấ ố s ng c a nhân dân còn th p, t  l ch a bi t đ c bi t vi t r t cao.

ả ấ ẫ ớ ướ ể ồ C nh quan h p d n v i thác n c trên sông Krông Ana, Bi n H , H ồ

ữ ắ L c, thác Trinh n ...

73

ể ệ ạ ế 7.2. Hi n tr ng phát tri n kinh t ộ , xã h i

7.2.1. Các ngành kinh tế

7.2.1.1.  Ngành nông ­ lâm nghi pệ

7.2.1.1.1. Ngành nông nghi pệ

ế ạ ủ ữ ệ ộ Cây công nghi p dài ngày là m t trong nh ng th  m nh c a vùng, bao

ồ ồ g m các cây tr ng:

ế ệ ệ ồ ­ Cà phê di n tích tr ng 240,5 nghìn ha, chi m 80% di n tích cà phê c ả

ướ ớ n ộ   c. Hình thành hai vùng chuyên canh l n là vùng cà phê Buôn Ma Thu t,

Krông Pach, Đăcmin, Krông Ana, Krông Búc và vùng cà phê Gia Lai. S nả

ượ ế ấ l ả   ng cà phê nhân toàn vùng năm 1997 là 343,2 nghìn t n, chi m 85% s n

ượ ủ ả ướ ủ ẩ ạ ấ l ng cà phê c a c  n c. Kim ng ch xu t kh u cà phê năm 1995 c a vùng

ệ ạ đ t 450 tri u USD.

ệ ả ớ   ­ Cao su: Hi n có kho ng 71.250 ha, tăng 50.000 ha so năm 1984. Do m i

ả ượ ấ ủ ấ ạ ấ khai thác nên năng su t cao su còn th p, s n l ệ   ng đ t 18.133 t n m . Vi c

ồ ở ủ ẳ ị ị tr ng cao su Tây Nguyên 10 năm qua đã kh ng đ nh v  trí c a cây cao su

trong vùng.

ế ề ặ ướ ắ ­ Cây chè: Cây chè g p nhi u khó khăn do thi u n ố   c và n ng nóng kh c

ệ ầ ở ệ ả ệ ệ li t. Di n tích chè đang gi m d n Gia Lai. Hi n di n tích chè kinh doanh

ậ ỉ ở ả ượ ể ạ ồ ch  còn 12.500 ha, t p trung ầ  Bi n H , B u C n, s n l ng chè búp t ươ   i

trên 50.000 t n.ấ

ớ ượ ồ ở ệ ồ ­ Cây h  tiêu m i đ ồ c tr ng Tây Nguyên, năm 1994 di n tích h  tiêu

ả ướ ế ệ ồ ả ượ ạ ạ đ t 1.208 ha chi m 24% di n tích h  tiêu c  n c, s n l ấ   ng đ t 1.315 t n

ứ ố ồ ộ ứ đ ng th  hai sau vùng Đông Nam B . Trong vùng, h  tiêu phân b  nhi u ề ở

ắ ắ ắ Đ c Nông ­ Đ c L c.

ấ ủ ằ ằ ậ ớ ­ Dâu t m: Hình thành vùng dâu t m t p trung l n nh t c a c  n ả ướ   c,

ả ượ ệ ả ơ ạ ướ di n tích kho ng 10.000 ha dâu, s n l ng t đ t trên d ế   ấ i 1.200 t n chi m

74

ả ượ ừ ế ệ trên 80% s n l ng t ơ ả ướ  c  n c. Tuy nhiên t năm 1993 đ n nay di n tích dâu

ở ắ ắ ơ ấ ả không tăng, riêng ả  Đ c L c gi m do giá t ẩ  xu t kh u gi m.

ế ỷ ệ ấ ở ả ­ Cây ăn qu : Chi m t th p trong các cây dài ngày l Tây Nguyên. Các

ư ả ạ ả ồ ố ơ ầ lo i cây ăn qu  nh  xoài, h ng xiêm, s u riêng, b , chu i... Cây ăn qu  phân

ầ ư ư ế ọ ỉ ố ở ầ b h u h t các t nh. Tuy nhiên vùng ch a chú tr ng đ u t ứ ạ    nghiên c u t o

ồ ướ ậ ạ ố ỹ ổ ứ gi ng, k  thu t canh tác, t o ngu n n c, t ụ  ch c tiêu th .

ươ ự ể ọ ươ ­ Cây l ng th c: Tây Nguyên cũng coi tr ng phát tri n cây l ự   ng th c,

ệ ế di n tích đ n năm 1995 là 220,7 nghìn ha, trong đó 151,5 nghìn ha lúa, bình

ươ ự ạ ườ quân l ng th c đ t 247,2 kg/ng i.

ế ạ ủ ế ạ ­ Chăn nuôi: Th  m nh là chăn nuôi đ i gia súc mà ch  y u là đàn bò.

ả ướ ế Năm 2001, đàn bò 435,4 nghìn con chi m 11,2% đàn bò c  n c, ngoài ra còn

nuôi trâu, dê.

7.2.1.1.2 Ngành lâm nghi pệ

ừ ừ ế ệ ệ ổ T ng di n tích r ng Tây Nguyên chi m 35,7% di n tích r ng c  n ả ướ   c.

ủ ế ở ạ ế ế ả Khâu ch  bi n lâm s n ch  y u ơ ế  d ng s  ch .

ừ ừ ệ ồ Di n tích r ng là 3.015,5 nghìn ha năm 2001, trong đó r ng tr ng là 92

ế ơ ạ ự ỷ ệ ừ nghìn ha chi m h n 3% còn l ừ i là r ng t nhiên. Tuy nhiên t ố    r ng s ng l

ỉ ạ ả ượ ạ ỗ ch  đ t 40­50%. S n l ủ ế   ng g  khai thác đ t 385,5 nghìn m3/năm, ch  y u

ượ ậ ộ ể ế ế ể ề ộ đ c v n chuy n v  Đông Nam B  và vùng Nam Trung B  đ  ch  bi n.

7.2.1.2. Ngành công nghi pệ

ướ ợ ế ủ ệ ẩ ả Đi theo h ng khai thác l i th  c a vùng, các s n ph m công nghi p ch ủ

ờ ố ụ ụ ệ ả ấ ế y u ph c v  tiêu dùng, s n xu t nông, lâm nghi p và đ i s ng nhân dân.

ụ ụ ủ ả ẩ ấ ẩ ầ Ngoài ra s n ph m m  cao su ph c v  nhu c u vùng khác và xu t kh u. Các

ế ế ư ệ ế ả ị ả   ỗ ngành công nghi p nh  ch  bi n g  và lâm s n chi m 24,7% giá tr  s n

ượ ự ệ ệ ế ả ẩ l ấ ậ ệ   ng công nghi p; công nghi p th c ph m chi m 24,4%; s n xu t v t li u

ộ ố ự ự ệ ế ơ xây d ng chi m 13,41%; c  khí 4,7%. Hi n nay đã có m t s  d  án đ u t ầ ư

75

ướ ế ế ệ ệ ấ ẩ n c ngoài vào các ngành công nghi p ch  bi n cà phê xu t kh u, d t may,

ế ế ả ỗ ch  bi n g , rau qu .

ổ ủ ộ 7.2.2. B  khung lãnh th  c a vùng

ị ệ ố 7.2.2.1.H  th ng đô th

ị ấ ồ ố ị ị Bao g m 2 thành ph  và các th  xã, th  tr n là các trung tâm chính tr , văn

ế ủ ế ậ ọ ộ ỹ ị hoá, kinh t ơ , khoa h c k  thu t thu c các đ n v  hành chính, ch  y u phát

ế ế ủ ệ ể ể ệ tri n công nghi p ch  bi n và ti u th  công nghi p.

ố ộ ữ ầ ố ộ ố ­ Thành ph  Buôn Ma Thu t là đ u m i giao thông gi a qu c l 14 và

ố ộ ộ ị ộ qu c l 22, có sân bay n i đ a Buôn Ma Thu t; là trung tâm văn hoá, kinh t ế

ủ ủ ỉ c a t nh và c a vùng.

ố ộ ữ ằ ố ố ầ ­ Thành ph  Plâycu n m trên đ u m i giao thông gi a qu c l ố    14 và qu c

ữ ị ọ ở ắ ủ ỉ ộ l 19, gi v  trí quan tr ng B c Tây Nguyên và là trung tâm c a t nh Gia Lai

ắ và B c Tây Nguyên.

ị ế ị ủ ỉ ­ Th  xã Kon Tum là trung tâm kinh t , văn hoá, chính tr  c a t nh Kon

Tum.

ệ ố ậ ả i 7.2.2.2. H  th ng giao thông v n t

ố ộ ồ ế ạ ọ ố Trong vùng bao g m các qu c l QL14 là tuy n d c ch y xuyên su t các

ể ươ ố ừ ủ ố ỉ t nh Tây Nguyên và có th  coi là x ng s ng c a vùng; QL 24 n i t ả    Qu ng

ừ ắ ố Ngãi sang Kon Tum; QL 40 t ớ    Đ cTô đi Plâycu sang Lào, QL19 n i vùng v i

ủ ề ơ ố ỉ ạ   ả c ng Qui Nh n; QL25, QL22, QL27, QL28 n i li n các t nh c a vùng t o

ể ệ ề ậ ế ố ể đi u ki n thu n đ  phát tri n kinh t và qu c phòng.

ượ ế ớ Có 2 sân bay đang đ c khai thác là Plâycu v i các tuy n bay đi thành ph ố

ộ ớ ế ẵ ộ   HCM và Đà N ng, sân bay Buôn Ma Thu t v i các tuy n bay đi Hà N i

ể ố ẵ (trung chuy n qua Đà N ng) và thành ph  HCM.

ướ ể ế ị 7.3. Đ nh h ng phát tri n kinh t ộ  xã h i

7.3.1. Ngành nông, lâm nghi pệ

76

ể ệ ướ ự ấ ả ợ ­ Phát tri n nông nghi p theo h ng s n xu t hàng hoá d a trên l i th ế

ề ấ ậ ể ủ c a vùng v  đ t đai, khí h u phát tri n các vùng chuyên canh cây cà phê, h ồ

ệ ả ườ ả tiêu, cao su; cây ăn qu ... Chú ý b o v  môi tr ng.

ầ ư ự ế ợ ệ ệ ớ ệ ­ Th c hi n đ u t thâm canh, k t h p nông nghi p v i lâm nghi p và

ầ ả ế ế ứ ệ ấ ẩ ấ công nghi p ch  bi n đáp  ng nhu c u s n xu t, dân sinh và xu t kh u.

ươ ế ớ ự ỏ ệ ừ ươ ể ­ Phát tri n cây l ng th c, ti n t i xoá b  vi c phá r ng làm n ẫ ng r y.

ể ấ ầ ­ Phát tri n chăn nuôi gia súc, gia c m, l y chăn nuôi gia đình là chính.

ể ệ ướ ườ ­ Phát tri n lâm nghi p theo h ng tăng c ệ ả ạ   ả ng công tác b o v , c i t o

ự ụ ừ ừ ệ ấ ặ ồ ổ ừ tu b  r ng t ừ   ầ  nhiên hi n có nh t là r ng đ u ngu n, r ng đ c d ng, r ng

ộ ọ ợ ệ ả ườ ế ợ ớ ợ phòng h . Coi tr ng l i ích b o v  môi tr ng sinh thái k t h p v i l i ích

lâm sinh.

7.3.2. Ngành công nghi pệ

ệ ử ụ ệ ạ ể ọ ồ Chú tr ng phát tri n công nghi p s  d ng các ngu n nguyên li u t i ch ỗ

ậ ệ ế ế ự ự ư ệ ả ẩ ấ   nh  ch  bi n nông s n, công nghi p th c ph m, v t li u xây d ng, gi y,

ủ ử ữ ứ ể ể ể ế ơ sành s , phát tri n c  khí s a ch a; khuy n khích phát tri n ti u th  công

ừ ệ ướ ầ ư ệ ặ ệ ế ế nghi p. T ng b c đ u t công ngh  đ c bi ệ t là công nghi p ch  bi n các

ủ ệ ẩ ậ ớ   ả s n ph m c a các vùng chuyên canh. T p trung các ngành công nghi p v i

ợ ư ệ ứ ụ ệ ố ỏ qui mô thích h p,  u tiên vi c  ng d ng công ngh  đòi h i ít v n.

ị ụ 7.3.3. Ngành d ch v

ạ ướ ở ộ ư ằ ợ ể Phát tri n m ng l ọ   i ch  nh m m  r ng giao l u hàng hoá. Chú tr ng

ướ ẫ ạ ướ ươ ể ệ ấ h ả ng d n và qu n lý m ng l i th ng nghi p đ  cung c p và thu mua

ấ ờ ồ ộ ị ườ hàng hoá k p th i cho nhân dân, nh t là đ ng bào dân t c ít ng ế   i. Khuy n

ầ ọ ế ự ư ạ ộ khích m i thành ph n kinh t ả   ằ  tham gia l u thông nh m t o đ ng l c cho s n

ự ấ ươ ạ ạ ể ố ị xu t. Xây d ng các trung tâm th ng m i t ổ   i các thành ph , th  xã đ  trao đ i

ớ ệ ả ẩ ớ ớ hàng hoá, gi i thi u s n ph m hàng hoá v i các vùng khác, v i Lào, Thái Lan,

Campuchia.

77

ự ệ ố ồ ị Xây d ng các khu du l ch Su i Vàng, Lác Thi n, Buôn H ... hình thành

ế ả ộ ộ ớ ị ề   các tuy n du l ch n i vùng và liên vùng v i Đông Nam B , Duyên h i mi n

ử ằ ồ Trung, Đ ng b ng sông C u Long.

ệ ố ụ ế 7.3.4. H  th ng giáo d c và y t

ộ ọ ấ ượ ấ ủ ự ượ Nâng cao trình đ  h c v n và nâng cao ch t l ng c a l c l ng lao

ự ể ề ề ế ộ ủ ọ ữ ộ đ ng là ti n đ  cho s  phát tri n kinh t xã h i c a vùng. Chú tr ng gi gìn

ả ắ ề ố ộ và phát huy các truy n th ng, b n s c dân t c.

ƯƠ CH NG 8

VÙNG ĐÔNG NAM BỘ

ố ồ ươ ồ ỉ Vùng bao g m thành ph  H  Chí Minh và các t nh Bình D ng, Bình

ướ ậ ồ ị Ph ậ   c, Tây Ninh, Bà R a ­ Vũng Tàu, Lâm Đ ng, Ninh Thu n, Bình Thu n,

ệ ồ ự ệ ế Đ ng Nai. Di n tích t nhiên 34733 km2, chi m 10,55% di n tích c  n ả ướ   c.

ố ườ ố ả ướ ế Dân s  12321,7 nghìn ng i, chi m 15,71% dân s  c  n c (năm 2001).

ề ể ế 8.1. Ti m năng phát tri n kinh t ộ  xã h i

ị ị 8.1.1. V  trí đ a lý

ể ủ ấ ướ ử ấ ộ ớ ị Đông Nam B  là vùng đ t m i trong l ch s  phát tri n c a đ t n c, khu

ị ằ ữ ề ộ ỉ ự ậ v c t p trung nhi u đô th  n m gi a các t nh Nam Trung B  và Nam Tây

ừ ữ ả ấ Nguyên là nh ng vùng giàu tài nguyên đ t đai, r ng và khoáng s n. Phía Tây

ề ề ằ ồ ớ ơ ử và Tây ­ Nam giáp đ ng b ng sông C u Long n i có ti m năng l n v  nông

78

ấ ướ ự ệ ớ nghhi p, là v a lúa l n nh t n ể   c ta; phía Đông và Đông Nam giáp bi n

ả ả ậ ợ ầ ố ỏ Đông, giàu tài nguyên h i s n, d u m  và khí đ t và thu n l ự i xây d ng các

ể ạ ệ ố ướ ầ ả c ng bi n t o ra đ u m i liên h  kinh t ế ươ  th ạ ớ ng m i v i các n c trong khu

ố ế ử ẩ ắ ớ ự v c và qu c t ạ   ; phía Tây B c giáp v i Campuchia có c a kh u Tây Ninh t o

ư ộ ớ ố m i giao l u r ng rãi v i Cam puchia, Thái Lan, Lào, Mianma.

ớ ị ư ủ ầ ộ ố ọ ỉ V i v  trí này Đông Nam B  là đ u m i giao l u quan tr ng c a các t nh

ớ ả ướ ố ế phía Nam v i c  n c và qu c t .

8.1.2. Tài nguyên thiên nhiên

ị 8.1.2.1. Đ a hình

ộ ằ ằ ồ ộ ể   Đông Nam B  n m trên vùng đ ng b ng và bình nguyên r ng, chuy n

ế ừ ộ ế ử ằ ộ ti p t ồ  cao nguyên Nam Trung B  đ n Đ ng b ng sông C u Long. Đ  cao

ổ ừ ẻ ế ả ộ ọ ị đ a hình thay đ i t 200 đ n 200 mét, r i rác có m t vài ng n núi tr . Nhìn

ậ ợ ạ ị ể ệ ủ chung đ a hình c a vùng t o thu n l ể   i cho phát tri n nông nghi p, phát tri n

ệ ố ậ ả ệ ị ự công nghi p và đô th , xây d ng h  th ng giao thông v n t i,...

8.1.2.2 Khí h uậ

ủ ề ể ậ ằ ặ ộ N m trong mi n khí h u phía Nam, Đông Nam B  có đ c đi m c a vùng

ớ ề ậ ạ ậ ệ ộ ư ầ ổ khí h u c n xích đ o v i n n nhi t đ  cao và h u nh  không thay đ i trong

ặ ệ ạ ộ ự ắ ợ ớ năm. Đ c bi ủ   t có s  phân hoá sâu s c theo mùa, phù h p v i ho t đ ng c a

ượ ư ả ồ gió mùa. L ng m a d i dào trung bình hàng năm kho ng 1500 ­ 2000 mm.

ậ ủ ươ ề ề ố Khí h u c a vùng t ng đ i đi u hoà, ít có thiên tai. Tuy nhiên v  mùa khô,

ượ ư ấ ả ấ ạ l ng m a th p gây khó khăn cho s n xu t và sinh ho t.

ấ 8.1.2.3 Đ t đai

ỹ ấ ủ ế ệ ấ ạ ổ ộ Đ t nông  nghi p là  m t  th  m nh  c a vùng.  Trong t ng qu   đ t có

ượ ử ụ ụ ệ 27,1% đang đ ấ ớ   c s  d ng vào m c đích nông nghi p. Có 12 nhóm đ t v i 3

ấ ấ ề ấ ấ ọ ề   ỏ nhóm đ t r t quan tr ng là Đ t nâu đ  trên n n bazan, đ t nâu vàng trên n n

ệ ề ấ ấ ớ ổ ấ   bazan, đ t xám trên n n phù sa c . Ba nhóm đ t này có di n tích l n và ch t

ượ ố ậ ợ ư ể ề ạ ồ l ng t t thu n l i cho nhi u lo i cây tr ng phát tri n nh  cao su, cà phê,

79

ỗ ươ ề ạ ươ ự ế ấ đi u, l c, mía, đ  t ng và cây l ư ử ụ ng th c. Đ t ch a s  d ng chi m 22,7%

ấ ự ệ ớ ả ướ ỷ ệ ấ ử ụ di n tích đ t t nhiên (so v i c  n c là 42,98%). T  l đ t s  d ng trong

ổ ư ệ ệ ấ ấ ớ ứ   nông nghi p, lâm nghi p, đ t chuyên dùng và đ t th  c  khá cao so v i m c

ủ ấ ướ trung bình c a đ t n c.

8.1.2.4. Tài nguyên r ngừ

ừ ủ ệ ả ớ ộ Di n tích r ng c a Đông Nam B  không l n, còn kho ng 532.200 ha

ả ướ ừ ế ề ở ỉ ệ chi m 2,8% di n tích r ng c  n ố c và phân b  không đ u ừ    các t nh. R ng

ồ ở ươ ướ ớ ậ ậ tr ng t p trung Bình D ng, Bình Ph c v i 15,2 nghìn ha; Bình Thu n 14

ị nghìn ha, Bà R a ­ Vũng Tàu 14,3 nghìn ha.

ừ ệ ấ ộ ọ ỗ R ng Đông Nam B  có ý nghĩa quan tr ng trong vi c cung c p g  dân

ệ ộ ằ ụ d ng, phòng h  cho cây công nghi p, gi ữ ướ  n c, cân b ng sinh thái cho toàn

ặ ệ ừ ộ ơ ở ứ ố vùng. Đ c bi t r ng qu c gia Cát Tiên là m t c  s  cho nghiên c u lâm sinh

ả ắ và th ng c nh.

8.1.2.5. Tài nguyên khoáng s nả

ữ ượ ầ ự ỷ ấ ầ ỷ D u khí có tr  l ng d  báo là 4­5 t t n d u và 485 ­ 500 t m3 khí có ý

ố ớ ề ọ ế ế ặ ố nghĩa quan tr ng đ i v i n n kinh t vùng và kinh t qu c dân. Qu ng bôxit

ữ ượ ệ ấ ố ở ả ướ ươ tr  l ng kho ng 420 tri u t n phân b Bình Ph c, Bình D ng .

ư ế ả ả ố ị ấ   Các khoáng s n khác nh  đá  p lát (chi m 27% giá tr  khoáng s n trên đ t

ố ở ề ậ ồ li n) phân b Tánh Linh (Bình Thu n), Phú Túc (Đ ng Nai), cao lanh tr ữ

ượ ệ ấ ố ở ấ ỉ ươ ướ ỏ l ng x p x  130 tri u t n phân b Bình D ng, Bình Ph c; m  cát thu ỷ

ố ở ệ ấ ị tinh phân b Bình Châu (Bà R a ­ Vũng Tàu) cung c p nguyên li u cho nhà

ấ ẩ ỷ máy thu  tinh Biên Hoà và cho xu t kh u...

8.1.2.6. Tài nguyên n cướ

ướ ể ặ ạ ồ ồ Ngu n n ệ ố c m t đa d ng, đáng k  là h  th ng sông Đ ng Nai là 1 trong

ớ ủ ệ ượ ướ ư 3 con sông l n c a Vi t Nam. L ng n c m a trung bình 1.500 ­ 2.000 mm

ươ ứ ớ ỷ ộ ố ồ ở ổ t ng  ng v i 183 t m3. Ngoài ra còn có m t s  h phía Đông, t ng dung

80

ớ ượ ệ ả ướ ặ ấ ướ tích kho ng 300 tri u m3. V i l ng n ủ c m t này đ  cung c p n c cho

ể ệ ả ồ vùng bao g m c  cho phát tri n công nghi p.

ướ ầ ự ư ớ ướ ừ ồ Ngu n n c ng m có tr ữ ượ  l ng khá l n, nh ng m c n c sâu t 50 ­

ố ồ ủ ế ự ố 200 mét phân b  ch  y u khu v c Biên Hoà­ Long An, thành ph  H  Chí

Minh.

8.1.2.7. Tài nguyên bi nể

ờ ể ể ầ ậ ớ ị ộ   B  bi n dài 350 km v i vùng bi n Ninh Thu n­ Bà R a Vũng T u là m t

ư ườ ủ ướ ể ọ ớ ữ ượ ố trong b n ng  tr ng tr ng đi m c a n c ta v i tr  l ả ng cá kho ng 290­

ữ ượ ế ấ ủ ệ ể 704 nghìn t n chi m 40% tr  l ng cá c a vùng bi n phía Nam. Di n tích có

ả ả ồ ỷ ả kh  năng nuôi tr ng thu  s n là kho ng 11,7 nghìn ha.

ư ể ộ ả   Thiên nhiên  u  đãi cho  Đông Nam B  bãi bi n Vũng Tàu, Long H i,

ể ị Ph ướ ả c i phát tri n ngành du l ch trong vùng.

8.1.3. Tài nguyên nhân văn

ự ố ễ   ơ ọ Dân s  vùng này có s  gia tăng c  h c cao (bình quân 2 ­ 2,4%) và di n

ứ ạ ự ể ế ờ ế ạ ề bi n ph c t p theo th i gian. Đi u này là do s  phát tri n kinh t m nh m ẽ

ạ ộ ừ ậ ộ ế ố ứ ủ c a vùng t o ra s c  hút lao đ ng t vùng khác đ n. M t đ  dân s  327

ườ ậ ộ ề ố ố ỉ ng ữ i/km2, xong phân b  không đ u gi a các t nh và thành ph . M t đ  dân

ố ồ ấ ườ ố s  cao nh t là thành ph  H  Chí Minh 2334 ng ị i/km2; Bà R a ­ Vũng Tàu

ườ ướ ườ ể ấ ố ậ 359 ng i/km2, Bình Ph c 78 ng i/km2..., Có th  th y dân s  t p trung

ủ ế ở ố ớ ể ằ ồ ộ ỉ ch  y u các thành ph  l n, đ ng b ng ven bi n và các t nh thu c vùng kinh

ể ế ọ t tr ng đi m phía Nam.

ấ ủ ộ ọ ườ ộ Trình đ  h c v n c a ng i dân vùng Đông Nam B  khá cao. T  l ỷ ệ ế   t  bi

ộ ổ ở ữ ế ố ị ớ ố ch  trong đ  tu i tr  lên là 88,82%. Dân s  đô th  chi m t i 53% dân s  toàn

vùng.

ự ượ ậ ạ ộ ồ ộ ỹ L c l ng lao đ ng khá d i dào, có k  thu t, nh y bén và năng đ ng cao

ề ể ề trong n n kinh t ế ị ườ  th  tr ệ   ng. Đây là ti m năng quí giá đ  khai thác có hi u

ả ề ủ ộ qu  ti m năng lao đ ng c a vùng.

81

ậ ộ ộ ố ử ậ ị Các di tích l ch s  và văn hoá khá t p trung và m t đ  cao. M t s  di tích

ư ả ạ ậ ộ ị ổ ế n i ti ng nh  c ng Nhà Bè, toà thánh Tây Ninh, dinh Đ c L p, đ a đ o C ủ

ể ị Chi, có ý nghĩa trong hình thành và phát tri n du l ch.

ể ế ủ ạ Quá trình phát tri n kinh t ộ ơ ở ậ    c a vùng đã t o ra cho vùng m t c  s  v t

ế ấ ạ ầ ậ ố ậ ấ ỹ ả ướ ấ ớ ch t, k  thu t, k t c u h  t ng vào b c t t nh t trong c  n ự   c v i ba c c

ố ồ ể phát tri n chính là thành ph  H  Chí Minh, Biên Hoà và Vũng Tàu.

ể ệ ạ ế 8.2. Hi n tr ng phát tri n kinh t ộ  xã h i

8.2.1. Các ngành kinh tế

8.2.1.1. Ngành nông nghi pệ

ề ặ ớ ệ ề ệ ồ Vùng có ti m năng to l n, đ c bi t v  cây công nghi p và nuôi tr ng,

ỷ ả ả ắ đánh b t thu , h i s n, chăn nuôi gia súc.

ề ệ ồ Các cây công nghi p dài ngày bao g m cao su, cà phê, chè, đi u, dâu

ệ ế ổ ớ ệ ệ ằ t m… có t ng di n tích chi m t i 32% di n tích cây công nghi p dài ngày

ấ ượ ồ ở ủ ả ướ c a c  n ể c. Trong đó đáng k  nh t là cây cao su, đ ậ c tr ng t p trung các

ươ ồ ướ ỉ t nh Đ ng Nai, Bình D ng, Bình Ph c.

ư ạ ậ ươ ệ ắ Các cây công nghi p ng n ngày khác nh  l c, đ u t ng, cói, mía... cây

ế ớ ả ượ ệ ố mía chi m t i 22,5% di n tích và 21,2% s n l ng mía toàn qu c.

ế ạ ả ặ ộ ồ ệ Ngoài ra Đông Nam B  còn có th  m nh tr ng cây ăn qu , đ c bi t là các

ả ị ế ả ượ ả ấ ớ cây ăn qu  có giá tr  kinh t cao. Cây ăn qu  đ ớ   c s n xu t v i qui mô l n

ướ ả ổ ế ư ấ ả ớ theo h ng s n xu t hàng hoá v i vùng cây ăn qu  n i ti ng nh  Lái Thiêu,

ủ ứ ề ả ấ ươ ồ ủ ế ự ấ ả Đ ng Nai, Th  Đ c... V  s n xu t l ng th c: Ch  y u là s n xu t lúa. Cây

ượ ầ ủ ứ ể ằ ọ rau cũng đ c chú tr ng phát tri n trong vùng nh m đáp  ng nhu c u c a th ị

ườ ố ồ ị tr ng thành ph  H  Chí Minh, Biên Hoà và Bà R a­ Vũng Tàu.

8.2.1.2. Ngành công nghi pệ

ơ ậ ệ ệ ề ấ ớ Vùng là n i t p trung nhi u nh t các xí nghi p công nghi p so v i các

ả ướ ớ ủ vùng khác trong c  n c v i đ  các ngành. Trong vùng hình thành các khu

82

ệ ớ ạ ế ớ ở ộ ệ ề công nghi p l n t o đi u ki n m  r ng liên doanh liên k t v i các doanh

ệ ướ ướ ế ạ ủ nghi p trong n c và n ệ c ngoài. Ngành công nghi p là th  m nh c a vùng;

ị ả ủ ệ ế ấ ầ ượ ả s n   xu t   công   nghi p   c a   vùng   chi m   g n   20%   giá   tr   s n   l ng   công

ệ ủ ấ ướ ở ộ ệ ạ ả ấ nghi p c a toàn đ t n c. Bên c nh vi c m  r ng các ngành s n xu t, trong

ườ ầ ư ơ ở ậ ấ ế ị ệ vùng còn tăng c ng đ u t c  s  v t ch t, trang thi ạ t b  hi n đ i cho phát

ủ ế ệ ể ệ ệ   tri n công nghi p. Các ngành công nghi p ch  y u trong vùng là Nhiên li u

ệ ủ ự ệ ế ầ ỏ ị ẩ   (d u m ) chi m 28,5% giá tr  công nghi p c a vùng; công nghi p th c ph m

ệ ấ ơ ệ   27,5%; d t may 10,9%; hoá ch t, phân bón, cao su 10,2%. Ngành c  khí, đi n

ử ỷ ọ ư ộ t tuy có t ệ ủ    tr ng không cao nh ng đã thu hút 10% lao đ ng công nghi p c a

ủ ệ ả ẩ ướ ấ ả c  vùng. Các s n ph m công nghi p c a vùng h ẩ   ng vào hàng xu t kh u

ỷ ả ả ế ặ ậ ẩ (thu , h i s n, may m c), hàng tiêu dùng và hàng thay th  nh p kh u (phân

ẽ ề ự ệ ấ ạ ể bón, hoá ch t). Tuy nhiên s  phát tri n m nh m  n n công nghi p cũng nh ư

ế ủ ấ ớ ộ ườ ề n n kinh t ữ  c a vùng đã gây nh ng tác đ ng x u t i môi tr ng trong vùng.

ệ Trong vùng có hai trung tâm công nghi p đáng chú ý là:

ầ ả ướ ề ố ượ ố ồ ẫ ị + Thành ph  H  Chí Minh là đ a khu d n đ u c  n c v  s  l ng các xí

ệ ả ố ượ ấ ệ ủ ớ nghi p s n xu t (1/2 s  l ng xí nghi p c a vùng) v i 80% giá tr  s n l ị ả ượ   ng

ề ệ ệ ạ ớ công nghi p là hàng tiêu dùng. Nhi u xí nghi p có qui mô khá l n và t o ra

ề ả ể ả ế ẩ ấ ẩ ầ ị ệ   nhi u s n ph m có giá tr  cao (k  c  xu t kh u), song h u h t các xí nghi p

ơ ở ả ấ ầ ệ ằ ấ ộ ư ộ   này n m trong n i thành, nguyên li u th p, các c  s  s n xu t h u nh  đ c

ằ ớ ườ ễ ả ở ậ l p v i nhau, n m vào các khu đông dân th ng gây ô nhi m và c n tr  giao

ậ ả thông v n t ộ i trong n i thành.

ệ ồ ộ + Trung tâm công nghi p Biên Hòa (Đ ng Nai): r ng trên 300ha, do t ổ

ặ ằ ự ứ ấ ở ạ ầ   ch c SONADEZI kh i công xem xét xây d ng m t b ng và c u trúc h  t ng

ủ ư ể vào năm 1964, sau đó cho các ch  t ệ ả   ự  nhân thuê đ  xây d ng các xí nghi p s n

ặ ấ ấ ườ ủ ệ ầ ơ xu t các m t hàng : gi y, đ ng, th y tin, luy n kim, c  khí và g n đây là

ứ ệ ượ ự ư Trung tâm công nghi p Biên Hòa th  2 cũng đ c xây d ng nh  mô hình cũ

ệ ố ộ ệ ọ ằ n m đ i di n bên kia xa l , đây cũng là trung tâm công nghi p quan tr ng.

83

ụ ữ ư ệ ề ể ậ ẵ Hai trung tâm công nghi p này đ u có t n d ng nh ng  u đi m s n có là

ự ồ ậ ợ ề ậ ả ề ồ ngu n nhân l c d i dào có tay ngh , thu n l i v  giao thông v n t i (đ ườ   ng

ủ ầ ậ ọ ỹ ế ộ ườ b , đ ng th y), g n Sài Gòn (trung tâm khoa h c – k  thu t – kinh t và

ươ ệ th ạ ớ ủ ng m i l n c a Vi t Nam).

ị ụ 8.2.1.3. Ngành d ch v

ụ ể ạ ị ở ụ ụ ộ ả ả D ch v  là ngành phát tri n m nh Đông Nam B , đ m b o ph c v  cho

ể ủ ả ướ ầ ỷ ọ nhân dân trong vùng và cho nhu c u phát tri n c a c  n c. T  tr ng ngành

ơ ấ ủ ư ứ ụ ẫ ầ   ị d ch v  trong c  c u GDP c a vùng khá cao, tuy nhiên v n ch a đáp  ng đ y

ầ ủ ả ư ươ ể ấ ứ ủ đ  các yêu c u c a s n xu t và phát tri n, ch a t ủ   ớ ng x ng v i vai trò c a

ư ề ể ọ ọ vùng tr ng đi m phía Nam, nhi u ngành quan tr ng nh  tài chính, ngân hàng,

ể ế ệ ọ ị ỷ ọ ấ ả b o hi m, khoa h c công ngh , du l ch... còn chi m t tr ng th p.

ổ ủ ộ 8.2.2. B  khung lãnh th  c a vùng

ị ấ ạ ồ ố ị ị: bao g m 4 thành ph , 4 th  xã và 41 th  tr n t o nên ệ ố 8.2.2.1. H  th ng đô th

ế ủ ọ ị các trung tâm văn hoá, kinh t , chính tr  quan tr ng c a vùng.

ấ ủ ả ướ ố ồ ố ớ ­ Thành ph  H  Chí Minh là thành ph  l n nh t c a c  n c, có c  s ơ ở

ậ ợ ệ ổ ứ ệ ố ế ộ ạ ầ h  t ng thu n l i cho vi c t ch c các m i liên h  kinh t ồ    xã h i (bao g m

ườ ệ ố ạ ả c ng hàng không, đ ng giao thông, h  th ng thông tin liên l c). Đây cũng là

ệ ầ ọ ố ố ỉ thành ph  có t m quan tr ng không ch  trên bình di n qu c gia mà còn trên

ố ế ể ệ bình di n qu c t . Trong vùng còn hình thành và phát tri n các khu công

ệ ạ ủ ứ ủ ự ạ nghi p t i khu v c ngo i thành (Bình Chánh, Th  Đ c, C  Chi, Hóc Môn,

ị ớ ể ệ ạ ờ ồ Nhà Bè). Đ ng th i hình thành các đi m đô th  m i, hi n đ i.

ộ ủ ầ ố ố ­ Thành ph  Biên Hoà là đ u m i giao thông trên b  c a vùng Đông Nam

ộ ố ụ ệ ệ ộ ố   B . Có khu công nghi p Biên Hoà và m t s  c m công nghi p khác có m i

ế ớ ệ ở ố ồ ượ liên k t v i các khu công nghi p thành ph  H  Chí Minh. Đây đ c coi là

ệ ủ ố ế ọ ể thành ph  công nghi p c a vùng kinh t tr ng đi m phía Nam.

84

ể ệ ố ố ả ­ Thành ph  Vũng Tàu là thành ph  c ng, phát tri n công nghi p và du

ể ị ị l ch. Ngoài ra còn có các th  xã đã và đang phát tri n là các trung tâm kinh t ế

ủ c a vùng.

ệ ố ậ ả i 8.2.2.2. H  th ng giao thông v n t

ệ ố ậ ả ậ ợ ớ H  th ng giao thông v n t i trong vùng khá thu n l i so v i các vùng

ố ế ư ễ ộ ớ khác, d  dàng cho giao l u trong n i vùng, v i vùng khác và qu c t . Các

ế ườ ố ộ ồ ộ ố ộ ố ộ tuy n đ ng b  bao g m qu c l 1, qu c l 22 đi Campuchia, qu c l ố    13 n i

ố ộ ố ộ ố ộ ạ ớ v i qu c l 14 đi Tây Nguyên, Lào; qu c l 20 đi Đà L t; qu c l ố    51 n i

ố ồ ố ộ thành ph  H  Chí Minh ­ Biên Hoà ­ Vũng Tàu; qu c l 50 đi Gò Công, M ỹ

ố ớ ử ằ ồ ườ Tho và n i v i Đ ng b ng sông C u Long. Ngoài ra còn các đ ỉ ng t nh l ộ   ,

ườ ườ đ ng liên xã và đ ị ng đô th .

ệ ố ườ ế ế ắ ấ ồ ố ồ H  th ng đ ng s t bao g m tuy n Th ng Nh t, tuy n H  Chí Minh ­

ồ ộ L c Ninh (vùng tr ng cao su).

ệ ố ườ ở ở H  th ng đ ớ ả ng sông v i c ng sông ố ồ  thành ph  H  Chí Minh, Biên

ườ ể ế ả ả ớ ườ ể Hoà. Đ ng bi n v i các c ng bi n (c ng Sài Gòn) và các tuy n đ ể   ng bi n

ố ế ố ồ đi qu c t ồ  Thành ph  H  Chí Minh đi H ng Kông, Singapo, Tokyo, Băng

ố ướ ế ạ ầ ơ ỷ C c; đi các vùng trong n ả   c B n Thu , C n Th , R ch Giá, Hà Tiên, H i

ế ả ể ể ọ Phòng, b n c ng khá phát tri n và có ý nghĩa quan tr ng trong phát tri n kinh

ủ ả ướ ế ủ t c a vùng và c a c  n c.

ệ ố ườ ố ế ấ ớ ơ ơ H  th ng đ ng hàng không sân bay qu c t Tân S n Nh t v i h n 20

ố ế ế ướ ụ ầ ị tuy n bay qu c t và trong n c; sân bay Vũng T u làm d ch v  cho ngành

ầ d u khí.

ướ ể ủ ị 8.3. Đ nh h ng phát tri n c a vùng

ư ệ 8.3.1. Ngành nông – lâm – ng  nghi p

8.3.1.1. Ngành nông nghi pệ

ố ớ ệ Đ i v i cây công nghi p dài ngày: Hình thành các vùng chuyên canh cây

ụ ẩ ấ ớ ứ cao su và cà phê v i m c tiêu đáp  ng xu t kh u và tiêu dùng trong n ướ   c.

85

ể ề ề ằ ắ ọ ọ ồ ớ   Ngoài ra chú tr ng phát tri n cây đi u, h  tiêu, dâu t m, c  và g n li n v i

ế ế ệ công nghi p ch  bi n.

ố ớ ở ộ ậ ươ ệ ệ ắ Đ i v i cây công nghi p ng n ngày: M  r ng di n tích mía, đ u t ng,

ố thu c lá, bông…

ố ớ ươ ự Đ i v i cây l ng th c: Hình thành các vùng lúa, ngô.

ố ớ ự ự ẩ ẩ   Đ i v i cây th c ph m và chăn nuôi: Hình thành các vành đai th c  ph m,

ố ớ ầ ợ rau, chăn nuôi l n, bò, gia c m xung quanh các thành ph  l n và trung tâm đô

ệ ị th , công nghi p.

8.3.1.2. Ngành lâm nghi pệ

ủ ủ ừ ạ ổ ị Tăng t ỷ ệ  l che ph  c a r ng t o ra các lá ph i xanh cho các khu đô th  và

ệ ả ườ ạ ị ệ các khu công nghi p, c i thi n môi tr ả ng sinh thái, t o c nh quan du l ch…

ệ ừ ừ ể ả ầ ặ ọ ộ ệ ồ Chú tr ng b o v  r ng đ u ngu n, r ng phòng h  ven bi n đ c bi ừ   t là r ng

ệ ặ ầ ậ ờ ể ể ị ng p m n huy n C n Gi ừ   , ven bi n Bà R a ­ Vũng Tàu; phát tri n r ng

ừ ệ ấ ồ ố nguyên li u gi y, r ng qu c gia Cát Tiên, Đ ng Nai.

ọ ở ủ ấ ố ồ ậ ỉ Ph  xanh đ t tr ng đ i tr c ậ  các t nh Bình Thu n, Ninh Thu n, Tây

ươ ồ ị ướ Ninh, Bà R a ­ Vũng Tàu, Đ ng Nai, Bình D ng và Bình Ph c.

ư ệ 8.3.1.3. Ngành ng  nghi p

ầ ậ ư ươ ệ ắ ơ T p   trung   đ u   t các   ph ề   ng   ti n   đánh   b t   ngoài   kh i   tàu   thuy n,

ươ ệ ể ph ng ti n thông tin đi bi n.

ự ặ ệ ế ị ươ ệ ơ ở ạ ầ Xây d ng c  s  h  t ng đ c bi t là các thi t b  và ph ả   ả ng ti n b o qu n

ấ ượ ả ả ằ ả ả ươ ố ướ ạ ẩ ấ nh m b o đ m ch t l ng h i s n t i s ng, p l nh xu t kh u.

ơ ở ị ệ ố ụ ự ề ả ỏ Xây d ng h  th ng c ng và các c  s  d ch v  ngh  cá ả  Côn Đ o, Vũng

Tàu, Phan Thi t.ế

ể ướ ắ ắ ọ Phát tri n nuôi tôm thâm canh, nuôi cá n c ng t. G n đánh b t, nuôi

ỷ ả ả ế ế ệ ệ ấ ồ ớ tr ng thu  h i s n v i công nghi p ch  bi n. Nâng c p và hoàn thi n các c ơ

ẩ ạ ấ ố ồ ị ở ế ế s  ch  bi n xu t kh u t ồ   i thành ph  H  Chí Minh, Bà R a – Vũng Tàu, Đ ng

ế Nai, Phan Thi t, Phan Rang…

86

8.3.2. Ngành công nghi pệ

ệ ướ ấ ượ ấ ả ẩ ả Ngành công nghi p h ng vào s n xu t các s n ph m có ch t l ng cao

ế ị ế ủ ủ ả ướ và các trang thi t b  cho các ngành kinh t c a vùng và c a c  n c. M t s ộ ố

ố ủ ủ ệ ệ ầ ngành công nghi p ch  ch t c a vùng là d u khí, công nghi p đi n t ệ ử ơ , c

ứ ự ệ ệ ấ ầ ấ ọ khí, tin h c, luy n thép, hoá ch t, d t, may, da gi y, gi y, nh a, sành s , thu ỷ

ế ế ự ẩ tinh, ch  bi n th c ph m.

ệ ậ ố ồ ư ể Phát tri n các khu công nghi p t p trung nh  thành ph  H  Chí Minh,

Biên Hoà, Vũng Tàu,…

ị ụ 8.3.3. Ngành d ch v

ể ươ ạ ầ ố ế ỡ ự ố Phát tri n các trung tâm th ng m i t m c  qu c t , khu v c, qu c gia

ạ ố ồ ươ ướ ồ và vùngt i thành ph  H  Chí Minh, Binh D ng và Bình Ph c, Đ ng Nai,

ự ạ ị ướ ợ Bà R a­ Vũng Tàu, Tây Ninh. Xây d ng m ng l ị i các ch  và siêu th .

ể ị ướ ạ ẩ ả ớ Phát tri n du l ch theo h ng đa d ng hoá s n ph m v i các trung tâm

ố ồ ộ ố ầ ọ quan tr ng hàng đ u là thành ph  H  Chí Minh, Vũng Tàu và m t s  trung

ư ề ế tâm có ti m năng nh  Phan Thi t, Tây Ninh…

87

ƯƠ CH NG 9

Ồ

Ử

Ằ

VÙNG Đ NG B NG SÔNG C U LONG

ế ồ ỉ ề Vùng bao g m các t nh Long An, Ti n Giang, B n Tre, Vĩnh Long, Trà

ầ ạ ơ Vinh, C n Th , Sóc Trăng, B c Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, An Giang, Đông

ớ ổ ệ ự ệ ự Tháp v i t ng di n tích t ế  nhiên 39.713 km2 chi m 12,02% di n tích t nhiên

ố ủ ườ ế ủ ả ướ c a c  n c. Dân s  c a vùng năm 2001 là 12.519,4 nghìn ng i chi m 21%

ố ả ướ dân s  c  n c.

ể ề ệ ạ ế 9.1. Ti m năng và hi n tr ng phát tri n kinh t ộ  xã h i

ị ị ị 9.1.1. V  tr  đ a lý

ằ ở ố ủ ề ớ ươ ề ầ ả N m ph n cu i c a bán đ o Đông D ng, li n k  v i vùng kinh t ế

ề ấ ệ ẽ ể ặ ọ ố tr ng đi m phía Nam nên vùng có m i quan h  hai chi u r t ch t ch  và quan

ề ằ ớ ọ ệ   tr ng. N m giáp v i Campuchia và cùng chung sông Mê Kông là đi u ki n

ư ợ ớ ướ ả giao l u h p tác v i các n c trên bán đ o.

ằ ở ờ ể ủ ậ ố N m ổ  vùng t n cùng Tây Nam c a T  qu c có b  bi n dài 73,2 km và

ư ề ề ả ả ầ ặ ổ ố ế nhi u đ o, qu n đ o nh  Th  Chu, Phú Qu c là vùng đ c quy n kinh t giáp

ể ị bi n Đông và v nh Thái Lan.

88

ự ằ ườ ả Vùng n m trong khu v c có đ ng giao thông hàng h i và hàng không

ố ế ữ ư ớ ầ qu c t ả    gi a Nam á và Đông Nam á cũng nh  v i châu úc và các qu n đ o

ươ ư ấ ọ ị khác trong Thái Bình D ng. V  trí này r t quan tr ng trong giao l u qu c t ố ế .

9.1.2. Tài nguyên thiên nhiên

ị 9.1.2.1. Đ a hình

ị ươ ố ằ ẳ ộ ủ Đ a hình c a vùng t ng đ i b ng ph ng, đ  cao trung bình là 3 ­ 5m, có

ặ ướ ự ớ ỉ khu v c ch  cao 0,5 ­ 1m so v i m t n ể c bi n.

9.1.2.2. Khí h uậ

ề ậ ệ ớ ẩ ể ệ ấ ậ ạ ớ N n khí h u nhi ệ   t đ i  m v i tính ch t c n xích đ o th  hi n rõ r t.

ệ ộ ộ ệ Nhi t đ  trung bình hàng năm 24 ­ 27OC, biên đ  nhi t trung bình năm 2 –

ệ ệ ộ ễ ặ ạ ấ 30C, chênh l ch nhi ờ   t đ  ngày và đêm th p, ít có bão ho c nhi u lo n th i

ế ư ậ ệ ừ ượ ư ti t. Có hai mùa rõ r t, mùa m a t p trung t tháng 5 ­ 10, l ế   ng m a chi m

ớ ổ ượ ư ủ ả ừ ế t i 99% t ng l ng m a c a c  năm. Mùa khô t tháng 12 đ n tháng 4 năm

ư ư ầ sau, h u nh  không có m a.

ế ố ể ủ ậ ậ ợ Có th  nói các y u t khí h u c a vùng thích h p cho các sinh v t sinh

ưở ề ệ ề ể tr ụ ng và phát tri n, là ti n đ  cho vi c thâm canh, tăng v .

ấ 9.1.2.3. Đ t đai

ệ ấ ấ ồ Di n tích đ t trong vùng bao g m các nhóm đ t sau:

ố ủ ế ở ấ ề ố ­ Đ t phù sa: Phân b  ch  y u ữ ệ ố  vùng ven và gi a h  th ng s ng Ti n và

ấ ự ệ ế ệ ệ ậ sông H u, di n tích 1,2 tri u ha chi m 29,7% di n tích đ t t nhiên toàn vùng

ủ ả ướ ệ ấ ả ấ ộ và kho ng 1/3 di n tích đ t phù sa c a c  n c. Nhóm đ t này có đ  phì cao

ố ớ ề ả ợ ố ồ ạ và cân đ i, thích h p đ i v i nhi u lo i cây tr ng lúa, cây ăn qu , màu, cây

ệ ắ công nghi p ng n ngày.

ố ở ấ ồ ­ Nhóm đ t phèn: Phân b ườ  vùng Đ ng Tháp M i và Hà Tiên, vùng

ệ ế ệ ả ả ớ ổ trũng trung tâm b n đ o Cà Mau v i t ng di n tích 1,2 tri u ha chi m 40%

ệ ấ ượ ộ ố ế di n tích toàn vùng. Đ t có hàm l ng đ c t ấ ơ  cao, tính ch t c  lý y u, n t n ứ ẻ

nhanh.

89

ế ệ ệ ấ ­ Nhóm đ t xám: Di n tích trên 134.000 ha chi m 3,4% di n tích toàn

ọ ớ ề ậ ố ủ ế vùng. Phân b  ch  y u d c biên gi i Campuchia, trên các b c th m phù sa c ổ

ẹ ơ ố ộ ố ườ ấ ấ ồ ộ ườ vùng Đ ng Tháp M i. Đ t nh , t i x p, đ  phì th p, đ c t bình th ng.

ư ấ ấ ­ Ngoài ra còn có các nhóm đ t khác nh  đ t cát giông, than bùn, đ t đ ấ ỏ

ệ ệ ể ế ấ ả vàng, đ t xói mòn… chi m di n tích không đáng k  kho ng 0,9% di n tích

toàn vùng.

ấ ở ậ ợ ấ ệ ể ­ Nhìn chung đ t đai đây r t thu n l i cho phát tri n nông nghi p, thích

ừ ứ ồ ả ợ h p tr ng lúa, d a, mía, d a, cây ăn qu .

9.1.2.4. Tài nguyên n cướ

ớ ệ ố ở ệ ạ ư ­ V i h  th ng h  l u sông Mê Kông Vi ề   t Nam là hai nhánh sông Ti n

ậ ổ ượ ướ ử ỷ ố và sông H u t ng l ng n c sông C u Long là 500 t mét kh i. Trong đó

ế ộ ế ề ế ậ ỷ ổ   sông Ti n chi m 79% và sông H u chi m 21%. Ch  đ  thu  văn thay đ i

ư ướ ậ ớ theo mùa. Mùa m a n c sông l n vào tháng 9, tháng 10 làm ng p các vùng

ườ ứ ề ồ ướ trũng Đ ng Tháp M i, T  giác Long Xuyên. V  mùa này, n c sông mang

ồ ắ ề ề ằ ồ ượ ướ ả nhi u phù sa b i đ p cho đ ng b ng. V  mùa khô, l ng n ề   c gi m nhi u,

ề ấ ể ằ ấ ồ ỷ ị ễ   làm cho thu  tri u l n sâu vào đ ng b ng làm vùng đ t ven bi n b  nhi m

ặ ọ m n nghiêm tr ng.

ế ộ ướ ầ ớ ở ộ ứ ạ ế ầ ­ Ch  đ  n c ng m khá ph c t p, ph n l n đ  sâu 100 mét. N u khai

ễ ể ề ặ thác quá nhi u có th  làm nhi m m n trong vùng.

9.1.2.5 Tài nguyên bi nể

ề ử ờ ể ể ề ớ ị ­ Chi u dài b  bi n 732 km v i nhi u c a sông và v nh. Bi n trong vùng

ả ả ớ ữ ượ ứ ự ề ế ch a đ ng nhi u h i s n quí v i tr l ng cao: Tôm chi m 50% tr ữ ượ   ng l

ả ướ ả ả ổ tôm c  n ư ồ   c, cá n i 20%, cá đáy 32%, ngoài ra còn có h i s n quí nh  đ i

ự ồ m i, m c…

ể ề ề ầ ả ả ế ­ Trên bi n có nhi u đ o, qu n đ o có ti m năng kinh t ư ả    cao nh  đ o

ổ ố Th  Chu, Phú Qu c.

90

ệ ố ị ề ừ ặ ậ ờ ế ­ Ven b  là h  th ng r ng ng p m n có giá tr  v  kinh t ớ    và sinh thái v i

ự ậ ạ ộ ề ậ nhi u lo i đ ng v t, th c v t.

9.1.2.6 Tài nguyên khoáng s nả

ố ở ể ả Tr ữ ượ  l ng khoáng s n không đáng k . Đá vôi phân b Hà Tiên, Kiên

ươ ớ ữ ượ ứ ạ ụ ụ ả ệ ấ ấ L ng d ng núi vách đ ng v i tr  l ng 145 tri u t n. Ph c v  s n xu t xi

ỏ ở ọ ự măng, vôi xây d ng; cát s i ỏ  d c sông Vàm C , sông Mê Kông tr ữ ượ   ng l

ệ ả ố ở ầ ơ ứ kho ng 10 tri u mét kh i; than bùn U Minh, C n Th , Sóc Trăng, t giác

ư ả ố Long Xuyên. Ngoài ra còn các khoáng s n khác nh  đá, su i khoáng…

9.1.3. Tài nguyên nhân văn

ậ ộ ố ườ ỷ ấ M t đ  dân s  trung bình là 402 ng i/km2. T  su t gia tăng dân s  t ố ự

ố ơ ọ nhiên là 2,3%. Gia tăng dân s  c  h c cũng khá cao.

ủ ế ơ ấ ề ẫ ộ ồ ộ C  c u dân t c: G m nhi u dân t c khác nhau, ch  y u v n là ng ườ   i

ườ ố ủ ư ế ơ ở ỉ Kinh. Ng i Kh  Me chi m 2,1% dân s  c a vùng c  trú các t nh Kiên

ạ ườ Giang, An Giang, B c Liêu, Cà Mau, Vĩnh Long, Trà Vinh; ng ế   i Hoa chi m

ố ở ố ầ ạ ơ 1,7% dân s  vùng phân b An Giang, B c Liêu, Cà Mau, C n Th … Các

ạ ế ố ộ dân t c còn l i chi m 0,2% dân s  vùng.

ể ệ ạ ế 9.2. Hi n tr ng phát tri n kinh t ộ  xã h i

9.2.1. Các ngành kinh tế

ư ệ ệ 9.2.1.1. Ngành nông nghi p, lâm, ng  nghi p

9.2.1.1.1. Ngành nông nghi pệ

ủ ế ủ ế ệ ầ ỉ ề   ­ Là ngành ch  y u c a vùng, h u h t các t nh ngành nông nghi p đ u

ỷ ọ ủ ỉ ể ờ ế chi m t tr ng trên 50% GDP c a t nh. Trong th i gian qua đã phát tri n nông

ệ ướ ả ấ ạ ậ ồ nghi p theo h ắ   ng s n xu t hàng hoá, đa d ng hóa cây tr ng, v t nuôi g n

ế ế ề ớ li n v i ch  bi n.

ơ ấ ệ ươ ự ế ­ Trong c  c u ngành nông nghi p, cây l ệ   ế ư ng th c chi m  u th  tuy t

ệ ươ ự ủ ế ố đ i. Năm 1999 di n tích cây l ả   ng th c c a vùng là 1.953 ngàn ha chi m s n

ượ ươ ệ ấ ả ượ ự ế ươ l ng l ng th c là 12,3 tri u t n chi m 51,91% s n l ng l ng th c c ự ả

91

ướ ứ ươ ự ầ ườ ả ướ ấ n c.   M c   l ng   th c   bình   quân   đ u   ng i   cao   nh t   trong   c   n c   là

ườ ấ ươ ự 850kg/ng i/năm. Năng su t l ạ   ng th c ngày càng tăng cao năm 1997 đ t

ạ ả ướ ụ ề 40,2t ấ /ha cao nh t trong c  n ổ   ơ ấ c đi u này là do c  c u mùa v  thay đ i,

ộ ượ ả ạ ỷ ợ ầ ư ậ ồ đ ng ru ng đ c c i t o, thu  l i hoá và đ u t ọ ỹ  khoa h c k  thu t.

ệ ả ầ ấ ướ ệ ­ Di n tích cây ăn qu  trong m y năm g n đây có xu h ng tăng, hi n có

ả ượ ả ả ạ ồ kho ng 170 nghìn ha cây ăn qu . Cây ăn qu  đ c tr ng theo 3 d ng v ườ   n

ườ ỗ ườ ạ t p, v ợ n h n h p và v n chuyên.

ế ợ ợ ủ   ể ­ Ngành chăn nuôi cũng khá phát tri n đàn l n chi m 14,2 % đàn l n c a

ự ủ ề ỏ ớ ị ả ướ c  n ề   c, tuy nhiên còn nh  so v i ti m l c c a vùng. Nuôi v t là truy n

ể ấ ứ ủ ế ấ ẩ ố ị ị th ng c a vùng đ  l y th t, tr ng và lông xu t kh u. Đàn v t chi m 25,1%

ủ ả ướ ầ ượ ấ ở ạ ề đàn gia c m c a c  n c đ c nuôi nhi u nh t ầ    B c Liêu, Cà Mau, C n

ơ Th , Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh.

ư ệ 9.2.1.1.2. Ngành ng  nghi p

ả ề ả ượ ủ ề ể ạ ­ Ngh  cá c a vùng đã phát tri n khá m nh c  v  s n l ng và kim

ị ả ượ ấ ạ ư ủ ệ ế ẩ ng ch xu t kh u. Giá tr  s n l ng ngành ng  nghi p c a vùng chi m 42 ­

ị ả ượ ả ướ ủ ạ 45% giá tr  s n l ng c a ngành trong c  n ấ   c và 37 ­ 42% kim ng ch xu t

ẩ ủ ả ướ kh u c a ngành c  n c.

ủ ả ủ ề ệ ồ ồ ế   ­ V  nuôi tr ng di n tích nuôi tr ng th y s n c a vùng là 294,1ha chi m

ủ ả ướ ỷ ả ệ ồ 21,2% di n tích nuôi tr ng thu  s n c a c  n c. Trong đó có các mô hình

ỷ ả ừ nuôi tôm­lúa, r ng ­ tôm, tôm. Ngoài ra vùng còn nuôi các thu  s n khác có giá

ị ế ư ươ ố ồ ợ ồ tr  kinh t cao nh  l ồ n,  c, cua, rùa, đ i m i,.. đây cũng là ngu n l ấ   i xu t

ẩ ị kh u có giá tr .

9.2.1.1.3. Ngành lâm nghi pệ

ụ ừ ể ặ ở ộ   ấ Khôi ph c r ng tràm trên các vùng đ t m n ven bi n. Duy trì và m  r ng

ụ ượ ừ ể ệ ậ ặ ắ di n tích r ng ng p m n ven bi n. Tuy nhiên do không kh c ph c đ ạ   c n n

ị ả ừ ừ ệ ầ ấ cháy r ng nên di n tích r ng trong m y năm g n đây b  gi m nhanh chóng.

9.2.1.2. Ngành công nghi pệ

92

ế ế ươ ủ ế ệ ự ự ẩ ­ Ch  y u là công nghi p ch  bi n l ớ ơ   ng th c và th c ph m v i h n

ệ ủ ủ ế ớ ơ ị 20% giá tr  gia tăng công nghi p c a vùng. Tuy nhiên ch  y u m i là s  ch ế

ấ ượ ệ ả ấ nên ch t l ng và hi u qu  còn th p.

ấ ậ ệ ư ệ ự ế ả ­ Các ngành khác nh  d t, may, s n xu t v t li u xây d ng (chi m 12%

ệ ấ ị ưở ủ giá tr  gia tăng công nghi p c a vùng); hoá ch t đã tăng tr ng nhanh trong

ờ th i gian qua.

ố ủ ế ở ệ ủ ư ầ ị ớ ­ Công nghi p c a vùng phân b  ch  y u ơ    các đô th  l n nh  C n Th ,

ị ỉ ỵ các th  xã, t nh l .

ị ụ 9.2.1.3. Ngành d ch v

ử ể ề ể ể ằ ồ ị ở   Đ ng b ng sông C u Long có nhi u ti m năng đ  phát tri n du l ch, b i

ư ể ố ị ể   ậ v y trong vùng đã hình thành các đi m du l ch có ý nghĩa qu c gia nh  Đi m

ủ ừ ệ ầ ắ ậ ơ ị ặ   du l ch C n Th  mang s c thái c a vùng Tây Đô; h  sinh thái r ng ng p m n

ể ả ạ ố ị ị ư ả   Cà Mau; du l ch trên đ o Phú Qu c… và hàng lo t đi m du l ch khác nh  b o

ợ ổ ừ ể ỏ ị tàng Long An, sông Vàm C , ch  n i Cái Bè… T  các đi m du l ch này hình

ụ ụ ụ ề ầ ơ ị ị ị thành lên các c m du l ch C m du l ch C n Th , C m du l ch Ti n Giang,

ụ ố ị ị ụ c m du l ch Châu Đ c; C m du l ch Năm Căn (Cà Mau).

ổ ủ ộ 9.2.2. B  khung lãnh th  c a vùng

ị ấ ố ồ ố ề   ị  g m 4 thành ph , 13 th  xã, 98 th  tr n phân b  đ u ị ệ ố 9.2.2.1. H  th ng đô th :

ắ ằ ồ ị trên kh p đ a bàn đ ng b ng.

ệ ố ề ố ồ ị H  th ng đô th  phân b  khá đ ng đ u trong toàn vùng tuy nhiên các đô

ị ư ớ th  ch a l n.

ố ầ ơ ố ế ­ Thành ph  C n Th  là thành ph  trung tâm văn hoá, kinh t , chính tr ị

ố ượ ủ ề ệ ủ v a toàn vùng. Thành ph  đ ủ ủ c coi là th  ph  c a mi n Tây Vi t Nam, là

ử ủ ằ ồ trung tâm c a Đ ng b ng sông C u Long.

ư ố ị ­ Ngoài ra còn có các thành ph  và th  xã khác nh  Tân An, Cao lãnh, Sa

ệ ố ố ỹ ế Đéc, Long Xuyên, Châu Đ c, M  Tho, Gò Công,... có m i liên h  kinh t xã

ủ ủ ỉ ộ ớ h i v i nhau và là trung tâm c a các t nh c a vùng.

93

ệ ố 9.2.2.2. H  th ng giao thông v n t ậ ả i

ườ ạ ạ ộ ướ ế ỉ ạ ­ Đ ng sông ­ kênh ­ r ch t o thành m t m ng l ớ   i liên k t các t nh v i

ớ ệ ố ạ ằ ạ ồ ị nhau v i h  th ng kênh r ch ch ng ch t bao g m 197 con sông, kênh, r ch.

ộ ị ả ả ạ ắ ướ ế ườ ủ ­ Các c ng n i đ a tr i kh p m ng l i các tuy n đ ư ả   ng th y nh  c ng

ỹ M  Tho, Cao Lãnh, Trà Nóc, Long Xuyên,…

ườ ố ộ ấ ộ ọ ệ ố ­ H  th ng đ ng b  quan tr ng nh t là qu c l 1A. Ngoài ra có các

ố ộ ố ộ ố ộ qu c l 30, qu c l 53, qu c l 53, 54,20,21,80, 91, 91B, 12.

ườ ạ ầ ơ ớ ­ Đ ng hàng không v i sân bay Trà Nóc (C n Th ), R ch Giá và Phú

ố ượ Qu c đang đ c khai thác.

ướ ể ủ ị 9.3. Đ nh h ng phát tri n c a vùng

ư ệ 9.3.1. Ngành nông, ng , lâm nghi p

ượ ế ạ ề ấ ư Đây là vùng đ c thiên nhiên  u đãi các th  m nh v  đ t đai, th i ti ờ ế   t

ậ ợ ặ ệ ạ ậ ệ ể ệ ề khí h u, t o đi u ki n thu n l i đ c bi t cho phát tri n nông nghi p và nuôi

ỷ ả ả ở ậ ồ ị ướ ượ ậ tr ng thu  h i s n. B i v y đ nh h ể ủ ng phát tri n c a vùng đ c t p trung

ư ệ ệ ệ ệ vào nông nghi p, ng  nghi p, lâm nghi p và công nghi p ch  bi n l ế ế ươ   ng

ự ẩ ự th c th c ph m.

9.3.1.1. Nông nghi pệ

ị ướ ơ ấ ể ệ ể ị Trong đ nh h ng phát tri n nông nghi p thì chuy n d ch c  c u ngành,

ị ả ớ ổ ư ỷ ọ đ a t ệ  tr ng chăn nuôi lên 37% so v i hi n nay là 20% trong t ng giá tr  s n

ự ệ ể ệ ấ ề   ề xu t ngành nông nghi p. Xây d ng n n nông nghi p sinh thái phát tri n b n

ỷ ấ ả ọ ữ v ng,   tăng   t ứ     su t   hàng   hoá   nông   s n;   coi   tr ng   thâm   canh,   nghiên   c u

ụ ể ể ổ ụ chuy n   đ i  mùa  v   đ   phòng  tránh  thiên  tai,  lũ  l t;  hình  thành  vùng  cây

ấ ượ ấ ố ậ chuyên canh có năng su t cao, ch t l ng t ồ   t; t p trung khai thác vùng Đ ng

ườ ả ậ Tháp M i, Tây sông H u và bán đ o Cà Mau.

9.3.1.2. Lâm nghi pệ

ụ ự ệ ệ ả ằ ồ ừ Th c hi n công tác tr ng cây gây r ng nh m khôi ph c và b o v  môi

ườ ệ ờ ể ế ừ ả ớ ồ tr ả   ng sinh thái, hình thành các tuy n r ng b o v  b  bi n; tr ng m i và b o

94

ả ữ ữ ệ ộ ệ ừ v  r ng phòng h  vùng B y Núi; gi v ng di n tích cây tràm và d a n ừ ướ   c,

ệ ừ ừ ặ ướ ừ ự ệ ấ ậ ả b o v  r ng ng p m n; t ng b ể ế ợ   c th c hi n giao đ t giao r ng đ  k t h p

ườ ừ ữ ệ ả ấ ồ làm v n và s n xu t lâm nghi p, gi a nuôi tôm và tr ng r ng.

ư ệ 9.3.1.3. Ng  nghi p

ế ạ ờ ể ư ườ ủ ộ Phát huy th  m nh c a vùng có b  bi n dài, ng  tr ng r ng và nhân

ỷ ả ả ệ ắ ồ dân có kinh nghi m trong nuôi tr ng và đánh b t thu  h i s n. Tăng c ườ   ng

ể ạ ượ ụ ấ ị ầ ư đ u t cho ngành này đ  đ t đ ẩ   c m c tiêu đóng góp 50% giá tr  xu t kh u

ỷ ả ả ủ ả ướ ỷ ả ả ể ồ ị thu , h i s n c a c  n c; phát tri n nuôi tr ng thu  h i s n có giá tr  cao

ư ẩ ấ ị ặ ả nh  tôm, cua và các đ c s n có giá tr  xu t kh u.

9.3.2. Ngành công nghi pệ

ế ế ươ ể ệ ọ ự ẩ Chú tr ng phát tri n công nghi p ch  bi n l ự ng th c ­ th c ph m. Phát

ệ ử ể ặ ầ ơ ầ ư ệ tri n ngành may, m c, d t, da gi y, c  khí đi n t ấ , hoá ch t… Đ u t phát

ư ệ ể ệ ề tri n các khu công nghi p khi có  đi u ki n Trà Nóc, Nam H ng Phú, V ị

ệ ậ ụ ứ ế ể ậ Thanh, B n L c,… T p trung phát tri n ngành công nghi p t n d ng lao

ạ ộ đ ng t ỗ i ch .

ị ụ 9.3.3. Ngành d ch v

ươ ạ ạ ị ướ ­ Hình thành các trung tâm th ng m i, siêu th , m ng l ợ ể ạ   i ch  đ  t o

ườ ậ ợ ự ấ ả môi tr ng thu n l i cho s n xu t kinh doanh. Xây d ng trung tâm th ươ   ng

ạ ộ ầ ầ ạ ố ơ ươ ạ m i C n Th  là đ u m i cho ho t đ ng th ng m i liên vùng. Ngoài ra xây

ươ ư ạ ỹ ự d ng các trung tâm th ng m i khác nh  Tân An, Cao Lanh, M  Tho, Long

ế ạ ỹ Xuyên, M  Tho, R ch Giá, Sóc Trăng, Trà Vinh, Vĩnh Long, B n Tre, Cà

ụ ạ ằ ấ ố ụ ả   Mau, B c Liêu, Hà Tiên, Châu Đ c nh m cung c p hàng hóa ph c v  s n

ờ ố ấ xu t và đ i s ng.

ợ ế ị ể ạ ị ị ­ Khai thác l ể i th  v  trí đ a lý đ  phát tri n các lo i hình du l ch sông

ướ ố ồ ề ắ ớ ị n c, mi ệ ườ t v ắ   n, sinh thái g n li n v i du l ch thành ph  H  Chí Minh. G n

ớ ả ồ ề ị li n khai thác du l ch v i b o t n thiên nhiên.

95

ế ấ ạ ầ 9.3.4. K t c u h  t ng

ạ ướ ườ ỷ ườ ạ ộ ể ­ Phát tri n m ng l i giao thông đ ng thu , đ ng b  theo qui ho ch;

ộ ố ấ ả ằ ậ ấ ọ ế   ề nâng c p các c ng n m d c sông Ti n, sông H u; nâng c p m t s  tuy n

ố ộ ắ ỷ ợ ề ể ớ ằ ố qu c l ; g n li n phát tri n giao thông v i thu  l i nh m phòng ch ng lũ;

ủ ự ằ ở ồ xây d ng sân bay Trà Nóc tr  thành sân bay trung tâm c a Đ ng b ng sông

ử C u Long.

ự ạ ướ ự ể ấ ị ­ Xây d ng m ng l ơ ở i đô th  các c p, trên c  s  phát tri n 3 khu v c đô

ị ứ ầ ơ th  Khu t giác trung tâm (C n Th , Long Xuyên, Vĩnh Long, Cao Lãnh) hành

ủ ứ ừ ế ỹ ị lang đô th  Đông Nam (M  Tho, Tân An, Th  Th a, B n L c…) hành lang đô

ữ ụ ệ ắ ắ ạ ị th  phía Tây B c. Kh c ph c tình tr ng chênh l ch gi a các vùng.

96

97